1
Samen veilig werken
Implementatie OHSAS 18001:2007 bij
Voortman Steel Group
Auteur: Eidhof, R.B.
Opdrachtgever: Voortman Steel Group
Datum: 02-06-2014
2
Samen veilig werken
Implementatie OHSAS 18001:2007 bij
Voortman Steel Group
Auteur: Eidhof, R.B.
Onderwijsinstelling: Saxion University of Applied Sciences Opdrachtgever: Voortman Steel Group
Schoolcoach: Kerkdijk, G.J. en Hezemans, C.A. Praktijkcoach: de Witte, R. en Geuzendam, M. Opleiding: Bedrijfskunde MER
3
Samenvatting
Het hoofdproces van Voortman Steel Group, hierna VSG genoemd, bestaat vooral uit het maken van staalbewerkingssystemen en het leveren en monteren van staalconstructies. Deze werkzaamheden gaan gepaard met hoge risico’s en daarom is het belangrijk dat binnen de organisatie arbeidsomstandigheden en welzijn van werknemers centraal staan. VSG is continu bezig om de risico’s te beheersen en het veiligheidsbewustzijn van werknemers te verhogen. Hierdoor is de vraag ontstaan naar een Arbomanagementsysteem dat kan borgen dat er continu wordt verbeterd op arbeidsomstandigheden. OHSAS 18001:2007 is een Arbo managementsysteem dat hiervoor geschikt is. OHSAS 18001:2007 geeft de organisatie een aantal handvatten om een helder beeld te krijgen van de activiteiten die uitgevoerd moeten worden, opdat een degelijk Arbomanagementsysteem ontstaat.
OHSAS 18001:2007 is een systeem dat gestoeld is op de gedachte om continu te verbeteren. De basis voor het Arbomanagementsysteem is de ‘plan-do-check-act’ cyclus (PDCA). OHSAS 18001:2007 stelt, naast deze uitvoeringscyclus, ook eisen aan de resultaten van het
managementsysteem:
de continue verbetering van de arbeidsomstandigheden;
de beheersing van de Arbo risico’s als gevolg van de activiteiten van de organisatie; het voldoen aan de van toepassing zijnde wettelijke eisen.
Naar aanleiding van bovenstaande is de volgende hoofdvraag geformuleerd:
‘’Welke maatregelen moet Voortman Steel Group nemen om OHSAS 18001:2007 op het gewenste ambitieniveau te kunnen implementeren?’’
Deze probleemstelling wordt beantwoord aan de hand van de volgende onderzoeksvragen: 1. Wat houdt OHSAS 18001:2007 in en wat zijn de verschillen en overeenkomsten met VCA** en de bestaande managementsystemen?
2. Wat is de huidige situatie met betrekking tot OHSAS 18001:2007? 3. Wat is het ambitieniveau met betrekking tot OHSAS 18001:2007? 4. Wat zijn de fases van het certificeringproces van OHSAS 18001:2007?
5. Wat zijn de kosten voor Voortman Steel Group om OHSAS 18001:2007 te kunnen implementeren op het gewenste ambitieniveau?
6. In hoeverre zullen de nieuwe normen worden geaccepteerd bij de werknemers? Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van enquêtes, interviews, literatuuronderzoek, documentenonderzoek en het raadplegen van externe deskundigen.
4
Enquêtes zijn afgenomen onder 50 respondenten. De respondenten zijn werkzaam in de productie bij de vestiging Voortman Staalbouw en Voortman Automatisering. Er is voor gekozen om de enquêtes alleen onder de werknemers in de productie af te nemen, omdat OHSAS 18001:2007 hier de meeste impact zal hebben, in verband met de hoge risico’s op deze werkplek. De enquêtes zijn gebruikt om de acceptatie onder de werknemers te bepalen en om te kijken of OHSAS 18001:2007 voldoende draagvlak heeft.
Er is een interview afgenomen met het directie lid die de verantwoordelijkheid over het onderwerp KAM (Kwaliteit, Arbo, Milieu) draagt. Dit interview is bedoeld om het gewenste ambitieniveau omtrent OHSAS 18001:2007 in kaart te brengen.
Literatuuronderzoek is gedaan om kennis op te doen over OHSAS 18001:2007 en de andere bestaande managementsystemen, bijvoorbeeld om deelvraag 1 te beantwoorden.
Documentenonderzoek is uitgevoerd om de huidige situatie in kaart te brengen. Het hele systeem van VSG is hierbij in kaart gebracht om te kijken welke procedures, documenten, registraties en werkinstructies aanwezig zijn.
Ook zijn externe deskundigen geraadpleegd. Hierbij zijn een aantal instanties geraadpleegd, zoals de certificatie-instelling die het certificaat moet afgeven en soortgelijke organisaties die OHSAS 18001:2007 reeds geïmplementeerd hebben.
De algemene conclusie van dit onderzoek is dat er binnen VSG nog geen sprake is van een gestructureerd Arbobeleid en daarmee nog geen Arbomanagementsysteem. Wel zijn de eerste stappen gezet naar een Arbomanagementsysteem, het systeem is goed te integreren met de al bestaande managementsystemen binnen VSG. Maar er zijn nog wat zaken die aangepakt moeten worden, er bestaat namelijk nog onduidelijkheid over wie wat doet en welke verantwoordelijkheden en bevoegdheden verschillende disciplines hebben met betrekking tot arbeidsomstandigheden. Ook voldoet men nog niet op alle punten aan de wet- en regelgeving rondom arbeidsomstandigheden. Ook schort het bij de werknemers van VSG aan veiligheidsbewustzijn, terwijl de werknemers de kennis wel in huis hebben.
5
Inhoudsopgave
Samenvatting ... 3 Voorwoord ... 7 Hoofdstuk 1 Inleiding ... 8 § 1.1 Aanleiding en context ... 8§ 1.2 Doelstelling van het onderzoek ... 9
§1.3 Probleemstelling en onderzoeksvragen ... 9
§1.4 Leeswijzer ... 10
Hoofdstuk 2 Organisatiebeschrijving ... 11
§ 2.1 Bedrijfsprofiel ... 11
§ 2.2 Missie, visie en strategie ... 11
§2.3 Organigram ... 13
Hoofdstuk 3 Theoretisch kader ... 14
§3.1 Plan Do Check Act Cyclus ... 14
§3.4 GAP- analyse ... 14
§3.4 Verandermanagement: DINAMO- model... 15
Hoofdstuk 4 Beschrijving en verantwoording onderzoeksopzet ... 17
§4.1 Onderzoekstypen ... 17
§4.2 Onderzoeksmethode ... 17
§4.3 Populatie, steekproef en onderzoekseenheden ... 17
§4.4 Betrouwbaarheid ... 18
§4.5 Validiteit ... 19
§4.6 Verantwoording dataverzamelingsmethoden en veldonderzoek ... 19
Hoofdstuk 5 Vergelijking managementsystemen ... 21
§5.1 OHSAS 18001:2007 ... 21
§5.1.1 Opbouw OHSAS 18001:2007 ... 21
§5.1.2 Wettelijke verplichtingen ... 22
§5.2 VCA** ... 24
§5.3 Conclusie ... 25
Hoofdstuk 6 Huidige situatie en ambitieniveau ... 26
§6.1 Arbobeleid ... 26
§6.2 Planning ... 27
6 §6.4 Controle ... 29 §6.5 Directiebeoordeling ... 29 §6.6 Conclusie ... 30 Hoofdstuk 7 Certificatieproces ... 31 §7.1 Opbouw ... 31
§7.2 SCCM: Stichting Coördinatie Certificatie Milieu ... 32
§7.3 Conclusie ... 32
Hoofdstuk 8 Kosten ... 33
§8.1 Huidige kosten ... 33
§8.2 Extra kosten en toelichting ... 34
§8.3 Conclusie ... 35
Hoofdstuk 9 Acceptatie bij werknemers ... 36
§9.1 Resultaten enquêtes... 36
§9.2 Draagvlak ... 40
§9.3 Conclusie ... 42
Hoofdstuk 10 Conclusies en aanbevelingen ... 43
§10.1 Conclusie per onderzoeksvraag ... 43
§10.2 Beantwoording hoofdvraag ... 45
§10.3 Aanbevelingen ... 45
§10.4 Toelichting actieplan ... 48
Compliance management ... 49
Literatuurlijst ... 51
Bijlage I Integreren managementsystemen ... 53
Bijlage II huidige- en gewenste situatie en OHSAS- norm... 54
Bijlage III Interview ... 61
Bijlage IV Offerte Lloyds ... 65
Bijlage V Enquête... 66
7
Voorwoord
Voor u ligt het onderzoeksrapport dat is uitgevoerd binnen Voortman Steel Group (VSG) in Rijssen. De opdracht is uitgevoerd binnen de KAM- afdeling. Ik heb de organisatie ervaren als erg professioneel en er heerste een gemoedelijke sfeer. Ik kon elke werknemer van alles vragen en ik had het gevoel dat ook iedereen mij wilde helpen met mijn onderzoek. Ik wil graag een aantal mensen bedanken. Ten eerste wil ik graag Roy de Witte bedanken voor de goede begeleiding tijdens het afstudeertraject. Ik kon te allen tijde bij hem terecht om vragen te stellen. Ten tweede wil ik graag Norbert Leus bedanken voor het interessante interview over het gewenste ambitieniveau. Ten derde wil ik alle werknemers bedanken die de enquête hebben ingevuld, dit heeft mij en de organisatie erg geholpen bij het inschatten van de mening van werknemers over het onderwerp OHSAS 18001:2007. Ten vierde wil ik graag mijn eerste lezer meneer G.J. Kerkdijk bedanken. Ik kon altijd bij hem terecht met vragen. Ook wil ik de tweede lezer mevrouw C.H. Hezemans bedanken voor haar nuttige opmerkingen en commentaar. Zonder al deze mensen had ik mijn onderzoek niet kunnen realiseren.
Ik hoop dat dit onderzoeksrapport VSG op weg helpt om de eerste audit voor OHSAS 18001:2007 met succes te laten verlopen en het veiligheidsbewustzijn en de zorg voor arbeidsomstandigheden naar een hoger niveau te tillen, zodat VSG op korte termijn het OHSAS 18001:2007 certificaat in haar bezit heeft.
Rijssen, juni 2014 Remy Eidhof
8
Hoofdstuk 1
Inleiding
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de aanleiding en context van het onderzoek, de doelstelling van het onderzoek, de probleemstelling en onderzoeksvragen, een aantal kernbegrippen en ten slotte een leeswijzer die een vooruitblik geeft op de opbouw van het onderzoeksrapport.
§ 1.1 Aanleiding en context
Naast ISO 9001 en ISO 14001 (kwaliteitsmanagementsysteem en een
milieumanagementsysteem) die al bestaan binnen VSG, bestaat er ook een internationaal geaccepteerde norm voor een Arbo managementsysteem, namelijk OHSAS 18001:2007. Deze managementsystemen zijn samen goed te integreren tot een KAM-
managementsysteem. Omdat VSG streeft naar een integraal KAM- management systeem, is het een logische stap om over te gaan tot certificering van OHSAS 18001:2007 om het KAM- managementsysteem compleet te maken. Het implementeren van OHSAS 18001:2007 kent veel voordelen, namelijk (SCCM, 2014):
Systematische aanpak die leidt tot verbetering;
Essentiële pijler onder het duurzaamheidbeleid;
Goede arbeidsomstandigheden zorgen voor beter gemotiveerde werknemers;
Lagere verzuimcijfers met financieel positieve gevolgen;
Minder controles door de arbeidsinspectie bij OHSAS 18001:2007 gecertificeerde bedrijven;
Aantoonbaar voldoen aan klantwensen met betrekking tot veiligheid en omgang met arbeidsomstandigheden;
De norm is internationaal van aard
De norm biedt ruimte voor maatwerk: zij dient geïnterpreteerd te worden op basis van de bedrijfsspecifieke situatie;
Met het certificaat toont een organisatie aan dat aan alle eisen van de norm wordt voldaan; daarmee is het certificaat dus een waardevol communicatiemiddel. De aanwezigheid van een OHSAS 18001:2007-certificaat kan voorwaarde zijn bij de inkoop of aanbesteding van bepaalde diensten. Steeds meer opdrachtgevers accepteren OHSAS 18001:2007 in plaats van het VCA- certificaat.
Op dit moment bezit VSG over een VCA** certificaat. Dit betekent ‘Veiligheid Checklist Aannemers’ enis bedoeld voor bedrijven die werkzaamheden uitvoeren met verhoogd risico in een risicovolle omgeving (SCCM, 2014). VCA** is geen managementsysteem en kan dus niet gebruikt worden om een integraal KAM- managementsysteem op te zetten. VCA** is vooral in de buitendienst belangrijk, zodat aan de opdrachtgever getoond kan worden aan welke opleidingen voldaan zijn en dat veilig werken voorop staat. Zonder dit certificaat kunnen werknemers in de buitendienst de bouwplaats niet op. Wanneer OHSAS 18001:2007 in de toekomst bekender zal worden en opdrachtgevers dit certificaat accepteren op de
9
bouwplaats, is het uiteindelijk de bedoeling dat OHSAS 18001:2007 het certificaat VCA** gaat vervangen, aangezien OHSAS 18001:2007 een allesomvattend systeem is dat veel verder gaat dan alleen een checklist voor aannemers.
Werknemers verwachten een veilige en gezonde werkomgeving en presteren beter als de zorg rond de werkplek goed geregeld is. Bedrijven die werken volgens OHSAS 18001:2007 laten zien dat zij aandacht hebben voor de arbeidsomstandigheden, gezondheid en
veiligheid van hun werknemers (SCCM, 2014). Daarnaast verplicht de Arbowet (artikel 3, lid 1 tot en met 4 van de Arbeidsomstandighedenwet 1998) werkgevers om te zorgen voor een gezonde en veilige werkomgeving voor hun werknemers.
Een dergelijk systeem kan niet geïmplementeerd worden voordat onderzoek is gedaan naar de huidige en gewenste situatie op het gebied van arbeidsomstandigheden in de breedste zin van het woord. VSG wil weten wat de eisen zijn die gesteld moeten worden binnen de organisatie om OHSAS 18001:2007 te implementeren en wat de kosten hiervan zijn. Ook wil VSG weten of binnen de organisatie draagvlak is of draagvlak kan worden gecreëerd bij de werknemers voor een dergelijk Arbo managementsysteem.
§ 1.2 Doelstelling van het onderzoek
De doelstelling van dit onderzoek is aanbevelingen doen over hoe het Arbo
managementsysteem conform OHSAS 18001:2007 geïmplementeerd kan worden en hoe het Arbo managementsysteem conform OHSAS 18001:2007, eenmaal geïmplementeerd,
geïntegreerd kan worden met de managementsystemen die al binnen VSG bestaan: het milieumanagementsysteem conform ISO 14001:2004 en het kwaliteitsmanagementsysteem conform ISO 9001:2008.
§1.3 Probleemstelling en onderzoeksvragen
Het vraagstuk zoals hiervoor uitgelegd, heeft geleid tot de volgende probleemstelling die in dit onderzoek centraal staat:
‘’Welke maatregelen moet Voortman Steel Group nemen om OHSAS 18001:2007 op het gewenste ambitie niveau te kunnen implementeren?’’
Om de probleemstelling concreet te kunnen beantwoorden zijn de volgende
onderzoeksvragen opgesteld. Met behulp van deze onderzoeksvragen kan de hoofdvraag vervolgens beantwoord worden.
1. Wat houdt OHSAS 18001:2007 in en wat zijn de verschillen en overeenkomsten met VCA** en de bestaande managementsystemen?
2. Wat is de huidige situatie met betrekking tot OHSAS 18001:2007? 3. Wat is het ambitieniveau met betrekking tot OHSAS 18001:2007? 4. Wat zijn de fases van het certificeringproces van OHSAS 18001:2007?
10
5. Wat zijn de kosten voor Voortman Steel Group om OHSAS 18001:2007 te kunnen implementeren op het gewenste ambitieniveau?
6. In hoeverre zullen de nieuwe normen worden geaccepteerd door de werknemers?
§1.4 Leeswijzer
Ten eerste wordt in hoofdstuk 1 een inleiding gegeven om het vraagstuk, de
probleemstelling en onderzoeksvragen van dit onderzoeksrapport in kaart te brengen. In hoofdstuk 2 is een organisatiebeschrijving gegeven om een beeld te krijgen van de
organisatie en de relatie tot de OHSAS- norm. Om probleemstelling en onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden wordt in hoofdstuk 3 een theoretisch kader gegeven. In het
theoretisch kader zijn verschillende modellen en principes opgenomen die bij implementatie van OHSAS 18001:2007 aan bod komen. Hier is vooral de eerdergenoemde ‘plan-do-check-act’ cyclus (PDCA), GAP- analyse en verandermanagement van belang.
In hoofdstuk 4 wordt een beschrijving en verantwoording van de onderzoeksopzet weergegeven.
In hoofdstuk 5 tot en met 9 worden de onderzoeksvragen achtereenvolgens beantwoord en de resultaten weergegeven. In hoofdstuk 5 wordt dieper ingegaan op de OHSAS- norm, de andere managementsystemen die bestaan binnen VSG en de integreerbaarheid van deze normen. In hoofdstuk 6 worden de huidige en gewenste situatie geschetst. In hoofdstuk 7 komt het certificatieproces aan bod waarna in hoofdstuk 8 de kosten van implementatie worden weergegeven. Ten slotte wordt in hoofdstuk 9 ingegaan op de acceptatie van werknemers en of implementatie van OHSAS 18001:2007 voldoende draagvlak heeft. In hoofdstuk 10 worden de conclusies en aanbevelingen weergegeven die voortvloeien uit de weergegeven resultaten. In hoofdstuk 11 volgt een korte evaluatie.
11
Hoofdstuk 2
Organisatiebeschrijving
In dit hoofdstuk wordt de organisatie kort beschreven. Er wordt ingegaan op het bedrijfsprofiel, missie, visie en strategie. In de laatste paragraaf wordt het organigram gepresenteerd.
§ 2.1 Bedrijfsprofiel
VSG bestaat uit acht zeer innovatieve en internationaal opererende ondernemingen die actief zijn op verschillende markten op het gebied van ontwikkelen en produceren van CNC gestuurde staalbewerkingssystemen, het leveren en monteren van allerlei soorten
staalconstructies, het conserveren en verduurzamen van metalen, het leveren en monteren van dak- en wandbeplatingen en het bouwen van Turn-key bedrijfspanden. Waar nodig versterken ze elkaar en delen ze marktkennis om het productieproces constant te kunnen verbeteren.
§ 2.2 Missie, visie en strategie
VSG wil klanten toegevoegde waarde bieden bij alles wat ze doen. Dit wordt vormgegeven in praktische totaaloplossingen, de inrichting van de organisatie, de kennis en ervaringen en de innovatiekracht van de werknemers. Het resultaat moet zijn: het realiseren van blijvende kwaliteit en duurzaamheid. Hiermee werkt VSG ook aan de continuïteit van de onderneming en maximale winstoptimalisatie voor de aandeelhouders. De belofte om toegevoegde waarde leveren, niet alleen met producten, diensten en merken, maar ook in de manier waarop gewerkt wordt. Deze belofte wordt waargemaakt door middel van vijf pijlers onder de strategie:
1. Maatschappelijk verantwoord
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) zit al jaren in de normen en waarden van VSG, maar om dit ook inzichtelijk te maken heeft de organisatie de ISO26000 als richtlijn gebruikt. Met deze internationale richtlijn is het mogelijk MVO aanwijsbaar te integreren binnen de werkwijzen en procedures. De ISO26000 is een gedegen onderbouwde paraplu voor MVO- initiatieven waarbij Voortman Staalbouw aansluiting heeft gevonden. Naast op formele wijze geeft Voortman Staalbouw juist ook op praktische wijze invulling aan de ISO26000 richtlijn door middel van een zogenaamde “zelfverklaring”.
2. Onze mensen
Werknemers van VSG profiteren van een uitdagende werkomgeving, waarbij zij alle ruimte krijgen om zich verder te ontwikkelen, op alle niveaus, zowel individueel als collectief. Dit gebeurt door opleidingen en trainingen aan te bieden, maar ook door kennisontwikkeling centraal te stellen binnen onze manier van werken. De opleidingsactiviteiten van VSG zijn samengebracht in de ’Voortman Academy’, die ruimte biedt aan vele verschillende opleidingstrajecten. Uitgangspunt daarbij is om werknemers competentiegericht op te
12
leiden. Binnen VSG staat de praktijk centraal, waarbij de nadruk ligt op technische en functiegerichte opleidingen.
3. Constante drang tot innovatie
VSG staat bekend om haar innovatiedrang. VSG is continue bezig om haar producten door te ontwikkelen, eventueel in combinatie met andere partijen. Door al in de ontwerpfase met klanten in gesprek te gaan, ontwikkelt VSG samen innovatieve ideeën en verwerken deze in de ontwerpen.
4. Financieel gezond
VSG is onderscheiden met het 'Graydon Certificate'. Dit certificaat bevestigt dat VSG tot de top van financieel gezonde bedrijven in de branche behoort. VSG werd bekroond met een A-classificatie voor solvabiliteit en financiële status.
5. Milieu
Als vooruitstrevend technisch bedrijf leveren wij een bijdrage aan onze leefomgeving en de maatschappij. Oog hebben voor de omgeving en maatschappij betekent voor Voortman Staalbouw zowel rekening houden met de impact van de eigen activiteiten als rekening houden met de wens van opdrachtgevers om hun projecten op een duurzame manier uit te voeren of vorm te geven.
De speerpunten waarop Voortman Staalbouw zich richt:
Minder CO2-uitstoot en energieverbruik (CO2-Prestatieladder Niveau 3) Minder afval en betere afvalscheiding
Verminderen van het grondstofgebruik en toepassing van duurzame materialen Verdere ontwikkeling van ISO 14001
Mede realiseren van duurzaamheidprojecten conform BREEAM (-NL) standaard (certificaat waarmee aangetoond kan worden dat gebouwen duurzaam gebouwd zijn)
13
§2.3 Organigram
In figuur 1 vindt u het organigram van VSG. OHSAS 18001:2007 zal gelden voor Voortman Steel Holding B.V. OHSAS 18001:2007 zal in de eerste plaats alleen gelden voor de
vestigingen in Nederland, namelijk: Voortman Staalbouw
Voortman Dak & Wand Europe Coating
Voortman Steel Machinery B.V.
14
Hoofdstuk 3
Theoretisch kader
In dit theoretisch kader zal worden toegelicht welke modellen en begrippen worden gebruikt om dit onderzoek te ondersteunen.
§3.1 Plan Do Check Act Cyclus
OHSAS 18001:2007 is een norm voor een managementsysteem. Kenmerkend voor een managementsysteem is de cyclus ‘plan-do-check-act’ (Amerlior, 2014). Deze cyclus wordt ook wel de ‘Deming Cirkel’ genoemd. De samenhang tussen OHSAS 18001:2007 en de ‘Deming Cirkel’ wordt duidelijk gemaakt in figuur 1.
- Plan: het vaststellen van de doelstellingen en processen die nodig zijn om resultaten te behalen die in overeenstemming zijn met het Arbobeleid van de organisatie;
- Do: het implementeren van de processen;
- Check: het bewaken en meten van processen ten opzichte van Arbobeleid,
doelstellingen, wettelijke en andere eisen, evenals het rapporteren van de resultaten;
- Act: het treffen van maatregelen om de Arboprestaties continu te verbeteren.
Figuur 2: samenhang OHSAS18001:2007 en Deming Cirkel, (Amerlior, 2014)
§3.4 GAP- analyse
De GAP- analyse is belangrijk bij dit onderzoek. Een GAP- analyse is een methode die een vergelijking maakt tussen de huidige en de gewenste situatie. De kloof (gap) die tussen de
15
beide situaties ligt kan procesmatig, organisatorisch, technisch of beleidsmatig zijn (Squirist, 2014).
§3.4 Verandermanagement: DINAMO- model
Een model om de veranderbereidheid van werknemers te meten is het DINAMO- model. Metselaar (2011) heeft dit model ontwikkeld om gedrag bij veranderprocessen te kunnen verklaren. Hierbij worden de volgende componenten onderscheiden:
1) Attitude: de uitkomst die de werknemers verwachten van het veranderproces 2) Subjectieve norm: de houding van collega’s tegenover het veranderproces
3) Ervaren gedragscontrole: de hoeveelheid ervaren controle over het veranderproces Op basis van deze drie componenten heeft Metselaar (2011) het DINAMO- model
ontwikkeld. Hierbij is de attitude van werknemers vertaald naar ‘willen’, de subjectieve norm naar ‘moeten’ en de ervaren gedragscontrole naar ‘kunnen’. Bovendien is ‘resultaat’
toegevoegd. Het gaat immers in veranderingsprocessen niet om het gedrag, maar het resultaat dat met het gedrag wordt bereikt.
Vervolgens zijn ‘moeten’, ‘willen’ en ‘kunnen’ verder geoperationaliseerd in een dertiental factoren die deze elementen bepalen:
Figuur 3: DINAMO- model
16
- ‘Kunnen’ wordt gebruikt om de hoeveelheid ervaren controle over het veranderproces te kunnen meten. De vragen die hierover gesteld worden in de enquête gaan vooral over de kennis van OHSAS 18001:2007, het bewustzijn van medewerkers en het handelen naar OHSAS 18001:2007. Dit houdt dus ook het verandervermogen en complexiteit in. - ‘Willen’ wordt gebruikt om de attitude te onderzoeken. Dit houdt de uitkomst in die de werknemers verwachten van het veranderproces. In de enquête worden vragen gesteld over de acceptatie van OHSAS 18001:2007. Deze vragen meten of de werknemers van VSG de bijkomende eisen en normen zouden accepteren.
- ‘Moeten’ wordt gebruikt voor de subjectieve norm. Dit beschrijft de houding van collega’s tegenover het veranderproces. Hier worden vragen gesteld over het gedrag van collega’s. Zo kan worden onderzocht of medewerkers bij implementatie van OHSAS 18001:2007 zich gesteund voelen door collega’s, zodat het veranderproces samen wordt aangegaan.
17
Hoofdstuk 4
Beschrijving en verantwoording onderzoeksopzet
In dit hoofdstuk wordt een beschrijving en verantwoording van de onderzoeksopzet weergegeven. Dit hoofdstuk geeft een methodologische verantwoording van de opzet en uitvoering van het veldonderzoek en van de daarbij gemaakte keuzes.
§4.1 Onderzoekstypen
Dit onderzoek kenmerkt zich als een beschrijvend onderzoek. Rietmeijer en Tromp (2006) stellen dat ‘’beschrijvend onderzoek de stand van zaken over een onderwerp op een bepaald moment weergeeft’’. Beschrijvend onderzoek houdt zich bezig met hoe de werkelijkheid is, en niet hoe die zou moeten zijn. En dat is precies wat in dit onderzoek gedaan wordt. Ook wordt gebruik gemaakt van het onderzoekstype casestudy. Dit is een onderzoeksvorm waarbij de toestand waarin de organisatie zich bevindt indringend en uitvoerig wordt onderzocht. Een casestudy wordt meestal gebruikt als er maar weinig onderzoekseenheden of zelfs maar één onderzoekseenheid moet worden onderzocht. In het bedrijfsleven
betekent dit over het algemeen dat de uitdaging of het probleem van één specifieke
organisatie onder de loep wordt genomen (Wijenborg, 2013). De casestudy in dit onderzoek behandelt de mate waarin VSG voldoet aan de OHSAS- norm en wat in de huidige situatie nog mist. Dit wordt vooral gedaan door middel van documenten- en literatuuronderzoek.
§4.2 Onderzoeksmethode
Dit onderzoek is deels kwalitatief en deels kwantitatief van aard. Bij kwalitatief onderzoek gaat het om het verkennen en inzichtelijk maken van een thema of een vraagstuk op basis van kwalitatieve gegevens. In dit onderzoek zijn kwalitatieve gegevens onderzocht aan de hand van interviews, documentanalyse en literatuuronderzoek. Het onderzoek is
kwantitatief van aard, omdat enquêtes worden afgenomen.Kwantitatief onderzoek biedt cijfermatig inzicht en geeft veelal antwoorden op vragen die in termen van hoeveelheid kunnen worden uitgedrukt. Om statistisch betrouwbare en representatieve uitspraken te doen worden grote groepen mensen tegelijk ondervraagd. Voorbeelden van kwantitatieve gegevens zijn hoeveelheid, omvang en frequentie.
§4.3 Populatie, steekproef en onderzoekseenheden
De populatie van dit onderzoek bestaat uit alle werknemers van VSG. Dit zijn ongeveer 300 werknemers. De operationele populatie bestaat uit alle werknemers van VSG die bij
implementatie van OHSAS 18001:2007 te maken krijgen met de grootste verandering op het gebied van arbeidsomstandigheden en veiligheidsrisico’s. Dit zijn ongeveer 150 werknemers. Hieruit wordt een steekproef getrokken van 50 werknemers. De steekproef is een
systematische steekproeftrekking met aselect begin. De steekproef is aselect gekozen, omdat het van belang is dat twee of meer werknemers met dezelfde functie de enquête invullen. Op deze manier is er voor gezorgd dat alle functies worden meegenomen in de
18
resultaten van de enquête. Tevens verhoogt deze manier van selecteren de
betrouwbaarheid van het onderzoek. De onderzoekseenheden zijn dus de werknemers uit de steekproef die de enquête hebben ingevuld.
Voor het beantwoorden van onderzoeksvraag 3 wordt een deskundige geraadpleegd, er wordt een gesprek gevoerd met een lid van de directie die belast is met de
verantwoordelijkheden over KAM (Kwaliteit, Arbo, Mileu). Hij kan dus het beste het ambitieniveau weergeven omtrent OHSAS 18001:2007. Hierbij is het directielid de
onderzoekseenheid. Dit interview wordt opgenomen en daarna uitgewerkt, zie bijlage III.
§4.4 Betrouwbaarheid
In een onderzoek betekent betrouwbaarheid 'de mate waarin een meting onafhankelijk is van toeval'. Wanneer de uitkomsten van een onderzoek zijn bepaald door verschillende toevallige factoren, is de betrouwbaarheid minder. Dit is erg lastig te bereiken aangezien er veel toevalsbronnen zijn. De toevalsbronnen en het borgen van de betrouwbaarheid van de enquête en het interview zijn hieronder uitgewerkt:
Enquête
Het gebruikte instrument. Een vragenlijst moet beschikken over homogeniteit. Wanneer de vragenlijst homogeen is betekent het dat alle vragen hetzelfde meten. In dit
onderzoek is de ‘Likert Schaal’ gebruikt om de homogeniteit te waarborgen. Alle antwoorden hebben een schaal van 1 tot 5.
De onderzochte persoon. Deze toevalsbron kan geminimaliseerd worden door de werknemers er op toe te spreken dat het invullen van de enquête geen enkele consequenties heeft.
De omstandigheden. De enquêtes worden afgenomen in de verschillende kantines van VSG. Vaak is het hier rustig, omdat steeds kleine groepen werknemers tegelijk pauze hebben. De omgeving waarin de vragenlijst is ingevuld is dus voor alle proefpersonen gelijk.
De onderzoeker, interviewer of observator. De onderzoeker kan de antwoorden ook beïnvloeden. Factoren kunnen hierbij bijvoorbeeld het geslacht of functie zijn. Deze toevalsbron wordt geminimaliseerd doordat de KAM- manager samen met de
onderzoeker de enquêtes zal afnemen. KAM- manager Roy de Witte zal samen met de onderzoeker de werknemers van VSG goede uitleg geven wanneer de vragen niet goed worden begrepen.
Interview
De betrouwbaarheid van het interview wordt geborgd door ten eerste het interview op te nemen. Ten tweede wordt de betrouwbaarheid geborgd doordat KAM- manager Roy de Witte aanwezig zal zijn bij het interview. Dit komt de betrouwbaarheid ook ten goede.
19
§4.5 Validiteit
Validiteit wordt omschreven als de mate waarin het meetinstrument aan zijn doel
beantwoordt (Drenth, 2014). Dus: meet je wat je wilt meten? Ten behoeve van de externe validiteit is een expert op het gebied van arbeidsomstandigheden en OHSAS 18001:2007 gevraagd de vragenlijst te beoordelen. De heer R. de Witte (KAM-manager) heeft gekeken of de vragen duidelijk zijn geformuleerd en of de vragen de lading dekken van het te meten construct. Ten tweede wordt de validiteit geborgd door het gebruiken van de DINAMO- methode. Deze methode, die in het theoretisch kader uitgelegd wordt, meet het willen, kunnen en moeten van werknemers omtrent verandering. De enquête is opgemaakt aan de hand van deze drie principes, namelijk het willen, kunnen en moeten van implementatie van OHSAS- 18001:2007.
§4.6 Verantwoording dataverzamelingsmethoden en veldonderzoek
1. Wat houdt OHSAS 18001:2007 in en wat zijn de verschillen en overeenkomsten met VCA** en de andere managementsystemen?
Om deze vraag te beantwoorden wordt literatuuronderzoek uitgevoerd. Dit bestaat in hoofdzaak het bestuderen van de richtlijnen.
2. Wat is de huidige situatie met betrekking tot OHSAS 18001:2007?
De huidige situatie wordt in kaart gebracht door middel van documentenonderzoek en het raadplegen van de KAM- manager.
3. Wat is het gewenste ambitieniveau met betrekking tot OHSAS 18001:2007?
Een organisatie kan op verschillende manieren voldoen aan de OHSAS- norm. Daarbij neemt het ambitieniveau een aparte plaats in. De organisatie kan streven naar het cijfer 5.5 (net voldoende) maar ook naar een >7.5 (uitstekend). Het gewenste ambitieniveau heeft uiteraard een relatie met de kosten. Het bepalen van het ambitieniveau vraagt om een directiebeslissing. Het ambitieniveau wordt onderzocht door middel van een interview met een directielid die de verantwoordelijkheid over KAM heeft.
4. Welke kosten zijn gemoeid met het implementeren en op peil houden van OHSAS 18001:2007 voor Voortman Steel Group?
De kosten die mee worden genomen in de berekening zijn auditkosten, personeelkosten KAM- manager, arbeidskosten certificatie instelling, veiligheidscampagne voor werknemers en indien nodig opleidingskosten. De kosten die niet worden meegenomen zijn de niet- concrete schade kosten en de verzekeringskosten.
Deze vraag wordt primair beantwoord door het raadplegen van externe deskundigen. Er is tevens een offerteaanvraag gedaan bij LRQA – Lloyd’s Register Nederland B.V. Voor deze
20
organisatie is gekozen, omdat de al bestaande managementsystemen ook door deze
instelling zijn gecertificeerd. Gezien de wens om tot een geïntegreerd managementsystemen te komen, is het nodig dat alles door dezelfde certificatie-indeling wordt gecertificeerd. 5. In hoeverre zullen de nieuwe normen worden geaccepteerd bij de werknemers? Om deze vraag te beantwoorden wordt een enquête afgenomen en een externe partij geraadpleegd. Dit hoofdstuk bevat de veranderbereidheid van werknemers en het draagvlak van OHSAS 18001:2007.
De externe partij is hier het productiebedrijf ‘Timberland’, gevestigd in Almelo. Deze externe partij is de vorige werkgever van de huidige KAM- manager van VSG: Roy de Witte. Roy de Witte heeft bij dit bedrijf een integraal KAM- managemenysysteem opgezet aan de hand van o.a. OHSAS 18001:2007. Dit levert input voor het opzetten van een KAM-
managemensysteem bij VSG, omdat VSG eenzelfde soort productiebedrijf is als ‘Timberland’ waarbij de risico’s over het algemeen hetzelfde zijn.
Tabel 1: overzicht dataverzamelingsmethoden
Documentenonderzoek Wet- en regelgeving
Literatuur Extern Open interview
Enquête 1. Wat houdt OHSAS 18001 in en wat zijn de
verschillen en overeenkomsten met VCA** en de bestaande managementsystemen?
x x x
2.Wat is de huidige situatie met betrekking tot OHSAS 18001:2007?
x x x
3. Wat is het gewenste ambitieniveau met betrekking tot OHSAS 18001:2007?
x x x 4. Wat zijn de fases van het certificeringproces van
OHSAS 18001:2007?
x 5. Wat zijn de kosten voor Voortman Steel Group
om OHSAS 18001 te kunnen implementeren op het gewenste ambitieniveau?
x x 7. In hoeverre zullen de nieuwe normen worden
geaccepteerd bij de werknemers?
21
Hoofdstuk 5
Vergelijking managementsystemen
In dit hoofdstuk wordt aan de hand van documentenonderzoek de eerste onderzoeksvraag beantwoord: ‘’wat houdt OHSAS 18001:2007 in en wat zijn de verschillen en overeenkomsten met VCA** en de andere managementsystemen?’’.
In dit hoofdstuk wordt beantwoord wat OHSAS 18001:2007 is en wat de belangrijkste aspecten zijn. Daarna worden de verschillen en overeenkomsten met VCA** en de
bestaande managementsystemen onderzocht. Ook wordt ingegaan op de integreerbaarheid van deze managementsystemen.
§5.1 OHSAS 18001:2007
OHSAS 18001:2007 staat voor ‘Occupational Health and Safety Assessment Series’ en is de veiligheidsnorm die wereldwijd geaccepteerd wordt en tevens wordt ondersteund door certificatieorganisaties. OHSAS 18001:2007 is voor het eerst gepubliceerd in 1999 en in 2007 voor het laatst herzien. Deze norm is, zoals het theoretisch kader al aangeeft, gebaseerd op en integreerbaar met ISO 14001:2004 en ISO 9001:2008. Conform OHSAS 18001:2007 kan een degelijk Arbomanagementsysteem worden ontwikkeld.
OHSAS 18001:2007 is een norm voor arbeidsomstandigheden en beheerssystemen ten behoeve van het management. Er wordt vastgelegd op welke wijze men omgaat met de arbeidsomstandigheden en de effecten daarvan op het management, personeel en directe omgeving. Belangrijk is om de risico's te beheren om (de kans op) ongevallen tot een minimum te beperken, te voldoen aan wettelijke vereisten en de bedrijfsprestaties te verbeteren. OHSAS 18001:2007 bevordert een veilige en gezonde werkomgeving in de vorm van structuur waarmee VSG op consistente wijze haar gezondheid- en veiligheidrisico’s kan inventariseren en evalueren om de kans op ongevallen te verkleinen. In de norm die wordt gesteld aan OHSAS 18001:2007 zijn de vereisten vastgesteld die aanwezig horen te zijn in een goed Arbomangementsysteem. Het Arbomanagementsysteem moet zo zijn ingericht dat het continu wordt verbeterd, door toepassing van de PDCA- cyclus. Daarbij moet VSG de algemene uitgangspunten vastleggen in het Arbobeleid en zich houden aan drie
basisverplichtingen, namelijk:
Voldoen aan wet- en regelgeving Bekendmaking aan alle werknemers Streven naar continue verbetering
§5.1.1 Opbouw OHSAS 18001:2007
De OHSAS- norm heeft vijf belangrijke pijlers, namelijk: Arbobeleid
Planning
22
Controle
Directiebeoordeling
Deze pijlers zijn opgenomen als aparte hoofdstukken in de OHSAS- norm. Ze bevatten de normen en eisen op dat gebied waaraan VSG moet voldoen.
De PDCA- cyclus is de basis van de norm. De vier aandachtsgebieden uit de PDCA-cirkel moeten strikt worden gevolgd om het Arbomanagementsysteem juist te implementeren (ARM, 2013).
De PDCA- cyclus wordt als volgt uitgewerkt: 1. Plan
Het hoofdstuk ‘Planning’ draait om het in kaart brengen van de risico’s middels een uitgebreide RI&E. Doelen worden bepaald en worden vastgelegd in een plan van aanpak.
2. Do
In het hoofdstuk ‘Implementatie en Uitvoering’ komen zaken aan de orde die op de werkvloer geregeld moeten worden. Deze raken de gehele organisatie.
3. Check
In het hoofdstuk ‘Controle’ wordt aandacht geschonken aan het borgen van het veiligheidssysteem en het controleren daarvan. Ook het omgaan met gesignaleerde tekortkomingen komt hierin aan de orde.
4. Act
Het hoofdstuk ‘Directiebeoordeling’ is bedoeld om te bevorderen dat de directie regelmatig aandacht besteedt aan het functioneren van het systeem. De directie moet tekortkomingen van het systeem zelf signaleren en verbeteren. Op deze manier wordt de volledige cyclus doorlopen en is er sprake van continue verbetering.
§5.1.2 Wettelijke verplichtingen
In de OHSAS- norm wordt duidelijk beschreven dat naast het opvolgen van de norm ook aan de wettelijke verplichtingen moet worden voldaan. Voordat een certificaat kan worden toegekend moet dus aan de norm worden voldaan, maar ook alle wetgeving met betrekking tot arbeidsomstandigheden moeten worden nageleefd. Hieronder wordt een overzicht weergegeven van de van toepassing zijnde wet- en regelgeving op het gebied van arbeidsomstandigheden (figuur 4). Vervolgens wordt deze wettelijke structuur nader toegelicht.
23
Figuur 4: overzicht wettelijke structuur Arbo- wet
De Arbowet, ingevoerd per 1 januari 1994, is bedoeld om de veiligheid, gezondheid en welzijn (VGW) van de werknemers te bevorderen. Uiteindelijk zal dit beleid tot lager verzuim en minder instroom in de WIA/WAO moeten leiden. De wet legt de werkgever een zorgplicht op om de drie genoemde gebieden zo goed mogelijk te behartigen. Werknemers zijn
verplicht instructies op te volgen (HR Kiosk, 2014). Voorbeelden van de genoemde gebieden zijn:
veiligheid: aanwezigheid brandblusapparatuur, getraind personeel bij brandalarm en EHBO;
gezondheid: voorschriften ter voorkoming van repetitive strain injury (RSI) (muisarm), organo psycho syndrome (OPS), in contact komen met verfluchten en dampen, ergonomisch meubilair, veiligheidsbrillen en helmen;
welzijn: goede werksfeer, opleidingsbeleid en medezeggenschap. Arbo- besluit
Het Arbobesluit is een uitwerking van de Arbowet. Hierin staan de regels waar zowel werkgever als werknemer zich aan moeten houden om arbeidsrisico's tegen te gaan. Deze regels zijn verplicht. Er staan ook afwijkende en aanvullende regels in voor een aantal sectoren en categorieën werknemers. Op de website van de overheid is de volledige tekst van het Arbobesluit te vinden (Arboportaal, 2014).
Arbo-regeling
De Arboregeling is weer een verdere uitwerking van het Arbobesluit. Het gaat hierbij om concrete voorschriften. Bijvoorbeeld de eisen waar arbeidsmiddelen aan moeten voldoen of
24
hoe een Arbodienst zijn wettelijke taken exact moet uitvoeren. Ook deze regels zijn verplicht voor werkgever en werknemer. Op de website van de overheid is de volledige tekst van de Arboregeling te vinden (Arbo portaal, 2014).
Arbocatalogus
Een nieuwe ontwikkeling is de introductie van het instrument ‘Arbocatalogus’. Arbocatalogi zijn sectorspecifiek en komen in plaats van de Arbo beleidsregels waarin generieke
maatregelgerichte voorschriften zijn opgenomen. Het bijzondere van de Arbocatalogus is dat organisaties meer vrijheid hebben. Zo kunnen zij maatregelen nemen die zijn toegesneden op de eigen situatie en daarbij hun eigen prioriteiten stellen. Deze vrijheid betekent ook dat meer verantwoordelijkheden bij de werkgever worden neergelegd. Deze moet namelijk zelf de juiste maatregelen selecteren. Wanneer een organisatie beschikt over een
Arbomanagementsysteem, kan beter invulling worden gegeven aan deze
verantwoordelijkheid. Er is namelijk een compleet beeld van de onderwerpen waar gevaren aan de orde zijn. Vervolgens kunnen met behulp van de Arbocatalogus ook de meest
geschikte maatregelen worden geselecteerd. De geselecteerde maatregelen kunnen vervolgens in het Arbomanagementsysteem worden opgenomen als verbetermaatregel (Stuyt, 2010).
Arbo- informatiebladen
Verduidelijken voor werkgevers en werknemers de betekenis van Arbowet- en regelgeving.
Hebben een adviserende en voorlichtende functie en hebben geen formele status (de Arbeidsinspectie kan niet op de inhoud ervan handhaven).
Bevatten richtlijnen op verschillende gebieden Bevatten Arbobesluiten
Bevatten voorbeeld formulieren
§5.2 VCA**
Voortman Staalbouw is gecertificeerd volgens de VCA** norm. VCA staat voor ‘Veiligheid Checklist Aannemers’ en is bedoeld om bedrijven veiliger te laten werken en het aantal ongevallen te verminderen. De overeenkomst tussen OHSAS 18001:2007 en VCA** is dat ze beide zijn gericht op het onderwerp veiligheid. Beide certificaten beogen een versterking van de (arbeid)veiligheid bij organisaties. De manier waarop deze doelstelling wordt bereikt is echter verschillend. Het grote verschil is dat OHSAS 18001:2007 een norm is voor een Arbomanagementsysteem. De norm geeft de eisen aan voor de wijze waarop een organisatie zelf systematisch een Arbobeleid ontwikkelt en uitvoert. Het stelt geen
inhoudelijke eisen. De Veiligheid Checklist Aannemers (VCA) systematiek is, zoals de naam 'checklist' ook aangeeft, veel dwingender ten aanzien van de invulling van het Arbobeleid. Er wordt dan ook geen complete plan-do-check-act cyclus doorlopen zoals dat bij een
25
managementsysteem het geval is. Bij VCA bestaan verschillende niveaus, waardoor de organisatie de keuze heeft om aan bepaalde eisen niet te voldoen. Bij de implementatie van OHSAS 18001:2007 bestaat deze keuze niet, hier zijn alle eisen voor iedereen hetzelfde en moet ook aan alle eisen worden voldaan (SCCM, 2010). OHSAS 18001:2007 is goed te integreren met de ISO- norm, die bij VSG deel uit maakt van de dagelijkse werkzaamheden. Deze worden allemaal internationaal geaccepteerd, waardoor het voor een bedrijf als VSG belangrijk is om een certificaat als OHSAS 18001 te bezitten. In bijlage VI is een referentielijst opgenomen waaruit blijkt dat de OHSAS- norm dezelfde opbouw heeft als de ISO- normen. Wanneer deze certificaten integraal worden gemaakt, betekent dat ook dat de
managementdocumentatie binnen VSG sterk in omvang afneemt. Hierdoor blijft het overzicht beter bewaard en heeft niet elk certificaat een aparte informatiestroom. VSG bezit het certificaat voor VCA**. Toch is het van belang dat ook OHSAS 18001:2007 wordt geïmplementeerd. Daarvoor zijn een aantal redenen, namelijk:
De goede aansluiting op de overige ISO- certificaten Internationaal acceptabel
Biedt ruimte voor maatwerk en wordt geïnterpreteerd op basis van de bedrijfsspecifieke situatie
Conformiteit aan wet- en regelgeving Gericht op continue verbetering Betreft eisen met betrekking tot milieu
Interne audits in plaats van werkplekinspecties
§5.3 Conclusie
OHSAS 18001:2007 is goed te integreren met de ISO 9001 (kwaliteitsmanagementsysteem) en ISO 4001 (milieumanagementsysteem) die al zijn geïmplementeerd binnen VSG (zie bijlage VI). Het is dan ook een logische stap voor VSG om na implementatie van OHSAS 18001:2007 over te gaan op een integraal KAM- managementsysteem. In bijlage I zijn de verschillende certificaten uitwerkt in een model en kan duidelijk gezien worden waarom de certificaten zo goed met elkaar te integreren zijn. Voorbeelden hiervan zijn:
Continue verbetering worden door alle drie de certificaten geborgd.
Bij alle managementsystemen moet een beleid worden opgesteld, wat uiteindelijk het integrale KAM- beleid wordt genoemd
26
Hoofdstuk 6
Huidige situatie en ambitieniveau
In dit hoofdstuk worden de huidige en gewenste situatie weergegeven. De
onderzoeksvragen ‘’Wat is de huidige situatie met betrekking tot OHSAS 18001:2007?’’ en ‘’Wat is het ambitieniveau met betrekking tot OHSAS 18001:2007?’’ worden in dit hoofdstuk behandeld. Deze onderzoeksvragen zijn beantwoord aan de hand van documenten-
onderzoek en interviews. Zie bijlage III voor het uitgewerkte interview over het ambitieniveau.
In bijlage II wordt het schema weergegeven met de scores van de huidige- en gewenste situatie. Ten eerste worden de eisen die vanuit de OHSAS- norm zijn gesteld gepresenteerd. Vanuit het documentenonderzoek is daarna de huidige situatie geschetst. Aan de huidige situatie zijn scores gegeven. Hierna is een interview afgenomen met de directie over het gewenste ambitieniveau. Tijdens dit interview zijn tevens scores gegeven aan de
verschillende eisen va uit de OHSAS- norm. De scoreopbouw is als volgt: <5.5 (niet voldaan);
5.5 (voldaan, maar kan op veel onderdelen nog verbeterd worden); 7.5 (voldaan, maar kan nog verbeterd worden);
>7.5 (uitstekend voldaan)
Het doel van dit interview was om er achter te komen of de directie tevreden is met de huidige situatie, of dat het ambitieniveau toch hoger ligt. Punten die onder de 5.5 scoren worden verplicht opgenomen in een actieplan. Scores tussen de 5.5 en 7.5 zijn meestal wel aanwezig, maar kunnen op veel onderdelen worden verbeterd om te voldoen aan de OHSAS-norm.
In de volgende paragrafen worden de huidige en gewenste situatie samengevat, inclusief een uitleg over de betreffende eis van de OHSAS-norm. In bijlage II is een volledige uitwerking hiervan opgenomen.
§6.1 Arbobeleid
Uitleg eis
Doel van het formuleren van het Arbobeleid is om de algemene richting en principes vast te leggen waarop de organisatie kan worden aangesproken. Het gaat om een kort document met algemene doelstellingen voor de komende jaren. Het Arbobeleid heeft betrekking op het personeel dat onder gezag werkt op de eigen locatie of op de locatie van derden (Ohsas interpretatie, 2013).
27
Huidige situatie
Het gehele hoofdstuk over Arbobeleid scoort een onvoldoende. Dit komt door het
ontbreken van een Arbobeleid en het Arbomeerjarenbeleidsplan binnen VSG. Zoals in bijlage II te zien is, is de score vastgesteld op <5.5. Dat betekent dat VSG verplicht is om verbetering aan te brengen op dit gebied.
Gewenste situatie
De score die de directie geeft aan deze eis is een 7.5. In het interview stelt de heer Leus dat een goed opgezet Arbobeleid winstgevend is voor werknemers. De organisatie wil dat werknemers op de werkplaats op de hoogte zijn van het Arbobeleid. VSG beoogt een integraal KAM- beleid, waarbij de ‘A’ (Arbo) op OHSAS 18001:2007 gefocust is. Op dit moment is deze nog gericht op VCA**. In het actieplan in paragraaf 5.4 wordt weergegeven op welke manier aan deze voorwaarde voldaan kan worden.
§6.2 Planning
Uitleg eis
Certificaten op het gebied van Kwaliteit, Arbo en Milieu worden uitgegeven door de
Stichting Coördinatie Certificering Milieu (SCCM). Deze stichting verwacht dat VSG in de op te stellen procedures vastlegt hoe de identificatie van gevaren, risicobeoordeling en
beheersmaatregelen worden bijgewerkt bij veranderingen in de organisatie, activiteiten en of/faciliteiten. Minimaal eenmaal per jaar dient te worden vastgesteld dat de identificatie van gevaren, risicobeoordeling en risicobeheersing volledig is bijgewerkt. Volgens OHSAS 18001:2007 dient de organisatie volledig op de hoogte te zijn van alle belangrijke
Arborisico’s in haar invloedsgebied. Op basis van de Arbowet zijn organisaties in Nederland verplicht een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) op te stellen. Elimineren van het gevaar heeft in elk opzicht de voorkeur. Daarnaast moeten doelstellingen en programma’s worden opgezet. Deze moeten ‘SMART’ geformuleerd zijn.
VSG dient aan te kunnen tonen in hoeverre de doelstellingen aansluiten bij de visie van de belanghebbende partijen. In het bijzonder de personeelsvertegenwoordiging (OHSAS- interpretatie, 2013).
Huidige situatie
Dit hoofdstuk bestaat uit zes eisen. In bijlage II is te zien dat in dit hoofdstuk twee eisen zijn die <5.5 scoren. Deze twee gebieden moeten worden aangepast en verbeterd. Drie eisen van dit hoofdstuk scoren 5.5. Slechts een eis heeft een cijfer van een 7.5. Dat betekent dat dit hoofdstuk nog niet optimaal is geïntegreerd in het huidige systeem van VSG.
Gewenste situatie
Tijdens het interview met de verantwoordelijke directeur is naar voren gekomen dat, zoals in paragraaf 5.1 ook benoemd is, de wet- en regelgeving steeds belangrijker wordt. Het is van
28
belang dat hier continu aandacht aan wordt geschonken. Dat is ook de reden waarom in dit hoofdstuk de procedure ‘identificeren en toegang hebben tot wettelijke en andere Arbo- eisen die van toepassing zijn binnen de organisatie’ een >7.5 scoort op het gewenste
ambitieniveau. Op dit moment scoort deze eis een 5.5. Verder is aangegeven dat de overige eisen in dit hoofdstuk allemaal minimaal op een 7.5 uit moeten komen. De directie heeft bij een 5.5 geen goed gevoel en geeft aan dat de organisatie streeft naar een optimale
implementatie van OHSAS 18001:2007. Zie paragraaf 5.4 voor de acties die moeten worden ondernomen om de scores van het gewenste ambitieniveau te kunnen behalen.
§6.3 Implementatie en uitvoering
Uitleg eis
VSG moet al haar procedures documenteren. Dit komt de kwaliteit van het
Arbomanagementsysteem ten goede en zo heeft de certificatie-instelling minder tijd nodig om te bepalen of de procedures worden gehanteerd. Er moet altijd rekening worden gehouden met de eisen vanuit de toepassing zijnde wet en –regelgeving. Bij noodsituaties dienen mogelijke ‘domino effecten’ uitgesloten te worden. Daarnaast moet rekening worden gehouden met het uitvallen van veiligheidsvoorzieningen onder zowel normale als
bijzondere bedrijfsomstandigheden.
Overige zaken die in dit hoofdstuk continu naar voren komen zijn het vaststellen van de middelen, taakverdeling, verantwoordelijkheid, toerekenbaarheid en bevoegdheid. Dit moet binnen VSG gedocumenteerd worden en voor iedereen duidelijk zijn. Ook bekwaamheid, training en bewustzijn is belangrijk.
Huidige situatie
Dit hoofdstuk bestaat uit dertien eisen. In bijlage II is te zien dat drie van deze eisen een <5.5 scoren. Deze drie gebieden moeten worden aangepast en verbeterd.
Gewenste situatie
Het ambitieniveau van deze eisen is dan ook 7.5. Van de overige eisen is het ambitieniveau ook 7.5, behalve van de eis over taakverdelingen en bevoegdheden. In het interview met de heer Leus (zie bijlage III) die als directielid KAM in zijn portefeuille heeft, kwam naar voren dat in de huidige situatie de functieomschrijvingen niet voor iedereen duidelijk zijn. Dit zou wel zo moeten zijn, aangezien dat onduidelijkheden voorkomt. Hierdoor zal het aantal incidenten waarschijnlijk ook afnemen. Daarom ligt het gewenste ambitieniveau hier op een >7.5. Zie het actieplan in paragraaf 5.4 voor een overzicht van de te maken acties die
29
§6.4 Controle
Uitleg eis
VSG dient periodiek te evalueren dat elke van toepassing zijnde eis uit de Arbowet- en regelgeving wordt nageleefd. De eisen in dit hoofdstuk hebben hier betrekking op. Hierbij is ‘compliance management’ erg belangrijk, omdat dit een goed instrument is om te toetsen of aan deze wet en –regelgeving wordt voldaan. ‘Compliance management’ is het toezien van de directie op de naleving van wet- en regelgeving. Daarnaast is onderzoek van incidenten, afwijkingen en corrigerende en preventieve maatregelen belangrijk. Ook de interne audit behoeft veel aandacht, omdat het managementsysteem constant moet worden
gecontroleerd om geldigheid en naleving te waarborgen. Huidige situatie
Dit hoofdstuk bestaat uit acht eisen. Twee van deze eisen scoren een <5.5. Deze twee gebieden moeten worden aangepast en verbeterd. De overige eisen voldoen in de huidige situatie aan de OHSAS- norm.
Gewenste situatie
Het gewenste ambitieniveau van de twee ontbrekende eisen liggen op 7.5. Zie het actieplan in paragraaf 5.4 voor een overzicht van de te nemen acties.
§6.5 Directiebeoordeling
Uitleg eis
De norm stelt dat de beoordeling door de directie moet worden uitgevoerd met ‘door haar vast te stellen tussenpozen’. De frequentie is afhankelijk van de aard van de risico’s en gevaren en de voldragenheid van het managementsysteem. De certificatie-indeling verwacht minimaal een frequentie van eens per jaar, omdat dan kan worden aangesloten bij de
gebruikelijke rapportage- en planningstermijnen.
In het licht van de wens om continu te verbeteren is het van belang dat de uitvoerders van de directiebeoordeling op de hoogte zijn van de belangrijke ontwikkelingen binnen en buiten de organisatie die relevant zijn voor de invulling van het Arbobeleid. Dit inzicht is
noodzakelijk om een visie te ontwikkelen ten aanzien van het doorlopende
verbeteringsproces. Aangezien meestal niet alle verbeteringen op korte termijn zijn te realiseren, is het van belang dat er een visie is voor een langere periode dan een jaar. Bij de directiebeoordeling kan worden bepaald hoe langere termijn doelstellingen worden
omgezet in meer concrete doelstellingen voor de korte termijn. Huidige situatie
Dit hoofdstuk bestaat uit vijf eisen. Eén eis ontbreekt in dit hoofdstuk op volledigheid. Het is duidelijk dat de directie op dit moment nog niet vergadert over de kwestie Arbo. Mede
30
omdat OHSAS 18001:2007 nog niet geïmplementeerd is en de directie hier nauwelijks aandacht aan besteedt. Maar zodra een managementsysteem wordt ingericht, zal dit ook mee worden genomen in de directiebeoordeling.
Gewenste situatie
Wanneer OHSAS 18001:2007 zal worden geïmplementeerd zal de directie in de jaarplanning van de overlegstructuur mee moeten nemen dat ook over het onderwerp Arbo moet
worden vergaderd. De gewenste ambitie ligt hier zeker op een 7.5, omdat arbomanagement hoog op de agenda staat om te implementeren.
§6.6 Conclusie
Deze paragraaf heeft antwoord gegeven op de volgende onderzoeksvragen: Wat is de huidige situatie met betrekking tot OHSAS 18001:2007? Wat is het ambitieniveau met betrekking tot OHSAS 18001:2007?
Het is duidelijk dat de huidige situatie nog niet voldoet aan de OHSAS- norm. De scores zjin namelijk zo verdeeld:
11 van de 34 eisen uit de OHSAS- norm scoren een <5.5
5 van de 34 eisen uit de OHSAS- norm scoren een 5.5
8 van de 34 eisen uit de OHSAS- norm scoren een 7.5
11 van de 34 eisen uit de OHSAS- norm scoren een >7.5
Eisen die het cijfer <5.5 hebben gekregen moeten worden aangepast en verbeterd en hebben de hoogste prioriteit. Tijdens het interview met de heer Leus (zie bijlage III) kwam naar voren dat het gewenste ambitieniveau in elk geval op 7.5 moet zitten waar dat mogelijk is. De directie vindt een 5.5 niet genoeg, omdat een laag cijfer niet rendabel is voor een grote organisatie als VSG. Dit betekent dat minstens de helft van de eisen uit de OHSAS- norm moeten worden aangepast en verbeterd. Wanneer alle eisen die een <5.5 en een 5.5 hebben gekregen zijn verbeterd naar een 7.5, kan een contract worden getekend met een certificatie-instelling om een eerste audit uit te komen voeren.
31
Hoofdstuk 7
Certificatieproces
In dit hoofdstuk wordt het certificatieproces weergegeven. In dit hoofdstuk wordt de volgende onderzoeksvraag beantwoord: ‘’Wat zijn de fases van het certificeringproces van OHSAS 18001:2007?’’. Deze onderzoeksvraag wordt beantwoord aan de hand van literatuur- en documentenonderzoek.
§7.1 Opbouw
1. GAP- analyse
Dit is een optionele pre- audit die wordt uitgevoerd door de certificatie-instelling, waarbij het bestaande managementsysteem voor Arbo en veiligheid nauwkeurig wordt bekeken en vergeleken met de eisen van de norm OHSAS 18001:2007. Deze analyse helpt bij het in kaart brengen van gebieden waarin nog veel werk verzet moet worden voor een formele audit kan worden uitgevoerd. Deze GAP- analyse zal bij VSG niet nodig zijn, omdat met dit onderzoek de gebieden waarin nog veel werk verzet moet worden voor een formele audit, in kaart zijn gebracht. Dit onderzoek kan worden gezien als de GAP- analyse. De GAP- analyse hoeft dus niet nogmaals te worden uitgevoerd door de certificatie-instelling.
2. Formele audit
Deze audit bestaat uit twee fases. Ten eerste wordt beoordeeld in welke mate de organisatie op de audit is voorbereid. Daarbij wordt gekeken of de benodigde OHSAS
18001:2007-procedures en controles zijn ontwikkeld. De details van de bevindingen worden
gepresenteerd aan VSG. Zo kunnen de eerste knelpunten worden hersteld wanneer deze aangetroffen zijn. Wanneer aan alle eisen is voldaan wordt de implementatie van de
procedures en regelingen in uw organisatie geaudit om te controleren of ze, overeenkomstig de eisen voor certificatie, effectief werken.
3.Certificatie en daarna
Wanneer VSG geslaagd is voor de formele audit ontvangt de organisatie een OHSAS 18001:2007-certificaat. Dit certificaat is drie jaar geldig. De cliënt manager van de
certificatie-instelling houdt gedurende deze periode contact met VSG en brengt ongeveer één keer per jaar een bezoek om te zorgen dat het systeem niet alleen aan de eisen blijft voldoen, maar ook voortdurend wordt verbeterd.
Er zijn richtlijnen voor het bepalen van de tijdsbesteding voor OHSAS 18001:2007-certificatie. Belangrijke criteria zijn:
De aard van de activiteiten en het aantal en ingewikkeldheid van de Arbogevaren dat aan de orde is. In het certificatieschema van SCCM is dit uitgewerkt.
Het aantal werknemers, aantal vestigingen.
De aard van de processen (wel/niet ploegendiensten, repeterende werkzaamheden etc.)
32
Het wel of niet gecombineerd auditen van meerdere managementsystemen tijdens dezelfde audit.
Certificatie verloopt in een cyclus van drie jaar. Na de initiële certificatie is er na het 1e en 2e jaar een controleaudit. Aan het eind van het 3e jaar is er herbeoordelingsaudit. In de regel is een controleaudit circa 1/3 van de tijd van een initiële audit. Een herbeoordelingsaudit is ongeveer 90% van een initiële audit. Een initiële audit is minimaal 2 dagen en een
controleaudit minimaal 1 dag. De omvang is verder sterk variërend en kan oplopen tot tientallen dagen. De kosten zijn afhankelijk van het dagtarief dat een certificatie-instelling hanteert voor de auditors. Dit ligt in orde van grootte van € 1.000,- (SCCM, 2014).
§7.2 SCCM: Stichting Coördinatie Certificatie Milieu
SCCM werkt samen met het bedrijfsleven, overheden, certificatie-instellingen en andere belanghebbenden aan een eenduidig en gewaardeerd certificaat voor ISO 14001 (milieu), EMAS (milieu), ISO 50001 (energie) en OHSAS 18001:2007 (Arbo). SCCM stelt daarvoor onder andere de certificatieschema’s op. Alle activiteiten van SCCM zijn gericht op het gebruik van managementsystemen om de prestaties van bedrijven en organisaties te verbeteren, risico’s te beheersen en de relatie met klanten en overheden te versterken. Met een gecertificeerd managementsysteem leggen organisaties de basis voor duurzaam ondernemen.
www.sccm.nl is het centrale informatiepunt. Naast overzichten van gecertificeerde
organisaties en aangesloten certificatie-instellingen vindt u hier hulpmiddelen en tips voor het invoeren van een managementsysteem.
VSG werkt met LRQA – Lloyd’s Register Nederland B.V. Deze organisatie heeft de mogelijkheid om een OHSAS 18001:2007 certificaat uit te geven (SCCM, 2014).
§7.3 Conclusie
Concluderend kan gezegd worden dat een OHSAS 18001:2007 certificaat drie jaar geldig is. Drie jaar na de certificering wordt een herbeoordeling gepland. Tijdens de drie jaar dat het certificaat geldig is, komt de certificatie-indeling twee keer controleren of VSG aan de eisen blijft voldoen en dat VSG daarnaast continu verbeterd op het gebied van
arbeidsomstandigheden. Het certificatieproces is belangrijk om de investering te kunnen berekenen. De investering is namelijk gebaseerd op alle activiteiten voorvloeiend uit het certificeren van het Arbomanagementsysteem. VSG moet hierbij de certificatie-instelling LRQA – Lloyd’s Register Nederland B.V. benaderen, omdat deze instelling ook de ISO- certificaten heeft uitgegeven aan VSG. ISO- certificaten zijn, zoals eerder genoemd, goed te integreren met OHSAS 18001:2007. Deze instelling heeft dus al eens een
documentenonderzoek uitgevoerd bij VSG, wat kan leiden tot lagere kosten. Volgens KAM- manager Roy de Witte (2014), heeft deze certificatie-instelling de beste referenties en heeft VSG goede ervaringen met deze certificatie-instelling.
33
Hoofdstuk 8
Kosten
In dit hoofdstuk worden de kosten weergegeven die moeten worden gemaakt om een OHSAS 18001:2007 certificaat te implementeren bij VSG. Hier wordt de onderzoeksvraag beantwoord: ‘’Wat is de investering die Voortman Steel Group moet doen om OHSAS 18001:2007 te kunnen implementeren op het gewenste ambitieniveau?’’ Om deze vraag te beantwoorden is er een offerte aangevraagd bij LRQA – Lloyd’s Register Nederland B.V. VSG wil niet afwijken van de certificatie-instelling, zoals in hoofdstuk 7 al verwoord is. Deze onderzoeksvraag is beantwoord door middel van literatuuronderzoek en het raadplegen van externe deskundigen.
§8.1 Huidige kosten
De offerte bestaat uit drie delen. Ten eerste wordt de overeenkomst gepresenteerd. Hierin komt het hoofdstuk dienstverlening aan de orde waarin de geplande activiteiten die moeten worden uitgevoerd staan beschreven. In hoofdstuk 2 van de overeenkomst wordt de
vergoeding besproken. Als laatste worden de algemene voorwaarden toegelicht. Wanneer deze offerte wordt ondertekend, wordt akkoord gegaan met de overeenkomst. Hierna kan LRQA – Lloyd’s Register beginnen met de GAP- analyse.
Hieronder in tabel 2 worden de belangrijkste cijfers van de kosten weergegeven. Zie voor een totaal overzicht van de offerte bijlage IV.
Eerste fase a beoordeling: 1 mandag Eerste fase b beoordeling: 1 mandag Tweede fase beoordeling: 9 mandagen
Vervolgbezoeken: in totaal 11 mandagen in 3 jaar
€ 1.075,00 € 1.075,00 € 9.675,00 € 11.825,00
Totaal voor een periode van 3 jaar € 23.650,00
Optie: proefaudit: 1 mandag € 1.075,00
34
§8.2 Extra kosten en toelichting
In onderstaande tabel 3 worden de extra kosten weergegeven die bij de implementatie van OHSAS onvermijdelijk zijn.
Tabel 3: extra kosten OHSAS (Bron: Weikamp, L., 2009)
Toelichting extra kosten
Tijd commissie VGWM (directiebeoordeling)
Uit opgevraagde informatie bij de afdeling P&O is gebleken dat men voor vergaderingen omtrent OHSAS 18001:2007 gemiddeld € 150,- aan bruto uurlonen kwijt is. De totale kosten voor vergaderingen van de commissie V.G.W.M komen daarmee op ongeveer € 600.
Wanneer OHSAS 18001:2007 wordt geïmplementeerd is de directie verplicht om minimaal eenmaal per 6 weken te vergadering over het onderwerp Arbo (ohsas). Deze kosten worden als extra kosten gezien, omdat deze vergaderingen er eerder nog niet waren.
Tijd KAM- afdeling
De KAM- manager wordt met de implementatie van OHSAS 18001:2007 ook belast met Arbo, en dus niet alleen maar met Kwaliteit en Milieu (KAM). Nadat dit onderzoek is
afgerond, zullen de eerste stappen voor certificering worden gezet. Er moet echter nog veel gebeuren voordat over kan worden gegaan naar implementatie. Hier moet de KAM-
manager veel tijd insteken. En tijd is geld. In tabel 3 wordt uitgegaan van een minimum bruto maandsalaris van €2.800,-. Dit bruto maandsalaris is vastgesteld op basis van HBO niveau en 5-7 jaar ervaring. Het uursalaris komt hiermee op € 17.05,-. Op jaarbasis bedragen de totale kosten voor de KAM- manager €35.613,-. Er wordt van uitgegaan dat de KAM- manager minimaal 2 dagen in de week bezig is het Arbomanagement. Volgens de berekening zijn de extra kosten dan vastgesteld op €14.240,-.
Extra kosten € Berekening
Tijd commissie V.G.W.M. (directiebeoordeling)
600 € 150,- x 4 vergaderingen à 1
uur
Tijd KAM- afdeling 14.240 16 uur per week x 47 weken.
832 uren per jaar x € 17.05 per uur
Het laten maken van een nieuwe RI&E
3735 Offerte bij Van Wees
Adviseurs
Veiligheidscampagne 2000 Zie toelichting
Totale kosten op jaarbasis
35
Het laten maken van een nieuwe RI&E
Zoals in voorgaande resultaten te zien is, is het bij VSG nodig om een nieuwe RI&E op te stellen, of in ieder geval de oude RI&E te controleren op juistheid. Hier komen ook kosten bij kijken, omdat een adviseur alles moet nakijken en opnieuw een ronde moet doen binnen het bedrijf. De nieuwe offerte is opgevraagd bij Van Wees adviseurs. Hiervoor is gekozen omdat de instelling die de oude RI&E heeft opgesteld failliet is gegaan. Zie tabel 4 voor een
samenvatting van de offerte. Als er al eerder een RI&E is gemaakt binnen de organisatie dan kunnen de uren van Van Wees met 10% worden verminderd en wordt naast een Arbo- actieplan ook een Arbo-actieverslag van de vorige inventarisatie verzorgd.
Kosten €
Kosten van de toetsing 1250
Personeelskosten adviseur (4 – 5 dagen) 2750
Personeelskosten VSG 150 (tijd voor interviews)
Totale kosten €4150,-
Totale kosten met 10% korting €3735,-
Tabel 4: overzicht kosten RI&E (Bron: Van Wees Adviseurs, 2014)
Veiligheidscampagne
De kosten van een veiligheidscampagne hangen af van het bedrag dat het management hiervoor beschikbaar wil stellen. Een veiligheidscampagne opgesteld voor alle werknemers die een training krijgen in veiligheidsbewustzijn en waarop wordt gecontroleerd zal duurder zijn dan een campagne met posters, instructie dvd’s en een aantal trainingen. Het bedrag dat vermeld staat is dan ook een geschat bedrag.
§8.3 Conclusie
Wanneer alle kosten bij elkaar worden opgeteld die in dit hoofdstuk zijn berekend, komen de kosten van een OHSAS 18001:2007- implementatie ongeveer uit op €42.225.-. Deze kosten zijn gebaseerd op het behalen van een OHSAS 18001:2007- certificaat met een geldigheidsduur van 3 jaar. Daarnaast zijn de extra kosten hierin meegenomen, zoals auditkosten, personeelkosten KAM- manager, arbeidskosten certificatie instelling, een veiligheidscampagne voor werknemers en indien nodig opleidingskosten. De kosten die niet worden meegenomen zijn de niet- concrete schade kosten en de verzekeringskosten.
36
Hoofdstuk 9
Acceptatie bij werknemers
In dit hoofdstuk wordt de volgende onderzoeksvraag beantwoord: ‘’In hoeverre zullen de nieuwe normen worden geaccepteerd door de werknemers?’’. Deze vraag is beantwoord door middel van een enquête. De enquête is terug te vinden in bijlage V.
Implementatie van OHSAS 18001:2007 gaat gepaard met een veranderingsproces. Er zijn namelijk extra eisen en normen waaraan werknemers moeten voldoen wanneer ze willen werken volgens de manier die OHSAS 18001:2007 voorschrijft. Een aantal voorbeelden hiervan zijn:
Een beter uitgevoerde RI&E (Risico Inventarisatie & Evaluatie), zodat meer
beheersmaatregelen van risico’s naar voren komen voor een betere veiligheid op de werkplek. De beheersmaatregelen moeten nagestreefd worden.
Bij veel organisaties is de Rl&E en momentopname. Omdat organisaties steeds veranderen zijn ook de Arboaspecten die kunnen leiden tot onveilige situaties aan verandering onderhevig. Niet voor niets is ‘Management of Change’ een belangrijk onderdeel binnen de OHSAS- norm. Bij veranderingen worden de inventarisatie en evaluatie steeds bijgewerkt en doelstellingen en programma’s aangepast aan de actuele situatie. Het managementsysteem speelt in op een dynamische situatie (SCCM, 2010). Door een combinatie van aandacht voor communicatie, follow-up door interne audits en
het sturen op prestatiedoelstellingen, is de kans op daadwerkelijke verbetering sterk toegenomen.
De ‘Plan-Do-Check-Act’ cyclus moet worden nagestreefd. Dit is het plannen, uitvoeren, controleren van uitvoering en het nemen van verbetermaatregelen. In de regel wordt een cyclus van een jaar aangehouden om voor de organisatie als geheel doelstellingen te formuleren en de realisatie daarvan te beoordelen. Uiteraard kunnen er onderdelen zijn waar de cyclus korter in is. Dit geldt in het bijzonder voor activiteiten waarvan de risico’s het grootst zijn. Daar zal vaker de ‘vinger aan de pols; worden gehouden. Jaarlijks dient de directie een uitspraak te doen over het functioneren van het systeem. Het systeem functioneert wanneer de geplande doelstellingen worden gerealiseerd en de naleving van de wet- en regelgeving op Arboaspecten wordt geborgd.
In de vragen van de enquête wordt ingespeeld op de veranderende eisen en normen waaraan werknemers moeten voldoen en in welke mate deze worden geaccepteerd bij werknemers.
§9.1 Resultaten enquêtes
Er zijn in totaal 50 enquêtes afgenomen onder de ongeveer 150 werknemers werkzaam in de productie. De werknemers die dus de hoogste risico’s hebben binnen VSG.
37
In de enquête zijn de vragen opgesplitst in 6 onderdelen, namelijk: Kennis van OHSAS 18001:2007
Veiligheidsbewustzijn van de werknemers Middelen voor bevordering registraties Handelen naar OHSAS 18001:2007 Directiebetrokkenheid
Acceptatie van OHSAS 18001:2007
Deze onderwerpen zijn gekozen aan de hand van de OHSAS- norm. De OHSAS- norm geeft aan dat deze onderwerpen belangrijk zijn voor een organisatie. Bij kennis van OHSAS 18001:2007 gaat het niet om de kennis van de norm, maar om de onbewuste kennis die werknemers hebben op het gebied van veiligheid en arbeidsomstandigheden. Om er achter te komen in welke mate de kennis van verschillende onderdelen van de OHSAS- norm al aanwezig is zijn drie onderwerpen leidend. Namelijk RI&E, procedures en
beheersmaatregelen.
De resultaten van de enquête zijn in SPSS verwerkt. De schaalverdeling is als volgt: Zeer Oneens – 1
Oneens – 2 Neutraal – 3 Eens – 4 Zeer eens – 5
Voordat de data geanalyseerd is, is bij vijf variabelen met een negatieve vraagstelling, een positieve hercodering toegepast. Op deze manier blijft de schaalverdeling op een juiste manier gehandhaafd.
Per onderwerp zijn de gemiddeldes en standaarddeviatie uitgerekend. Zie tabel 5. Aan de gemiddelden wordt een waardeoordeel gegeven, dat wil zeggen dat een score van 3 of lager laag wordt bevonden. Een score tussen 3 en 4 redelijk en bij een score van 4 of hoger kan worden gesteld dat de betreffende variabele van een hoog niveau is.
Onderwerp Gemiddelde Standaarddeviatie
Kennis 3.43 0.26
Veiligheidsbewustzijn 2.91 0.16
Middelen voor bevordering registraties
3.80 0.60
Handelen naar OHSAS 3.36 0.18
Directiebetrokkenheid 3.29 0.23
Acceptatie 2.69 0.37
