Herken je eetgewoontes

& blijf in balans

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, openbaar gemaakt of gedeeld worden. Indien dit wel het geval blijkt te zijn, volgt een boete.

Herken je eetgewoontes

& blijf in balans

Inhoudsopgave

1. Honger of Eetlust? ... 1

1.1 Wat is honger? ... 1

1.2 Wat is eetlust? ... 1

2. Acht soorten honger ... 3

2.1 Lichaamshonger ... 3

2.2 Breinhonger ... 3

2.3 Hoofdhonger ... 3

2.4 Ooghonger ... 4

2.5 Neushonger ... 4

2.6 Oorhonger ... 4

2.7 Mondhonger ... 4

2.8 Harthonger ... 4

3. Straf- en Beloningsysteem ... 6

3.1 Eten vanuit je Strafsysteem ... 7

3.2 Eten vanuit je Beloningssysteem ... 8

4. Emotie- en Stress eten ... 10

4.1 Snaai- en eetbuien ... 10

4.2 Aanleidingen om te gaan snaaien of een eetbui te hebben ... 11

4.3 Tips om je emotie-eten te doorbreken ... 12

5. Gedragspatronen ... 14

5.1 Mindless gedragspatroon - gedachteloos eten ... 15

5.2 Loveless gedragspatroon – psychologische honger ... 16

5.3 Joyless gedragspatroon – emotie eten ... 17

5.4 Powerless gedragspatroon- beren op de weg zien ... 18

& blijf in balans

1

Soorten honger

1. Honger of Eetlust?

1.1 Wat is honger?

Een gevoel van ongemak of zwakte veroorzaakt door gebrek aan voedsel, in combinatie met de wens om te eten. Het is een fysieke reactie veroorzaakt door de chemische veranderingen in het lichaam in verband met een natuurlijk laag glucosegehalte in het bloed enkele uren na het eten. Honger is ook een instinctief, beschermend mechanisme dat ervoor zorgt dat uw lichaam de energie krijgt die het nodig heeft om goed te functioneren. Het is niet eenvoudig om honger te beheersen en het negeren van honger kan ernstige resultaten veroorzaken. Honger kan duizeligheid, vermoeidheid en een lage bloedsuikerspiegel veroorzaken.

Het gevoel van honger is de manier van je lichaam om je te vertellen dat je voedsel nodig hebt. Het kan ook enkele singles verzenden, zoals gerommel van de maag, die bekend staat als hongergevoel.

1.2 Wat is eetlust?

Eetlust is de natuurlijke wens om een lichamelijke behoefte te bevredigen, vooral voor voedsel. Het is een sensorische of psychologische reactie die een onvrijwillige fysiologische reactie stimuleert. Met andere woorden, als je een heerlijk, verrukkelijk voedsel ziet of ruikt, zal je mond kwijlen, zal je maag samentrekken; je zult het eten praktisch proeven en de textuur voelen. Zelfs nadenken over dat voedsel zal dit antwoord uitlokken.

Dit is een geconditioneerde reactie op voedsel - een coördinatie tussen de hersenen en de maag.

Maar eetlust is geen dringende behoefte aan voedsel; het veroorzaakt geen duizeligheid of vermoeidheid, omdat het geen fysieke behoefte is zoals honger.

De eetlust kan dus worden beheerst en genegeerd. Als je leert om controle over je hersenen te hebben, is dit helemaal niet moeilijk.

& blijf in balans

2

& blijf in balans

3

2. Acht soorten honger

Als we spreken over honger, kunnen we wel acht soorten hongers onderscheiden. Honger/trek laat ons merken dat het lichaam om voeding zeurt.

Elke soort honger is verbonden met een deel van het lichaam. Vaak zijn combinaties van de verschillende soorten van toepassing. Het is soms heel lastig om te herkennen om welke honger het nou echt gaat. Dit kan wel ontzettend handig zijn om uit te zoeken!

2.1 Lichaamshonger

De echte honger. Je mag voelt leeg. Je hoort en voelt hem misschien zelfs knorren. Eigenlijk heb je al te lang niets gegeten en het knorren wordt veroorzaakt door het samenknijpen van je maag. Of je voelt je slapt omdat je bloedsuikerspiegel wat aan de lage kant is. Het gevoel kan voor iedereen anders zijn, maar meestal weet je precies waar het vandaan komt en wat je lichaam op dat moment nodig heeft.

2.2 Breinhonger

Ben je met iets bezig wat veel denkwerk en concentratie vraagt? Je hersenen hebben energie nodig en laten zich vooral voeden door koolhydraten. Je hebt dan dus koolhydraten nodig. Ook je hersenen vragen veel energie nodig. Doe je taken waar je je hoofd bij moet hebben en die veel focus en concentratie van je vragen?

2.3 Hoofdhonger

Deze honger is gebaseerd op je gedachten. Het heeft eigenlijk niets te maken met je lichamelijke behoeften, maar wordt vooral gestuurd door alles wat je denkt. Alles wat je denkt over bepaald voedsel en wat wel en niet mag van jezelf.

Dit kan zowel positieve als negatieve effecten hebben. Het onderscheiden van hoofdhonger en je echte honger is iets wat je kunt oefenen. Bij hoofdhonger is er vaak sprake van een tweestrijd met jezelf. Leer te vertrouwen op je eigen gevoel.

• Je vindt dat je het wel ‘verdiend’ hebt

• Je denkt vanuit je strafsysteem; ik heb al iets verkeerds gegeten, dan kan dit er ook wel bij

& blijf in balans

4 2.4 Ooghonger

Zien eten, doet eten. Op dit soort momenten zijn je ogen groter dan de maag en als je iemand ziet die iets lekkers eet dan krijg jij daar ook spontaan trek in. Vaak is ooghonger de trek in iets ‘ongezonds’. Nu is de taak aan jou om daaraan toe te geven of niet. Je ogen brengen je brein als het ware op ideeën en dan willen we iets gewoon graag hebben.

2.5 Neushonger

Bij voeding en speelt geur een ontzettend belangrijke rol. Een geur wordt bijvoorbeeld in verband gebracht met een mooie herinnering van vroeger (of juist een nare herinnering). Als jij dus iets ruikt wat een fijne herinnering oproept, dan ga je daar ook trek in krijgen. Er wordt ook vaak gezegd dat als je je huis wilt verkopen en een bezichtiging krijgt, je het beste een appeltaart kunt bakken.

Wanneer je iets ruikt dat jou een fijn gevoel geeft kan dat er dus ook voor zorgen dat je daar trek in krijgt.

2.6 Oorhonger

Wanneer je een verpakking hoort openkraken, zoals een wikkel van een snoepje.

Reclames maken hier soms gebruik van, denk maar eens aan het openploppen van een flesje bier. Doordat je dit herkenbare geluid hoort, krijg je daar zin in.

Ook het kraken van het lekkers in je mond kan je een goed gevoel geven. Denk aan het eten van chips, dat kraakt lekker in je mond. Ben wat geïrriteerd of gefrustreerd, hoe lekker is het dan om iets te eten wat lekker doet kraken.

2.7 Mondhonger

Bij deze vorm van honger wil je gewoon iets lekkers in je mond. Je verlangt naar een plezierig gevoel in je mond. Dat kan plotseling ontstaan maar komt soms ook uit verveling. Je denkt dan aan eten en voor je het weet heb je al iets in je mond gestopt. Soms als je zin hebt in iets fijns kan dat te maken hebben met eten en het bezig zijn daarmee.

2.8 Harthonger

Dit is een vorm van honger die veel mensen zullen herkennen. Harthonger is de honger om jezelf iets te geven waar je naar verlangt. Vaak is het troostvoedsel wat je dan consumeert. Voedsel dat je hart voelt met liefde. Je wilt jezelf en je leven vullen, misschien met liefde, aandacht en verbondenheid, maar omdat je

& blijf in balans

5

daar nu niet aan kan voldoen vertaalt zich dat in de behoefte om te eten.

Emotionele voeding, die je hart moet vullen.

Misschien ben je intens gefrustreerd en boos, ook dan kan voeding een soort uitlaatklep zijn. Je verdriet wegeten of drinken, je hebt er vast wel eens van gehoord of zelf gemerkt. Het is een ontzettend menselijke reactie en het is niet iets wat je hoeft te negeren. Het kan namelijk ook best opluchten om even op die manier met je emoties om te gaan, maar je raad het al; het zal de echte honger nooit stillen. Je zal niet verzadigd raken, het is enkel een manier om een vorm te geven aan die gevoelens, door jezelf te vullen en afleiding te hebben.

De enige manier hoe je deze honger kunt verhelpen is door echt naar je hart te luisteren. Door die gevoelens toe te laten en tot de kern te durven komen, kom je bij het werkelijke gemis. Wat moet er gevuld worden? Waar honger je echt naar? Waar heb je behoefte aan? En belangrijker nog, hoe kun je daar nu zelf voor zorgen op een liefdevolle manier? Je kan er echt achter komen welk verlangen er schuilgaat achter deze honger. Het kost tijd, energie en misschien veel tranen, maar dat is het waard. Geef jezelf de tijd. Pas dan kun je jezelf echt geven wat je nodig hebt.

Bewustwording speelt hierin dus een grote rol, maar ook de keuze die jij maakt.

Per dag maken we wel 200 verschillende eetbeslissingen, blijkt uit onderzoek.

Hoe ga jij om met verschillende soorten honger? Herken jij ze bij jezelf? Door deze soorten honger bij jezelf te leren herkennen, ben je ook beter in staat er mee om te gaan.

Ga naar Paragraaf

Opdracht 1. Hongers en Patronen

& blijf in balans

6

3. Straf- en Beloningsysteem

Voedsel is in overvloed om ons heen. Hoe kun je als je wilt afvallen leren omgaan met al die verleidingen? Het is makkelijk en logisch om te zeggen dat je gewoon gezonde keuzes moet maken en de calorie-inname moet beperken. Toch vallen mensen vaak terug in oude patronen. Hoe komt dat?

Uit de neurowetenschappen is bekend dat onze hersenen een belonings- en een strafsysteem bevatten. Het beloningsysteem wordt geactiveerd door positieve ervaringen. Het strafsysteem door negatieve ervaringen.

Veel mensen staan zichzelf niet toe te genieten van eten. Zij gaan met eten om vanuit hun strafsysteem. Genieten van eten doe je juist vanuit je beloningssysteem. Afvallen met de focus op het tellen van calorieën is een miskenning van de werking van ons lichaam. Dit in onnatuurlijk. Je lichaam telt namelijk geen calorieën, maar waardeert genot. Als je bewust geniet van eten, neemt de behoefte om meer te eten vanzelf af. Door te genieten, produceren je hersenen de gelukshormonen dopamine en endorfine, waardoor je je prettig en behaaglijk voelt.

Aan eten gaat een innerlijk dialoog vooraf. De innerlijke dialoog vanuit je strafsysteem leidt tot een ander eetgedrag dan de innerlijke dialoog vanuit het beloningssysteem.

Ons beloningssysteem wordt geactiveerd door positieve ervaringen, het strafsysteem door negatieve ervaringen. Veel programma’s om gewicht te verliezen zijn gebaseerd op je strafsysteem. Afvallen vanuit je beloningssysteem heeft echter een grotere kans van slagen. Want als je mag eten wat je lekker vindt en wat natuurlijk ook goed voor je is en geniet met al je zintuigen, doe je een positieve ervaring op.

& blijf in balans

7 3.1 Eten vanuit je Strafsysteem

We leren of interpreteren ‘genieten van eten’ dat dit alleen kan als ‘alles wat lekker is en waarvan je geniet, is verkeerd en niet goed voor ons’. Dus alles wat je niet mag, is lekker. Maar is dit echt zo?

Ik kan je vertellen dat dit iets is wat we zijn gaan geloven en tussen onze oren zit. Met andere woorden, als je iets eet wat wel goed voor je is, betekent dit voor jou

’niet genieten’ en is dus een straf geworden. Dit geeft geen voldoening. Risico is dat eten een obsessie voor je kan worden.

Hoe meer je denkt dat iets NIET mag, des te meer stimuleer je dat juist en wil je dat juist wel hebben. Je hersenen kennen namelijk het woord ‘NIET’ niet. Het is je ego die jou probeert te misleiden. Het is net zoals met kleine kinderen. Alles wat niet mag, is juist een uitdaging om wel te doen. Dus zeg je tegen jezelf: ‘Ik moet die reep chocola opeten’ maar je verstand vertelt je: Dat mag niet, want dat is niet goed voor je, dan maakt je ego ervan: Dat mag, want dat is goed voor je. En dus laat je je verleiden en ga je de uitdaging aan. Je eet je die reep alsnog op. En hoe werkt dat met kleine kinderen als een ouder erachter komt? Dan wordt het kind gestraft en het kind voelt zich schuldig. Het kind zal misschien zeggen: ik zal het nooit meer doen! Maar ja, dan komt de volgende verleiding om de hoek kijken. En wat zal er dan gebeuren?

Dus wat gebeurt er als jij die reep chocola toch hebt opgegeten? Dan zegt je verstand tegen je: Verdorie, ik heb toch gezegd dat je dat niet mocht doen en toch doe je het! De volgende keer doe je dit niet weer, denk erom! En jij zit vervolgens met een schuldgevoel en voelt je nog vervelender dan voordat je die reep hebt opgegeten. En dat smaakt naar… meer!

Ze dagen je uit om juist wel aan al die verleidingen die op de loer liggen toe te geven zonder erbij na te denken wat de gevolgen zijn. Verleiding is verlangen naar iets dat meestal niet goed of geschikt voor jou is. Het geef je voor korte duur een goed gevoel, maar dat ebt al snel weg. Op het moment zelf dat je eraan toegeeft, heb je er even lak aan, maar schuld- en spijtgevoelens volgen snel. Met als gevolg dat je weer een ontevreden gevoel van krijgt. En zo val je in een vicieuze cirkel met risico dat eten een strijd en een obsessie wordt.

& blijf in balans

8 3.2 Eten vanuit je Beloningssysteem

De kunst is dus om te leren hoe je om moet gaan met verleidingen en hoe je je controle over jezelf kan vergroten.

Afvallen vanuit het beloningssysteem heeft een grotere kans van slagen. Want als je mag eten wat je lekker vindt (en doet kan ook eten zijn wat wel goed voor je is!), dan doe je een positieve ervaring op. De aanmaak van de hormonen dopamine en endorfine neemt toe en daarmee je levensplezier. Bovendien zul je je meer energie krijgen en je fitter gaan voelen.

Je leert een gezonde en plezierige relatie met eten te

krijgen. Om op deze manier er tegenaan te kijken en hiernaar te handelen, zul je je obsessie voor het eten kwijtraken en zul je positieve ervaringen opdoen.

Ja, ik ga je nu uitdagen om dit zelf te gaan ervaren en te doen geloven dat dit echt mogelijk is. Een plezierige en goede relatie met eten heeft de volgende kenmerken:

✓ Eten is niet je enige bron is van plezier en bevrediging. Je voelt je goed in je vel en bent gelukkig zonder dat je eet

✓ Tussen een hongerig gevoel en/of denken aan eten zitten pauzes van een paar uur. Pas als het etenstijd is of als je honger krijgt, geniet je van je eten en denk je eraan

✓ Als je geen honger hebt, eet je niet

✓ Als je eetlust hebt, neem je iets wat goed voor je is en een verzadigd gevoel geeft en iets wat je lust

✓ Je stopt met eten als je genoeg hebt gehad en je kunt eten laten liggen

✓ Je hebt een gezond gewicht dat stabiel is of schommelt met 2 à 3 kilo. Je staat niet dagelijks of wekelijks op de weegschaal

✓ Je hebt geen obsessie met eten en houd je niet bezig met calorieën tellen

& blijf in balans

9

Wat dus heel belangrijk is, is dat je hierover anders leert denken. Dat je ‘genieten van eten’ doet vanuit je beloningssysteem! Dit klinkt logisch toch?

Maar hoe kan het dat het voor ons mensen zo moeilijk is om niet te kunnen genieten? Hieraan liggen vier onderliggende gedragspatronen ten grondslag die we in ons leven opbouwen. Deze beïnvloeden de manier waarop we met eten omgaan. Dit is voor ieder mens verschillend.

Om een blijvende gedragsverandering te bereiken, is het van belang dat mensen zich bewust zijn hun van interne dialoog en van hun onderliggende gedragspatronen die hen beletten om te genieten. De kunst is om een positieve relatie op te bouwen met eten.

& blijf in balans

10

4. Emotie- en Stress eten

Je gaat de behoeften achter jouw emotie eten onderzoeken. Emotie eten gaat NOOIT over voedsel, zelfcontrole of wilskracht. Het gaat over het (op)vullen van een échte behoefte op de beste manier die jouw lichaam kent. Troost-eten, stress-eten en eetbuien zijn vaak misplaatst en onbewuste pogingen tot voor jezelf te zorgen.

Emotie-eten is een veel voorkomend obstakel tijdens het doel om gewicht te verliezen. Ondanks dat de emotie vaak als het probleem gezien wordt, is er een probleem dat deze emotie tot stand bracht. Door dat probleem te vinden en aan te pakken kun je op een gerichte manier een oplossing zoeken en emotie-eten voorkomen. Je kunt pas iets oplossen als je weet wat het werkelijke probleem is, dus zoek naar het probleem en vind een werkelijke oplossing. Ga bijvoorbeeld muziek luisteren als je verdrietig bent, uit je frustraties in een schilderwerk, ga sporten als je boos bent en maak het jezelf niet onnodig moeilijk door eetbui- voedsel in overvloed in huis te hebben.

Wanneer je tegen emotie-eten aanloopt, is het goed om te beseffen dat dit niet iets is om je voor te schamen. Bedenk voor jezelf een passende oplossing als een betreffende oorzaak zich weer aandient en vind manieren om met je emoties om te gaan in plaats van ze te verdoven met eten. Het is aan jou om de cirkel te doorbreken.

4.1 Snaai- en eetbuien

Suiker heeft een enorm effect op je hersenen. Door het eten van suiker maakt het lichaam in de hersenen de hormonen dopamine en serotonine aan. Deze hormonen en neurotransmitters zorgen voor een fijn en gelukkig gevoel.

Onderzoek heeft aangetoond dat de aanmaak van serotonine en dopamine in de hersenen wordt gestimuleerd door het eten van veel koolhydraten in combinatie met weinig eiwitten.

Als je een relatief lage bloedsuiker- en serotoninespiegel hebt, zal je zin krijgen in zoetigheid. Hét moment om eens lekker te gaan snaaien. Er is dus steeds meer suiker nodig om hetzelfde fijne gevoel te krijgen. Hierdoor zit je voordat je het weet gevangen in een eindeloze suikerspiraal waarbij je lichaam steeds probeert om dat fijne gevoel terug te krijgen door om suikers te vragen.

& blijf in balans

11

4.2 Aanleidingen om te gaan snaaien of een eetbui te hebben

• Negatieve gevoelens zoals verdriet, somberheid, boosheid, angst Je probeert deze gevoelens weg te eten door bijv. een pak koekjes naar binnen te werken

• Stress

Gevoelens van stress kunnen een eetbui triggeren. Bouw dus voldoende momenten van ontspanning in gedurende je dag. Als je veel stress hebt maakt je lichaam hormonen zoals cortisol aan. De hoeveelheden van deze hormonen zijn verhoogd waardoor je meer trek in eten krijgt.

• Vermoeidheid

Na een lange dag werken plof je uitgeput op de bank en doet de TV aan.

Daar hoort natuurlijk iets lekkers bij, want je vindt dat je dat wel verdiend hebt

• Verveling / Gezelligheid

Bij gezelligheid hoort iets lekkers, toch? Dus komen er nootjes o.i.d. op tafel. Je begint met een handjevol, maar al snel volgen er meer.

Om je wat beter te voelen, ga je lekker eten. En dat lekkers geeft je inderdaad een goed gevoel. Dat komt doordat de combinatie vet/suiker/zout het gelukshormoon serotonine aanmaakt. Het nadeel is dat je na het snaaien of je eetbui schuldgevoelens hebt. En omdat je toch al gefaald hebt, ga je door. or.

Deze vicieuze cirkel moet dus doorbroken worden. Voorkom dat het een vaste gewoonte wordt. Maar hoe doe je dat? Dat is zeker niet gemakkelijk, maar de eerste stap is om bewust te worden wanneer en waarom je gaat snaaien of een eetbui krijgt.

Zie Les 4 Hongers en Patronen. Ga naar

Paragraaf Opdracht 2. Schema Gedragspatronen 5 G's. In deze opdracht onderzoek je je gedachten en gevoelens in een bepaalde situatie.

& blijf in balans

12 4.3 Tips om je emotie-eten te doorbreken

Tip 1: Achterliggende probleem zoeken

Zoek het werkelijke probleem en vind een blijvende oplossing. Er is een trigger die je emotie veroorzaakte en die emotie gaf de drang tot eten. Door te gaan eten verdoof je de emotie zonder iets te doen aan het werkelijke probleem. Als honger niet het probleem is, is eten niet de oplossing. Om patronen te doorbreken, gaat meestal wel wat tijd in zitten. Het is niet gek om hiervoor hulp te zoeken. Een therapeut, NLP-coach, gewichtsconsulent, leefstijlcoach kan je hierbij helpen.

Tip 2: Zoek een preventieve oplossing

Zoek een preventieve oplossing voor een volgende keer. Waarom ging het mis en hoe kun je dat in het vervolg voorkomen? Als je vaak door boosheid gaat emotie-eten zoek dan een andere manier om je frustratie te uiten of los de oorzaak van de boosheid op, zodat je je boosheid uit in plaats te verdoven met voeding. Als je te veel hooi op je vork neemt en vanuit stress gaat eten, vind dan manieren om meer rust te creëren in je leven. Alleen dan kun je de cirkel doorbreken. Zoek naar een bron-oplossing en niet naar een verdovend middel. Zie hieronder de alternatieven voor tips wat je kunt gaan doen als je het gevoel hebt je emoties niet de baas te kunnen worden of het werkelijke probleem niet te kunnen oplossen.

Tip 3: Voorkom verleiding

Zorg dat je niet in de verleiding komt snaai-voer te pakken. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan! De gemakkelijkste weg is om gewoonweg niet in huis te halen. Maar zo werkt dat in de praktijk niet altijd, wat je dan kunt doen is het goed op te bergen zodat het niet in je gezichtsveld terechtkomt of dat je er veel moeite voor moet doen om het te pakken. Maak het jezelf gemakkelijker. Als je weet dat je tijdens eetbuien of emotie-eten vooral moeite hebt om van chips af te blijven, haal het dan niet in huis. Maak het jezelf niet moeilijker dan nodig. En zorg dat je altijd gezonde tussendoortjes in huis hebt.

Tip 4: Neem de tijd

Neem de tijd om verkeerde gewoontes te doorbreken. Emotie-eten is iets waar je wellicht al jaren tegenaan loopt. In dat geval is het vermoedelijk niet iets dat je binnen een week volledig onder controle hebt. Leer, maak fouten, leer meer en vind stap voor stap de oplossingen om je emotie-eten te doorbreken.

& blijf in balans

13 Tip 5: Zoek een bezigheid

Als je je verveelt en geneigd bent te gaan eten, zoek dan een fijne bezigheid om je verveling te verdrijven zodat je niet meer aan verveling of eten denkt. Zie hieronder Alternatieven voor tips.

Alternatieven:

Ga bijv. een eindje wandelen of fietsen, ga met je hobby aan de gang, doe ontspanningsoefeningen, ,zoek contact met een vriend of vriendin, ga sporten, lezen, muziek luisteren, zingen, in bad, tekenen, schilderen. Of bedenk zelf iets wat je kunt gaan doen.

Zorg ervoor dat je gedachten niet meer uitgaan naar eten! Het duurt ca. 20 minuten, dan zal de trek naar eten wegzakken en verdwijnen.

Zie Les 4 Hongers en Patronen. Ga naar

Paragraaf Opdracht 2. Schema Gedragspatronen 5 G's. In deze opdracht onderzoek je je gedachten en gevoelens in een bepaalde situatie.

Emotie- en Stress eten vraagt in de meeste gevallen persoonlijke aandacht.

Om dit onderwerp aan te pakken, bied ik je persoonlijke coaching.

Mogelijkheden die er zijn: Persoonlijk contact in mijn praktijk, wandelcoaching of een combi hiervan of Online contact via Zoom of Microsoft teams.

Heb je interesse en wil je hier graag mee aan de slag? Neem dan contact met me op om de mogelijkheden en jouw wensen te bespreken.

& blijf in balans

14

5. Gedragspatronen

Hoe kan het dat het voor ons mensen zo moeilijk is om niet te kunnen genieten van eten? We denken dat we dat wel doen, maar doen dit op een verkeerde manier of associëren genieten van eten ergens anders mee.

Hieraan liggen vier onderliggende gedragspatronen ten grondslag die we in ons leven opbouwen. Deze beïnvloeden de manier waarop we met eten omgaan. Dit is voor ieder mens verschillend.

Om een blijvende gedragsverandering te bereiken, is het van belang dat mensen zich bewust zijn hun van interne dialoog en van hun onderliggende gedragspatronen die hen beletten om te genieten. De kunst is om een positieve relatie op te bouwen met eten.

In welke gedragspatronen herken jij jezelf? Dit kunnen meerdere zijn, in het moeilijkste geval alle 4. Ze worden hier alle vier besproken.

& blijf in balans

15

5.1 Mindless gedragspatroon - gedachteloos eten Van mindless naar mindful

Van gedachteloos naar bewustzijn. De reden waarom we eten nodig is niet doorgedrongen en je eet omdat het je zo geleerd is. Je denkt er niet bij na waarom je iets in je mond stopt, maar ook niet wat je eet. Je staat er niet bij stil wat je lichaam dagelijks aan voedingsstoffen nodig heeft om je energiek te voelen. Anderzijds heb je een eetpatroon ontwikkeld op basis van overtuigingen die je niet toetst aan de realiteit en voor ‘waar’ hebt aangenomen. Het zijn de misleidingen van de fabrikant, bijvoorbeeld ‘van lightproducten kun je zoveel eten als je wilt’. Of uitspraken die je vanuit je opvoeding hebt meegekregen en ook als waarheid bent gaan geloven, zoals ‘ieder pondje gaat door je mondje, zei je moeder altijd’. Ook eten zonder aandacht valt in deze categorie. Bijvoorbeeld televisiekijken met een bord op schoot, lunchen achter de computer, je geen tijd gunnen om bewust te proeven, multitasken terwijl je eet.

Voorbeeld 1: Als je als kind steeds te horen krijgt ‘elk pondje gaat door je mondje’.

Als kind ben je gaan geloven: ‘Als je eet, word je dik”. Je kunt dan je een patroon ontwikkelen door een maaltijd over te slaan. Je hebt geleerd niet naar je lichaam te luisteren en je behoeften uit te stellen. Bij een hongersignaal zegt een stemmetje in je hoofd: “Je moet dit of dat gaan doen”. I.p.v. naar je lichaam te luisteren en te gaan eten, ga je dingen uitvoeren wat je van het eten weerhoudt.

Met als gevolg dat je ’s avonds zo’n trek hebt, dat je alles wat je tegenkomt op gaat eten.

Voorbeeld 2: Een moeder is tijdens het eten alleen maar bezig met het in goede banen leiden van het eetgedrag van de kinderen. Verder zorgt ze ervoor dat er gespreksstof is, toont interesse in de kinderen en zorgt ervoor dat gekibbel geen ruzietjes worden. en als gespreksleider fungeren. Ze realiseert zich niet eens dat ze haar bord al leeg heeft en schept nog een keer op. Na het eten krijgt ze weer trek in andere dingen.

Je leert naar de signalen van je lichaam te luisteren en niet meer naar het oordelende stemmetje van je moeder. Je hebt daar een nieuw stemmetje van jezelf tegenover gezet: Ik mag naar mijn behoeften luisteren. Ik bepaal zelf wanneer ik ga eten. Ik kan goed voor mezelf zorgen en geef mezelf wat ik nodig heb om goed te functioneren. Daar word ik niet dik van. Verder kun je kijken naar wat je allemaal ‘moet’. Je bent heel hard en streng voor jezelf. Leer van

‘moeten’ naar ‘mogen’ te gaan. Waar geef jij jezelf toestemming voor om iets voor jezelf te doen? Zo ga je naar een goede balans.

& blijf in balans

16

5.2 Loveless gedragspatroon – psychologische honger Van loveless naar loveful

Je bent je niet bewust van je eigen behoeftes of vervult deze niet. Je bent vooral bezig met het vervullen van behoeften van anderen. Vaak is eten dan een vervanging voor een onvervulde behoefte. Bijvoorbeeld die reep chocola of zak chips staat voor de behoefte aan een momentje voor jezelf of voor rust en als beloning van je harde werken.

Er is dan sprake van psychische honger, niet van fysieke honger. Psychologische honger kun je niet met eten stillen en geeft je slechts voor korte duur een beter tot goed gevoel. Hier is sprake van kort geluk, lange pijn. Door je ‘lange pijn’ te stillen, zal de neiging naar eten grijpen afnemen. Je leert milder en zachter naar jezelf te zijn en zult merken dat ont-moeten en meer ontspanning goed een noodzakelijke behoefte is.

Bijvoorbeeld:

Je hebt een drukke dag gehad en je zit ’s avonds eindelijk op de bank. Eindelijk moet je even niets. Tijd voor een momentje voor jezelf. Je gaat jezelf belonen met een paar stukjes kaas en worst. Want dat heb je wel verdiend. Je eigenlijke behoefte is ruimte vrijmaken voor jezelf die je de hele week niet hebt gehad.

& blijf in balans

17 5.3 Joyless gedragspatroon – emotie eten Van joyless naar joyful

Eten als beloning voor vervelende gevoelens. Je eet je gevoelens weg in plaats van ze te herkennen. Je bent in mindere mate in contact met je gevoelens en je hebt moeite om hongerprikkels waar te nemen en te luisteren naar de signalen van je lichaam.

Kunnen voelen is een voorwaarde om te kunnen genieten. Veel mensen hebben in de loop van hun leven geleerd om de ratio boven het gevoel te stellen. Zij eten met hun hoofd in plaats van te luisteren naar de signalen van hun lichaam.

Bijvoorbeeld als je boos bent, is het zo fijn om even met harde knakkende borrelnootjes iets van je boosheid kwijt te raken.

Voorbeeld:

Je hebt een functioneringsgesprek en je ziet er wat tegenop. Ze eet vervolgens een hele zak drop leeg. Later blijkt dat ze bang was niet goed genoeg te zijn, om niet te voldoen. Ze wil haar angst niet voelen en gaat dit letterlijk wegeten. Ze schiet in de actie. De zachtheid van drop troost en voedt haar. Maar haar angst zal hier niet oplossen door te gaan eten.

Doen:

Leren feedback te geven. Mensen die in mindere mate in contact zijn met hun lichaam, hebben moeite de signalen van hun lichaam waar te nemen en ernaar te luisteren. Zij hebben moeite hongerprikkels waar te nemen en deze te onderscheiden van trek of andere prikkels. Ook hebben zij moeite te voelen wanneer hun lichaam verzadigd is.

& blijf in balans

18

5.4 Powerless gedragspatroon- beren op de weg zien Van powerless naar powerful

Je vindt het moeilijk om tot gedragsverandering te komen en ziet allemaal beren op de weg. Je kiest vaak voor acties uit het strafsysteem in plaats van aantrekkelijke acties waarmee je goed voor jezelf zorgt. Vaak is het alles of niets.

Je vindt het moeilijk om je beloningssysteem in te zetten en acties te ondernemen die je dichter bij je doel brengen.