het journaal. Het is geen hard nieuws en de kijker wil er graag meer informatie over. Wanneer hier naar geluisterd wordt is dit een teken van popularisering.
Tenslotte wordt naar de plaats in het journaal gekeken. Het belangrijkste nieuws wordt altijd als eerste gebracht in het journaal. Wanneer het journaal gepopulariseerd is, zal het item eerder in het journaal worden gebracht, omdat nieuws over een filicide gezinsmoord dan als belangrijker wordt gezien.
Om deze redenen wordt het aantal items over de vier verschillende casussen, de lengte hiervan en de plaats in het journaal geteld. Elk item zal op dezelfde manier worden geanalyseerd aan de hand van een schema. Voor het kwantitatieve gedeelte ziet dit schema er als volgt uit:
Tabel 2. Schema kwantitatief onderzoek
Aan de hand van dit schema kan geconcludeerd worden of het aantal items over een filicide gezinsmoord in het journaal en de lengte hiervan toegenomen, afgenomen of gelijk gebleven zijn in de loop der jaren.
4.5 Deel 2: kwalitatief onderzoek
In het kwalitatieve onderzoek wordt de manier waarop het nieuws in de items wordt gepresenteerd geanalyseerd. Dit wordt gedaan aan de hand van verschillende punten: de verschillen in het gebruik van woordgebruik en taalstijl, beelden, sprekers die aan het woord worden gelaten en het achtergrondgeluid dat wordt gebracht. Op deze manier wordt antwoord gegeven op deelvraag 2: Op welke manier presenteren de twee organisaties de informatie over de gezinsmoorden en wat zijn de verschillen hier tussen? In tabel 3 op pagina 46 is te zien wat de verschillen per benadering zijn. Deze punten worden in tabel 4 per item uitgewerkt.
In de kolom ‘tekst’ wordt de tekst die door de presentator, verslaggever of geïnterviewde gezegd wordt opgeschreven. De verschillen in woordgebruik en taalstijl tussen de items worden geanalyseerd. Deze twee punten zeggen iets over de benadering van het Schema kwantitatief onderzoek
Algemeen Vragen
Programma Hoe heet het programma?
Presentator Wie is de presentator?
Datum Wat is de datum van de uitzending?
Lengte Hoelang duurt het item (in seconden)?
44 nieuws. Bij nieuws met een conventioneel frame wordt er voor een andere woordkeuze gekozen dan bij nieuws met een populair of publiek frame. Er wordt in dit onderzoek aangenomen dat bij het nieuws op een conventionele manier meer vaktaal wordt gebruikt dan populair nieuws en dat er bij populair nieuws vaker gekozen wordt voor dramatisch taalgebruik dan bij conventioneel nieuws. Nieuws volgens de publieke benadering zal hier tussen in zitten. Hier wordt nieuws wel op een sensationele manier gebracht, maar wordt er ook veel infromatie gegeven. Het nieuws zal wel duidelijk zijn, maar met makkelijk te begrijpen woorden gebracht worden. Verder is de taalstijl belangrijk. Om te beoordelen of de items populaire aspecten betvatten, worden de dramatische woorden geteld. Het is lastig te beoordelen wanneer het taalgebruik of de beelden dramatisch zijn. Volgens het woordenboek Van Dale betekent dramatisch ‘toneelachtig, aangrijpend’. In dit onderzoek wordt een woord als dramatisch gezien wanneer het aangrijpend en emotioneel is en het woord ook weggelaten had kunnen worden of wanneer er een woord voor in de plaats zou kunnen worden gebruikt die minder emoties opwekt. Voorbeelden hiervan zijn woorden als ‘gezinsdrama’, ‘vreselijk’ en ‘wanhoopsdaad’. Ook zal er conventioneel nieuws veel gebruik worden gemaakt van spreekwoorden, uitdrukkingen en metaforen. Bij publiek nieuws zal dit minder zijn en bij populair nieuws helemaal niet. Wanneer dit wel wordt gedaan, is het nieuws moeilijker te begrijpen. Bij populair nieuws zullen er meer meningen gegeven worden bij het nieuws dan bij de andere twee benaderingen.
Vervolgens worden in de kolom ‘beeldelementen’ de visuele stijlelementen geanalyseerd. Elk beeld die wordt laten zien wordt beschreven. Bij popularisering van nieuwsberichten hebben ook de stijlmiddelen een grote rol. Stijlmiddelen als veel inzoomen of uitzoomen, het gebruik van een ooggetuigencamera waardoor het lijkt alsof de kijker erbij is, emoties van omstanders in beeld brengen of het gebruiken van close-ups kunnen een dramatisch en sensationeel effect geven aan het nieuws. In de kolom ‘beeld’ wordt vervolgens van elk beeld een still gemaakt. Op deze manier worden de gebruike beelden in beeld gebracht. Populair nieuws maakt meer gebruik van dramatische beelden dan conventioneel nieuws en nieuws dat gemaakt is met een publieke benadering zal hier tussenin zitten. Dit is van belang om te onderzoeken bij het onderzoek naar de presentatie van de items, omdat dit erg kan verschillen. Wanneer er beelden worden laten zien van bijvoorbeeld het huis van de slachtoffers, heeft dit een heel ander effect dan wanneer er huilende vrienden en familie van de slachtoffers worden laten zien. Dit heeft een dramatischer effect. Ook wordt hier bekeken of er mensen herkenbaar in beeld komen of juist op de achtergrond. Wanneer de mensen herkenbaar in beeld worden gebracht, is dit een populair aspect. Alle beelden zullen
45 worden geteld en in een tabel gezet. Deze tabel bestaat uit zes categorieën: ‘talking heads’, neutrale beelden, politie aan het werk, omstanders herkenbaar in beeld, emotionele omstanders en emotionele beelden. Onder ‘neutrale beelden’ worden bijvoorbeeld beelden van de omgeving verstaan. Deze beelden hebben geen emotionele lading en vallen niet onder de andere categorieën. Onder ‘emotionele beelden’ worden beelden verstaan die emoties oproepen. Dit kunnen bijvoorbeeld beelden zijn van knuffels, bloemen of kaartjes die door omstanders zijn neergelegd voor de slachtoffers, maar ook beelden van de herdenkingsplek of het condoleanceregister. Wanneer de verslaggever in beeld is wordt dit als ‘talking head’ meegenomen. Omstanders die in de verte in beeld worden gebracht worden als ‘omgeving’ meegenomen, omdat zij niet te herkennen zijn.
Vervolgens wordt ingegaan op het achtergrondgeluid. In de kolom ‘geluid’ wordt het geluid dat in het item te horen is geanalyseerd. Wanneer er dramatische muziek of huilende of schreeuwendemensen op de achtergrond klinkt, geeft dit een emotionele lading aan het nieuws. Wanneer er geen achtergrondgeluid klinkt is dit veel neutraler.
Als laatste wordt ingegaan op de sprekers die aan het woord worden gelaten. Dit wordt in de kolom ‘bronnen’ bijgehouden. Wie komt er in beeld en wie wordt er aangehaald als bron? Alle sprekers die aan het woord worden gelaten worden verdeeld in vier categorieën: omstander, expert, leerkracht of verslaggever. Een omstander is iemand die in de buurt woont of de slachtoffers of de daders kent en hier iets persoonlijks over vertelt. Een expert is iemand die het woord doet voor een officiële instantie zoals bijvoorbeeld de politie of het Openbaar ministerie en feiten over de moord geeft. Hier tussenin zit de leerkracht. Wanneer een leerkracht aan het woord wordt gelaten, vertelt hij over de kinderen, maar ook over de school en hoe de school met de moord omgaat. Hij of zij is geen expert, maar ook geen omstander. Daarom wordt de leerkracht apart meegenomen in het onderzoek. Verder wordt aangenomen dat het een populair aspect is wanneer de journalist of verslaggever zelf veel in beeld komt en als expert optreedt en wanneer omstanders aan het woord komen. Wanneer er voor wordt gekozen om een expert als bijvoorbeeld een agent of een woordvoerder van het OM het verhaal te laten vertellen is dit een conventioneel aspect. Op deze manier wordt de zakelijke kant van het nieuws behandeld.
46
Conventioneel Publiek Populair
Tekst Woordgebruik: er worden veel
feiten gegeven. Het nieuws is zakelijk. Er wordt geen gebruik gemaakt van sensationele woorden als: “drama”, “vreselijk” of “verontrustend”. Er wordt veel informatie gegeven.
Woordgebruik: er worden sensationele woorden en zinnen gebruikt om het erge van de moord duidelijk te maken, maar er wordt wel veel informatie gegeven. De kijker is nieuwsgierig en wil zoveel mogelijk weten.
Woordgebruik: eenvoudig en dramatisch. Er wordt veel gebruik gemaakt van woorden om het nieuws sensationeel te maken. Bijvoorbeeld: “drama”, “vreselijk” of
“verontrustend”.
Taaltsijl: er wordt gebruik gemaakt van tegenstellingen, waardeoordelingen,
spreekwoorden, uitdrukkingen of metaforen.
Taalstijl: er kan gebruik worden gemaakt van tegenstellingen, waardeoordelingen,
spreekwoorden, uitdrukkingen of metaforen, maar er wordt ook veel vaktaal gebruikt.
Taalstijl: er wordt geen gebruik gemaakt van tegenstellingen, waardeoordelingen, spreekwoorden,
uitdrukkingen of metaforen om het nieuws zo makkelijk en duidelijk mogelijk te maken.
Beeld- elementen
Er wordt geen gebruik gemaakt van stijlmiddelen als inzoomen of uitzoomen, het gebruik van een
ooggetuigencamera waardoor het lijkt alsof de kijker erbij is of het gebruiken van close-ups.
Er wordt af en toe gebruik gemaakt van stijlmiddelen als inzoomen of uitzoomen, het gebruik van een
ooggetuigencamera waardoor het lijkt alsof de kijker erbij is of het gebruiken van close-ups, maar dit wordt niet veel gedaan.
Er wordt veel gebruik gemaakt van stijlmiddelen als inzoomen of uitzoomen, het gebruik van een ooggetuigencamera waardoor het lijkt alsof de kijker erbij is of het gebruiken van close-ups. Hierdoor wordt het item erg emotioneel en sensationeel. Hier wordt de nadruk opgelegd. Er worden weinig neutrale beelden laten zien. Beelden Er wordt zoveel mogelijk
informatie gegeven door de woning en de omgeving te laten zien en de mensen die hier aan het werk zijn. Er worden geen emoties van omstanders in beeld gebracht.
Er worden sensationele beelden laten zien, zoals omstanders die verdriet hebben. Zij worden onherkenbaar in beeld gebracht. Maar er worden ook neutrale beelden laten zien, zoals beelden van de woning en onderzoekers aan het werk. Het verschrikkelijke, maar ook het gewone van de verschrikking wordt laten zien.
Er worden veel beelden laten zien van emotionele omstanders. Deze omstanders komen herkenbaar in beeld. Door de beelden die gebracht worden, wordt laten zien hoe heftig dit nieuws is. Het wordt een sensationeel item.
Geluid Er is geen achtergrondgeluid. Er wordt geen muziek gedraaid op de achtergrond van het item. Wel kunnen er stemmen op de achtergrond te horen zijn.
Er wordt gebruik gemaakt van achtergrondgeluid als dramatische muziek of huilende of schreeuwende mensen om het item een emotionele lading te geven. Bronnen Er worden veel experts aan het
woord gelaten om
verschillende kanten van het verhaal te laten zien. Dit zijn vaak ‘talking heads’.
Er worden veel experts aan het woord gelaten, maar de
verslaggever heeft ook een grote rol. Er worden ook omstanders aan het woord gelaten. Dit is een combinatie van experts en omstanders.
Er worden veel omstanders aan het woord gelaten om te vertellen wat er is gebeurd. Hierdoor krijgt het item een emotionele lading. Ook de verslaggever heeft een grote rol. Deze gesprekken zijn een dialoog.