NIemant en can met recht die Catholijcken berispen dat wy die Beelden der Heyligen
ende princepaelijck van ons Lieue Vrouwe de Moeder Godts Maria omdraghen. Die
+
Exod. 25.
Priesteren van Moysis+
wet, als sy omdroeghen de Arcke des Heeren, soo droeghen sy oock om die goude Cherubinnen die bedeckten Godtspraeckstoel. Maer ick laet dese dinghen staen, want wy hebben exempelen genoech dienende tot onse materie, niet van ghisteren ghevonden.
+
Car. Sigo. lib. 1. De regno Italiae.
2. Als te Roomen een groote pest was,+
die veel menschen vernielde, soo gheschiedent hier neffens dat oock veel menschen als sy niesden, oft geeuden subitelijck stiruen. Ende als dit dickmaels gheschiede, ist een ghewoonte geworden die oock noch onderhouden wort, dat als iemant niest, dat hem Godt seghen v gheseyt wordt, oft als iemant geeut, dat hy een Cruys voor
H. de Vroom, T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe,
sijnen mont maeckt. Door die sterfte dan beroert sijnde die Paus Gregorius die eerste van dien naem, heeft dander iaer daer nae inghestelt een solemnele Processie op Paesdach ende om doen draghen met solemniteyt het Beeldt van ons Lieue Vrouwe, dat cunstelijck gheschildert was van S. Lucas nae het leuen, dat met groote deuotie bewaert worde in ons Lieue Vrouwe Kerck ad Presepe. Ende aldaer tBeeldt
ghedraghen was, daer houde de pest op, en volghde verlanghde saelicheyt. Waer ouer als die menschen alle Godt loofden, siet soo isser gehoort eenen Engel ons Lieue Vrouwe toesprekende met dese woorden, Regina caeli laetare, Alleluia, O Coninginne des hemels verblijdt v, Alleluia, Want die ghy gheweerdicht hebt te draghen, Alleluia, Is verresen soo hy geseyt hadde, Alleluia. Ende nae dat S. Gregorius dat ghebedt verstaen hadde, door goddelijcke ingeuen voleynde dat op dese manier, Ora pro
nobis Deum, Alleluia, Bidt Godt voor ons, Alleluia. Ende van dien tijt af, is dien
lofsanck inde heylighe Kerck ghebleuen inde Paesschelijcke feestdagen. Ende niet langh daer nae worden den Enghel ghesien sijn bloot sweert inde schee steken. Dat siende S. Gregorius seyde met blijschap tottet volck, hebt al goeden moet want ons wort ghetoont het
H. de Vroom, T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe,
eynde vande gramschap Godts, ende die sieckte die verginck.
3. Noteert dat ouer duysent iaer te Roomen ghehouden is Processie op den dach vande Verrijssenisse Christi, ende dat onder die het Beeldt vande reyne maghet ende Moeder Godts Maria is omghedragen geweest met groote deuotie, ende dat die pest heeft opgehouden. Als ick dit lese, doet my gheloouen dat ons Processie van Maestricht wtghestelt is tot t'sanderdaechs nae Paesschen om dat die bequaemelijck op den Paeschdach niet en can gehouden worden om de menichte van het volck dat communiceert ende ter taeffelen Godts gaet. Ende ick en twijffel niet alsoo die Stadt van Maestricht dickmaels besocht wort met die peste, dat om de selfde oorsaecke dese Processie gehouden wort op den tijt van Paesschen, om de welcke de selue
+
Serm. 2. de Pentec.
eertijts gehouden heeft S. Gregorius. O heylighe Moeder Godts Maria+
(seyt S. Bernaert) in v hebben die Engelen blijschap gheuonden, die rechtveerdighe gratie, ende die sondaers vergheffenisse inder eeuwicheyt. Te recht sien alle ooghen van alle creature in v, want in v, ende door v, ende van v, heeft die beleefde hant Godts hermaeckt dat hy ghemaeckt hadde. Wy weeten dat ten versoeck vanden Magistraet somtijts het Beeldt van
H. de Vroom, T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe,
ons Lieue Vrouwe van Maestricht om is ghedraghen ten tijde van peste, ende dat die pest heeft opgehouden.
+
Nicetas Choniates lib. 5. Manuele Comnen.
+
4. Manuel Comnenus Keyser van Grieckelant, die van Pannonien verwonnen hebbende, verblijdt van dese victorie, nae dat hy Godt hadde ghedanckt, sandt bode nae de Stadt om die tijdinge te bringhen, ende nae sommighe daghen is hy selue te Constantinopelen ghecomen met groote triumphe, daer hem te ghemoet quamen die borghers. Die geuanghenen quamen oock te voorschijn inde triumphe. Voor den Keyser ginghen vergulde waghenen met peerden witter dan sneeu, op welcke waghenen was het Beeldt van ons Lieue Vrouwe. Dien waghen volghen de naeste vrienden vanden Keyser, den Raet, ende die mannen vanden Magistraet. Daer nae volgde die Keyser sittende op een breet peert met fray cleederen ende met hem Contostephano autheur vande triumphe. Inghecomen sijnde inden tempel, ende Godt ghedanckt hebbende voor alle het volck, ghinck nae sijn Paleys, ende worde vermaeckt met tornoy-spelen.
+
Nicephor. Gregoras lib. 4. hist. Rom.
+
5. Michael Paleologus Keyser vanden Griecken, wederom ghecreghen hebbende Constantinopelen van Balduino, hy en ginck niet eer in Stadt, voor dat het Beeldt van ons Lieue Vrouwe door de gulde poort
H. de Vroom, T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe,
ingegaen was, ende als aldaer lofsangen het Beeldt waeren geschiet, soo ginck hy in stadt te voet, het Beeldt eerst voorgaende.
6. Ende wt dese voorghenoemde dinghen blijckt het ghebruyck van die Processien, Litanien ende ghebeden, dat die van t'beginsel de Catholijcke gehadt hebben. Dese
+
B. Rhena. in illud Tert. c. 4. lib. 2. ad vxor. Si
procedendum erit.
+
heeft naemaels vernieut oft vermeerdert Leo die eerste (want te segghen met Mamerco Bisschop van Vienen, dat hy die eerst inghestelt heeft en wil ick, noch en soude derren) als het scheen dat die werelt door een groote eertbeuinghe soude willen vergaen soo stelden hy openbaer Processien in, die wy Litanien noemen op het Griecx, nv ghemeynelijck ghenoemt Processien om dat sy op een langhe rijde twee ende twee ginghen, van d'een plaets tot d'ander gaende, ende met grooter stemme biddende. Ende dese Processien worden de mindere genoemt, diemen seyt niet langhe daernae ingestelt te hebben eerst de Paus Agapetus, dat die gehouden soude worden alle Sondaghen inde Tempels oft ront-om de Tempels, soo het ouer al gehouden wordt. Daernaer heeft die Paus Gregorius de groote oft meerdere Processien ingestelt, als het volck van alle oorden, in seuen ordene gaende d'een nae dander songh, als die pest seer vorts-ginck, ende veel volcx stirf. Die oorsaecke van die pest
H. de Vroom, T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe,
beschrijft Paulus Monick vanden bergh Cassini, die de historie heeft beschreuen vande Longobarden, den wonderlijcken ouerloop vanden Tyber, die een groot getal van slanghen hadde wtgheworpen, waer deur die Stadt geinfecteert worde, ende die menschen subitelijck vande pest stiruen, ende nam oock wech den Paus Pelagium, in wyens plaets volghde de Paus Gregorius, vande welcken wy bouen hebben gesproken, hoe dat hy die Processien heeft inghestelt.