Vraag nr. 251
van 21 augustus 2002
van mevrouw INGRID VAN KESSEL Actieweek tegen stress – Initiatieven
Onlangs lanceerde de Europese Commissie en het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezond-heid op het Werk een Europese actieweek tegen stress, die plaatsvindt in oktober 2002.
Meer dan 20 miljoen EU-burgers – ongeveer 28 % van de Europese werknemers – lijden aan ar-beidsgebonden stress, wat jaarlijks circa 20 miljard euro kost. Hoofdoorzaken zijn onzekerheid over het behoud van de job, gebrek aan controle over de eigen werksituatie en een te hoge werkdruk. N a rugpijn blijkt stress een van de grootste gezond-heidsproblemen in Europa te zijn.
Deze actie wordt ondersteund door de lidstaten, d e Europese Commissie en het Europees Parlement, de vakbonden en werkgeversorganisaties.
1. Welke concrete acties voor de Vlaamse ambte-naren zet de regering op in het kader van de ac-tieweek tegen stress ?
2. Welke initiatieven worden in Vlaanderen geno-men op initiatief van de minister bevoegd voor Welzijn en Gezondheid in het kader van de be-drijfsgezondheidszorg ?
3. Bestaan er onderzoeksgegevens aangaande deze problematiek in Vlaanderen ?
Antwoord
1. Het organiseren van acties in het kader van be-drijfsgezondheidszorg voor Vlaamse ambtenren behoort niet tot mijn bevoegdheid. I n i t i a-tiefnemer voor eventuele acties rond "stress op het werk" voor Vlaamse ambtenaren is de Vlaamse minister van Binnenlandse A a n g e l e-genheden, Cultuur, Jeugd en Ambtenarenzaken. Het lijkt dan ook aangewezen deze vraag te richten tot minister Van Grembergen.
2. Momenteel wordt, in overleg met de V l a a m s e administratie Gezondheidszorg, gewerkt aan een decretaal initiatief om voor alle personen die arbeid verrichten, ongeacht hun statuut ( w e r k n e m e r, z e l f s t a n d i g e, s t a g i a i r, v r i j w i l l i g e r, e n z o v o o r t ) , een efficiënt georganiseerde
be-d r i j f s g e z o n be-d h e i be-d s z o r g, geïntegreerbe-d in be-de totale preventieve gezondheidszorg, te realiseren. Gezondheid wordt in het Vlaams preventiebe-l e i d , en dus ook in het bepreventiebe-leid inzake bedrijfsge-z o n d h e i d s bedrijfsge-z o r g, omschreven als het lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden van de mens. Dit wil zeggen dat het nieuw concept voor be-drijfsgezondheidszorg ook het psychosociaal welbevinden van de werkers in relatie met de arbeidsomstandigheden omvat : p s y c h o - s o c i a l e stress door hoog arbeidsritme, o n z e k e r h e i d ,g e-volgen van ploegenarbeid, enzovoort.
3. In het Pact van Vi l v o o r d e, waarbij de V l a a m s e sociale partners en de Vlaamse regering zich hebben geëngageerd voor een aantal langeter-m i j n d o e l s t e l l i n g e n , is onder langeter-meer opgenolangeter-men dat tegen 2010 de kwaliteit van de arbeid van de Vlaamse werkenden substantieel moet worden v e r b e t e r d . Om de realisatie van die doelstelling op te volgen, is afgesproken dat een V l a a m s e werkbaarheidsmonitor zal worden opgebouwd. Die werkbaarheidsgraad zit erg dicht bij wat doorgaans onder de noemer werkstress valt. Voorlopig zijn er nog geen Vlaamse werkstress-cijfers beschikbaar.
Een van de beschikbare databanken is die van de ESWC-survey (European Survey on Wo r-king Conditions), die sinds 1990 en periodiek om de vijf jaar in alle lidstaten wordt georgani-s e e r d . In deze georgani-survey wordt onder meer gepeild naar stress op het werk. Uit de cijfers voor Bel-gië blijkt dat in 2000 30 % van de actieve bevol-king stressklachten rapporteert, een gevoelige verslechtering ten opzichte van 1995 (23 % wer-kenden met stressklachten). Met de ESWC-ge-gevens is er een dubbel probleem : a) de vraag-stelling naar werkstress ("hebt u stressklachten ?") is vrij rudimentair, zodat er twijfels zijn bij de validiteit en de vergelijkbaarheid (over de tijd en over de verschillende landen) van de ge-gevens ; b) de gege-gevens zijn tot op heden enkel beschikbaar op nationaal niveau. Het Steun-punt We r k g e l e g e n h e i d , Arbeid en Vo r m i n g ( WAV) werkt momenteel aan de regionale ven-tilatie voor Vlaanderen en zal deze oefening eind 2002 publiceren.
wor-den gebruikt. Gegevens uit de Vlaamse ventila-tie van de NOVA-databank werden reeds gepu-bliceerd door het genoemde Steunpunt WAV in zijn Jaarboek 2001. Probleem bij deze gegevens is dat ze geen representatief beeld opleveren van de Vlaamse beroepsbevolking, omdat ze zijn gebaseerd op een niet aselecte groep van bedrijven die een stress-audit bij het NOVA hebben aangevraagd.
In het kader van het NOVA zijn een aantal al-gemene artikels gepubliceerd die kunnen wor-den geraadpleegd op de website w w w. n o v a . i n r c t . b e. ( b v. N o t e l a e r s, G. van Ve l d h o v e n , M . Psychosociale arbeidsbelasting en werkstress in Vlaanderen en Nederland. Een vergelijking tus-sen Vlaanderen en Nederland aan de hand van de V B BA . Enkele resultaten en bedenkingen – bijdrage aan de A r b e i d s m a r k t o n d e r z o e k s d a g, Universiteit A n t w e r p e n , 25 september 2001 te Antwerpen).
Het Steunpunt We r k g e l e g e n h e i d , Arbeid en Vo r m i n g, draaischijf voor arbeidsmarktinforma-t i e, is een inarbeidsmarktinforma-teruniversiarbeidsmarktinforma-tair samenwerkingsver-b a n d . Het samenwerkingsver-biedt logistieke en wetenschappelijke ondersteuning aan onderzoekers en beleidsme-dewerkers die werkzaam zijn rond het thema w e r k g e l e g e n h e i d , w e r k l o o s h e i d , a r b e i d , e n z o-v o o r t . Deze ondersteuning kan het steunpunt aanbieden dankzij de opdrachten die het uit-voert voor de Vlaamse regering, de Vlaamse so-ciale partners en het Europees Sociaal Fonds in het kader van het Viona-programma ( V l a a m s Interuniversitair Onderzoeksnetwerk A r b e i d s -rapportering – red.). Het Vi o n a - p r o g r a m m a van de Vlaamse regering is operationeel sinds 1 9 9 4 . In het kader van dit programma staat het Steunpunt WAV onder andere in voor de moni-toring van de arbeidsmarkt. Dit resulteert onder meer in een jaarboek met cijfergegevens over de arbeidsmarkt in V l a a n d e r e n . Daarin wordt een hoofdstuk inzake "aspecten van kwaliteit van de arbeid" (o. a . stress op het werk) opgeno-men.
Het Instituut voor Stress en Werk (ISW) is een spin-off van de KU Leuven en bestaat uit een team van academisch geschoolde psychologen en psychotherapeuten, gespecialiseerd in wel-zijn op het werk, werkstress en werkgerelateer-de psychische problemen. Een van werkgerelateer-de activitei-ten van het ISW is, op vraag van een bedrijf, h e t opsporen van psychosociale risicofactoren in de arbeidssituatie en hun gevolgen voor het bedrijf en het welzijn van de werknemers.
Tevens zijn op dit domein ook diverse diensten voor preventie op het werk actief op dit terrein. Zo ontwikkelt de dienst Wetenschappelijk On-derzoek van de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk Idewe eigen projecten en neemt deel aan internationale projecten. E r worden gegevens verzameld via medische con-tacten in bedrijven.
Daarbij zijn er nog privé-initiatieven die, r e c h t-streeks op vraag van bedrijven, actief zijn op vlak van analyses en management met betrek-king tot stress op het werk.
