Wilmientjen, een meisje zoo schoon en zoo rank, En zoo blank
Als de sneeuw van de daken, Verloor heure moeder en vader te gaêr; Zy weende en zy rouwde zoo lang en zoo naer,
En zy wist niet wat doen noch te maken. Wel vielen haer rykdom en schatten ten deel,
Een kasteel,
Een gehucht en een molen;
Maer dat zy geen vrienden, geen magen meer had, Dit nam haer 't genieten van rykdom en schat,
En dit deed haer in eenzaemheid dolen. Er stont een kapelletje digt by heur slot,
Waer zy God
Heure smarte ging klagen;
Waer zy door de moeder van bystand en peis, Zoo roerend, zoo luid en zoo menige reis
Heure beden ten hemel liet dragen. Eens, dat zy weêr droevig op 't knielbankje zat,
En weêr bad Om gezelliger leven,
Dat haer op de wereld vervrolyken mogt, En haer na het eind van een lofflyken togt,
Eene plaets in den hemel zou geven: Dan luisterde haer daer een herders knaep af,
Met zyn staf
Tegen 't kluisje gebogen;
Hy zag door het zyraem de maegd in 't gezigt, Die biddend heur oogen ter aerd had gerigt,
En ook hy werd zoo innig bewogen. Want toen zy heur bede nog eenmael herlas,
Riep hy ras,
Doch met minzame toonen:
‘Verbind u, myn dienstmaegd! begeef u in d'echt, En maek uw gemael van den schaepherders knecht,
Die het eerst zich aen u zal vertoonen.’ De knielende schoot heure mymering uit;
Het geluid
Had haar gansch doen versagen; Onthutst en bedremmeld vertrok zy van daer, En werd by het omzien den herder gewaer...
o, Nu was zy nog veel meer verslagen. ‘Wie!’ sprak zy, ‘weêrstaet de bevelen van God!
Die het lot,
Met zyn wenk wil regeren?...’
Zy ging naer den herder, zy legde 't hem uit, Den wil van den hemel, zy werd zyne bruid;
En hy prees de bevelen des Heeren. En vrolyker liepen heur dagen daer heen.
Wel te vreên
Met het lot haer beschoren;
Doch namaels, al bad zy nog driemael zoo fel, Liet nimmer het wonderbeeld in de kapel,
De Boschgeuzen.
Op, op! de Spanjaerd moordt en brandt, En boelt met maegd en vrouw! Op, op, gy volk van Nederland,
Met ponjaerd en kartouw!
Neen, nimmer paste 't juk op Nederlandsche schoudren: Vry, blyft Civilis teelt en Ambiorix kroost!
Wee hem, die laf genoeg op 't erfgoed zyner oudren, Zich in het juk vernoegt en niet van schaamte bloost! En moet de vryë Geus voor d'overmagt bezwyken,
Dan met den laetsten dolk het laetste hart doorboord; Dan plant de dwinglandy heur vaen op onze lyken,
Maer nimmer slypt men ons aen heur triumfkar voort. Weêr is de dag voorby, de zon heeft uitgeschenen,
Reeds spookt de duisternis in 't eeuwenheugend bosch; Daer dryft de vlotte maen door 's hemelsch voorhang henen:
Komt, rukken wy te velde en op den vyand los! Dit bedelmunnikssticht, ginds, met zyn style transen,
Valt ons van nacht te baet, hoe hecht zyn boogdeur sluit'; Daer pleeg het spaensch geboeft by noodweêr te verschansen;
Weg, met het eedgespan dat in de cellen muit! Groot is des vyands magt, ontelbaer zyne knechten,
Maer 't overtal zal hier de zege niet beslechten, Één enkele onzer weegt er twintig op in moed.
Geen band meer om den nek. geen koorden om 't geweten, Geen mutsaerdstapel, noch gewyde worgpael meer; Hier schept het volk geen lust in bange martlings kreten,
Dit past den volkren slechts der laffe zuider sfeer. Bang was ons laetst gevecht, rood waren onze handen,
En sprenklend vloog het bloed van 't rondgeslingerd stael, En menig gapend hoofd, gesplist tot aen de tanden,
Gaf brein en adem uit, en parelde als korael. Toen zagen wy de trots van 't mogend Spanje stryken.
Toen drong Kastilje's bloed in Neêrlands drassen grond... Zwaer drukk' de dorre hei op 't mest der zuider lyken,
En krassend aez' de raef de weeke terpen rond!
Ginds klieft de vlam de lucht, hoort ginds de noodkreet schallen! o, Wie het geuzenbloed nog vry door de aedren snelt,
De bange stormklok klept, het dorp is overvallen, De veldeling bezwykt voor 's vreemdelings geweld. Kom! heft de zwaerden hoog, om forscher neêr te drukken,
En juicht wanneer uw bloed der vaedren grond bespat;
Valt aen! en breektuw kling op 's vreemdlings borstaenstukken, Stoot hem de hoofdpan met de koopren handhaef plat!
Hoezee! hoezee! door bloed en brand, Voor altaer en gezin.
Op, op, o volk van Nederland! En sneuvel of verwin!
Gallifort.
De bouwval, die gy ginder ziet, Was eens een trotsch gesticht; De tyd, die alles nederstort, Smeet ook het aedlyk Gallifort, Met wal en torens klein en kort, Zoo als het daer nog ligt. Eertyds leefde daer een ridder
Ryk en fier,
Die zyn roem in vroeger jaren Oogstte in nooden en gevaren,
Onder Karel's krygsbannier. Door den keizer mild beschonken,
Volgens pligt,
Was hy uit het land der vreemden, Weêrgekeerd naer Brabands beemden,
En betrok dit sticht.
Weeldrig sleet hy daer zyn dagen, Los en bly;
Gaf zyn wil de volle toomen, Leefde er zonder iets te schroomen,
Braste er 's nachts by spotternyen En gelach,
Joeg langs meerschen en moerassen, Achter everzwyn en dassen,
Over dag.
Wee! de jonge herders dochter, Die heur vee
Hoedde ver van huis en stallen; Onder juichend horenschallen
Voerde hy haer meê: Voerde hy haer in het diepste
Van het bosch,
Liet haer, trots heur bitter klagen, By het bange scheemring dagen
Eerst weêr los.
Wee! de veldling die dorst smalen, Wen zyn loop,
Door geen smeeken in te houên, Al den rykdom der landauwen
Trappelde overhoop.
Hy stelde aen zyn drift geen palen, Rende en joeg
Over hof en zaeiveld henen, Wat het meisjen ook moog weenen,
Wat de landman kloeg. En des avonds als hy keerde
Naer zyn slot,
Klonk het weer door gang en zalen, Onder 't zwaeijen der bokalen
In gesnap en spot.
Of ellende en honger heerschten In het oord;
Of het feest was in Gods kerken, Fulbert wilde er niets van merken,
Zoo een arme soms een aelmoes Aen hem vroeg,
Hy werd lastrend door gezonden, Fulbert mestte paerd en honden,
Dit was hem genoeg. Sprak de kloosterabt den banvloek
Op hem neêr,
Fulbert lachte er hartelyk mede, Gaf den brui van vloek en bede
En klonk eens zoo meer.
Zulk een doenwys schreeuwde om wrake Voor Gods troon,
En de veldling sloeg zyn blikken, Nimmer dan met innig schrikken
Op des ridders woon.
Eens klopte er een pelgrim aen 't zondige slot, Zoo moede en zoo zwak op de beenen; Hy bad of men hem, om de liefde van God,
Geene plaets in den stal zou verleenen. Hy had heel den dag in de brandende zon,
Door heide en door vlakte gegaen;
En bleef, daer hy thans nimmer verder en kon Zoo smeekend voor Gallifort staen.
Het juichen der vreugde en het galmen der zangen, Klonk daevrend en schallend door plaetsen en gangen,
Door hof en portael;
Maer toch dringt de stem van den stokouden gryzen, Moe snaren en toonen verdubblen en ryzen,
In 't midden der zael.
En Fulbert zag woest uit het raem naer beneden, En merkte den reiziger thans;
Hy snauwde hem toe: ‘ga, volg uwe schreden. Gy zyt niet geschikt voor het feest noch den dans.
Ga, berg uwe leden Daer ginds in het bosch, En strek er u neêr op het mosch.’ -‘Ach, heerschap!’ bad de zwakke weêr, ‘Blik toch meédoogend op my neêr, En zie mj voor geen strooper aen; Ik heb een beêvaert aengegaen, En moet nog vele mylen verder. Hoed my van grooter ongeval,
En maek myn toestand toch niet harder; Gun my een dronk, een bete brood
Om my te spyzen;
En will' de Heer, in de uer van uwen dood, Er u genade voor bewyzen!’
‘Pak weg!’ gilde Fulbert, ‘ga heen van de poort, Ik heb geen genade van nooden; Ga, huichel en snap in een gunstiger oord,
Van zegen en goden en dooden. Ik open geen schooijer myn adelyk slot,
Al ware 't een bode van God.
Maer juffers en jonkers, in zy' en fluweel, Zy komen, die open ik dra myn kasteel; Al waren ze in bondschap met duivel en hel,
Die open ik snel!’ De lastraer sloot het hoog balkon: De pelgrim vluchtte wat hy kon,
Hoe magtloos ook en styf; Zag nog beangst van verre eens om, Of 's hemels wraekvuer nog niet glom
Op 't goddeloos verblyf.
't Was in den herfst van 't zelfde jaer, Toen de oude reizer weêr langs daer
Te rug kwam van zyn togt;
Bevreest door 't sparrenboschje week, Schuw over tronk en heester keek,
Vondt hy de voorpoort open staen, Balkon en vensters ingeslaen
En alles doodsch en stil;
Het gras schoot ruig en malsch door vloer en torensteen, Een ravenleger snorde om hof en vyver henen,
Met krassend naer gegil.
De pelgrim maekte een kruis en toog in mymring verder. Gaf zyn nieuwsgierigheid te kennen aen een herder
Die by den landweg stond; De schaper opende den mond, En fluisterde beducht den reiziger in d'ooren:
‘Wie zich aen God noch mensch wil stooren, Is hier op aerd geen heil beschoren!
De satan heeft by middernacht, Heer Fulbert aen zyn disch besprongen;
Kneep hem den gorgel toe, en met het hoofd verwrongen, Vond men des ridders lyk des ochtends in den gracht. Het slot ligt onbewoond, geen mensch die 't durft genaken,
Gods wraek daelde op die hooge daken. Geen runder wil het gras dat opschiet rond het oord.’ God is regtvaerdig, maer verschriklyk in zyn werken!
Deed de oude in 't heen gaen slechts bemerken; En zette weêr zyn beêvaert voort.
Geen ridder die 't verblyf na dien weêr heeft betrokken; Elk jaer wrong eenen steen uit muer en torenkruin.
Elke eeuw zag eenen vleugel schokken; Die gracht en vyver deed verdwynen in zyn puin.
De schilder soms, uit Antwerpsch vest geweken, Die zoekend omdwaelt langs die streken, Vyst by den bouwval wel zyn zitstok eens uit een;
Schynt er als met het puin te willen spreken, En peinst dan suffend aen 't voorheen.
Zoo luid het overoud geschicht, Van 't aedlyk Gallifort; Dat achter gindsche boomen ligt.