Ind. Act. 1 confess. Theod. resipiscentis.
+
4. Soo moeten dan gepresen worden die Beelden die van beghinsel ontfangen zijn, ten eersten die Beelden Jesu Christi onser Heere, ende zijn gebenedijder moeder ende maghet Marie, oft sy met gout, oft met siluer, oft met coleuren ouertrocken zijn, oft met wat materie dat sy zijn wtghedruckt, op dat een yeder kennelijck sy haerlieden loff inden vleesch, op dat in allen menschens oogen hanghen haer strijden die sy voor Christo hebben gestreden, ende dat als in een corte schrifture, vertellinge, ende onderwijsinge des volckx, princepalijck der slechter persoonen. Want ist dat alle volck met keerssen ende welrieckende beroockinge te gemoet gaet de vendelen, ende de beelden die in steden ende prouincien gesonden worden, hoe veel
rechtuerdelijcker ist inde Kercken ons Heeren Christi Jesu op te richten Beelden ons Salichmaekers Christi, der onbevleckter maget Marie sijns moeders, oock
alderheyligen Vaderen ende godtvruchtige menschen?
Het achste Capittel.
Vande aldersaelichste vruchten der heyligher Beelden vvt de selfde
Synodo.
+
Greg. Ep. Sen. lib. 9. epist. 9. De cons. d. 3. c. 27. Perlatum.
+
1. DAt die schrifture den Lesers geeft, dat gheeft oock den ongeleerden die schilderije, want in die schilderije sien die onweetene wat sy moeten volghen, ende
H. de Vroom, T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe,
lesen daer in die niet lesen en connen, ende daerom is princepaelijck voor het volck die schilderije voor de lesinghe. Dat sullen wy ouervloedelijcker wt die tweede
+
Tharas. in ep. ante Syn. Nicen. II.
Synodo van Nicenen toonen. Nae die oude+
constitutie der heylighe Vaderen soo ontfanct die H. Kerck die schilderije der Beelden tot onderwijsinge ende memorie onser verstants, ende medeelinge des heylich-maeckinghe. Want al wat het H. Euangelie ons toont door lesinge, dat doen tselfde die Beelden door aensieninge. Ende al wat die boecken verhaelen vande passien der Martelaren, dat selfde geuen oock te kennen die Beelden. Want dese ontfangen wy als voor een affteeckeninghe van t'voorbeelt, gheloouende niet te min in eenen Godt in drijvuldicheyt gepresen, hem alleen die opperste eere bewijsende, begeren wy het voorbidden van ons Lieue Vrouwe de moeder Godts, Item der HH. Engelen, ende van alle Godts Lieue Heyligen onse Vaderen.
+
Syn. Nic. II. Act. 4. in epist. S. Germ. Patriar.
Constantinop.
2. Tot ouerdenckinghe haerlieder sterckheyt+
ende oprechten dienst voor Christo, soo schilderen wy hun gelijckenissen, niet dat wy daer door willen toonen dat sy vande godlijcke nature participeren, oft dat die eere die wy Gode schuldich zijn, hun geuen, maer alleen hier door geuen wy te kennen ons verlanghe ende liefde die wy
H. de Vroom, T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe,
tot hun dragen. Want dat wy door het gehoor als waer gheloouen, dat stellen wy oock tot onser vaster onderwijsinghe door een gheschilderde naevolginghe, wanneer dat selue Godts Heylighen in eenen ende alleenen Godt, de eere van aenbiddinge, ende die glorificatie ende procreatie onderhoudende, voor Christo hun bloet hebben verstort, ende ontfangen de croone van een warachtige belijdinge. Dier oorsaecke der Beelden
+
Ioan. 4.
is dese, niet dat wy arbeyden te vervuren oft te benemen die aenbiddinge+
in den
+
Rom. 11.
gheest, ende inde waerheyt, die daer+
betaemt den onbegrijpelijcke ende onbesporige Godtheyt, in Beelden van handen gemaeckt, oft in wercken der menschen met conste gemaeckt, oft voorwaer in dingen die onder Godt sijn, oft sy sienelijck zijn oft onsienelijck, maer om dat wy door dese maniere souden toonen onse liefde, die wy te recht hebben totte Heylighen dienaeren Godts: Ende door die eere van hun, soo geuen wy wederom die eere in hem, die door hun is gheglorificeert, ende die hun heeft gheglorificeert, te weten Christus, tot belijdenisse van zijn mogentheyt: Alsoo dat oock wy naevolghers worden van hun sterckheyt ende liefde tot Godt door wederstaeninge der passien, ende naevolginge van goede wercken. Een iegelijck kenne dan dat dit het ghebruyck der Beelden
H. de Vroom, T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe,
inde Kercke Godts is, door dese onderwijsinge, noch dat wy nergens anders en
+
Act. 4.
verwachten hope onser salicheyts, soo op deser werelt, als in die toecomende, dan+
vanden eenigen Sone Godts, die tsamen met den hemelschen Vader ende den heyligen Gheest goddelijcke gauen verleent.
3. Ons moeder de H. Kerck treckt tot penitentie ende kennisse der bewaeringe vande gheboden Godts alle onse sinnen, ende aerbeydt ons te bringen om de glorie Godts te kennen, niet alleen door het ghehoor, maer oock door het ghesicht,
begherende beteringe der manieren, ende wenscht dat allen oogen kennelijck worden die dingen dier geschiedt zijn, want als sy iemant wt de giericheyt ende begheerte
+
Matth. 9.
van te hebben treckt, dien toont sy S. Mattheum die van+
eenen Tollenaer een Apostel is geworden, die verlaetende de giericheyt, Christum is ghevolght. Alsoo oock die ghestadige contemplatie der gheschilderde Beelden, oeffent ghestadich die memorie, datmen niet wederom en keert tot tgene dat wtgespout is. Wyen dat sy wilt trecken die met onsuyuere liefde vast gehouden wordt, dien stelt sy voor ooghen het
+
Genes. 39.
beeldt des suyueren Joseph die d'ouerspeelstersse heeft versmaedt,+
ende dat selfste feyt dat in het beeldt vertoont wordt, versterckt seer de liefhebbers van dese deught. Wederom elders
H. de Vroom, T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe,
+
Dan. 13.
toont sy Susannam met suyuerheyt verciert, biddende met wtgereckte armen om+
help van daer bouen, ende Daniel als eenen rechter sittende om haer te verlossen wt de handen vande boose Priesteren, ende die schilderije doet den mensch dencken van een suyuer leuen te leyden. Wiltse trecken eenen oncuyschen mensch met saechte cleederen ghecleet, die den armen niet wt en reyckt van tgene dat hy cost van die
+
Matth. 3.
costelijcke cleederen crijgen, ende van zijn+
delicaet leuen? soo toont sy S. Jan die met kemels hayr ghecleet is, die wilt-honich adt, die Christum met zijnen vingher wees, die wech nemt de sonde des werelts. Voecht oock by desen den grooten Basilium, ende met hem die andere die in eenicheyt leefden, ende de menichte van den genen die vasten, liggende met den lichaem op de bloote aerde. Maer het sal genoech zijn mentie gemaeckt te hebben van dese weynige, de rest laet ick die toehoorders te ondersoecken. Want wy hebben de geheele Euangelische verhaelinge gheschildert, die ons leydt tot ouerdenckinge van goddelijcke dingen, ende ons vervult met blijschap.
+
Syn. Nic. II. Act. 6. vbi suprà
+
4. Als dese dingen ons voor oogen worden ghestelt, die herten van de ghenen die Godt vreesen, verheughen haer, de aensichten blosen, de ziele die bedroeft is,
H. de Vroom, T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe,
wordt in welluste ouerformt, ende singt met Dauid, Ick ben Godts ghedachtich
+
Psal. 76.
gheweest,+
ende ick heb verheught. Soo connen wy dan door die dinghen altijts Godts
ghedachtich zijn.
+
Ind. Syn. Nicen.
5. Laet ons dan ontfanghen die ouerleueringhe+
vande H. Kerck, der seluer legaetschap eeren, ende niet cleyn achten de godtvruchtighe ende goddelijcke gewoonte, ende niet curieus wesen in de oude ordeelen. Want al wat tot
ouerdenckinghe van Godt opgherecht wort dat is seker dat hem dat aenghenaem is. Maer die hun seluen wtsluyt van dese ouerleueringhe die sy ontfanghen hebben, ende gheweest sijn oprechte kinderen inde Catholijcke Kercke, sijn dat niet bastaerden ende gheensins wettighe kinderen? En geuoelen wy noch niet de loffelijcke oprechtinghe der Beelden? En gheuoelen wy niet dat wy gheestelijck door haer ghebrocht worden tot ouerdenckinghe van het voor-beeldt? voorwaer wy gheuoelent. Daerom en sullen wy de selue niet houden als eere onweerdich, maer wy sullen die grueten, eeren, ende schuldighe aenbiddinghe bewijsen. Oft v dan belieft gruetenisse, oft aenbiddinghe te noemen, tsal voorwaer aleens sijn, alsmen weet wtgesloten te worden die opperste eere latria ghenoemt, die alleen Gode toecomt.
H. de Vroom, T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe,