Verslavingsreclassering in Groningen

In deze paragraaf gaat het over de verslavingsreclassering van VNN in Groningen. De volgende deelvraag wordt hierbij beantwoord:

4. Hoe heeft de verslavingsreclassering in Groningen het budgetbeheer als voorwaarde gesteld?

De verslavingsreclassering kan voor de veelplegers budgetbeheer als bijzondere voorwaarde opleggen. De informatie die in de volgende paragrafen naar voren komt is verkregen middels een interview met de verslavingsreclassering en de budgetbeheerder. Het interview dat hiervoor gebruikt is, is te vinden in bijlage 4. In paragraaf 4.2.1 wordt ingegaan op de voorwaarde van budgetbeheer en hoe dit terugkomt in de overeenkomst. In paragraaf 4.2.2 gaat het over de voorwaarde en de cliënt. Wanneer wordt iemand hiervan op de hoogte gesteld en wat gebeurt er als een cliënt weigert? In paragraaf 4.2.3 gaat het over de budgetbeheerder, de cliënt en de hulpverlener. Er wordt hierbij ingegaan op het contact tussen cliënt en budgetbeheerder, het contact tussen de hulpverlener en de budgetbeheerder en gesprekken waarbij de cliënt, de budgetbeheerder en de hulpverlener aanwezig zijn. In paragraaf 4.2.4 zal het gaan over gegevensuitwisseling. Hierbij wordt er ingegaan op

afspraken en welke informatie er wordt uitgewisseld. In paragraaf 4.2.5 gaat het over het einde van de overeenkomst en wat er dan gebeurd met de budgetbeheerder. En tot slot wordt in § 4.2.6 een korte samenvatting gegeven.

Binnen de verslavingsreclassering worden mensen begeleid die door de rechtbank onder toezicht zijn gesteld en verslaafd zijn aan drugs, alcohol of gokken. Dit is een onderdeel van de justitiële

verslavingszorg. Hierbij staat de zorgverlening voorop maar ze maken ook deel uit van de strafrechtsketen. Deze doelgroep heeft altijd iets met drugs, alcohol of gokken te maken. Onder invloed van drugs, alcohol of vanwege geldnood door gokken is er vaak een delict gepleegd.

37 De begeleiding kan er voor iedereen binnen de verslavingszorg anders uitzien. Er wordt gericht op het leren beheersen van het drugs- of alcoholgebruik of van gokken. De justitie houdt rekening met de strafoplegging wanneer iemand bereid is te werken aan de verslaving. Binnen de

verslavingsreclassering zijn gestandaardiseerde programma’s voor de begeleiding.61

In deze paragraaf gaat het voornamelijk over de veelplegers. Dit zijn mensen met een crimineel verleden die tien processen-verbaal hebben gehad waarvan één in het laatste jaar. In de laatste vijf jaar heet een zogenaamde zeer actieve veelpleger tien processen verbaal gehad, waarvan minstens één in het laatste jaar. Deze groep heeft vaak complexe problemen met alcoholmisbruik,

drugsverslaving of psychische problematiek. Hierdoor zijn ze recidivegevoelig en vaak ongemotiveerd om aan hun problemen te werken. De verslavingsreclassering heeft als doel om het voor elkaar te krijgen dat deze ongemotiveerde cliënten gemotiveerd raken om iets aan hun problemen te doen. Hiervoor is een intensieve aanpak nodig om overlast en crimineel gedrag te reduceren. Zo wordt bijvoorbeeld casemanagement gebruikt of bieden ze, onder drang, interventies aan die afgestemd zijn op individuele problemen van de veelpleger.62

4.2.1 De voorwaarde

Het budgetbeheer kan worden verplicht bij de veelplegers. Het OM en de reclasseringsorganisaties hebben een veelplegerlijst opgesteld. Deze personen worden door het OM aangewezen als

veelplegers en dan kunnen ze gebruik maken van het budgetbeheer. Enerzijds heeft het een vrijwillig karakter anderzijds kan het worden opgenomen in de bijzondere voorwaarden van het

reclasseringstoezicht. Dit heeft met het vonnis te maken. De cliënt heeft namelijk een strafbaar feit gepleegd. Hierna komt cliënt bij de rechtbank en daar wordt vanuit de verslavingsreclassering een rapport gegeven. De verslavingsreclassering moet dan een plan maken om te zorgen dat de kans op herhaling van strafbare feiten kleiner wordt. In dit plan kunnen ze het budgetbeheer verplicht als bijzondere voorwaarde opleggen en dan moeten ze van de rechter meewerken.

Als budgetbeheer als bijzondere voorwaarde wordt opgelegd wordt het in het vonnis opgenomen en in de toezichtovereenkomst. Ook kan het als aanwijzing voor iemand worden gegeven of kan het als afspraak worden gemaakt. Wanneer het als bijzondere voorwaarde wordt opgelegd wordt dit vastgelegd in de toezichtovereenkomst. Dit krijgt iemand wanneer diegene een voorwaardelijke straf heeft opgelegd gekregen door de rechtbank. Dit betekent dat wanneer diegene zich aan die

voorwaarde voldoet er geen gevangenisstraf opgelegd wordt, wanneer er niet aan wordt voldaan wordt is er kans op een gevangenisstraf. Eén van die bijzondere voorwaarden is reclasseringstoezicht en hierin kunnen bepaalde dingen opgelegd worden zoals meldplicht, behandeling, inkomensbeheer, dagbesteding enzovoorts. Zo worden er een aantal verplichtingen vastgelegd binnen het

reclasseringstoezicht. Dat komt in een vonnis van de rechtbank. Op deze manier wordt het verplicht opgelegd. De cliënt moet zich eraan houden, houdt de cliënt zich er niet aan dan is er kans op een gevangenisstraf. In de toezichtovereenkomst staan de bijzondere voorwaarden, de aanwijzingen en ook kan erin staan dat er contact is met de budgetbeheerder. Hiervoor wordt getekend en in het algemeen geldt de toezichtovereenkomst voor de duur van twee jaar.

61 http://www.vnn.nl/nl/advies-hulp/volwassenen/verslaving-en-justitie/verslavingsreclassering-vnn/, geraadpleegd 01-05-2014 62 http://www.vnn.nl/advies-hulp/volwassenen/verslaving-en-justitie/verslavingsreclassering-vnn/veelplegers/, geraadpleegd 01-05-2014

38 In de praktijk wordt er bij de reclassering laagdrempelig ingezet met het budgetbeheer. Je kunt het wel verplichtend opleggen maar als de cliënt elke week ongemotiveerd bij de budgetbeheerder komt heb je er niets aan. Als de verslavingsreclassering ziet dat iemand elke keer niet met zijn geld

uitkomt, gaan ze het budgetbeheer eerst bespreken. Hierbij wordt vooral ingezet op de voordelen van het budgetbeheer, op deze manier proberen ze het aantrekkelijk te maken voor de cliënt. Bij de verslavingsreclassering is er één vast contactpersoon aanwezig voor het budgetbeheer. Deze budgetbeheerder is in dienst van de GKB. Hij heeft drie keer per week bij de verslavingsreclassering een spreekuur, de cliënten kunnen hem op dit spreekuur rechtstreeks benaderen. Ook werkt de budgetbeheerder vaak op locatie en gaat naar de cliënten toe. Er is hierbij sprake van

persoonsgericht maatwerk waardoor je een betere kwaliteit krijgt en de cliënten doorkrijgen dat ze er veel meer aan hebben. Ook is het van belang dat er een budgetbeheerder is die met de doelgroep om kan gaan.

De budgetbeheerder zorgt voornamelijk over het beheer van de financiën van de cliënt. Hij zorgt ervoor dat de cliënten met hun inkomen rondkomen zodat ze altijd geld te besteden hebben over de hele maand. Bij de intake wordt er al direct gesproken over stabilisatie. De stabilisatie is het belangrijkste. Er wordt gezorgd dat de cliënten krijgen waar ze recht op hebben. Er wordt gekeken naar beslag op het inkomen, of dit niet te hoog is. Daarnaast is het belangrijk om de boetes van de cliënt aan te pakken. De dingen die je als budgetbeheerder doet is zorgen dat de cliënt altijd wat te besteden heeft, het stabiliseren van het inkomen en hierna komen pas de schulden. De schulden komen pas als de cliënt stabiel is in de persoonlijke sfeer en in de financiële sfeer. Hierbij zijn de cliënten al een stapje verder en kan er op een andere manier samengewerkt worden.

4.2.2 Budgetbeheer en de cliënt

Er kan gesteld worden dat iedereen die op de veelplegerlijst komt een financieel probleem heeft. Je weet eigenlijk dat iedereen op de lijst niet met geld om kan gaan, dat is het uitgangspunt dat voor iedereen geldt. Er zijn uitzonderingen en daarmee kan over het budgetbeheer overlegd worden. Meestal komt iemand op de veelplegerlijst en dan wordt er kennis gemaakt met de

verslavingsreclassering. Tijdens deze kennismaking komt het financiële gedeelte aan de orde. Hierbij wordt er aangegeven dat er budgetbeheer is en dat de verslavingsreclassering graag wil dat de cliënt daarvoor wordt aangemeld. De ene cliënt wil dat wel en de andere cliënt weer niet. Het geeft niet wanneer een cliënt niet wil. Vaak gaat er vaak dan iets mis met de cliënt, ze ondernemen criminele activiteiten en dan komen ze weer vast te zitten. In de loop van de tijd komen de cliënten weer klagen bij de verslavingsreclassering dat ze geen geld hebben en dan komt het financiële gedeelte weer naar boven. Vervolgens wordt er weer besproken of het een idee is om in budgetbeheer te gaan. Het onderwerp financiën is dus een voortdurend terugkomend onderwerp voor de cliënt bij de reclassering. De cliënt wordt vaak door de reclassering voorbereid op het budgetbeheer zodat de budgetbeheerder niet alle weerstand tijdens de intake krijgt. Dan is het aan de budgetbeheerder om de cliënten in het budgetbeheer te krijgen en dit lukt vaak.

Zoals in de vorige paragraaf al werd aangegeven moet de cliënt zich aan het budgetbeheer houden. Houdt de cliënt zich er niet aan dan is er kans op een gevangenisstraf. Wanneer een cliënt weigert heeft het officieel consequenties voor het reclasseringstoezicht. Echter wordt het budgetbeheer als bijzondere voorwaarde opgelegd als de reclassering weet dat iemand mee gaat werken. De

bijzondere voorwaarde moet namelijk wel haalbaar zijn. Zoals hierboven al aangegeven werd is het budgetbeheer wel een voordurend terugkomend onderwerp. Door het steeds weer ter sprake te brengen als het misgaat bij een cliënt, proberen ze ervoor te zorgen dat diegene uiteindelijk nog in budgetbeheer gaat.

39

4.2.3 Budgetbeheerder, cliënt en hulpverlener

Zoals in paragraaf 4.2.1 naar voren kwam hebben ze bij de reclassering één vast contactpersoon als budgetbeheerder. Deze afspraak is met de gemeente gemaakt. Hier heeft de GKB ook profijt van. De budgetbeheerder is drie keer in de week aanwezig bij de verslavingsreclassering zodat de cliënten niet naar de GKB hoeven te komen. Dit zorgt ook voor minder overlast bij de GKB. Er is regelmatig contact tussen de budgetbeheerder en de cliënt. Er is dus drie keer in de week een spreekuur en de cliënten kunnen de budgetbeheerder bellen of mailen. De budgetbeheerder werkt op locatie en gaat naar cliënten toe. Daarnaast gaat het contact met de cliënt vooral via de verslavingsreclassering. Zodra de weg naar het geld makkelijker is komen ze misschien bepaalde afspraken met de verslavingsreclassering niet na. Het is een soort van voorwaarde dat het contact moet via de

verslavingsreclassering. Dit zodat het contact met verslavingsreclassering altijd blijft en daarna kan er pas contact worden opgenomen met de budgetbeheerder. Verder zit de budgetbeheerder in

hetzelfde gebouw als de reclassering dus is zo ook gemakkelijk bereikbaar voor een cliënt. De budgetbeheerder en de hulpverleners hebben elke dag contact. Dit zijn buiten de spreekuren aangezien hij in hetzelfde gebouw zit. Verder wordt er ook veel gebeld en gemaild zodat ze op de hoogte zijn van elkaars cliënten. De lijnen tussen de budgetbeheerder en de hulpverlener zijn kort. Het komt voor dat er gesprekken zijn waarbij de cliënt, de hulpverlener en de bewindvoerder aanwezig zijn. Dit gebeurt voornamelijk bij intakegesprekken maar soms gebeurt dit ook bij voortgangsgesprekken. Verder gebeurt dit wanneer het nodig is bij de cliënt bijvoorbeeld als cliënt vervelend gedrag heeft vertoond.

4.2.4 Gegevensuitwisseling

Zoals in paragraaf 4.2.1 al naar voren kwam kan in de toezichtovereenkomst vermeldt worden dat er contact is met de budgetbeheerder. Dit moet de cliënt ondertekenen. Bij de budgetbeheerder wordt ook een overeenkomst getekend waarin staat dat cliënt akkoord gaat met openheid van zaken, in dit geval de financiële zaken. Ook weet de cliënt doordat de budgetbeheerder ook in hetzelfde gebouw aanwezig is, dat de hulpverlener en de budgetbeheerder met elkaar overleggen. Dit is nooit een probleem voor de cliënt omdat er discreet mee wordt omgegaan. Het wordt vaak ook mondeling toegelicht aan de cliënt wanneer er informatie wordt gevraagd bij iemand anders.

De budgetbeheerder en de reclassering checken informatie na bij elkaar, ze verifiëren informatie. Wanneer wordt opgemerkt dat het niet zo goed gaat met de cliënt wordt met elkaar het beeld van de cliënt besproken. Vanuit de reclassering wordt er informatie gegeven over reclasseringszaken zoals de stand van zaken, de persoonlijke situatie maar vooral over de wijzigingen in de situatie van de cliënt. Dit heeft namelijk ook veel met het inkomen te maken. Vanuit het budgetbeheer wordt informatie uitgewisseld naar de hulpverlener over het financiële gedeelte.

4.2.5 Einde overeenkomst

Als een cliënt een jaar lang in vrijheid geen delict heeft gepleegd gaat de cliënt van de veelplegerlijst af. De budgetbeheerder is hiervan ook op de hoogte aangezien hij de actuele lijsten krijgt. Gemiddeld gaan cliënten na twee of drie jaar van de veelplegerlijst af. Hierbij wordt de overeenkomst bij de verslavingsreclassering ook beëindigd. Het budgetbeheer gaat gewoon door als de cliënt daar nog behoefte aan heeft. Per cliënt is dit verschillend, hierbij is weer maatwerk nodig. Je kijkt naar wat de mogelijkheden zijn voor de cliënt en stemt dit met zijn wil af. Sommige cliënten gaan hierna naar een reguliere budgetbeheerder.

40

4.2.6 Korte samenvatting deelvraag 4

Budgetbeheer kan worden opgelegd als bijzondere voorwaarde maar ook als aanwijzing of het kan als afspraak gemaakt worden. Wanneer het als bijzondere voorwaarde wordt opgelegd komt het terug in het vonnis en in de toezichtovereenkomst. Deze overeenkomst geldt meestal voor twee jaar. Op deze manier wordt het verplicht opgelegd. Wanneer een cliënt hier zich niet aan houdt is er kans op een gevangenisstraf. Vaak wordt het budgetbeheer als bijzondere voorwaarde opgelegd als de verslavingsreclassering weet dat een cliënt hier zich aan houdt. De bijzondere voorwaarde moet wel haalbaar zijn voor de cliënt.

In de praktijk wordt het budgetbeheer laagdrempelig ingezet, het is persoonsgericht maatwerk. Wanneer de cliënt dit in eerste instantie niet wilt zal het een voortdurend terugkomend onderwerp zijn waar voornamelijk wordt ingegaan op de voordelen van het budgetbeheer.

De budgetbeheerder zorgt voornamelijk over het beheer van de financiën van de cliënt. De dingen die een budgetbeheerder doet is zorgen dat de cliënt altijd wat te besteden heeft, het stabiliseren van het inkomen en daarna komen pas de schulden. Er wordt gesteld dat iedereen die op de veelplegerlijst komt een financieel probleem heeft. Wanneer iemand op de veelplegerlijst komt dan wordt er kennis gemaakt en dan komt het financiële gedeelte aan de orde.

Bij de verslavingsreclassering is er één contactpersoon de budgetbeheerder. Er is regelmatig contact tussen de budgetbeheerder en de cliënt. Er is drie keer in de week een spreekuur en de cliënten kunnen de budgetbeheerder bellen of mailen. Ook werkt de budgetbeheerder op locatie en gaat naar cliënten toe. Daarnaast gaat het contact met de cliënt vooral via de verslavingsreclassering. De budgetbeheerder en de hulpverleners hebben elke dag contact. Voornamelijk bij intakegesprekken zijn de budgetbeheerder, de cliënt en de hulpverlener aanwezig. Daarnaast komen deze gesprekken indien het nodig is voor de cliënt. Bij de verslavingsreclassering en de budgetbeheerder komt de gegevensuitwisseling terug in de overeenkomst. Verder wordt het mondeling vaak toegelicht voor de cliënt. Vanuit de reclassering gaat het dan over informatie over reclasseringszaken en bij de

budgetbeheerder over de financiën. Wanneer iemand van de veelplegerlijst gaat wordt de

overeenkomst bij de reclassering beëindigd. Het budgetbeheer zal gewoon nodig zijn indien de cliënt daar nog behoefte aan heeft.

41

5. Analyse

In dit hoofdstuk worden de gegevens geanalyseerd uit hoofdstuk 3 en 4. Deze informatie wordt met elkaar vergeleken. Hierbij worden de laatste drie deelvragen beantwoord. Het gaat hierbij over de verandering in de werkwijze van de HBU met betrekking tot de wet- en regelgeving en de werkwijze van de verslavingsreclassering in Groningen om het beschermingsbewind als voorwaarde van de behandelingsovereenkomst in te voeren. In paragraaf 5.1 gaat het over veranderingen volgens het Burgerlijk Wetboek 6, de WGBO en de huidige ‘Algemene leveringsvoorwaarden geestelijke

gezondheidszorg’. In paragraaf 5.2 gaat het over de veranderingen volgens de WBP, de WGBO en het privacyreglement van VNN. Tot slot gaat het in paragraaf 5.3 over veranderingen volgens de

werkwijze van de verslavingsreclassering in Groningen.

5.1 Verandering volgens het BW 6, de WGBO en de huidige ‘Algemene leveringsvoorwaarden