RAPPORT VAN BEVINDINGEN
Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bij sbo "Sint Maarten (loc. Leidsche Rijn)"
Plaats : De Meern
BRIN-nummer : 06UJ
Onderzoeksnummer : 121715 Datum schoolbezoek : 15 maart 2011 Rapport vastgesteld te Utrecht op 9 juni 2011
Inhoud
1 Inleiding 5
2 Bevindingen 7
3 Toezichtarrangement 13
1 Inleiding
De Inspectie van het Onderwijs heeft op 24 maart 2011 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op sbo 'Sint Maarten, locatie Leidsche Rijn' naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en
regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende.
Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 21 oktober 2008 stelde de inspectie tekortkomingen vast in het onderwijsleerproces op 'Sint Maarten, locatie Leidsche Rijn'. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 8 januari 2009. De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. Om na te gaan of de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven en de kwaliteit van het onderwijs weer voldoende is, heeft de inspectie nu een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie.
• Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan.
• Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland.
• Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn.
• Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie- activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd of tijdens het schoolbezoek heeft uitgereikt, te weten Analyse opbrengsten, uitstroomgegevens schooljaar 2009/2010 en het Wat en Hoe boek.
• Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2/3, 4, 5, 5/6, 7 en 8 (2 maal)
• Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren.
• Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie n een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek.
Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, leertijd, afstemming, didactisch handelen, begeleiding, leerlingenzorg en kwaliteitszorg.
Toezichtkader
De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl.
Onderzoek naar kwaliteitsverbetering sbo "Sint Maarten (loc. Leidsche Rijn)" | 24 maart 2011
pagina 6 van 13
Opbouw rapport
In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de
onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
2 Bevindingen
2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel
In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit
onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid.
De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2009. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn
gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2009 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is.
Legenda:
1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed
5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
Daarnaast heeft de inspectie enkele controles uitgevoerd op bepaalde standaard gecontroleerde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'.
Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten
1 2 3 4 5
1.1 * (SBO) De resultaten van de leerlingen aan het eind van de speciale basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
z
Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod
1 2 3 4
2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te
bereiken doelstellingen. z
2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met
het niveau van leerjaar 8. z
2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar
aan. z
2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand.
z
Onderzoek naar kwaliteitsverbetering sbo "Sint Maarten (loc. Leidsche Rijn)" | 24 maart 2011
pagina 8 van 13
Kwaliteitsaspect 3 Tijd
1 2 3 4
3.2 De school heeft voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde de onderwijstijd afgestemd op de behoeften van de
leerlingenpopulatie. z
Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen
1 2 3 4
5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. z 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. z 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. z
Kwaliteitsaspect 6 Afstemming
1 2 3 4
6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op
verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. z
6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in
ontwikkeling tussen de leerlingen. z
6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen
in ontwikkeling tussen de leerlingen. z
Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding
1 2 3 4
7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de
prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. z
7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in
de ontwikkeling van de leerlingen. z
7.3 * (SBO) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een
ontwikkelingsperspectief vast. z
7.4 * (SBO) De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding
hiervan beredeneerde keuzen. z
Kwaliteitsaspect 8 Zorg
1 2 3 4
8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig
hebben. z
8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt
de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. z
8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. z
8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. z
Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg
1 2 3 4
9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar
leerlingenpopulatie. z
9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. z 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. z 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. z 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. z 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de
gerealiseerde onderwijskwaliteit. z
Naleving wet- en regelgeving
ja nee NT1A De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16,
lid 2 en 3, WPO). z
NT2A De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16,
lid 1 en 3, WPO). z
NT3A De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid
3, WPO). z
NT4A Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). z NT4B Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). z
Onderzoek naar kwaliteitsverbetering sbo "Sint Maarten (loc. Leidsche Rijn)" | 24 maart 2011
pagina 10 van 13
2.2 Beschouwing Algemeen beeld
De kwaliteit van het onderwijs op sbo St Maarten locatie Leidsche Rijn is sinds het vorige onderzoek verbeterd en wordt door de inspectie nu als voldoende beoordeeld. De school werkt nu met ontwikkelingsperspectieven (OPP's) voor alle leerlingen, waarin prognoses worden geformuleerd voor vier vakgebieden.
Op basis van de ontwikkelingsperspectieven worden groepsplannen opgesteld.
Daar waar leerlingen stagneren in hun ontwikkeling worden bovendien planmatig remediërende activiteiten georganiseerd. Het eventueel bijstellen van OPP's aan de hand van de ontwikkeling van de leerlingen is vanwege het recente gebruik van de OPP's in de huidige werkwijze echter nog niet aan de orde.
De overige indicatoren zijn veelal als voldoende beoordeeld. Binnen zorg en begeleiding zijn het volgen van de ontwikkeling van de leerlingen en het analyseren van deze gegevens verbeterpunten.
Ook is het leerstofaanbod onvoldoende afgestemd op de samenstelling van de leerlingenpopulatie, met name op de grote groep leerlingen met een
taalachterstand.
Verder is de kwaliteitszorg van de St Maarten locatie Leidsche Rijn op twee onderdelen nog onvoldoende, namelijk de evaluatie van het onderwijs en leerproces en de verantwoording naar anderen.
Hieronder volgt een toelichting op het oordeel.
Toelichting Opbrengsten
De Inspectie van het Onderwijs is niet in staat om op basis van de
ontwikkelingsperspectieven te beoordelen of de leeropbrengsten in lijn zijn met de mogelijkheden van de leerlingen. Zij geeft dan ook nog geen oordeel over de resultaten van de school. Wel lijkt met betrekking tot de opbrengsten de
uitspraak gerechtvaardigd dat de St Maarten, locatie Leidsche Rijn uit de leerling haalt wat erin zit. De leeropbrengsten voor technisch lezen, begrijpend lezen en spelling lijken overeen te komen met wat van deze groep schoolverlaters verwacht mag worden, terwijl dit voor rekenen niet lijkt op te gaan. Ook de uitstroom naar het vervolgonderwijs lijkt in overeenstemming met de
mogelijkheden van deze groep leerlingen. De inspectie baseert deze uitspraak op een grofmazige analyse van de uitstroomgegevens over het schooljaar 2009/2010. De inspectie maakt hierbij echter een voorbehoud, omdat eerdere schooljaren niet zijn geanalyseerd. Gezien de beperktheid van de analyse kunnen geen stevige uitspraken worden gedaan.
Leerstofaanbod
Het aanbod voor taal en rekenen voldoet aan de kerndoelen. De school zet eigentijdse methoden in en streeft ernaar om voor de basisvaardigheden het aanbod tot en met leerjaar 8 aan te bieden aan die leerlingen die dat op basis van het OPP aankunnen. De doorgaande lijn is verbeterd mede door het aanschaffen en gebruiken van enkele nieuwe methodes. Ook het aanbod in de nieuwe kleutergroep is zodanig uitgewerkt dat een doorgaande lijn naar leerjaar 3 en hoger gewaarborgd is. De inspectie beoordeelt de doorgaande lijn dan ook als voldoende.
Op één onderdeel van het leerstofaanbod oordeelt de inspectie negatief, en dat is het afstemmen van het aanbod op de kenmerken van de leerlingenpopulatie.
De school kent een aanzienlijk aantal leerlingen die met taalachterstanden instromen. Toch is het aanbod voor met name de woordenschatontwikkeling niet voldoende beredeneerd uitgewerkt. Er zijn onvoldoende schoolbrede afspraken gemaakt over hoe leraren woordenschatdidactiek toepassen en hoe de
verbinding naar andere zaakvakken gelegd kan worden. Ook de leeromgeving kan taalrijker worden ingericht, zodat het leerlingen uitdaagt en ondersteunt om taal te gebruiken.
Onderwijs en leren
De leraren leggen de leerstof helder uit en betrekken de leerlingen voldoende bij de lessen. Door een duidelijke structuur in de lessen aan te brengen heerst er orde en rust in de groepen, waardoor de leerlingen taakgericht werken.
Begeleiding van leerlingen en ontwikkelingsperspectieven
Een belangrijk onderdeel van de begeleiding en leerlingenzorg binnen scholen voor speciaal basisonderwijs is het opstellen van ontwikkelingsperspectieven (OPP) voor alle leerlingen. In het vorige onderzoek van de inspectie werkte SBO de St Maarten, locatie Leidsche Rijn nog onvoldoende met dergelijke OPP's. De school heeft op dit gebied de nodige verbeteringen doorgevoerd, zodanig dat de inspectie dit nu als voldoende beoordeelt (indicator 7.3). De school heeft voor alle leerlingen een OPP vastgesteld, waarbij ook uitstroomprognoses op 4 vakgebieden zijn beschreven (in DLE of in "te behalen C niveaus van
citotoetsen"). Voor de bovenbouwleerlingen stelt de school prognoses vast voor de uistroom, en voor de onderbouw stelt de school prognoses vast voor de instroom naar de bovenbouw. Bij het volgen van de ontwikkelingen van de leerlingen vergelijkt de school de vaardigheid van de leerlingen met de prognose die vooraf is gesteld. Indien de ontwikkeling van de leerlingen stagneert worden individuele handelingsplannen gemaakt, waarin op een planmatige manier de remediërende activiteiten worden vastgelegd. Daarmee heeft de school een dekkend systeem van zorg.
Op basis van de ontwikkelingsperspectieven worden groepsplannen gemaakt waarin de organisatie van het onderwijs en de afstemming op de verschillen tussen de leerlingen is beschreven. Het maken van de groepsplannen op basis van de OPP's is recent van aard. De relatie tussen het OPP en het groepsplan is daarbij niet goed gedocumenteerd. De school maakt onvoldoende helder
waarom het gekozen aanbod en didactiek, zoals beschreven in het groepsplan, is gekozen op basis van het OPP. De geprognosticeerde ontwikkelingsgroei van de leerling in het OPP is niet in het groepsplan beschreven, waardoor het niet helder is welke groei verwacht mag worden in de periode van het groepsplan.
De verfijning in het opstellen van de groepsplannen en de koppeling met het OPP is dan ook een onderwerp waarin de school zich verder wil ontwikkelingen.
Of de school beredeneerde keuzen maakt in het aanbod en didactiek naar aanleiding van het volgen van de leerlingen aan de hand van het OPP beoordeelt de inspectie dan ook nog als onvoldoende (indicator 7.4).
In de begeleiding van de leerlingen beoordeelt de inspectie ook het volgen van de leerlingen met genormeerde toetsen (7.1) als onvoldoende. De school heeft hanteert namelijk geen landelijk genormeerde toetsen voor de kleutergroepen 1 en 2. Pas dit schooljaar zitten er voor het eerst enkele kleuters op de school.
Daarom zijn deze toetsen nog niet afgenomen. In die zin is er dus nog niet sprake van een meerjarig volgsysteem op dit gebied. De school heeft echter ook niet gepland welke toetsen ze wil inzetten en op welke momenten.
Onderzoek naar kwaliteitsverbetering sbo "Sint Maarten (loc. Leidsche Rijn)" | 24 maart 2011
pagina 12 van 13
Ook het systematisch volgen en analyseren van de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen beoordeelt de inspectie als onvoldoende (indicator 7.2). In de eerste plaats ontbreekt het op de school aan een genormeerd volgsysteem voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen. De school heeft veel oog voor de sociale aspecten van het onderwijs, maar baseert eventuele interventies vooral op observaties van leraren.
Daarnaast oordeelt de inspectie dat de analyse van de toetsgegevens, met name de methodegebonden toetsgegevens, door leraren op een verschillende wijze gebeurt en in beperkte mate of niet wordt vastgelegd. Vooral de consequenties die de leraren uit de analyses trekken zijn niet duidelijk vastgelegd. De
schoolbrede afspraken hierover moeten nadrukkelijker worden nagekomen.
Kwaliteitszorg
De kwaliteitszorg op SBO St Maarten, locatie Leidsche Rijn is op veel onderdelen voldoende. Zo kent de school voldoende de achtergronden van de
leerlingenpopulatie. Ook maakt de school analyses van de opbrengsten om schoolbrede of groepsbrede verbeteringen in gang te zetten. De gekozen en ingezette schoolontwikkelingen worden planmatig verbeterd. Afspraken worden vastgelegd in het 'wat en hoe boek', en deze afspraken worden regelmatig besproken binnen het team. Bereikte onderwijskwaliteit wordt op die manier voldoende geborgd.
Toch beoordeelt de inspectie twee onderdelen als onvoldoende. Het evalueren van het onderwijsleerproces is namelijk nog niet cyclisch en systematisch verankerd in de schoolorganisatie. De school heeft onvoldoende gepland op welke momenten de verschillende domeinen van het onderwijs worden geëvalueerd en met behulp van welke evaluatiemiddelen of instrumenten.
Een tweede verbeterpunt is de verantwoording over de onderwijskwaliteit naar ouders, bestuur en anderen. Ook dit onderdeel is niet systematisch gepland of anderszins onderdeel van het systeem van kwaliteitszorg. Zoals de directie aangeeft is de nieuwe planperiode van het schoolplan een uistekende ingang om de kwaliteitszorg te plannen en verder vorm te geven.
3 Toezichtarrangement
Kwaliteit
De Inspectie van het Onderwijs kent aan de sbo 'Sint Maarten, locatie Leidsche Rijn' het basisarrangement toe. De kwaliteit van het onderwijs is weer
voldoende. Dit betekent dat de school niet langer onder intensief toezicht valt.
Naleving
Er zijn tekortkomingen geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd.
Er is een onvolledigheid in de inhoud van de schoolgids geconstateerd. Het document geeft geen informatie over de volgende onderdelen:
• resultaten van het onderwijs
• klachtenregeling
Het beleid van de inspectie is de genoemde onvolkomenheden op dit moment nog niet als tekortkoming te beoordelen bij de betreffende indicator over het naleven van wet- en regelgeving. Wel heeft de inspectie met het bevoegd gezag afgesproken dat in de volgende versie van dit schooldocument de ontbrekende onderdelen zijn opgenomen.
