pkt44 bAg- 4-14-1 Clvc, akfAt
2. Via een dochter van bovengenoemd echtpaar, Dirkje Gerritsd
Verburg, getrouwd met Jan Weppelman, kanen de volgende geslachten:
Doornkamp, Bouwman, van de Weerthof, Demoed en Veer, tot 1925.
Geboren en wonende in Renswoude, Veenendaal en Woudenberg.
3. Via de 2e zoon, Govert Gerritsz. Verburg, getrouwd met Teuntje Michielsen Homoet, kanen de volgende geslachten:
Verburg, van der Poel, van Burken, van Broekhuizen, van Donkelaar, Hazeleger en van Veldhuizen. Geboren en wonende in Veenendaal, Woudenberg, Scherpenzeel en Renswoude, tot 1895 gerekend.
Van al deze nakomelingen leven er thans nog vele nazaten, maar die gaan we niet beschrijven, U kunt het allemaal vinden in het boek .Erfgenamen van Clara van Sparwoude, te Renswoude en omgeving, geschreven door S.Laansma in 1990.
Vermeldenswaard is nog, dat Dirckgen Claesdr. de Bont meer nakomelingen had dan alleen de Achterbergen.Dochter Maayke trouwde immers met die Christoffel Fil-linski, zie blz. 67.. Daar was een zoon van, Casper Christoffels Filinski, die trouwde met Jacomijntje van Schonveldt. Hun zoon Willem is de voorvader van
de geslachten Flinski, van Buren en van Beek, in Rhenen, Beekbergen en Veenendaal.
Maayke had ook een zuster, Aaltje Willemsdr. van Ede, Ook wel van Eeden genoemd.
Tr.te Rhenen in 1670 met Jacob van Schuylenburg, daar kwamen van, de geslachten Schuylenburg, Blankenstein, van Dijk en van de Berg. Geb.
en wonende te Veenendaal, Scherpenzeel, Amerongen en Renswoude.
En zo breidde zich dat maar uit, eindeloos omtrent, veel te veel om te beschrijven. We verwijzen U nogmaals naar het boek van S.Laansma.
We beschrijven nu nog even de kinderen van Willem Puyk, gb.1676, getrouwd met Stijntje Gerrids , zie blz. 67 , behalve hun dochter Maria, geb. in 1717, want zij is ook een Stammoeder van de Achterbergen.
XIV.a.l. Gerrit Puyk, geb. 9-10-1703 te Rhenen, tr. aldaar 26-11-1732 met Jan-' netje Berends van de Geer, geb. te Achterberg. Kregen een huwelijksgift.
XIV.b.2. Gijsbert Puyk,geb.26-7-1705 te Rhenen, tr.aldaar 2-12-1731 met Manietje Teunisse van 't Wilde, geb.te Remmerden. Kregen een huwelijksgift.
XIV.c.4. Willem Puyk,geb.25-1-1711 te Rhenen,tr.aldaar 15-11-1733 met Aaltje
Teunissen van't Wilde, geb. te Ranaerden.Kregen in 1734 een gift v.F.100.-- XIV.d.5. Cornelis Puyk,geb.22-7-1714 te Rhenen, tr.aldaar 23-2-1744 met Rijkje
Janse uit Achterberg. Ook zij kregen een huwelijksgift.
XIV.7. Neeltje Puyk, geb.te Rhenen 20-7-1718. Tr. aldaar 18-10-1744 met Wouter Hendriks uit Achterberg, zij kregen op 2-1-1745 een huwelijksgift.
Verder beschrijven we de bovenstaande Puyken niet, bij leven en welzijn beschrij-ven we datin een apart „Puiken" boek, als we de .Achterberg" Stamboom achter de rug hebben. Het u Achterberg" boek wordt evenwel al dik genoeg !
Zie voor Maria Puyk op blz. 75.
ACHTERBERG.
Een dorp, gelegen onder aan de Grebbeberg en behorend tot de gemeente Rhenen.
Hoe is dat dorp ontstaan, wat is het begin ?
We moeten dan terug tot in de tijd dat nog kastelen gebouwd werden. En dat ter verdediging van een bepaald gebied. Zoals b.v. aan beide zijden van de grens van Het Bisdom Utrecht en het Hertogdom Gelre.
Dat was dus ook bij de Grebbeberg waarven Rhenen er net ten westen daarvan lag.
De Bisschoppen van Utrecht zagen in het bouwen van kastelen het beste middel om zich te weren tegen de voortdurende vijand, de Hertog van Gelre.
Ook Bisschop Godfried van Reenen was die mening toegedaan in 1158 en hij gaf op-dracht om onder aan de Grebbeberg een kasteel te bouwen, genaamd „De Horst"
Horst wil zeggen: een verheffing van de bodem, maar betekent ook: een nest van een roofvogel. Nu, toen dan kasteel klaar was, zullen de diverse bisschoppen wel rooftochten ondernomen hebben tegen Gelre !!!
Maar de Hertog van Gelre liet zich ook niet onbetuigd, herhaaldelijk werden er aanvallen op „De Horst" uitgevoerd, zelf belegeringen hadden plaats, maar het was in die tijd, tussen 1158 -1527 een der sterkste kastelen en het doorstond dan ook menige aanval.
Zelf de Hollandse graven, zoals b.v. Graaf Floris de Vijfde, hebben gepoogd daar heerschappij over te hebben. Het kwam dan ook wel eens in andere handen, van b.v. Jan van Arkel en de Heer van Culemborg.
De Utrechtse bisschoppen verbleven er menigmaal, hadden er een eigen kapel, met een eigen kerkelijk bestuur, een kapittel genaamd. ( daarvandaan het gezegde,
„ik laat me niet kapittelen). Vanaf 1347 gold dat kapittel. De laatste Bisschop die er zetelde, was David van Bourgondië , die de Bisschop Davids Grift liet graven,welke liep van de Rijn, ten oosten van de Grebbeberg, richting de Veenen, waardoor later Veenendaal is onstaan, eerder Veenlandtdael geheeten.
Het Kasteel bestond uit een zware toren, donjon genoemd, diverse gebouwen om die toren en dat alles omringd van een brede gracht. Een ophaalbrug verleende toe-gang tot het kasteel, tenminste, als hij neergelaten was.
Enige ja' veer 1527 is het Kapittel overgebracht naar de stad Rhenen.
Dat Kapittel bestond uit vier kapittelheren, die werden voorlopig verbonden aan de Cunerakerk te Rhenen. Drie van hen werden op verzoek van Karel de Vijf-de in 1534 overgeplaats naar elVijf-ders. Voor Vijf-de vierVijf-de was nog geen emplooi.
Te Veenedaal, waar men geen kerk had, wilden de inwoners gaarne zelf een parochie en die hoopten dat die vierde kapittelheer (kanunnik) ter beschikking zou komen voor de nieuwe parochie Veenendaal. Zij zonden een verzoek aan Karel V in 1555.
In 1557 kwam van Philips Heen gunstig teken , eindelijk !
Helaas, die vierde kanunnik, Wouter Pot, stierf voordat de beschikking binnen-kwam. De inkomsten, aan die functie verbonden, Praebende genoemd, werd toen door de stadhouder, Maximilaan van Bourdondië aan de Deken van de Mariakerk te Utrecht toegewezen. Veenendaal in last !
Maar, in 1564 kwam die „praebende" weer ter beschikking. En toen was Prins Wil-lem de Zwijger stadhouder. Nadat een zekere Frederik van Renesse die „Praebende"
in de wacht dacht te slepen, werd die „Praebende " toch door de Prins aan Vee-nendaal toegekent. Men begon rap met het bouwen van een kerk, welke op 3 juni 1566 door bisschop Johannes Knijff,van Groningen , werd ingewijd.
Waar al niet een „Praebende" van De Horst voor dienen kan.!!!
Terug naar De Horst. Dat kasteel werd 1527-1529 door Maarten van Rossum veroverd en daarna totaal verwoest. De muren der stad Rhenen werden laten met stenen van De Horst hersteld. Van het kasteel bleef niets over.
Langs het kasteel moet een weg gelegen hebben, . De Dijk" genaamd,( die straat is er nog) en daar moeten, naar men zegt, de soldaten aan gewoond hebben die het kasteel moesten verdedigen. Die hadden bijzondere rechten, b.v. op landbezit.
Die rechten zijn, na verdwijning van het kasteel, op hun nazaten overgegaan.
Die hadden een eigen rechtsgebied, achter de Berg gelegen, daarvandaan de naam Achterberg, eerder Agterberg. Die Dijkbewoners zouden dan de eerste inwoners ge weest zijn.
71
Het „Huis ter Horst" in Aehterberg, zoals het er in de zestiende eeuw uitzag. Een zware donjon of woon-toren domineert. Kennelijk was er geen aparte voor-burg, maar wel een binnenplein. Het was niet geschikt voor een uitgebreide bezetting, vandaar dat tegenover het kasteel aan „de Dijk", de eventuele verdedigers uwen gehuisvest. Deze _gebuurten" hadden landbezit en eigen gericht. (Rijksarchief Utrecht.)
•
„Stuivenes". Deze boerderij in Achter-berg bestaat feitelijk voor een belang-rijk deel uit een oeroude donjon. met arra dikke muren en keldergewelven en wordt nog steeds bewoond. In de zestiende eeuw eigendom van het Agnietenklooster.
De „duizendjarige" linde op her erf van
„!,evendan!" in Achterberg, het zoge-naamde Laareind. Dit „monument" is onderzocht door wijlen professor Ritzerne Bos, die zelfs meende dat de boom wel 1100 jaar oud kon zijn In-dien zulks het geval á, zou reeds in de FranIcisch•iderovingische rijd. dus om-streeks 800, deze reus op de „villa Laar" gestaan hebben en later het voor-plein van het kasteel Laar gesierd heb-ben. De boom is gerestaureerd, draagt normaal blad en bloeit nog steeds en staar op het erf van de familie Arissen.
Waarschijnlijk het oudere kasteeltje Laar in Achterberg. (Rijksarchief Utrecht. Topografische Atlas 1486.)
Wij lazen nog ergens dat in 1315 ene Bisschop Guy van Henegouwen aan 28 sol-daten, die de bewaking van het slot De Horst vormden, elk een boerderijtje gaf.
Dat zouden de .Dijkershuizen" zijn, de bewoners werde de .Dijkers" genoemd. Dat komt aardig overeen met wat wij in .Rhenen, van Vestingstad tot Grebbestad" la-zen. Ook lazen wij bij het onderzoek naar de Hardemannen, dat er in 1625 een Cornelis Aertsz. Hardeman in Achterberg woonde en daar een huis en hofstede be-zat. Die Cornelis is één der vroege voorvaderen van de talrijke Hardemannen.
Wellicht heeft Cornelis vader, Aert (Corneliszn) Hardeman er ook al gewoond.
Hardeman in een Vlaamse naam, en Gilles van Schoonebeeke kwam in 1550 met 300 Vlamingen in dat veengebied om turf te graven. Van die 300 zullen er vast wel in Agterberg zijn gaan wonen. Al met al heel interessant.
Vermoedelijk heeft in de buurt van het latere Agterberg meer kastelen of kas-teeltje gestaan, of beter gezegd, versterke boerderijen.
Zo b.v. Stuivenes■ bestaat nog steeds. Dan nog .Levendaal of Laar, naar de hoeve Laar, beschreven op blz. bovenaan. Daar stond een lindeboom en die staat er nog, reeds ruim duizend jaar, op het erf van ene familie Arissen. Diens boerde-rij moet nu Klein Levendaal heten.
Agterberg, aanvankelijk erg kleinis nu toch een aardig dorp geworden, heet dan ook allang Achterberg. Langheen bewoond door enkel boeren, thans wonen er heel wat burgers. Men vindt er ook allerlei zaken en nieuwbouw vindt er steeds plaats, al is dat niet grote hoeveelheden.
Vonden wij in de oude Archiefboeken, dat de Puyken,(waar de Achterbergen van afstammen, van vrouwelijke kant) veelal in Rhenen woonden (en nog wonen) zelfs nu ook nog in Achterberg te vinden zijn. De eerste Puyk wordt genoemd in ca.
1675 te Rhenen. Hij had een onwettige verbintenis met Maayke Willemsdr. van Eden.
Hun zoon Willem Puyk, geb. in ca.1676, tr. in 1703 met Stijntje Gerritsdochter, geb. in Agterberg. En hun dochter Maria Puyk, geb. in 1717 te Rhenen, trouwde in 1739 met Rijk Willemszoon, geb. in 1707 te Agterberg, zoon van Willem Rijks-zoon en Celisje Gitten te Agterberg. Wanneer die g is verandert in oh in ons niet bekend. Maar zeker is dat de familie Achterberg in wezen in Achterberg is begonnen, wat de mannelijken afkomst betrefd.
Die Willem Rijkszn. is in ca. 1668 te Agterberg geboren en zijn vrouw ook, dus dat is toch maar eventjes 324 jaar geleden.!!!
Dat is dan niet veel, vergeleken wat de afkomst van Clara van Sparwoude betrefd, doch er zijn genoeg familie's, waarvan de afkomst tot 250 jaar terug op te spo-ren is. Het komt doordat de Stad Rhenen altijd een belangrijke stad geweest is, een vestingstad, belangrijk op militair gebied en daardoor al vroeg een Archief had, waarvan wij konden profiteren.!!!
Hetgeen wij schreven op blz. 60 , 63 en 70 hebben we voor een groot gedeelte uit het mooie boekje .Rhenen, van vestingstad tot grebbestad" gehaald, het boek-je is geschreven door J.Combrink, de uitgever De europese Bibliotheek--Zaltbommel.
Hoek Friese Steeg te Achterberg.
73
Naar ha schilderij va:: de heer H. vaff der: Song,
De Ned.Herv. kerk, geb. in ca. 1930, en de oude pastorie in Achterberg bij Rhenen.
Een mooie , goed onderhouden schaapskooi in Achterberg.
molen te Achterberg
Doorn Driebergen
'ft/
Ri Klomp
a 10Intián -OilkaidiF4‘19303k
•• rrr ,
• I 'mamma
• Da Kade . to cm ,
"0 I • ;
INDAAL- fr
‘"! -- •
j, ij Ik
--'-.“7 15* Beek
•\'-`■ N • P4~•,,
iiptimvw•idemcha 4.emels
Heek
Doe 0.ed
::;:.7..': --> •,..., .
/Le? ; • ''
,_."eri; Li... ..-ati 115 ,.. • .. I
%.
' . 11 11 , • . ,••11, romil•-r■n.i;' r.
.41I'vk /. >1, Llendin ,. . k;:t' ..,
tik o
•i S • °-.... - ir 1; 1...,,,..°''' 1 Wem'
•
ryf
'il
.$""
arninawsall., ira n BmakNIN'tj;11P Y:
• ilejlair • Dellsome 1 1 ke • d
41
!Stefan 'V
Kaart van de omgeving van LANGBROEK RHENEN
Langbroek Leersum
en ACHTERBERG.
Achterberg.
Rhenen Amerongen
. 4
1. Willem ,ged. 24-1-1739, zie no. XV.a.l. op blz. 80.
2. Theunis ,ged. 21-8-1741, zie no. XV.b.2. op blz. 77.
3. Wilhelmina ,ged. 19-5-1743, zie no. XV. 3. op blz. 78.
4. Christina ,ged. 29-8-1745, overleden 8-8-1757, zeer waarschijnlijk.
5. Cecelia ,ged. 7-1-1747, Tr. te R.dam 6-11-1781 met Willem van der Wal.
6. Aaltje ,ged.10-12-1749, verder niets kunnén vinden.
7.
j
Gerrit ,ged. 23-3-1752, overleden 31-12-1783.
8
, Gijsbert ,ged,30.10.1754, overleden 10-03-1803.9. Rijk ,ged. 1- 1-1757, tr.22-9-1793 met Maartje Eerertsen uit Rhenen, Rijk
na haar overlijden hertrouwt Rijk met Antje Jelissen uit Amersfoort.
Willemsen overleed te Rhenen begin januari 1759, hij werd aldaar begraven op 6-1-1759. De kostten daarvan waren F.3.-- en 12 stuiver.
75