Vragenlijst Schoolleiders uit het PO en VO wel of niet voor de klas? Voorwoord

In het basis- en voortgezet onderwijs staan leidinggevenden geregeld zelf voor de klas. Daar kunnen allerlei redenen voor zijn. Er is echter nog nauwelijks onderzoek naar gedaan. Hoe vaak komt dit voor? Wat zijn voor- en nadelen? Wat win je ermee? Daar zijn we erg benieuwd naar. Geef jij leiding in het basis- of voortgezet onderwijs? Ben je teamleider, adjunct, afdelingsleider, conrector of

directeur? Vind je dat schoolleiders ook les moeten blijven geven of juist niet? Heb je er ervaring mee of vraag je het je af? Dan hopen we dat je deze vragenlijst wilt invullen!

De vragenlijst heeft drie blokken: 1. Achtergrondgegevens (5 min)

2. Inventarisatie lesgeven door schoolleiders (10 min) 3. Relatie met gespreid leiderschap (5 min).

Beste deelnemer, Voordat u start met de vragenlijst, is het belangrijk dat u op de hoogte bent van de procedure die in dit onderzoek wordt gevolgd. Lees daarom onderstaande tekst goed door. Doel van het onderzoek is inzicht te krijgen in:

- In hoeverre schoolleiders lesgeven.

- Welke schoolleider meer of minder lesgeven (op grond van achtergrondkenmerken). - Welke voor- en nadelen verwachten of ervaren schoolleiders bij het lesgeven.

- Hoe het lesgeven van schoolleiders zich verhoudt tot de praktijk van gespreid leiderschap. Werkwijze:

- Klik zo meteen op het oranje pijltje: de vragenlijst verschijnt op uw computer/telefoon/tablet. - Eerst komen vragen over uw achtergrond, daarna over het lesgeven.

- Bovenin beeld ziet u aan de balk hoe ver u gevorderd bent. - Het invullen duurt 15-20 minuten van uw tijd.

Belangrijk:

Als u halverwege de vragenlijst afsluit, is er geen mogelijkheid deze op een later moment opnieuw te openen en door te gaan waar u gebleven was. U moet de vragenlijst dan weer bij vraag 1

beginnen. Zorg ervoor dat u de vragenlijst in 1 keer kan invullen. Vertrouwelijkheid van gegevens.

Alle onderzoeksgegevens blijven volstrekt vertrouwelijk en worden anoniem verwerkt. Het invullen van de vragenlijst is volledig vrijwillig. Als u nu of tijdens het invullen van de vragenlijst besluit af te zien van deelname aan de vragenlijst, zal dit op geen enkele wijze gevolgen voor u hebben.

Verzekering.

Omdat dit onderzoek geen risico’s voor uw gezondheid of veiligheid met zich meebrengt, gelden de voorwaarden van de reguliere aansprakelijkheidsverzekering van de UvA.

Nadere inlichtingen.

Mocht u vragen hebben over dit onderzoek, vooraf of achteraf, dan kunt u zich wenden tot de onderzoeker en/of de verantwoordelijk begeleider:

Onderzoeker: Lisanne van Oorschot: lisannevanoorschot@live.nl

Verantwoordelijk begeleider: Prof. dr. Femke Geijsel: F.P.Geijsel@uva.nl

Voor eventuele klachten over dit onderzoek kunt u zich wenden tot het lid van de Commissie Ethiek, mevrouw T. van Zuijen (e-mail: t.l.vanzuijen@uva.nl)

TOESTEMMINGSVERKLARING

Dit formulier hoort bij de schriftelijke informatie die u heeft ontvangen over het onderzoek waar u aan deelneemt. Door te starten met het invullen van de vragenlijst verklaart u dat u de

deelnemersinformatie heeft gelezen en begrepen. Verder geeft u met de ondertekening te kennen dat u akkoord gaat met de gang van zaken van dit onderzoek. Als u nog verdere informatie over het

onderzoek zou willen krijgen kunt u zich wenden tot de hierboven genoemde personen onder het kopje ‘nadere inlichtingen’.

Deel 1: achtergrondgegevens Q1 Wat is uw geslacht?

-‐ Man -‐ Vrouw

-‐ Man + vrouw /postgender

-‐ In één van de vijf grootste steden van Nederland (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven), namelijk: ____________________

-‐ In een grote of middelgrote gemeente, vanaf 50.000 inwoners, namelijk: (NB provincie ook graag vermelden) ____________________

-‐ In een kleine gemeente, tot 50.000 inwoners, namelijk: (NB provincie ook graag vermelden) ____________________

-‐ Anders, namelijk: ____________________ Q3 Ik ben werkzaam als:

-‐ Schoolleider/directeur/rector

-‐ Adjunct-directeur/ locatieleider/ conrector/ afdelingsleider -‐ Interim-manager

-‐ Teamleiders/ teamcoördinatoren

-‐ Anders, namelijk: ____________________ Q4 Ik ben werkzaam in het:

-‐ Basisonderwijs

-‐ Speciaal basisonderwijs -‐ Voortgezet onderwijs

-‐ Speciaal voortgezet onderwijs -‐ Speciaal onderwijs

-‐ Anders, namelijk: ____________________ Q5 Hoe groot is uw school naar algemene maatstaven?

-‐ ≥ 1500 leerlingen -‐ ≥ 1000 leerlingen -‐ ≥ 500 leerlingen -‐ ≥ 100 leerlingen -‐ < 100 leerlingen -‐ Anders, namelijk: ____________________

Q6 Is er op uw school wat betreft de inzet van arbeid sprake van onderbezetting (te weinig onderwijspersoneel), overbezetting (te veel onderwijspersoneel) of van een passende bezetting?

-‐ Onderbezetting -‐ Overbezetting -‐ Passende bezetting

-‐ Anders, namelijk: ____________________

Q7 Uit hoeveel personen bestaat het leiderschapsteam/managementteam van uw school? -‐ 1 persoon -‐ 2 personen -‐ 3 personen -‐ 4 personen -‐ 5 personen -‐ > 5 personen -‐ Anders, namelijk: ____________________

Q8 Wat is de omvang van uw totale aanstelling als leidinggevende? -‐ 0,1 fte of minder

-‐ 0,11-0,3 fte -‐ 0,31-0,5 fte -‐ 0,51-0,7 fte -‐ 0,71-0,9 fte -‐ Meer dan 0,9 fte

-‐ Anders, namelijk: ____________________ Q9 Welke lesbevoegdheid heeft u?

-‐ Ik heb geen lesbevoegdheid

-‐ Ik heb een lesbevoegdheid in het basisonderwijs -‐ Ik heb een lesbevoegdheid in het alfa-domein -‐ Ik heb een lesbevoegdheid in het gamma-domein -‐ Ik heb een lesbevoegdheid in het beta-domein -‐ Anders, namelijk: ____________________ Q10 Hoeveel jaren leservaring heeft u?

-‐ Geen -‐ <5 jaar leservaring -‐ 5-10 jaar leservaring -‐ 11-15 jaar leservaring -‐ 16-20 jaar leservaring -‐ >20 jaar leservaring -‐ Anders, namelijk: ____________________

Q11 Combineert u het leidinggeven met lesgeven of heeft u dat in het verleden gedaan?- Structurele basis: PO minimaal een halve dag per week / VO minimaal een klas per week. - Incidentele basis: Vervanger op incidentele basis (bijvoorbeeld bij ziekte)

-‐ Nee

-‐ Ja, ik doe dat dit schooljaar op structurele basis -‐ Ja, ik doe dat dit schooljaar op incidentele basis

-‐ Ja, ik heb dat in het verleden gedaan op structurele basis -‐ Ja, ik heb dat in het verleden gedaan op incidentele basis

-‐ Ja, ik heb dat in het verleden gedaan op structurele en incidentele basis -‐ Anders, namelijk: ____________________

Q12 Wanneer heeft u voor het laatst lesgegeven? -‐ Ik heb geen leservaring

-‐ Ik geef nog steeds les op structurele basis (vast aantal uren per week) -‐ Ik geef nog steeds les op incidentele basis (bij inval)

-‐ <5 jaar geleden -‐ 3-5 jaar -‐ 11-15 jaar geleden -‐ 16-20 jaar geleden -‐ >20 jaar geleden -‐ Anders, namelijk: ____________________

Q13 Hoeveel personen uit het leiderschapsteam/managementteam (inclusief uzelf) hebben naast leidinggevende taken ook lesgevende taken?

-‐ 0 personen -‐ 1 persoon -‐ 2 personen -‐ 3 personen -‐ 4 personen -‐ 5 personen -‐ > 5 personen -‐ Anders, namelijk: ____________________

In enkele van de volgende vragen komt de term lesgeven aan bod. Hiermee wordt lesgeven op

structurele basis bedoeld: - PO: minimaal een halve dag per week - VO: minimaal een klas per week. Q14 Hoeveel jaren heeft u het lesgeven op structurele basis met leiderschap gecombineerd?

-‐ Ik heb het niet gecombineerd -‐ Ik doe dat dit jaar voor het eerst -‐ 1 -5 jaar

-‐ 11 - 15 jaar -‐ 11-15 jaar -‐ >15 jaar

Q15 Indien u geen lesbevoegdheid heeft, overweegt u dan een lesbevoegdheid te halen om (ook) les te kunnen geven?

-‐ Ik heb een lesbevoegdheid -‐ Ja

-‐ Nee

-‐ Anders, namelijk: ____________________

Q16 Wat zijn voor u belangrijke redenen om lesgeven en leidinggeven te combineren? -‐ Ik overweeg dit niet.

-‐ Ik combineer dit met als reden(en): ____________________

-‐ Ik overweeg dit te gaan doen met als reden(en): ____________________ -‐ Anders, namelijk ____________________

Deel 2: inventarisatie lesgeven door schoolleiders

Q17 Hieronder volgen mogelijke voordelen van het lesgeven door leidinggevenden. - Welke voordelen heeft u zelf ondervonden? Vul bij 'Anders, namelijk' gerust aan met nog andere voordelen. - Wat zijn voor u de belangrijkste drie voordelen? (maximaal 3 hokjes aanvinken)

Ik vind dit een belangrijk voordeel

(max. 3 hokjes) Ik heb dit voordeel zelf ondervonden

Betere samenwerking met leraren Onderling respect tussen leidinggevenden en leraren neemt toe

Beter inzicht in de problemen die leraren ervaren

Beter inzicht in wat er bij ouders leeft Beter inzicht in wat er onder leerlingen

leeft

Beter inzicht in hoe leerlingen leren Klik om te schrijven Stelling 19 Meer ervaring met en kennis over de

werking van lesmethodes Klik om te schrijven Stelling 18 Beter beeld van wat er op de werkvloer

gebeurt

Pedagogische dimensie van het onderwijs beter kunnen onderbouwen

vanuit eigen ervaring Versterkt het onderwijskundig

leiderschap in de school Goed voor het verhaal over de school

in de externe verantwoording (bv. inspectiebezoek)

Draagt bij aan de ondersteuning van professioneel eigenaarschap onder

leraren

Draagt bij aan het kennen van de organisatiecultuur van onze school

Draagt bij aan het kennen van het onderwijsklimaat van onze school

Anders, namelijk: Anders, namelijk: Anders, namelijk:

Q18 U heeft op de vorige pagina maximaal drie voordelen als belangrijkste genoemd (blader eventueel terug met de pijltoets). Wilt u indien van toepassing elk voordeel met een voorbeeld illustreren? -‐ Voordeel 1, namelijk: ____________________ -‐ Voorbeeld ____________________ -‐ Voordeel 2, namelijk: ____________________ -‐ Voorbeeld ____________________ -‐ Voordeel 3, namelijk: ____________________ -‐ Voorbeeld ____________________

Q19Hieronder volgen mogelijke nadelen van het lesgeven door leidinggevenden. - Welke nadelen heeft u zelf ondervonden? Vul bij 'Anders, namelijk' gerust aan met nog andere nadelen. - Wat zijn voor u de belangrijkste drie nadelen? (maximaal 3 hokjes aanvinken)

Ik vind dit een belangrijk nadeel

(max. 3 hokjes) Ik heb dit nadeel zelf ondervonden

Kwaliteitsverlies door te weinig onderwijservaring Kwaliteitsverlies door te weinig

aandacht bij de leerlingen Kwaliteitsverlies door te weinig aandacht voor de didactiek/methoden

kwaliteitsverlies door te weinig samenwerking met andere leraren Te belastend voor de leidinggevende Agenda-technisch/ roosterproblemen

m.b.t. onderwijstijd Inbreuk op de autonomie van

professionele leerkrachten Brengt rolconflicten met zich mee

Bemoeilijkt de werkgevers- werknemersrelatie

Bemoeilijkt de verhouding tot leraren Bemoeilijkt de verhouding tot

leerlingen

Bemoeilijkt de verhouding tot ouders Bemoeilijkt de verhouding tot collega-

leidinggevende in de school Anders, namelijk: Anders, namelijk: Anders, namelijk:

Q20 U heeft op de vorige pagina maximaal drie nadelen als belangrijkste genoemd (blader eventueel terug met de pijltoets). Wilt u indien van toepassing elk nadeel met een voorbeeld illustreren? -‐ Nadeel 1, namelijk: ____________________ -‐ Voorbeeld: ____________________ -‐ Nadeel 2, namelijk: ____________________ -‐ Voorbeeld: ____________________ -‐ Nadeel 3, namelijk: ____________________ -‐ Voorbeeld: ____________________

Q21 Wat zijn naar uw idee benodigde randvoorwaarden voor het lesgeven door leidinggevenden? Ervaart u dit zelf?

Ik vind dit een benodigde randvoorwaarde

Ik ervaar deze randvoorwaarde

Voldoende open cultuur in het team

Zorgvuldige afstemming met het bestuur

Meer dan één klas lesgeven Een minimum aantal uren per

week, namelijk: Rustige periode in de organisatie (geen pittige fusies

of complexe vernieuwingen) Anders, namelijk: Anders, namelijk: Anders, namelijk:

Deel 3: relatie met gespreid leiderschap. Tot slot zijn wij benieuwd hoe het lesgeven door leidinggevenden zich verhoudt tot het idee van gespreid leiderschap.

Lees de volgende definitie aandachtig:Gespreid leiderschap gaat over de samenwerking tussen de mensen met leidinggevende rollen en taken in de school. Het kan gaan om formeel leidinggevenden maar ook om informeel leiderschap. Er is sprake van gespreid leiderschap wanneer de

leidinggevenden door die samenwerking ervaren dat er gedeelde verantwoordelijkheid is voor sturing en organisatie van (de kwaliteit van) het onderwijs. Gespreid leiderschap gaat dus niet alleen om het verdelen van taken maar ook om de samenwerking: de interactie en communicatie tussen

leidinggevenden onderling en tussen leidinggevenden en leraren zijn de belangrijkste middelen; al dan niet ondersteund door (nieuwe) organisatievormen en netwerken.

Q22 In hoeverre onderschrijft u deze definitie? -‐ In hoge mate