Voedsel is in overvloed om ons heen. Hoe kun je als je wilt afvallen leren omgaan met al die verleidingen? Het is makkelijk en logisch om te zeggen dat je gewoon gezonde keuzes moet maken en de calorie-inname moet beperken. Toch vallen mensen vaak terug in oude patronen. Hoe komt dat?
Uit de neurowetenschappen is bekend dat onze hersenen een belonings- en een strafsysteem bevatten. Het beloningsysteem wordt geactiveerd door positieve ervaringen. Het strafsysteem door negatieve ervaringen.
Veel mensen staan zichzelf niet toe te genieten van eten. Zij gaan met eten om vanuit hun strafsysteem. Genieten van eten doe je juist vanuit je beloningssysteem. Afvallen met de focus op het tellen van calorieën is een miskenning van de werking van ons lichaam. Dit in onnatuurlijk. Je lichaam telt namelijk geen calorieën, maar waardeert genot. Als je bewust geniet van eten, neemt de behoefte om meer te eten vanzelf af. Door te genieten, produceren je hersenen de gelukshormonen dopamine en endorfine, waardoor je je prettig en behaaglijk voelt.
Aan eten gaat een innerlijk dialoog vooraf. De innerlijke dialoog vanuit je strafsysteem leidt tot een ander eetgedrag dan de innerlijke dialoog vanuit het beloningssysteem.
Ons beloningssysteem wordt geactiveerd door positieve ervaringen, het strafsysteem door negatieve ervaringen. Veel programma’s om gewicht te verliezen zijn gebaseerd op je strafsysteem. Afvallen vanuit je beloningssysteem heeft echter een grotere kans van slagen. Want als je mag eten wat je lekker vindt en wat natuurlijk ook goed voor je is en geniet met al je zintuigen, doe je een positieve ervaring op.
& blijf in balans
7 3.1 Eten vanuit je Strafsysteem
We leren of interpreteren ‘genieten van eten’ dat dit alleen kan als ‘alles wat lekker is en waarvan je geniet, is verkeerd en niet goed voor ons’. Dus alles wat je niet mag, is lekker. Maar is dit echt zo?
Ik kan je vertellen dat dit iets is wat we zijn gaan geloven en tussen onze oren zit. Met andere woorden, als je iets eet wat wel goed voor je is, betekent dit voor jou
’niet genieten’ en is dus een straf geworden. Dit geeft geen voldoening. Risico is dat eten een obsessie voor je kan worden.
Hoe meer je denkt dat iets NIET mag, des te meer stimuleer je dat juist en wil je dat juist wel hebben. Je hersenen kennen namelijk het woord ‘NIET’ niet. Het is je ego die jou probeert te misleiden. Het is net zoals met kleine kinderen. Alles wat niet mag, is juist een uitdaging om wel te doen. Dus zeg je tegen jezelf: ‘Ik moet die reep chocola opeten’ maar je verstand vertelt je: Dat mag niet, want dat is niet goed voor je, dan maakt je ego ervan: Dat mag, want dat is goed voor je. En dus laat je je verleiden en ga je de uitdaging aan. Je eet je die reep alsnog op. En hoe werkt dat met kleine kinderen als een ouder erachter komt? Dan wordt het kind gestraft en het kind voelt zich schuldig. Het kind zal misschien zeggen: ik zal het nooit meer doen! Maar ja, dan komt de volgende verleiding om de hoek kijken. En wat zal er dan gebeuren?
Dus wat gebeurt er als jij die reep chocola toch hebt opgegeten? Dan zegt je verstand tegen je: Verdorie, ik heb toch gezegd dat je dat niet mocht doen en toch doe je het! De volgende keer doe je dit niet weer, denk erom! En jij zit vervolgens met een schuldgevoel en voelt je nog vervelender dan voordat je die reep hebt opgegeten. En dat smaakt naar… meer!
Ze dagen je uit om juist wel aan al die verleidingen die op de loer liggen toe te geven zonder erbij na te denken wat de gevolgen zijn. Verleiding is verlangen naar iets dat meestal niet goed of geschikt voor jou is. Het geef je voor korte duur een goed gevoel, maar dat ebt al snel weg. Op het moment zelf dat je eraan toegeeft, heb je er even lak aan, maar schuld- en spijtgevoelens volgen snel. Met als gevolg dat je weer een ontevreden gevoel van krijgt. En zo val je in een vicieuze cirkel met risico dat eten een strijd en een obsessie wordt.
& blijf in balans
8 3.2 Eten vanuit je Beloningssysteem
De kunst is dus om te leren hoe je om moet gaan met verleidingen en hoe je je controle over jezelf kan vergroten.
Afvallen vanuit het beloningssysteem heeft een grotere kans van slagen. Want als je mag eten wat je lekker vindt (en doet kan ook eten zijn wat wel goed voor je is!), dan doe je een positieve ervaring op. De aanmaak van de hormonen dopamine en endorfine neemt toe en daarmee je levensplezier. Bovendien zul je je meer energie krijgen en je fitter gaan voelen.
Je leert een gezonde en plezierige relatie met eten te
krijgen. Om op deze manier er tegenaan te kijken en hiernaar te handelen, zul je je obsessie voor het eten kwijtraken en zul je positieve ervaringen opdoen.
Ja, ik ga je nu uitdagen om dit zelf te gaan ervaren en te doen geloven dat dit echt mogelijk is. Een plezierige en goede relatie met eten heeft de volgende kenmerken:
✓ Eten is niet je enige bron is van plezier en bevrediging. Je voelt je goed in je vel en bent gelukkig zonder dat je eet
✓ Tussen een hongerig gevoel en/of denken aan eten zitten pauzes van een paar uur. Pas als het etenstijd is of als je honger krijgt, geniet je van je eten en denk je eraan
✓ Als je geen honger hebt, eet je niet
✓ Als je eetlust hebt, neem je iets wat goed voor je is en een verzadigd gevoel geeft en iets wat je lust
✓ Je stopt met eten als je genoeg hebt gehad en je kunt eten laten liggen
✓ Je hebt een gezond gewicht dat stabiel is of schommelt met 2 à 3 kilo. Je staat niet dagelijks of wekelijks op de weegschaal
✓ Je hebt geen obsessie met eten en houd je niet bezig met calorieën tellen
& blijf in balans
9
Wat dus heel belangrijk is, is dat je hierover anders leert denken. Dat je ‘genieten van eten’ doet vanuit je beloningssysteem! Dit klinkt logisch toch?
Maar hoe kan het dat het voor ons mensen zo moeilijk is om niet te kunnen genieten? Hieraan liggen vier onderliggende gedragspatronen ten grondslag die we in ons leven opbouwen. Deze beïnvloeden de manier waarop we met eten omgaan. Dit is voor ieder mens verschillend.
Om een blijvende gedragsverandering te bereiken, is het van belang dat mensen zich bewust zijn hun van interne dialoog en van hun onderliggende gedragspatronen die hen beletten om te genieten. De kunst is om een positieve relatie op te bouwen met eten.
& blijf in balans
10