Waarden per wereld

Uit de hierboven beschreven werelden en de vergelijkingen van de werelden in kritieken en compromissen, worden nu de belangrijkste waarden nogmaals opgesomd, waarmee verder wordt gewerkt in het ontwikkelen van een model dat toegepast zal worden op de verschillende beleidsnota‟s in hoofdstuk 4. De waarden en kenmerken worden in een specifieke volgorde geplaatst op basis van belangrijkheid voor de analyse in hoofdstuk 4, voortkomend uit de beschrijvingen hierboven.

Naast een opsomming van de belangrijkste waarden en kenmerken uit de werelden waarmee verder wordt gewerkt, wordt hier ook al een begin gemaakt met het verbinden van de werelden aan soorten waarden die van belang zijn voor het verdere onderzoek, namelijk waarden die een gemeente zou kunnen toeschrijven aan het belang van het hebben van een festival in de stad of regio, zoals in hoofdstuk 2 beschreven.

Wereld Waarden en kenmerken

Geïnspireerde wereld Artistieke waarden Voorbeeld: kunstwereld

Kernwaarde: je laten meevoeren door krachten die je naar het mooie of beste brengen (inspiratie, genie, geloof)

 Creativiteit, vernieuwing  Uniciteit van subjecten  Emotie, passie

 Spontaniteit, niet-routineus, avontuurlijk

 Onafhankelijk, vrijheid

Kritiek op andere werelden: beperking van creativiteit, inspiratie en naïviteit Neergang: gewoontes, routine, reproductie en stabiliteit

Domestieke wereld

Voorbeeld: gezinsleven

Kernwaarde: goede manieren, respect en discretie

plichtsbesef, vertrouwen, verantwoordelijkheidsgevoel  Geldende regels of etiquette  Superieure en inferieure subjecten Kritiek op andere werelden: ondermijning van geschiedenis, tradities en ervaring Neergang: onbeleefd, verraad, indiscreet en roddelen

Wereld van de faam

Economische waarden: citymarketing, imago

Voorbeeld: mediawereld

Kernwaarde: openbaar maken van informatie aan zoveel mogelijk mensen

 Publieke opinie, mening van anderen  Reputatie, imago, aandacht,

identificatie  Erkenning, succes

 Zichtbaarheid, naar buiten gericht, goede contacten onderhouden

Kritiek op andere werelden: gebrek aan openbaarheid, individuele reputatie, belang van de buitenwereld en transparantie. Neergang: in vergetelheid raken of onbekend zijn

Civiele wereld

Sociale waarden: het gaat niet om de kwaliteit van de kunst maar om het maatschappelijk belang

Voorbeeld: democratie als rechtssysteem Kernwaarde: verbonden zijn aan een algemeen belang

 Collectief of het algemeen belang, maatschappij belangrijker dan individu  Wetten, de jurisdictie, autoriteit van de

staat

 Participatiedrang, collectieve acties  Solidariteit aan het systeem, gepast

gedrag

Kritiek op andere werelden: ondermijning van de maatschappij, het algemeen

belang, het collectief en het publieke. Neergang: verdeeldheid, wanneer het individuele belang de overhand neemt of wanneer er subgroepen ontstaan. Marktwereld

Economische waarden: inkomsten Voorbeeld: commerciële economie Kernwaarde: emotionele distantie, zelfbeheersing, deals maken

 Transacties, verkoopbaarheid, imago  Emotionele afstand accepteren

 Materialistische vorm van verlangen en egoïsme, materialistische wensen, bezittingen, mate van

behoeftebevrediging

 Prijs en de verhouding tussen kwantiteit en kwaliteit, vertrouwen  Creativiteit in vernieuwing

Kritiek op andere werelden: gebrek aan vrije marktidee, zuivere transacties die losgekoppeld zijn van emoties en transparantie van informatie.

Neergang: wanneer niet goederen, maar geld zelf het object van verlangen wordt: er worden geen deals meer gedaan en de consumptie verandert in speculatie waarbij iedereen zijn geld voor zichzelf houdt. Industriële wereld

Economische waarden: toekomstgericht Voorbeeld: technologische wereld Kernwaarde:efficiëntie, vooruitgang

 Optimaliseren van efficiëntie (procedures)

 Toekomstgericht

 Functionaliteit, betrouwbaarheid en operationaliseerbaarheid

 Controle, standaardisering, effectiviteit  Creativiteit in vernieuwing

Kritiek op andere werelden: gebrek aan expertise, efficiëntie, toekomstgerichtheid en vooruitgang.

Neergang: wanneer subjecten als objecten worden behandeld. Projectstad

Economische waarden: netwerken, marketing

Voorbeeld: ‘huidige’ zakenwereld (inclusief het belang van ‘social media’)

Kernwaarde: activiteit, verbindingen maken, projecten  Activiteit, enthousiasme  Netwerken, projecten  Betrokkenheid, tolerantie, communicatie, participatievermogen  Flexibiliteit, aanpassingsvermogen, vertrouwen

 Uniciteit van subjecten, creativiteit Kritiek op andere werelden: niet genoeg aandacht voor netwerken, persoonlijke communicatie, persoonlijke verbindingen, flexibiliteit en aanpassingsvermogen. Neergang: wanneer er corruptie ontstaat in de vorm van privileges of wanneer persoonlijke relaties ervoor zorgen dat een netwerk gesloten is voor subjecten die deze relaties missen.

Tabel 14: Waarden en kenmerken op basis van de werelden van Boltanski 3.6 Conclusie: Waardemodel voor kunstfestivals

In hoofdstuk 2 zijn de waarden die kunstfestivals zouden kunnen bezitten, onderverdeeld in 4 categorieën waarden; artistiek, cultureel, sociaal en economisch. De specifieke waarden die bij deze categorieën horen en de uitleg daarvan, zijn terug te vinden in tabel 13 (paragraaf 2.7).De conclusie na de opsomming van de waarden in hoofdstuk 2 was, dat er een theorie nodig was die als „kapstok‟ fungeerde om als basis te dienen voor het model waarmee het gemeentelijk festivalbeleid in hoofdstuk 4 zal worden geanalyseerd. Om deze reden werd in dit hoofdstuk de theorie van Boltanski uiteengezet. Nu is het zaak om tot een waardemodel voor kunstfestivals te komen, waarmee het gemeentelijke festivalbeleid kan worden geanalyseerd.

Voor het onderstaande model zijn de werelden van Boltanski „gestript‟ tot op de meest bruikbare waarden voor dit onderzoek, dit betekent dat verschillende waarden uit de theorie van Boltanski hier niet verder worden gebruikt. Zoals aangegeven in paragraaf 3.5 passen artistieke waarden bijna naadloos op de geïnspireerde wereld, sociale waarden komen grotendeels overeen met de waarden uit de civiele wereld en economische waarden zijn voornamelijk terug te vinden in de marktwereld. Echter, omdat de projectstad belangrijk is in de combinatie tussen artistieke en zakelijke belangen van de culturele industrie waarin kunstfestivals opereren (zie paragraaf 1.4), wordt deze wereld ook in het model opgenomen. Hoewel sommige artistieke

ontwikkelingen („meester-gezel‟) typische voorbeelden zijn van domestieke waarden, heeft de domestieke wereld verder weinig raakvlakken of spanningen met de categorieën waarden waarmee wordt gewerkt, dus is voor onderstaand model niet van belang. De artistieke ontwikkelingen zijn onderdeel van de culturele waarden en komen ook voor in de geïnspireerde wereld en de projectstad (in de netwerkgedachte). De wereld van de faam heeft weliswaar raakvlakken met de economische waarden in de citymarketing (het belang van imago), maar deze waarde kan ook onder de markt- of de projectstad worden geplaatst. De industriële wereld heeft betrekking op het overheidsbeleid, maar waarden die hieronder vallen (sociaal/politiek) kunnen ook onder de civiele wereld worden geplaatst. Bovendien zijn procedures een belangrijke waarde in de industriële wereld, maar zit het doel van die procedures in de civiele wereld. Conclusie is dat de domestieke wereld, de wereld van de faam en de industriële wereld wegvallen uit het model dat

hieronder wordt beschreven, omdat de waarden van deze werelden voor het doel van dit onderzoek niet belangrijk zijn of overlappen met waarden uit andere werelden.

In onderstaand model worden de raakvlakken tussen de vier geselecteerde werelden van Boltanski gekoppeld aan de specifieke waarden uit de vier categorieën waarden die in hoofdstuk 2 zijn beschreven. Bovendien worden spanningen tussen de werelden en de waarden aangegeven, waarmee wordt aangegeven dat de dominantie van waarden over andere waarden kan leiden tot conflicten in de belangen. De lege plekken in het model impliceren dat de raakvlakken of spanningen tussen de betreffende wereld en de verschillende waarden te verwaarlozen zijn. In hoofdstuk 4 zal onderstaand model worden ingevuld per onderzochte gemeente.

Waarden van festivals Werelden van Boltanski Artistiek Intrinsiek Cultureel Semi-intrinsiek Sociaal Extrinsiek Economisch Extrinsiek Geïnspireerde wereld  Creativiteit, vernieuwing  Emotie, passie  Spontaniteit, niet-routineus  Onafhankelijk, vrijheid Raakvlakken Individuele (esthetische of artistieke) ervaring Spanning De geïnspireerde wereld sluit precies aan bij artistieke waarden,

waardoor er misschien niet voldoende rekening wordt gehouden met

maatschappelijke waarden

Raakvlakken

Individuele ontwikkeling van kunstenaars en publiek

Spanning

Het spontane karakter van de geïnspireerde wereld kan de ontwikkeling van niet-kunstkennend publiek belemmeren doordat het te hoogdrempelig lijkt Raakvlakken Nieuwe invloeden en denkbeelden in de ontmoeting tussen bijvoorbeeld inwoners en toeristen Spanning Onafhankelijkheid belemmert cohesie, dus alleen inspiratie is niet voldoende om sociale waarden te bewerkstelligen

Raakvlakken

Stedelijke vernieuwing

Spanning

Het gaat in de geïnspireerde wereld vooral op individuele waarden en economische waarden zijn vooral „naar buiten‟ gericht

Civiele wereld

 Collectief of het

algemeen belang, maatschappij

belangrijker dan individu

Raakvlakken

-

Spanning

Individuele artistieke vrijheid wordt belemmerd doordat de maatschappij belangrijker is dan het individu

Artistieke vrijheid wordt bevorderd door subsidies, maar die brengen ook bureaucratisering met zich mee. Dit is niet wenselijk voor het bevorderen van artistiek waarden.

Raakvlakken

Ontwikkeling van publiek (gemeenschap)

Spanning

Individuele ontwikkeling van kunstenaars en publiek worden in de gedachte van de civiele wereld van teveel waarde geschat, omdat het algemeen belang van het collectief belangrijker is de individuele ontwikkeling Raakvlakken Burgerlijke trots Optiewaarde, vrijetijdsbesteding Participatie Spanning

Wanneer alleen wordt gericht op het algemeen belang, kan de individuele vrijheid tot ontplooiing daaronder lijden

Raakvlakken

Citymarketing (gericht op de maatschappij in plaats van op individuele instellingen)

Spanning

De „kapitalistische‟ gedachte van inkomsten genereren ondermijnt de publieke dienstverlening die (gesubsidieerde) kunstuitingen zouden moeten uitstralen

Binnen de citymarketing kan er spanning optreden tussen gemeentelijke doelen en organisatie doelen: wat is het doel van het festival voor organisatie en overheid. Marktwereld  Verkoopbaarheid, imago Raakvlakken Creativiteit, artistieke Raakvlakken Ontwikkeling van Raakvlakken - Raakvlakken Werkgelegenheid

 Materialistische vorm van verlangen en egoïsme, materialistische wensen  Creativiteit in vernieuwing vernieuwing Spanning

Minder aandacht voor de vrije markt wanneer artistieke vrijheid wordt „beschermd‟ door subsidies. Wanneer verkoopbaarheid voorop staat, kan de

artistieke vernieuwing onder druk komen te staan

kunstenaars als ondernemers

Spanning

Materialistische vormen van verlangen zijn niet wenselijk voor de persoonlijke

ontwikkeling

Spanning

Het egoïsme dat subjecten in de marktwereld vaak in zich hebben, bevorderd de sociale waarden niet

Vestigingsfactor (in)Directe inkomsten Spanning - Projectstad  Activiteit, enthousiasme  Netwerken, projecten  Flexibiliteit

 Uniciteit van subjecten,

creativiteit

Raakvlakken

Creativiteit, artistieke vooruitgang

Spanning

Artistieke waarden zijn individueel, de projectstad gaat uit van (relatieve) openheid van netwerken en dit kan elkaar in de weg staan. Aan de andere kant kan het ook juist

vernieuwing bevorderen. Raakvlakken Ontwikkeling van kunstenaars (door netwerken) Educatie Spanning

Het werken in netwerken kan de (artistieke) visie verkleinen zodat men niet meer buiten de kaders denkt en culturele vooruitgang belemmerd wordt

Raakvlakken

Sociale cohesie (behoren tot een netwerk)

Identificatie (behoren tot een netwerk)

Spanning

Een netwerk betekent automatisch het

buitensluiten van subjecten die niet in het netwerk thuishoren

Raakvlakken

Toerisme Citymarketing

Spanning

Een te beperkte focus op economische waarden kan de uniciteit van subjecten in de projectstad in de weg staan

Hoofdstuk 4: Gemeentelijk festivalbeleid

In document Waardevolle festivals? Onderzoek naar de artistieke, culturele, sociale en economische betekenis van kunstfestivals voor een stad of regio in Nederland (pagina 55-61)