I.
Beraden greep Raoul, het kruisbeeld en den degen,
Beklom zyn briesschend paerd, en trok naer 't heilig Land. Hy minde een vrome maegd, heur vader was hem tegen,
En prees haer Albrecht aen, die meê dong om heur hand. Zwaer trof die slag zyn hart, en by de Sarazenen
Ging hy zyn boezemleed verheelen; droef te moê Trok hy heur burg voorby, zag nog eens rugwaerts henen,
En wierp het oude slot voor 't laetst zyn blikken toe. ‘Vaer!’ riep hy eeuwig wel! myn vaderland, myn magen,
‘Myn dierbre jonkvrouw, ach! vaerwel tot in den dood; Geef Albrecht uwe hand, en slyt uw levensdagen,
In ongestoorde vreugd naest uwen echtgenoot.... Voldoe uws vaders wil, vergeet ons teeder minnen,
Vergeet my, zoo gy 't kunt, daer eer en pligt gebiedt! Vergeet my, Jella! doch uit myne droeve zinnen,
Neêrslagtig spoorde hy zyn klepper in de zyden, Drong nog een traen terug die voor zyn oogen schoot; Nog dikwyls zag hy om in 't trapplend voorwaerts ryden,
En telkens riep hy dan: ‘vaerwel, tot in den dood!’ Ginds op de kruin niet ver van Vergi's burg gelegen,
Zat schoone Jella neêr van droefnis aengedaen; Zy wierp heur tranend oog het blozend oosten tegen,
En pynlyk joeg heur borst by elken nieuwen traen. ‘Raoul!’ dus kreet zy ‘keer! keer aen myn zyde weder,
Ach! laet my niet alleen; myn boezem krimpt van smart. Gy waert my steeds zoo trouw, ik liefde u ook zoo teeder,
Gy vroegt my 't jawoord slechts, ik schonk u heel myn hart. Nooit word ik Albrecht's bruid; voor u slechts wil ik leven!
Toef, tot het nydig lot ons gunstiger onthaelt. Waerom my moedeloos der toekomst op te geven?
Toef, ridder, 'k ga met u, waer gy ook henen dwaelt; Want eeuwig zal myn ziel naer uwe liefde dorsten;
Geen stervling die uw beeld uit dezen boezem rooft; Toef, 'k trek met u ten stryd, ik prang myn ranke borsten
In vaders plaetrok weg, zyn helm past op myn hoofd! o God! hoe duizlig staen myn ingezonken blikken,
Hoe gloeijend is myn wang, trots al den tranenvloed. Myn heesch gekreten keel kan aêm noch lucht meer slikken...
Raoul! tot wederziens, zoo ik bezwyken moet...’ Heur hoofd viel draeijend op den harden rotsgrond neder;
Heur paedje weende als zy, getroffen om heur lot, En na veel moeijelykheên bragt hy de kranke weder,
II.
‘Myn dochter!’ sprak de graef ‘myn aerdsch geluk en leven! Gy blikt zoo bleek en bang voor uwe schreden heen; Hebt ge in den slaep een geest van 't graf terug gegeven,
Om uwe sponde rond zien zweven? Neen,’ schudde 't meisje, ‘neen.
-Wat aeklig grauw heeft u de roozentint vervangen? Zoo droef, schoon zoo naby aen uwen bruiloftsdag! Trof u een trekwind in de kille torengangen?
God! en een traen op uwe wangen! Ach!’ zuchtte 't meisjen, ‘ach!
-Kom Jella, beur u op, voldoe uws vaders beden,
Ras klemt ge om Albrechts heup, in 't roozenjuk geboeid. Of hebt ge aen God belooft, door onverbreekbare eeden,
Als zyne bruid in 't sticht te treden? Nooit,’ sprak het meisje, ‘nooit.
-Wat blikt gij dan zoo droef zoo duizlig naer de verte? Ach! kus uws vaders wil, en blyf hem nimmer dier. Kom, kind! toon my de wond, waer foltert u de smarte?’ Zy greep heurs vaders hand, en lei die aen heur harte:
‘Hier!’ snikte 't meisjen, ‘hier!
-Ja kind, daer schuilt het; doch de tyd heelt vele kwalen. Beveel de zaek aen God, en eer zyn albeschik; Raoul keert niet meer weêr, stel aen die wenschen palen,
Wie zou hem by den Turk gaen halen! Ik!’ riep het meisjen, ‘ik!
-Ach kind! de Hemel weet waer zyne beendren slapen: De kruisvloot is voorwyl verbrand in volle zee; De vloet rolt over 't graf van ridderen en knapen.
Gy waert niet voor elkaêr geschapen -Wee!’ snikte 't meisje, ‘wee!
Ga, Jella! tooi uw hair, verban die ydle droomen, Uw Albrecht wagt u op, juicht in uw naedrend lot; Myn hoofd helt naer het graf, want wierde ik u ontnomen
Wie zoude er u ter hulpe komen? God!’ zeide 't meisje, ‘God!
-Ach! laet my langer naer myn hartewensch niet beiden! Dit eenigst wat zyn blik zoo zalig tegen glom; 'k Wil u met Albrecht straks naer 't altaer vergeleiden;
De trouw zal ons geluk verbreiden: Kom!’ zei de vader, ‘kom!’
III.
De wimpel waeide op Vergi's burgkasteel, 't Was vreugd op 't veld en feest in de oude hallen.
Het landvolk danste op 't klinken van de veêl, En zagen bly en vrolyk naer de wallen
Van 't hooge slot, waer 't nieuw verbonde paer, Ten troon zat met den echtkrans om het hair. De grysaerd had zyn hartewensch verkregen, En Albrechts vreugd was meê ten top gestegen.
De jonkvrouw deed zich 't bloedend hart geweld, Om allen schyn van stoornis te voorkomen;
Graef Albrecht hield het ranke lyf omkneld, Waeruit Raoul het zieltje had genomen.
De riddrenstoet dronk Jella's heil in 't rond; Ontroerd bragt zy het wynglas aen den mond, Zag in het vocht met doove blikken neder, Bedwong heur oog en gaf den beker weder.
Weldra verdroogt en tak en blad laet hangen, Verkwynde zy, schier zinneloos geklaegd. De droefheid kneep haer kuilen in de wangen.
Drie jaar was zy in 't huwelyk vereend, En nog had God haer geene spruit verleend; En 's ridders borst van ongenoegen zwanger, Verweet het haer, en minde haer niet langer.
Wel bad zy God met een opregt gemoed, Wel kuste zy de pligt der huwlyksketen,
Maer niets verdreef heur eersten liefdegloed; Zy kon Raoul om geenen prys vergeten.
Zy smeekte het geknield den Hemel af,
Zy vroeg den dood en wenschte om 't stille graf; In 't graf alleen was haer nog rust beschoren, Op aerde bleef haer allen troost verloren.
Des burggraefs min verkeerde in spyt en haet, Daer hy geen enklen warmen zoen kon winnen.
De grysaerd, ach! begreep zyn schuld te laet, En zonk al ras 't verblyf der vaedren binnen.
De stilte heerschte om 't uitgestrekt kasteel, De nachtuil kraste uit kykgat en kanteel; En de echo mogt in 't ledig ruim der zalen, Geen toontje meer van stem noch harp herhalen.
IV.
De kruisvaen door Godfried voor Akre geplant, Blonk straks voor Jeruzalems grachten. Der Belgen bloed sprenkelde op 't heilige Land, Uit moedige harten, door hemelschen brand
Verstaeld om den dood te verachten. Raoul door een pyl in de zyde gewond,
En toen hem zyn knaep de kwetsure verbond, Zag men dat het oog hem zoo waterig stond,
En dat haest zyn doodsuer zou slagen. ‘Myn meester!’ dus vroeg hy, ‘wat is uw gebod,
Indien gy den dood zoudt bezwyken? De Heere, bestemme u een gunstiger lot... -Ach!’ snikte de ridder ‘myn ziel wil naer God,
Ik voel myne levenskracht wyken.
Er blyft u nog echter een boodschap bewaerd. Myn ademtocht moog my ontschieten... Voor u is myn rusting, myn degen, myn paerd, En wat ik nog verder bezit op deze aerd;
God late 't u vreedzaam genieten! Maer, zoo my de dood van het leven ontlast,
En vóór my de zandgrond zal dekken Zoo balsem myn hart in die marmren kast, En bind er dit schrift en dit halsnoer aen vast,
En wil er meê huiswaerts vertrekken. Geef het der matroone van Vergi's kasteel,
Verhael in Burgonje myn sneven... Zeg, dat ik den eerdood der dapperen deel... Zeg Jella...’ Hier wrong hem de raetlende keel,
Hy snikte, en was niet meer in 't leven. De knaep dolf het lichaem een grafkuil, zoo ty
Er adem en leven in smoorden;
Toen sneed hy het hart uit de bloedende zy, En legde er het schrift en het parelsnoer by,
V.
Graef Albrecht zag eens van zyn torentin uit, Gewekt door een schaterend horengeluid. Daer ziet hy beneden by de ophaelbrug staen, Een schildknaep te paerd, met een koffer gelaên. Hy kwam van den draeitrap zoo snel en zoo vlug, En ligtte den slagboom der dalende brug; De boogdeur ontsloot zich, de bode reed door, En Albrecht vroeg driftig met luisterend oor: ‘Wat nieuws brengt gy ons uit Judeën te huis? Waer wappert thans 't vaendel van 't heilige kruis? Gy hoort by den heirtogt, ik zie 't aen uw kleed; Wie zent u? wat is er? spreek op wat gy weet!’ De knaep stak hem 't koffertje toe uit de zaêl, En antwoordde aen Albrecht met sombere tael: ‘Neen, Heerschap! ik kom met geen legerberigt, Ik kwyt my, helaes! van een dierbaren pligt. Raoul, dien ik trouw was, myn meester, myn heer, Gaf laetst aen het stof zyne stofkleedsels weêr. Hy sluimert in vrede by Josaphat's dal, EnDITis 't, wat hy der Gravinne beval.’ De graef nam de gift met verwondering aen; En toen hy, er 't deksel van op had gedaen,
Daer zag hy, daer greep hy het eerst naer het schrift, Hy las, en herlas dus, met klimmenden drift:
- Vaerwel! vaerwel tot by den Heer, Myn lief, myn lust, myn leven; Ik geef myn stof aen de aerde weêr,
Vermoeid van rond te zweven. Ik ga u voor naer blyder sfeer; Ach! toef niet lang op aerde meer! My was des levens teug te wrang; De Hemel zal 't verzoeten. Als ik u in der zaelgen rang Voor eeuwig mag ontmoeten:
Daer heerscht geen haet, geen yzren dwang. Ach, Jella! toef op aerd niet lang.
Behoud het hart dat ik u gaf, Dat zoo veel leed verkropte; En aen den ingang van het graf Nog hevig voor u klopte. Ach 't leven drukt u ook te straf, Kom, schut uw aerden tooisel af!
-Graef Albrecht verbleekte als een marmeren beeld. ‘Dit is het, waerom zy zoo eindeloos kweelt! Dit is het, wat my van heur liefde berooft!’
Zoo riep hy, en sloeg zich met kracht voor het hoofd. ‘Ha! valsche, streng boet gy uw zondig misdryf...’ Daer joeg hy zyn jagtmes den knaep door het lyf, En stoof het kasteel in met haestige schreên. Hy dacht, en ontbood zyne dienaers by een. ‘Spoedt allen!’ dus riep hy tot paedje en knecht, ‘Op morgen verjaert weêr het feest van myn echt; Verheerlykt het mael eens zoo kostlijk en prat, Als of er de vorst van Burgonjen aenzat.
Kom dischknaep! ik heb hier het hart van een hin, Besla ons een struif en bereid het er in...
By satan! dit wordt nog het heerlykst geregt Dat morgen zal rooken op 't feest van myn echt!
VI.
De dag van het feest was zoo neevlig en grauw, De zon school zich weg voor de naedrende kou; De rukwind floot aeklig door 't hygende woud, By 't huilen der wolven verscholen in 't hout. Het was een dier dagen die op het gemoed, Met lastigen indruk vervelender woedt; Als 't spoken der schepping de zintuigen drukt, De sfeer en de menschen in somberheid rukt. De Graef zat met nydigen blik aen het mael, En dronk zoo volop uit de gouden bokael; Hy schertste zoo bitter met dit en met dat, En vroeg of zyn egâ geen etenslust had.
‘Ach!’ sprak zy, ‘ik adem zoo bang en zoo zwaer, Als naderde ons vast een verplettrend gevaer. -Kom!’ riep hy, ‘laet u die gedachten ontgaen, Gebruik van die struif wat, zy lacht ons zoo aen!’ Zy stemde zoo goedig, zoo ras in zyn beê, Heur paedje verdeelde den eikoek in twee; En deftig beviel haer het rookend gebak... De blik van de graef werd zoo hol en zoo strak! Zy wenkte aen heur paedjen om 't overig deel.
De blik van den graef zag zoo schuinsch en zoo scheel! En, toen ze er met gretigheid weder van at,
Dan riep hy, den band zyner driften ontspat. ‘Zeg! weet gy wel, wat u zoo vorstelyk smaekt? Iets, waer gy sints jaren naer reikhalst en haekt. Weet gy wel wat of gy zoo gretig verslindt? De gift van een minnaer, het hart van uw vriend!...
Trouwlooze! die huichelt met eer en met pligt!’ Daer las hy het schrift voor heur bevend gezigt. Hy smeet het met vreeslyken kreet op heur schoot, En dreeg haer en zwoer haer een schriklyken dood. Onthutst en bevreesd en verbleekt als de wand, Greep Jella het schrift in de bevende hand; En als zy er 't zegel zyns rings op zag staen, Dan snikte, dan barstte zy los in getraen.
‘Myn liefste! myn ridder! gy leeft dan niet meer!..’ Zy kuste het handschrift zoo roerend en teêr. ‘Gy stierft dan voor my een zoo pynlyken dood!...’ Hier zat zy als of haer 't bewust zyn ontvlood. ‘Myn liefste, myn ridder! kom, bryzel den band, Het stof dat myn adem te smachtend ontspant... Spreekt geesten en serafs, wie heeft dit banket, Den hemel ontdragen en voor my gezet? Zegt, paedjes en knapen en dienaer en knecht! Wie proefde dan ik aan dit godengeregt? Trekt op dan, en weg dan, met wat het ook zy. Geen spyze dan deze, dan deze voor my...’ Te schielyk verplet door dien hevigen schok, Bezwymden heur krachten, heur aenzigt betrok; En styf stond heur oog, zoo doortraend en zoo doof, Op 't schrift dat heur magtlooze handen ontschoof. Zoo zat zy, van hart en van harsen s zoo krank, Begeerde geen troost meer, geen voedsel noch drank; Zoo zat zy, gezwollen in d'uitersten rouw,
De wangen zoo nat en de blikken zoo flauw. Zoo bleef zy drie dagen drie nachten aen een, Tot dat haer de doodsengel troostend verscheen; Haer meèlydend opnam en plaetste voor God. -Zoo eindigde Jella van Vergi heur lot.