Besluit
Openbare versie
P
a
g
in
a
1
/1
1
M u z e n s tra a t 4 1 | 2 5 1 1 W B D e n Ha a g P o s tb u s 1 6 3 2 6 | 2 5 0 0 B H D e n Ha a g T 0 7 0 7 2 2 2 0 0 0 | F 0 7 0 7 2 2 2 3 5 5 in fo @ a c m .n l | www. a c m .n l | www. c o n s u wi jz e r.n lOns kenmerk: ACM/DE/2015/204000_OV
Zaaknummer: 15.0360.12
BESLUIT
Besluit
Openbare versie
2
/1
1
1
Verloop van de procedure
1. Op 26 februari 2015 heeft de Autoriteit Consument en Markt (hierna: ACM) een aanvraag tot geschilbeslechting als bedoeld in artikel 51 van de Elektriciteitswet 1998 (hierna: de E-wet)
ontvangen van Deltius B.V. (hierna: Deltius).1 Het betreft een geschil met TenneT TSO B.V.
(hierna: TenneT). Bij brief van 20 maart 2015 heeft Deltius deze aanvraag gesplitst in twee
afzonderlijke aanvragen tot geschilbeslechting.2 De eerste aanvraag ziet op het geschil
betreffende het in rekening brengen van systeemdiensttarieven. De tweede aanvraag ziet op het in beheer nemen van de 150 kV schakelinstallatie van Deltius door TenneT. Onderhavig
besluit ziet op de tweede aanvraag.3
2. Bij brief van 2 april 2015 heeft ACM TenneT in de gelegenheid gesteld om te reageren op de
geschilaanvraag.4 Op 22 april 2015 is de reactie van TenneT door ACM ontvangen.5
3. Bij brief van 23 maart 2015 heeft ACM Deltius6 en TenneT7 uitgenodigd om hun standpunten
toe te lichten tijdens een hoorzitting. Op 22 mei 2015 heeft op het kantoor van ACM de hoorzitting plaatsgevonden, waar partijen hun standpunten nader hebben toegelicht. Het
verslag van de hoorzitting is bij brieven van 9 juli 2015 aan partijen gezonden.8 Deltius heeft bij
brief van 17 juli 2015 een reactie gegeven op het hoorzittingsverslag.9
4. Tijdens de hoorzitting heeft ACM aan TenneT en Deltius gevraagd om aanvullende informatie aan te leveren. Bij brief van 5 juni 2015, door ACM ontvangen op 8 juni 2015, heeft Deltius de gevraagde informatie aangeleverd. TenneT heeft dit per e-mail van 5 juni 2015 gedaan. 5. Per e-mail van 8 juni 2015 en 20 juni 2015 heeft Deltius op verzoek van ACM nog enkele korte
vragen beantwoord. Per e-mail van 9 juli 2015 heeft ook TenneT nog enkele korte vragen van ACM beantwoord.
1
Brief van 26 februari 2015 met kenmerk ACM: 2015100680.
2
Brief van 20 maart 2015 met kenmerk ACM: 2015100936.
3
De eerste aanvraag wordt door ACM geadresseerd in het besluit met kenmerk ACM/DE/2015/204559 en zaaknummer 15.0274.12, te raadplegen via www.acm.nl.
4
Brief van 2 april 2015 met kenmerk: ACM/DJZ/2015/201921.
5
Brief van 22 april 2015 met kenmerk CDV 2015-068 en kenmerk ACM: 2015101228.
6
Brief van 7 mei met kenmerk ACM/DE/2015/202479.
7
Brief van 7 mei met kenmerk ACM/DE/2015/202481.
8
Zie brieven van 9 juli 2015 met de kenmerken ACM/DE/2015/203837 en ACM/DE/2015/203841.
9
Besluit
Openbare versie
3
/1
1
6. Op 4 augustus 2015 heeft TenneT, op verzoek van ACM, de thans geldende aanwijzing van TenneT als netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet aangeleverd aan ACM.
2
Het geschil
7. Deltius beschikt over de eigendom van een 150 kV schakelinstallatie en beheert deze. Sinds mei 2010 zijn Deltius en TenneT in gesprek over de overdracht van deze installatie en het beheer daarvan aan TenneT. Eind 2014 heeft TenneT deze gesprekken gestaakt. Deltius stelt
dat TenneT ten onrechte – en in strijd met haar eigen aanwijzing van 29 november 201110 als
netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet – weigert de eigendom en het beheer van de installatie over te nemen en dat TenneT ten onrechte daaraan ten grondslag legt dat de installatie niet als net in de zin van de E-wet kwalificeert.
3
Feiten
8. Deltius heeft de eigendom van, en het beheer over, een 150 kV schakelinstallatie te Vlissingen-Oost. De 150 kV schakelinstallatie bestaat uit een dubbel railsysteem met één koppelveld, twee voedende velden, drie afgaande velden en twee trafovelden.
9. De twee voedende velden verbinden het railsysteem van Deltius met het 150 kV schakelstation van TenneT te Borssele. De drie afgaande velden voedden tot voor kort ieder afzonderlijk een oven van de fosforfabriek van Thermphos International B.V. (hierna: Thermphos). Thermphos is medio 2014 failliet verklaard. De curator heeft de ontmanteling van de site vervolgens overgedragen aan Van Citters Beheer B.V. Na het faillissement zijn de aansluitingen van twee van de drie ovens verbroken; de aansluiting van de laatste oven is ten tijde van het nemen van onderhavig besluit nog intact.
10. De twee trafovelden verbinden het railsysteem van Deltius met een 30 kV net dat wordt beheerd door de regionale netbeheerder Delta Netwerkbedrijf B.V. (hierna: DNWB). DNWB heeft op 1 maart 2012 de economische eigendom en het beheer van het 30 kV net
overgenomen van Deltius. Op het 30 kV net van DNWB zijn vier partijen aangesloten. 11. Deltius beschikt niet over een ontheffing van de verplichting om een netbeheerder aan te
wijzen als bedoeld in artikel 15 van de E-wet. Deltius heeft in 2001 wel een daartoe strekkende aanvraag ingediend, maar de minister van Economische Zaken heeft deze ontheffing
10
Besluit
Openbare versie
4
/1
1
toentertijd niet verleend, omdat Deltius niet voldeed aan de eisen van artikel 15, tweede lid, van de E-wet, zoals dat artikel toen luidde. Deltius is daarna niet overgegaan tot het aanwijzen van een netbeheerder.
12. Bij besluit van 29 november 2011 heeft TenneT zichzelf met ingang van 1 januari 2008 aangewezen als netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet (van 110 kV en hoger), waarbij de netten die onderwerp zijn van Cross Border Lease-overeenkomsten (tijdelijk) zijn uitgezonderd. Bij brief van 2 maart 2012 heeft de toenmalige minister van Economische Zaken ingestemd met deze aanwijzing.
4
Juridisch Kader
De bevoegdheid tot geschilbeslechting
13. Ingevolge artikel 51, eerste lid, E-wet kan een partij die een geschil heeft met een
netbeheerder over de wijze waarop deze zijn taken en bevoegdheden op grond van deze wet uitoefent, dan wel voldoet aan zijn verplichtingen op grond van deze wet, een klacht indienen bij ACM.
Definitie landelijk hoogspanningsnet
14. Sinds 1 januari 2008 wordt volgens artikel 10, eerste lid, E-wet - voor zover hier van belang – onder het landelijk hoogspanningsnet verstaan: de netten die bestemd zijn voor transport van elektriciteit op een spanningsniveau van 110 kV of hoger en die als zodanig worden bedreven. Voor 1 januari 2008 beperkte de definitie zich tot alle netten van 220 kV en hoger.
Definities net, afnemer en aansluiting
15. Volgens artikel 1, aanhef en onderdeel i, E-wet - voor zover hier van belang – wordt onder ‘net’ verstaan: één of meer verbindingen voor het transport van elektriciteit en de daarmee
verbonden transformator-, schakel-, verdeel- en onderstations en andere hulpmiddelen, behoudens voor zover deze verbindingen en hulpmiddelen liggen binnen de installatie van een producent of van een afnemer.
16. Volgens artikel 1, aanhef en onderdeel c, E-wet wordt onder ‘afnemer’ verstaan: een ieder die beschikt over een aansluiting op een net.
Besluit
Openbare versie
5
/1
1
definitie gewijzigd in: één of meer verbindingen tussen een net en een onroerende zaak als bedoeld in artikel 16, onderdelen a tot en met e, van de Wet waardering onroerende zaken, waaronder begrepen één of meer verbindingen tussen een net dat wordt beheerd door een netbeheerder en een net dat beheerd wordt door een ander dan die netbeheerder;
Aanwijzing TenneT als netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet
18. Tot 20 juli 2012 gold op grond van artikel 10, tweede lid, E-wet dat de rechtspersoon die een recht van gebruik had van meer dan de helft van de totale circuitlengte van het landelijk hoogspanningsnet, voor zover dat een spanningsniveau van 220 kV of hoger betrof, na overleg met de andere rechtspersonen die een recht van gebruik hadden van dat net, voor het beheer van dat net een naamloze of besloten vennootschap als netbeheerder moest aanwijzen. Op grond van het destijds geldende artikel 10, vierde lid, E-wet gold deze aanwijzing voor tien jaar te rekenen vanaf de dag dat de minister van Economische Zaken had ingestemd met de aanwijzing.
19. Op grond van artikel IV, eerste lid, van de Wet van 23 november 2006 tot wijziging van de Elektriciteitswet 1998 en Gaswet in verband met nadere regels omtrent een onafhankelijk
netbeheer11 diende de rechtspersoon die op 1 januari 2008 was aangewezen als de
netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet (220 kV en hoger) ervoor zorg te dragen dat de aanwijzing werd uitgebreid met de netten met een spanningsniveau van 110 kV en 150 kV. Op grond van artikel IV, tweede lid, van deze wet behoefde ook deze aanwijzing de
instemming van de minister van Economische Zaken.
Eigendom van het landelijk hoogspanningsnet
20. Per 20 juli 2012 geldt op grond van artikel 10a, vierde lid, van de E-wet dat de netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet, of een tot de groep waarvan de netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet deel uitmaakt behorende vennootschap, moet beschikken over het eigendom van het landelijk hoogspanningsnet.
5
Standpunten van partijen
Standpunt Deltius
21. Deltius stelt dat TenneT sinds 1 januari 2008 formeel de beheerder van de 150 kV
schakelinstallatie van Deltius is. Immers, TenneT heeft zichzelf bij besluit van 29 november 2011 met ingang van 1 januari 2008 aangewezen als netbeheerder van alle netten met een spanningsniveau van 110 kV en hoger en daarmee ook van de 150 kV schakelinstallatie van
11
Besluit
Openbare versie
6
/1
1
Deltius. De toenmalige minister van Economische Zaken heeft hier op 23 januari 2012 mee ingestemd.
22. Sinds 2010 zijn er gesprekken tussen Deltius en TenneT geweest met als doel het overnemen door TenneT van de juridische eigendom en het beheer van de 150 kV schakelinstallatie. Sinds het faillissement van Thermphos weigert TenneT deze gesprekken voort te zetten, omdat TenneT van mening is dat de 150 kV schakelinstallatie niet meer kwalificeert als ‘net’ in de zin van de E-wet, waardoor TenneT niet meer gehouden is de eigendom en het beheer daarvan over te nemen. Hiermee handelt TenneT volgens Deltius in strijd met artikel 10 van de E-wet en haar aanwijzing als netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet van 29
november 2011.
23. Deltius stelt dat de 150 kV schakelinstallatie wel kwalificeert als een ‘net’ in de zin van artikel 1, eerste lid, aanhef en onderdeel i, van de E-wet. Hierbij verwijst Deltius naar de uitspraken van
het College van Beroep voor het bedrijfsleven (hierna: CBb) van 23 juli 2012 (Salinco12) en van
30 april 2014 (Sapa13).
24. In de zaak Salinco heeft het CBb geoordeeld dat in de situatie “waar meerdere onderscheiden
rechtspersonen en/of vennootschappen als producent of afnemer zijn aangesloten op een stelsel van verbindingen, dit stelsel van verbindingen moet worden beschouwd als een net in de zin van de E-wet”. In de zaak Sapa heeft het CBb dit standpunt herhaald en toegevoegd “aldus moet worden gelezen dat alle verbindingen die geschikt zijn voor het transport van elektriciteit naar meer dan één afnemer (onderdeel van) een net vormen.”
25. In onderhavige situatie zijn op de 150 kV schakelinstallatie meerdere partijen direct en indirect aangesloten. De direct aangeslotene is (een oven van) Thermphos, en indirect (via
tussenkomst van het 30 kV netdeel van DNWB) zijn een windmolenpark en drie afnemers aangesloten. Er is bijgevolg sprake van een stelsel van verbindingen waarop meerdere
onderscheiden rechtspersonen zijn aangesloten (in de zin van Salinco). Deze verbindingen zijn ook feitelijk geschikt voor het transport van elektriciteit (in de zin van Sapa). Dit laatste geldt ook voor de enige overgebleven aansluiting van Thermphos. Deze aansluiting wordt weliswaar niet meer gebruikt voor het transport van elektriciteit (omdat Thermphos failliet is), maar deze aansluiting is wel nog steeds feitelijk geschikt voor het transport van elektriciteit. Deltius concludeert daarom dat de150 kV schakelinstallatie van Deltius kwalificeert als een ‘net’ in de zin van de E-wet en dat TenneT verplicht is deze schakelinstallatie in beheer te nemen.
12
ECLI:NL:CBB:2012:BX4120.
13
Besluit
Openbare versie
7
/1
1
Standpunt TenneT26. TenneT stelt dat zij na het faillissement van Thermphos niet langer gehouden is om de eigendom en het beheer van de 150 kV schakelinstallatie van Deltius over te nemen, omdat door het faillissement deze schakelinstallatie niet langer als een net in de zin van artikel 1, eerste lid, aanhef en onderdeel i, E-wet kwalificeert, maar onderdeel is geworden van de aansluiting van DNWB.
27. De 150 kV schakelinstallatie van Deltius kwalificeerde wel als een net toen Thermphos met drie ovens direct was aangesloten op deze schakelinstallatie. Echter na het faillissement van Thermphos zijn de drie ovens buiten gebruik gesteld, waarbij er twee ovens inmiddels zijn afgekoppeld en afgesloten, en de derde oven binnenkort zal worden afgekoppeld. Dit heeft tot gevolg dat het 30 kV net van DNWB als enige partij door middel van de 150 kV
schakelinstallatie van Deltius is verbonden met en gebruik maakt van het landelijk
hoogspanningsnet van TenneT. Dit maakt dat geen sprake meer is van een net maar van een aansluiting in de zin van de E-wet.
28. Het CBb heeft in de zaak Sapa weliswaar bepaald dat verbindingen die geschikt zijn voor het transport voor elektriciteit naar meer dan één afnemer (onderdeel van) een net in de zin van de E-wet vormen, maar TenneT vraagt zich af of het CBb in de onderhavige situatie, waarbij de derde oven binnenkort wordt afgekoppeld, tot dezelfde conclusie zou komen.
29. Volgens de wettelijke definitie van een aansluiting betreft deze een exclusieve verbinding tussen een net en een onroerende zaak van een afnemer alsmede een net-net verbinding zolang de netten maar worden beheerd door verschillende netbeheerders. De huidige fysieke situatie betreft een exclusieve verbinding welke uitsluitend dient voor de belevering van DNWB. TenneT is niet gehouden deze (klant)aansluiting in eigendom te nemen. Conform de Tarievencode Elektriciteit moeten afnemers van het landelijk hoogspanningsnet een initiële investeringsvergoeding betalen voor de realisatie van de aansluiting en vervolgens een periodieke aansluitvergoeding voor het beheer. Na de realisatie van een aansluiting wordt deze geen eigendom van TenneT, derhalve is TenneT ook in onderhavig geval niet gehouden de eigendom over te nemen.
30. Bovendien, als de aansluiting wel zou worden aangemerkt als net, dan zou dit tot gevolg hebben dat de kosten van de 150 kV schakelinstallatie gesocialiseerd zouden worden. Dit is in strijd met het kostenveroorzakingsbeginsel, nu deze verbinding exclusief door DNWB wordt gebruikt.
Besluit
Openbare versie
8
/1
1
32. Als laatste stelt TenneT dat in de beoordeling of de 150 kV schakelinstallatie kwalificeert als een net in de zin van de E-wet de afnemers van DNWB niet mogen worden meegenomen. Deze opvatting valt niet te rijmen met de definitie van een aansluiting, aldus TenneT.
6
Beoordeling van het geschil
33. Het geschil noopt ACM tot de beantwoording van de volgende vragen:
I. In de periode 1 januari 2008 tot heden, kwalificeerde en kwalificeert de 150 kV
schakelinstallatie van Deltius als net in de zin van artikel 1, eerste lid, onderdeel i, van de E-wet?;
II. In de periode 1 januari 2008 tot heden, was en is de 150 kV schakelinstallatie onderdeel van het landelijk hoogspanningsnet?;
III. In de periode 2008 tot heden, was en is TenneT de beheerder van de 150 kV schakelinstallatie van Deltius?;
IV. Dient TenneT de eigendom van de 150 kV schakelinstallatie van Deltius over te nemen? 34. ACM zal hierna ingaan op deze vier vragen.
I. In de periode 1 januari 2008 tot heden, kwalificeerde en kwalificeert de 150 kV
schakelinstallatie van Deltius als net in de zin van artikel 1, eerste lid, onderdeel i, van de E-wet?
35. Op de 150 kV schakelinstallatie van Deltius zijn ten tijde van het nemen van het onderhavige besluit twee afnemers aangesloten, namelijk het voormalige Thermphos en DNWB. Gelet op de thans geldende wettelijke definitie van ‘aansluiting’ kwalificeren zowel de verbinding tussen de 150 kV schakelinstallatie van Deltius en de onroerende zaak van Thermphos (zijnde de oven) als de 150 kV schakelinstallatie en het 30 kV net van DNWB als een aansluiting in de zin van de E-wet. Dit was ook het geval onder de oude definitie van aansluiting die gold voor 1 januari 2014, en in de situatie voorafgaand aan de afschakeling van de twee ovens van Thermphos.
36. Op dit moment zijn op het stelsel van verbindingen van Deltius derhalve meerdere te
onderscheiden rechtspersonen als afnemer (direct) aangesloten. Uit hetgeen partijen in deze procedure naar voren hebben gebracht blijkt dat zowel de aansluiting van Thermphos als die van DNWB feitelijk geschikt zijn voor het transport van elektriciteit. Deltius heeft terecht gesteld, onder verwijzing naar de uitspraak van het CBb in de zaak Sapa, dat het voor de kwalificatie van aansluiting niet noodzakelijk is dat er ook daadwerkelijk transport van
Besluit
Openbare versie
9
/1
1
onderhavige situatie mogelijk anders zal oordelen niet.
37. De wettelijke definitie van net, welke gepreciseerd is door het CBb in de zaken Salinco en Sapa, in ogenschouw nemende, concludeert ACM dat de 150 kV schakelinstallatie van Deltius op dit moment kwalificeert als een net in de zin van artikel 1, eerste lid, onderdeel i, van de E-wet. Voor de periode vanaf 1 januari 2008 tot heden geldt hetzelfde.
38. Het betoog van TenneT dat de 150 kV schakelinstallatie niet kwalificeert als een net omdat er sprake is van een aansluiting in de zin van de E-wet kan niet slagen. Ten eerste moet volgens vaste jurisprudentie van het CBb de aansluiting - die de overgang van het net naar de
installatie markeert – tot het net worden gerekend.14 En ten tweede zijn er, zoals aangegeven
in randnummer 36, meerdere partijen aangesloten op de 150 kV schakelinstallatie. Er is derhalve geen sprake van een exclusieve verbinding tussen het net van TenneT en het net van DNWB.
39. TenneT stelt daarnaast dat het kwalificeren van de 150 kV schakelinstallatie als een net met zich mee zou brengen dat de kosten van de 150 kV schakelinstallatie zouden worden
gesocialiseerd. Dit zou in strijd zijn met het kostenveroorzakingsprincipe. Naar het oordeel van ACM is in de E-wet, de Tarievencode Elektriciteit of andere relevante regelgeving geen bepaling aan te wijzen die het socialiseren van kosten verbiedt. Het
kostenveroorzakingsprincipe rijkt niet zo ver dat elke aangeslotene alleen door TenneT kan worden aangeslagen voor de kosten van TenneT die puur toe te rekenen zijn aan alleen die aangeslotene. In dit verband wijst ACM bij voorbeeld op het feit dat producenten geen transportafhankelijk transportatief hoeven te betalen (maar uiteraard wel kosten
veroorzaken).15
40. Nu ACM reeds heeft vastgesteld dat er sprake is van een net in de zin van de E-wet, omdat meerdere afnemers direct zijn aangesloten op de 150 kV schakelinstallatie, is het niet meer nodig dat ACM ingaat op de vraag of indirect aangeslotenen ook dienen te worden betrokken in de beoordeling of sprake is van een net in de zin van de E-wet.
II. In de periode 1 januari 2008 tot heden, was en is de 150 kV schakelinstallatie onderdeel van het landelijk hoogspanningsnet?
41. Vanaf 1 januari 2008 vallen onder de wettelijke definitie van het landelijk hoogspanningsnet de netten die bestemd zijn voor het transport van elektriciteit op een spanningsniveau van 110 kV
14
ECLI:NL:CBB:2003:AO0894 (r.o. 6.3), ECLI:NL:CBB:2007:BB0535 (paragraaf 6.2) en recent nog ECLI:NL:CBB:2014:370 (r.o. 5.1).
15
Besluit
Openbare versie
1
0
/1
1
en hoger. De schakelinstallatie wordt bedreven op een spanningsniveau van 150 kV en beoogt in ieder geval elektriciteit te transporteren vanaf het landelijk hoogspanningsnet van TenneT naar het regionale distributienet en de daarop aangesloten afnemers van DNWB. ACM concludeert hieruit dat vanaf 1 januari 2008 tot heden de 150 kV schakelinstallatie onderdeel was en is van het landelijk hoogspanningsnet.
III. In de periode 2008 tot heden, was en is TenneT de beheerder van de 150 kV schakelinstallatie van Deltius?
42. Bij besluit van 29 november 2011 heeft TenneT zich zelf met ingang van 1 januari 2008 aangewezen als netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet. Daarmee is TenneT formeel aangewezen als de beheerder van alle netten met een spanningsniveau van 110 kV en hoger die als zodanig worden bedreven, met uitzondering van de genoemde Cross Border Lease-netten. De 150 kV schakelinstallatie is niet zo’n uitzondering. Derhalve is TenneT formeel vanaf 1 januari 2008 de beheerder van het 150 kV-net van Deltius.
43. Op basis van hetgeen partijen in deze procedure hebben aangedragen, constateert ACM dat tot op heden het feitelijke beheer van het net is uitgevoerd door Deltius.
IV. Dient TenneT het eigendom van de 150 kV schakelinstallatie van Deltius over te nemen?
44. Op grond van het thans geldende artikel 10a, vierde lid, van de E-wet dient de netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet (of een vennootschap in de groep van deze netbeheerder) over het eigendom van het landelijk hoogspanningsnet te beschikken. ACM stelt vast dat op dit moment het eigendom van de 150 kV schakelinstallatie niet bij TenneT ligt, maar bij Deltius. Aan de verplichting dat de netbeheerder van het landelijk hoogspanningsnet moet beschikken over het eigendom van de 150 kV schakelinstallatie kan niet afdoen dat TenneT, naar zij stelt, de netconfiguratie anders zou hebben aangelegd dan thans door Deltius is gedaan.
Conclusie
45. ACM concludeert dat de 150 kV schakelinstallatie van Deltius een net is in de zin van de E-wet en dat dit net onderdeel is van het landelijk hoogspanningsnet waarvoor TenneT is
Besluit
Openbare versie
1
1
/1
1
7
Dictum
46. De Autoriteit Consument en Markt verklaart de klacht van Deltius B.V. tegen TenneT TSO B.V. gegrond.
Den Haag,
Datum: 7 augustus 2015 Autoriteit Consument en Markt namens deze,
w.g.
drs. F.E. Koel
Teammanager Directie Energie
