Tractor Sazi en zijn supporters

Voetbal is in Iran de meest populaire sport. Er verschijnen sportkranten (voetbalkranten) die zowel door mannen als door vrouwen gelezen wordt. Voor veel Iraniërs is voetbal de enige vorm van vermaak. Dit geldt ook voor de meeste Tractor-supporters die mij tijdens het veldonderzoek dit duidelijk maakten. Voetbal was volgens hen de enige bron

van blijdschap in Iran.250 Voor de meeste supporters is voetbal dus één van de weinige

mogelijkheden van vermaak en blijdschap. Toch is voetbal voor hen meer dan alleen vermaak en geeft voetbal de mogelijkheid om het aannemen van een identiteit.

De identiteit van een voetbalclub komt in de clubsymbolen sterk naar voren. Het clubsymbool waarmee de supporters de club identificeren varieert. De adelaar, de Grijze Wolf of een tractor zijn de drie symbolen waarmee de voetbalclub, vaak samen,

249https://www.youtube.com/watch?v=iGesDy2vpZc geraadpleegd op 21 mei 2014. 250 Bijlage 3

~ 66 ~

geassocieerd wordt. De symbolisatie met een tractor komt natuurlijk door de naam van de club. Het is een symbool van kracht en verwijst naar de institutionele factor (de tractorfabrieken in Tabriz) die rol speelt bij de identiteit van de club. De adelaar wordt volgens de supporters die tijdens het veldonderzoek zijn gesproken gebruikt omdat de fans zich vergelijken met de supporters van Besiktas. Zij waren van mening dat de meest indrukwekkende supportersgroep van Turkije de supporters van Besiktas was. Deze laatstgenoemde voetbalclub heeft de (zwarte) adelaar als zijn symbool die ook door de

Tractor-supporters wordt gebruikt.251

De Grijze Wolf of de wolf heeft direct een band met het Turk-zijn.252 Op de

sociale media duiden enkele supportersgroepen zich als ‘wolven’ of ‘rode wolven’. Het stadion dat eigenlijk ‘Yâdegâr-e Imam’ (Erfenis van de Imam) heet wordt meestal aangeduid als ‘Qurtderesi’ (Wolvenvallei). Het is niet mogelijk om de conclusie te trekken dat dit alleen wordt gedaan door de supporters die zich vooral bekommeren om politieke kwesties. Wel zijn de meeste supporters die zich zo aanduiden meer

betrokken in politieke zaken.253

Het supporter-zijn van Tractor Sazi wordt door de meeste supporters van de club sterk geassocieerd met het Turk-zijn. Volgens de supporters stimuleert Tractor Sazi het nationaal bewustzijn en nationalisme onder de Azerbeidzjaanse Turken. Het is ‘de club van Azerbeidzjan’ en ‘trots van de Iraanse Turken’. Tractor Sazi is volgens de meeste supporters een antwoord van, volgens hen, gediscrimineerde Iraanse Turken. Volgens hen is Tractor dan ook niet allen de voetbalclub van de Azerbeidjaanse Turken maar

ook de voetbalclub van de Qasjqâî Turken en misschien zelfs de Turkmenen.254

Uit het veldonderzoek bleek dat Tractor Sazi-supporters vinden dat de club een vast onderdeel aan het worden is van de Turkse identiteit in Iran. Dit komt omdat de karikatuurcrisis in 2006 die door de supporters als mijlpaal wordt gezien voor de ‘ontwaking’ van de Iraanse Turken en de promotie van Tractor Sazi naar de hoogste divisie van Iran in 2008 kort achter elkaar plaatsvonden. Beide factoren voedden elkaar. Dit is de verklaring waarom de meeste supporters van Tractor nog maar voor vier of vijf jaar de supporter zijn van de club. Tractor Sazi is dus door zijn supporters min of

251 Ibidem.

252 In Turkije is het vooral een symbool van een nationalistische partij. Onder Iraanse Turken is het een symbool van het Turk-zijn.

253 Ibidem. 254 Ibidem

~ 67 ~

meer de club geworden van de ‘ontwaking’ en het groeiende nationaal bewustzijn

onder de Iraanse Turken.255

De supporters vergelijken Tractor Sazi met FC Barcelona. FC Barcelona is de club van Catalonië. De Barcelona-supporters zien Catalonië als het machtigste land, rijker dan Spanje, zonder staat in Europa. De Catalanen klagen dat ze de rest van Spanje subsidiëren. FC Barcelona vormt de voornaamste bron van de Catalaanse trots en

groeide uit als het boegbeeld van Catalonië.256 Er is een echter een verschil. In

tegenstelling tot Tractor Sazi wint Barcelona regelmatig bekers zowel in Spanje als in Europa. Dit betekent dus dat de gelijkenis met FC Barcelona niet ligt aan de sportieve successen maar aan de regionalistisch en politiek getinte identiteit van FC Barcelona. Zuid-Azerbeidzjan wordt dan ook geprofileerd als een Catalonië. Zo een identificatie wordt langzamerhand ook gedaan door de Iraanse media die de wedstrijden van

Tractor tegen de twee clubs uit Teheran soms beschrijft als de ‘El Clasico van Iran’.257

Tijdens het veldonderzoek werd het mij duidelijk dat de spelers van Turkse komaf meer geliefd werden door de supporters dan niet-Turkse spelers. De bijnaam van zo een speler is bijvoorbeeld ‘Turkzoon’ wat duidelijk maakt dat hij deels wordt geliefd wegens zijn afkomst. Toch maakt het de supporters niet uit wat de etnische afkomst van hun spelers zijn. Het gaat hun om de trots die ze met successen Iraans-Azerbeidzjan

schenken.258

Over henzelf denken dat ze net als de club ‘anders’ zijn. Zoals het bleek uit het veldonderzoek vinden de supporters van Tractor Sazi dat zij de meest intense en de meest trouwe supportersgroep zijn in Iran. Ze vergelijken zich hierbij met de supporters van Besiktas. Ze beweren alle records gebroken te hebben qua supportersaantal in Iran.

Zelfs tijdens wedstrijden in Teheran zouden ze de meerderheid vormen.259

Supporters van Tractor benadrukken dat ze ‘apart’ en ‘anders’ zijn. Dit heeft volgens hen drie redenen. De eerste is dat ze de stagnerende Iraanse voetbal (zowel qua rivaliteit als qua gemiddeld supportersaantal in de stadions) een nieuwe impuls hebben gegeven. De wedstrijden tegen Istiqlâl en Persepolis worden sinds een paar jaar door de Iraanse media bericht als ‘grote wedstrijden’. Ze hebben de records ‘gemiddelde

255 Ibidem.

256 Simon Kuper ‘Voetbal als oorlog’ 155-157.

257 ‘El Clasico’ is in Spanje de benaming van de wedstrijden tussen Barcelona en Real Madrid. Bijlage 3. 258 Ibidem.

~ 68 ~

supportersaantal per seizoen’, ‘supportersaantal in één wedstrijd’ en ‘geregistreerde

supportersaantal’ van Iran naar eigen zeggen in hen handen.260

De tweede reden is volgens de supporters dat onder hun meer goed opgeleiden (dokters, advocaten, ingenieurs etc.) zijn dan in vergelijking met andere clubs van Iran. De supporters van Tractor Sazi zijn volgens hen intellectueler dan de fans van andere

clubs die vooral minder opgeleid en armer zijn.261

De derde en volgens hen de meest belangrijke reden zijn de politieke uitingen die ze verwoorden. Deze politieke inbreng zou ervoor zorgen dat jong en oud, man en vrouw heel Zuid-Azerbeidzjan zich betrokken voelt tot Tractor Sazi. De meeste supporters van Tractor waren door de politieke uitingen verleid om hun oude clubs, Istiqlâl of Persepolis, te verlaten voor een voetbalclub wiens supporters opkomen voor het Turk-zijn in Iran. Tractor gaf en geeft zijn nieuw verworven supporters dus een

bepaalde identiteit.262

De Azerbeidzjaans-Turkse supporters van Tractor noemen zich ‘Turk’, ‘Azerbeidzjaanse Turk’ of ‘Azerbeidzjaniër’. De term ‘Azeri’ wordt bewust vermeden. De supporters van Tractor zijn geen hooligans. Toch vertellen ze met trots dat ze worden gevreesd en gerespecteerd. Zo een neiging samen met nationalisme, zich openlijk uiten tegen de staat en in aanraking komen met de politie zijn tekenen van

hooliganisme.263 Wanneer de hooligans op deze wijze gedefinieerd worden kan de

conclusie getrokken worden dat ze trekken hebben van hooligans. Dit betekent echter

niet dat ze uit zijn op geweld of herrieschoppen.264

Een opmerkelijk associatie van de supporters was met begin 2014 vetrokken Portugese coach Toni Oliveira. Tijdens het veldonderzoek werd het mij duidelijk dat ze veel liefde koesteren voor de trainer omdat hij net als hen, zoals één van hun het verwoordde, een beetje ‘gestoord’ is. De emoties en lichaamstaal die hij toont tijdens de wedstrijden zorgt voor sympathie en vergelijking onder de supporters. Verder was hij met zijn successen en zijn trouw aan de club min of meer een weerspiegeling van de

supporters.265

260 Ibidem.

261 Ibidem. 262 Ibidem.

263 Anthony King ‘The postmodernity of football hooliganism’ The British journal of sociology 48 (1997) 576-593 aldaar 582-584.

264 Bijlage 3. 265 Ibidem.

~ 69 ~

De supporters zijn een belangrijke factor bij het bepalen van de identiteit van de club. Hierbij moet vermeld worden dat zij niet de enige factor zijn. In 2011 werd Tractor Sazi opgekocht door de Iraanse Revolutionaire Garde (Sepah). Er zijn weinig supporters van Tractor die zich positief uiten over de clubleiding. De supporters maakten mij in februari 2014 duidelijk dat de club opgekocht was met het doel om de supporters in de gaten te houden. De supporters hebben het gevoel dat het bestuur eigenlijk niet blij is met hun en hun politieke uitingen in de stadions. De meesten vermeldden ook dat soms het bestuur de successen van Tractor Sazi bewust in de weg stond. Grote successen zou het clubbestuur niet willen omdat ze volgens hen vreesden voor een euforie dat zou uit

kunnen lopen tot grote demonstraties.266 Het ontslag en de aanneming van Toni

Oliveira voor de tweede keer als coach was een twistpunt tussen het bestuur en de supporters. Naar eigen zeggen kwam het door druk van de supporters dat Toni Oliveira in 2014 werd heraangenomen. Kortom er is dus een spanning tussen de supporters en

het clubbestuur.267

Ondanks dat er alternatieve voetbalclubs zijn in Tabriz en ondanks het clubbestuur heeft Tractor Sazi in vergelijking met de alternatieven meer populariteit onder de Azerbeidzjaanse Turken. De supporters maakten duidelijk dat dit kwam door de geschiedenis van de club. De clubkleuren lieten denken aan de vlaggen van Turkije en Azerbeidzjan waardoor ook een voorkeur ontstond. Als laatst, Tractor Sazi was de eerste club uit Tabriz die na de karikatuurcrisis in 2006 promoveerde naar de hoogste Iraanse divisie. Tractor Sazi is dus ondanks de Revolutionaire Garde de club van de

‘ontwaking’ van de Azerbeidzjaanse Turken.268

Voor de supporters zijn de rivalen Istiqlâl en Persepolis. Dit maken ze in hun

spreekkoren duidelijk.269 Gezien de landskampioenschappen is zo een rivaliteit

onlogisch. Hoewel Istiqlâl en Persepolis twee van de meest succesvolle clubs van Iran zijn heeft Tractor Sazi nog geen landskampioenschap gewonnen. De Iraanse beker is pas

in 2014 gewonnen. De rivaliteit heeft dus weinig te maken met sportieve successen.270

De supporters geven dit toe en merken op dat het gaat om een politieke (regionale) rivaliteit. Istiqlâl en Persepolis worden door de supporters gezien als de clubs van het

266 Ibidem.

267 Ibidem. 268 Ibidem.

269 Voorbeeld is: ‘Istiqlâlçi degilem, Perspolisçi degilem, and ola Allaha ben Traxtoru çok sevirem’ oftewel ‘Ik ben geen fan van Istiqlâl, ik ben geen fan van Persepolis, ik zweer bij God ik hou veel van Tractor’. Zie: Ibidem.

~ 70 ~

regime en de staat. Deze twee clubs uit Teheran worden dus geprofileerd als clubs van de Perzen en de hegemonie die Zuid-Azerbeidzjan benadelen en spotten met de

Azerbeidzjaanse Turken.271

De supporters van Tractor gaven aan dat alle clubs uit Tabriz, Machine Sazi, Sjahrdâri en Gostaresj, als broederclubs worden gezien. De wedstrijden verlopen zonder slag en stoot vertelden ze mij. Tijdens deze wedstrijden werd voor elke gemaakte doelpunt gezamenlijk gejuicht. Dit betekent dat de grootste rivalen van Tractor Sazi zijn veranderd in vergelijking met de jaren 1990 en daarvoor. Tractor-supporters koesteren rivaliteit op landelijk niveau in plaats van plaatselijk.

In document Tractor Sazi (pagina 66-71)