Gemiddeld aantal dramatische woorden per item
8.3 Verschillen in frames
Door de aspecten die in de vorige paragrafen zijn genoemd te analyseren, is een frame aan de items toegevoegd. Het NOS Journaal brengt nieuws vooral met een publiek of een conventioneel frame. Dit is bedoeld voor mensen die zoveel mogelijk feiten en informatie over het nieuws willen weten. Het RTL Nieuws brengt nieuws met een publiek of een populair frame. Dit is bedoeld voor nieuwsgierige mensen. De informatie is eenvoudig en compleet, want de kijker heeft een kennisachterstand.
Het verschil zit niet alleen in het aantal, de lengte, de rangorde en de presentatie van de items, maar ook in de invalshoek en de presentatie. Het RTL Nieuws kiest er vaak voor om de verschrikking van het nieuws te laten zien door beelden te laten zien en woorden te gebruiken die emoties oproepen. Het NOS Journaal blijft vaak wat zakelijker. Zij gaan meer in op bijvoorbeeld de rol van de verschillende instanties die ermee te maken hebben, door bijvoorbeeld woordvoerders van de instanties het nieuws te laten brengen en te vertellen hoe zij ermee om zijn gegaan. Het RTL Nieuws laat vaker omstanders aan het woord die de menselijke kant van het verhaal kunnen brengen. Hierdoor voelt de kijker zich betrokken bij het nieuws.
Concluderend kan antwoord gegeven worden op de onderzoeksvraag. Het RTL Nieuws presenteert het nieuws op een populairdere manier dan het NOS Journaal, maar er is door beide organisaties geen sprake van popularisering van het nieuws. Het NOS Journaal en het RTL Nieuws brengen beide veel items met het publieke frame, maar het NOS Journaal neigt meer naar de conventionele benadering en het RTL Nieuws neigt meer naar de populaire benadering. De items bevatten in 2004 en 2010 door beide organisaties de meeste aspecten van popularisering. In deze jaren worden het meeste en de langste items gemaakt en bevatten zij de meeste dramatische beelden en sprekers. Het RTL Nieuws doet dit altijd iets meer dan het NOS Journaal. In 2010 hebben alle items die zijn gemaakt door het RTL Nieuws het populaire frame. Het NOS Journaal brengt het nieuws in elk jaar dat geanalyseerd is iets zakelijker dan het RTL Nieuws. In 2007 en 2013 wordt het nieuws door beide organisaties zakelijk en kort gebracht.
92 8.4 Interpretatie van de resultaten
Dankzij deze scriptie weten het NOS Journaal en het RTL Nieuws hoe ze ervoor staan op het gebied van nieuws over gezinsmoorden. Hierdoor kunnen zij dit onderzoek gebruiken om te analyseren of de doelstellingen die zij hebben gesteld aansluiten bij de items die zij brengen. Er wordt veel gediscussieerd over popularisering van het nieuws. Critici zijn bang dat serieuze informatievoorziening onder druk van kijkcijfers plaats maakt voor een oppervlakkige human-interestbenadering, sensatiezucht, fixatie op schandalen en toenemende aandacht voor minder belangrijke zaken.112 Uit dit onderzoek blijkt, tegen de verwachting in, dat dit niet zo is. De meest populaire items werden in 2004 gebracht en de meest conventionele items in 2013. Dit zou kunnen komen doordat de vier filicide gezinsmoorden toch nog verschillen. In 2004 was het nog niet zeker of de moeder de dader was, in 2007 vermoordde de dader ook zijn schoonmoeder en sprong met zijn kinderen voor de trein, in 2010 was de dader een Iraakse man die al een verleden had met justitie, waar over is gesproken in het nieuws en in 2013 was eigenlijk alles al duidelijk. De vader heeft de twee zoontjes vermoord in een bungalow in Schoonloo. De items hadden in 2004 en in 2010 dus ook meer uitleg nodig. Maar in algemene zin zijn de items vergelijkbaar. De kinderen zaten in dezelfde leeftijdsgroep, zijn vermoord door één van hun ouders en de dader pleegde zelfmoord. Dat er in 2013 dus minder en zakelijker over is bericht, laat ook zien dat de organisaties het nieuws minder belangrijk vonden.
De nieuwsorganisaties die nieuws op televisie brengen, krijgen steeds meer te maken met technologische veranderingen. Het publiek ontvangt niet alleen het nieuws via de journaaluitzendingen op televisie, maar kan dit nu de hele dag volgen via internet, sociale media en nieuwsapplicaties. Jongeren rekenen het tv-journaal niet meer tot hun vaste gewoontes. Op internet zijn veel meer beelden te vinden dan in het tv-journaal wordt laten zien. Volgens Swinnen gaan deze beelden het hedendaagse nieuws domineren.113 Het is dus belangrijk voor nieuwsorganisaties om hier in mee te gaan en ook de aandacht van jonge kijkers te trekken. Beide organisaties ondergaan deze veranderingen in het medialandschap, maar ze maken toch andere keuzes. Het RTL Nieuws houdt rekening met de jonge doelgroep door de beelden die zij brengen en de woorden die zij gebruiken. Zij kiezen voor meer populaire onderwerpen, een verhalende manier van berichtgeven en meer gebruik van populaire audiovisuele middelen dan het NOS Journaal. Dit zijn aspecten van popularisering
112http://www.ru.nl/@748970/pagina/, C.M. Nuijten, Nederlands televisienieuws sensationeler geworden door opmars televisie, 18-12-2013
93 (model 1, pagina 13). Dit kan er ook mee te maken hebben dat het NOS Journaal een aparte nieuwsuitzending voor jongeren heeft, NOS op 3 om 22.30 uur. In deze uitzendingen wordt wel veel gebruik gemaakt van heftige beelden en spreektaal.
De nieuwsitems zijn geanalyseerd aan de hand van de drie benaderingen van Costera Meijer. Dit zijn de conventionele benadering, de publieke benadering en de populaire benadering.114 In dit onderzoek staan deze drie benaderingen centraal als frames voor de nieuwsitems. Het RTL Nieuws maakt items met het populaire frame, of items met het publieke frame met populaire aspecten. Het NOS Journaal maakt items met het conventinele frame, of items met het publieke frame met conventionele aspecten. Dit verschil heeft er mee te maken dat het RTL Nieuws en het NOS Journaal een ander doel hebben. Het NOS Journaal is een programma van de publieke omroep, met pluriformiteit als belangrijkste doel. Het is belangrijk dat elke leeftijdsgroep zich betrokken voelt bij het nieuws dat het NOS Journaal brengt. Zij worden gefinancierd door de overheid. Voor het RTL Nieuws is het belangrijk om winst te maken. Dit is een programma van de commerciële omroep. Voor hen is het dus belangrijk om rekening te houden met de wensen van de kijkers, zodat de kijkcijfers zo hoog mogelijk worden.115 De kijker kijkt graag naar onderwerpen als criminaliteit en gezinsmoorden, omdat het afwijkend, negatief, nieuw, actueel en dramatisch is.116 Om zoveel mogelijk kijkers te trekken, is het te verklaren dat het RTL Nieuws meer en op een populairdere en emotionelere manier over het nieuws over filicide gezinsmoorden bericht dan het NOS Journaal.
In mei 2012 heeft het NOS Journaal de ‘look en feel’ van het journaal veranderd, om meer kijkers aan te spreken. De vormgeving en de leader is veranderd, er wordt meer spreektaal gebruikt en de presentatoren presenteren niet meer alleen zittend, maar ook staand het journaal. Deze veranderingen hebben niet geleid tot een andere insteek. Er kan verwacht worden dat ook de onderwerpskeuze en de inhoud van het nieuws is veranderd. Maar dit is niet het geval. Het nieuws over de gezinsmoord in 2013 wordt niet langer en met meer spreektaal gebracht dan in de voorgaande jaren. Het wordt juist op een zakelijkere manier gebracht.
114
Costera Meijer, I. ‘Naar geen goed Journaal’, 392
115 Hooghe, M., Swert, de, K., Walgrave, S. Nieuws op televisie, televisiejournaals als venster op de wereld, 158-170
116
Gans, H.J. Deciding what’s news, a Study of CBS Evening News, NBC Nightly News, Newsweek and Time, 60
94 8.5 Beperkingen en verder onderzoek
Dit onderzoek richt zich alleen op het NOS Journaal van 20.00 uur en het RTL Nieuws van 19.30. Hierdoor is het onderzoek beperkt. NOS en RTL maken nieuwsprogramma’s voor verschillende doelgroepen. De NOS maakt NOS op 3 voor jongeren tussen de 20 en 30 jaar, het Jeugdjournaal voor kinderen tussen 10 en 12 jaar en de en verschillende daguitzendingen. RTL Maakt Editie NL, dat aandacht geeft aan achtergronden en binnenlands nieuws, RTL Z, dat economisch nieuws brengt en ook zij brengen verschillende daguitzendingen. Verder onderzoek kan zich hier op richten, door uitzendingen uit de verschillende jaren door deze verschillende programma’s te analyseren. Op deze manier wordt er een compleet beeld gegeven van de nieuwsprogramma’s door de NOS en door RTL.
Verder richt dit onderzoek zich op vier casussen in 2004, 2007, 2010 en 2013. Verder onderzoek kan in de afgelopen tien jaar elk jaar analyseren. Zo kan er een completer beeld gegeven worden van de veranderingen in de afgelopen tien jaar.
Een laatste beperking is, zoals eerder genoemd, dat de vier casussen toch nog van elkaar verschillen. In 2004 en 2010 was er meer over de gezinsmoorden te vertellen dan in 2007 en 2013. In deze jaren was het duidelijk wat er gebeurd was. Verder onderzoek kan hier rekening mee houden door casussen te gebruiken waarvan het direct duidelijk is dat het om een gezinsmoord gaat. Op deze manier zijn de casussen helemaal vergelijkbaar.
95
Literatuur en bronnen
Artikelen en boeken
Adriaans, N. en Hoof, A.M.J. ‘Publiek programmeren in een commerciële context’,
Tijdschrift voor Communicatiewetenschap 3, (2006)
Borah, P. ‘Conceptual issues in framing: A systematic examination of a decade’s literature’, Journal of Communication, 61(2), (2011)
Brants, K. ‘Risico’s, schandalen en publiciteit. De nieuwswaardigheid van een falende overheid.’, Tijdschrift voor Berechting en Reclassering (2008)
Coenen, A.W.M. en van Dijk, J.J.M., Misdaadverslaggeving in Nederland. De ontwikkeling
van de Misdaadverslaggeving de Nederlandse Dagbladen tussen 1966 en 1974,
(Den Haag: Ministerie van Justitie, WODC, 1976)
Costera Meijer, I. ‘Naar geen goed Journaal’, In: Journalistieke Cultuur in Nederland, Bardoel, J. Vos, C., Van Vree, F., and Wijfjes, H., (Amsterdam University Press, 2002)
Costera Meijer, I. ‘Waardevolle journalistiek. Op zoek naar de kwaliteit vanuit het
gezichtspunt van de gebruiker’, Tijdschrift voor communicatiewetenschap 38 (2010), Costera Meijer, I. What is Quality Television News? A Plea for extending the professional
repertoire of newsmaker, (Routlegde Journalism Studies, 2003)
Cushion, S. Redefining what’s newsworthy, Sage Publications (2012), 63
Cumberbatch G., Woods, S. and Maguire, A., Crime in the News, Television, Radio and
Newspapers. (Birmingham: Aston University, 1995)
Dahlgren, P. Television and the public sphere: Citizenship, democracy and the media. (Londen: Sage, 1995)
Deuze, M. Popular journalism and professional ideology: tabloid reporters and editors
speak out, (Sage Publications, 2005)
Entman, R. ‘Framing, towards clarification of a fractured paradigm’, Journal of Communications (43/4, 1993), 52-53
Gans, H.J. Deciding what’s news, a Study of CBS Evening News, NBC Nightly News,
Newsweek and Time, (New York: Pantheon Books, 1980)
Gestel, van, B., Nieuws, Beleid en Criminaliteit, (Leiden: Universiteit Leiden, 2006)
Ginneken, van., J., De Schepping van de Wereld in het Nieuws, (Amsterdam: Communicatie Componenten, 2002)
Grabe, M.E., Zhou, S,, Lang, A., Bolls, P.D., ‘Packaging Television News, The effects of tabloid on information processing and evaluating responses’, Journal of
Broadcasting and Electronic Media, no 44, (2000)
Harrington, S., Popular news in the 21st century. Time for a new critical approach?
Journalism, 2008)
Hendriks Vehetten, P. Nuijten, K. and Beentjes, J. News in an Ages of Competition: The
Case of Sensationalism in Dutch Television News 1995-2001, (Journal of
Broadcasting and Electronic Media, 2010)
Hendriks Vettehen, P. and Nuijten, K., In Need of an Audience: Sensationalism in Dutch
Public Service News and Current Affairs Programs in the 1990’s, (Amsterdam: 3rd
bi-annual RIPE conference, 2006)
Hooghe, M., Swert, de, K., Walgrave, S. Nieuws op televisie, televisiejournaals als venster op
de wereld (Brussel: Acco, 2005)
Lefevere, J. De Swert, K. and Walgrave, S., Effects of Popular Exemplars in Television News, (Sage Publications, 2011),
Marsh, H. A Comparative Analysis of Crime Coverage in Newspapers in The United States and Other Cou’ntries From 1960-1989’, Journal of Criminal Justice, (1991)
96 Nuijten, K. Sensatie in het Nederlandse televisie nieuws, (Nijmegen: Radboud
Universiteit, 2007)
Nuijten, C.M., Hendriks Vehetten, P.G.J., Peeters, A.L., Beentjes, J.W.J., Over competitie in
de televisienieuwsmarkt en sensationeel nieuws als publiekstrekker. Het Nederlandse televisienieuws in de periode 1980-2004, (Mens en Maatschappij, 2007)
Plasse, J. van der, ‘Moord en doodslag en andere delicten’ De Journalist, (1992)
Walgrave, S. and Uce, V., ‘Nieuws over criminaliteit op het TV-nieuws: ruim overdreven?’ in: Marc Hooghe en Knut de Swert, De kwaliteit van het nieuws.
Kwaliteitsindicatoren voor televisienieuws, Leuven: Acco 2007
Santen, van, R., and Zoonen, van, L. ‘Popularization and personalization in political
Communication’, In: Popularization and personalization: a historical and cultural analysis of 50 years of Dutch political television journalism, 2012
Schohaus, B., The Perfect Cut, (Routlegde, 2013)
Verheugt, A.J., Moordouders. Kinderdoding in Nederland; een klinisch en forensisch
psychologische studie naar de persoon van de kinderdoder, (Van Gorcum, 2009)
De Vries, Joost. ‘Voor en Achter het nieuws. Tussen Zeehond en Badr Hari’, De Groene
Amsterdammer 81, (2012)
Wijfjes, H., ‘Journalistiek in transitie’, Ons Erfdeel 1, (2001)
Wester, F., Pleijter, A. & Renckstorf, K. ‘Exploring newspapers’ portrayals: A logic for interpretive content analysis’, Communications 29 (2004)
Yin, R.K. Case study research: Design and methods. (Thousand Oaks, California: Sage Publications, 2003) Web-bronnen www.denieuwereporter.nl/tag/televisiejournalistiek, 02-10-2013 www.denieuwereporter.nl/2007/06/televisienieuws-moet-verhalend-zijn/, 02-10-2013 www.denieuwereporter.nl/2013/08/rtl-nieuws-verwart-transparantie-met-drogredeneringen/ 07-10-2013 www.denieuwereporter.nl/2013/06/met-de-nieuwswall-brengt-rtl-nieuws-slow-live-blogging-naar-nederland/, 07-10-2013 www.denieuwereporter.nl/2012/08/rtl-nieuws-diverser-dan-het-nos-journaal/, 07-10-2013 www.denieuwereporter.nl/2013/06/welkom-in-het-theater-van-de-angst/, 06-04-2013. http://www.denieuwereporter.nl/2012/09/zwicht-de-nos-voor-de-behoefte-aan-leuk-nieuws/, 06-04-2013 http://futurefantastic.wordpress.com/2013/05/10/verschillen-publieke-omroep-en-commerciele-omroep/, 04-11-2013 www.kennislink.nl/publicaties/sensationeel-nieuws, 20-08-2013 http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/diversen/99162-journalistiek-infotainment-zacht-en-hard-nieuws.html, 16-09-2013 www.moordzaken.com/Kevin_de_Vos, 10-12-2013 www.nieuwsmonitor.net/p/4/Methoden_van_onderzoek, 10-01-2014 http://www.totaaltv.nl/nieuws/1151/%27Tv-journaal_moet_persoonlijker%27.html, 06-04-2013 http://users.telenet.be/Icanus/politics/m2p/De%20mythe%20van%20de%20tabloidisering%20 van%20de%20Vlaamse%20kwaliteitspers.pdf, 16-09-2013
http://www.ru.nl/@748970/pagina/, C.M. Nuijten, Nederlands televisienieuws sensationeler geworden door opmars televisie, 18-12-2013
www.vandale.nl/opzoeken?pattern=populisme&lang=nn, 09-10-2013 www.villamedia.nl/journalist/n/kwaliteit/medialogica.shtm, 04-11-2013
97 Bronnen
Nieuwsuitzendingen RTL Nieuws
Items uit 2004, 2007 en 2010: RTL Nederland t.a.v. Peter Severijn. Items uit 2013 via: http://www.rtlxl.nl/#!/gemist/rtl-nieuws-132237. Nieuwsuitzendingen NOS Journaal
Items uit 2004 en 2007: Archief NOS in Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum (NIBG).