2. VOETBAL EN RIVALITEIT: IRAN EN TRACTOR
2.8 De nieuwe rivalen
Op regionaal en stedelijk niveau binnen Iraans-Azerbeidzjan lijkt Tractor Sazi na 2009 twee concurrenten te hebben. De in 2008 opgerichte voetbalclub Gostaresj Foolad (Uitbreiding Staal) eindigde als nummer tien in het seizoen 2013-2014 van de hoogste
divisie.215 De clubkleuren van dit team is blauw-wit en die van Tractor is rood-wit. De
clubkleuren laten denken aan de rivaliteit tussen Persepolis (rood-wit) en Istiqlâl
211 Emil Souleimanov ‘The evolution of Azerbaijani identity’ 81.
212 Iranian Students’ News Agency دوش یم ظفح ،یزاسروتکارت یلعف ینف رداک درک ملاعا ار زیربت یزاسروتکارت هاگشاب هریدم تئیه یاضعا اروشاع هاپس هدنامرف' (Asjûra-commandant heeft de bestuursleden bekendgemaakt: Huidige technische leiding van Tractor behoud zijn positie) 11 juni 2011 http://tabriz.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=19284 geraadpleegd op 14 mei 2014.
213 Simon Kuper ‘Voetbal als oorlog’ 155. 214 Emil Souleimanov ‘Iranian Azerbaijan’.
~ 48 ~
wit). Gostaresj Foolad (die in de regio ‘Göy Polatçilar’ oftewel ‘Blauwe smeden’ wordt
genoemd) heeft echter veel minder supporters dan Tractor Sazi Tabriz.216
Een andere stedelijke concurrent is Sjahrdâri, de club van de Gemeente van Tabriz, die in het jaar 1986 werd opgericht. In het seizoen 2010-2011 en 2011-2012 voetbalde de club samen met Tractor Sazi in de hoogste divisie. Sjahrdâri was niet zo succesvol als Tractor en degradeerde dan ook na twee seizoenen. Hoewel het een terugkeer had afgedwongen mocht het niet deelnemen aan de Iraanse Pro League
wegens een omkoopschandaal.217
Het ziet er dus uit dat de oude rivaliteitpatronen zich voortzetten. De plaats van Machine Sazi lijkt te zijn ingenomen door een andere club met een duidelijke institutionele identiteit namelijk Gostaresj Foolad. Sjahrdâri, weer een club met een sterke institutionele identiteit, heeft zijn positie in de jaren 1990 tegenover Tractor Sazi kunnen behouden. In het vorige deelhoofdstuk was het duidelijk geworden dat na 2009 vooral de supporters de identiteit van Tractor bepaalden. De supporters lijken echter andere rivalen in prioriteit te hebben.
De meest beladen wedstrijden van Tractor Sazi worden gespeeld tegen de clubs uit Teheran namelijk Istiqlâl en Persepolis. Tijdens deze wedstrijden ontstaan er vaak etnisch en nationalistisch getinte gevechten tussen de supporters waarbij de politie en veiligheidsmedewerkers niet terugdeinzen om de kant van de etnische Perzen te kiezen. Een overwinning van Tractor op Istiqlâl zorgde voor een uitbundige viering in Tabriz die gepaard ging met politieke eisen. De politie en veiligheidsmedewerkers grepen in
waardoor een wekenlang durende protestgolf ontstond.218 Deze wedstrijden zijn dus
meer beladen dan de wedstrijden tegen de regionale concurrenten.
Het is dus duidelijk dat de rivalen van Tractor Sazi en zijn supporters niet meer op regionaal of stedelijk niveau zijn maar op landelijk niveau. De supporters zien
Sjahrdâri of Gostaresj Foolad niet als zijn grote rivalen maar Istiqlâl en Persepolis.219 Het
komt zelfs voor dat ze Gostaresj Foolad steunen in wedstrijden tegen andere teams. Voor de meeste Tractor-supporters gaat het namelijk vooral om de successen en
216 Bijlage 3.
217 Tehran Times ‘Shahrdari Tabriz relegated from IPL’ 14 mei 2013 http://www.tehrantimes.com/sports/107680-shahrdari-tabriz-relegated-from-ipl geraadpleegd op 14 mei 2014.
218 Emil Souleimanov ‘The evolution of Azerbaijani identity’ 81. 219 Bijlage 3.
~ 49 ~
internationale bekendheid van Tabriz en Zuid-Azerbeidzjan.220 De redenen waarom
Istiqlâl en Persepolis zijn uitgegroeid als de grootste rivalen volgens de supporters zal uiteengezet worden in hoofdstuk 3.
2. 9 De Perzischtalige media over Tractor
De groei van de populariteit van de Tractor Sazi in Azerbeidzjan heeft er ook voor gezorgd dat de Iraanse media aandacht begon te besteden aan de supporters van Tractor Sazi. In dit deelhoofdstuk zal er gekeken worden wat voor rivaliteiten en identiteiten de Perzischtalige media Tractor Sazi en zijn supporters toeschrijft. Door de houding van de Tractor supporters maar ook de voetballers had de berichtgeving ook relatie met de Azerbeidzjaans-Turkse nationalisme in Iran. Hier volgen een paar voorbeelden hiervan.
Op 14 februari 2014, de dag dat Tractor Sazi de Iraanse beker had gewonnen, werd door Khabar Online (een Perzischtalige nieuwssite op internet) via de mond van Said Daqîqi, de winnende doelpuntmaker, het volgende bericht: ‘Daqîqi: Het doelpunt en het kampioenschap opgedragen aan alle Azeri-sprekenden.’ In het bericht wordt de relatie tussen de Tractor-supporters en de Azeri taal (Azerbeidzjaans-Turks), via de mond van Daqîqi, onderstreept. De doelpuntenmaker droeg de overwinning op aan
alle Azeri-sprekende supporters van Tractor en Azerbeidzjaniërs.221
Op de internetsite van ‘Asr-e Iran’ (De eeuw van Iran, een politieke krant) verscheen op 15 februari 2014 een artikel waarin de vieringen in Tabriz werden behandeld. De auteur van het artikel trok, aan de hand van de vieringen, de conclusie dat voetbal voor Tractor niet een kwestie was van ’22 mannen die een bal trappen’. In Azerbeidzjan (de auteur gebruikt de term ‘راید’ (diyâr) wat het beste kan vertaald
worden als ‘oord’) geeft voetbal de gelegenheid om zich te uiten, om de kreet van de
Urmiye-meer te laten horen, om de taal van het moederland te eren, om zich te laten
zien en op te scheppen.222
220 Afshin Afshar en Hadi Mahdavi ‘Iran’s Hazfi Cup Final more than just a final for Tabriz fans..’ 12 mei 2010 Goal.com http://www.goal.com/en/news/1775/asian-editorials/2010/05/12/1920447/goalcom-iran-special-persepolis-stand-between-tabriz-of-east geraadpleegd op 15 juni 2014.
221 Khabar Online اهنابز یرذآ مامت هب میدقت ینامرهق و لگ نیا :یقیقد (Daqîqi: Het doelpunt en het kampioenschap opgedragen aan alle Azeri-sprekenden) 14 februari 2014 http://khabaronline.ir/detail/338440/sport/premiere-league geraadpleegd op 14 mei 2014. 222 Ehsân Mohammadi دیباوخن زیربت هک یبش (Een slapeloze nacht in Tabriz!) 15 februari 2014 Asr-e Iran
http://www.asriran.com/fa/news/320921/%D8%B4%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2-%D9%86%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%AF
~ 50 ~
Een opvallend krantenbericht verscheen op de voetbalkrant ‘Fotbolistân’ die op 16 februari 2014 met een krantenkop in het (Azerbeidzjaans-)Turks verscheen. ‘Lach, lachen past bij een bloem: Azerbeidzjan heeft gelachen.’ (Zie: Bijlage 5 Afbeelding 1.) In de krantenkop zijn meerdere woordspellen (in Turks en Perzisch) gebruikt. De overwinning van Tractor Sazi werd in het Turks bericht en werd de overwinning
gepresenteerd als een victorie van heel Iraans-Azerbeidzjan.223
Op 9 maart 2014 verscheen een artikel in de Perzischtalige sectie van Al-Mezmaah, een denktank gevestigd in de Verenigde Arabische Emiraten, waarin Tractor Sazi en zijn supporters uitvoerig werden behandeld. Hierin werd geschreven dat Tractor voor Iran een nieuwe democratische discours hanteerde tegen het racistische beleid van de staat. De relatie van de supporters met staatsracisme, publieke participatie in beleid, Azerbeidzjaanse of Turkse identiteit, Azerbeidzjaanse natie en zijn wensen en blijdschap werden uiteengezet. De economische impact van Tractor op de regio werd eveneens
behandeld.224 In het artikel valt het op dat het met een ‘insiderperspectief’ is geschreven.
Het artikel kiest duidelijk de kant van Tractor en zijn supporters.
Kortom, voor de Perzischtalige media begint Tractor Sazi steeds vaker als symbool te staan voor heel Iraans-Azerbeidzjan en wordt de club en zijn sympathisanten vaak gerelateerd aan het Azerbeidzjaans-Turks in Iran. Dit betekent dus dat Tractor Sazi geassocieerd wordt met een etnische identiteit in Iran.
2. 10 Conclusie
In dit hoofdstuk kwam het naar voren dat voetbal wegens zijn populariteit overal in de wereld sterk beïnvloed werd door de politiek of juist andersom. De rivaliteiten tussen voetbalteams worden beïnvloed door verschillende factoren die zich zowel binnen als buiten het voetbalveld bevinden. Iran, een land waarin de regimes zich altijd hebben bemoeid met voetbal, is hierbij geen uitzondering. Het land is juist één van de landen waarin voetbal nog belangrijker wordt omdat het zorgt voor vrije politieke meningsuiting.
223 Fotbolistân ‘ودلوگ ناجیابرذا :راشارای قاملوگ هلوگ ،لوگ’ (Lach, lachen past bij een bloem: Azerbeidzjan heeft gelachen) 16 februari 2014. Zie: Bijlage 5 voor de krantenkop en andere krantenkoppen.
224 Umud Evren ‘ناجیابرذآ یعامتجا شبنج رب روتخارت هاگشاب ریثات’ (De impact van Traxtor Club op de sociale beweging van Azerbeidzjan) 9 maart 2014 in: Al-Mezmaah http://almezmaah.com/persian/news-view-49.html geraadpleegd op 14 mei 2014.
~ 51 ~
Tractor Sazi die een institutionele factor als één aspect van zijn identiteit heeft was tot voor 2009 een voetbalclub waarvan de rivaliteiten lagen op regionaal of plaatselijk niveau. Na 2009 maakte de club haar grootste successen mee en mede door de politisering van de supporters liggen sindsdien de rivaliteiten op landelijk niveau. De supporters namen vanaf 2009 een duidelijke politieke houding aan. Ondanks dat de Revolutionaire Garde, de institutionele sponsor van Tractor, wordt de club door zijn gepolitiseerde supporters gezien als de club van Zuid-Azerbeidzjan en de Azerbeidzjaanse Turken.
In het volgende hoofdstuk zullen de supporters en hun politieke houding gedetailleerder geanalyseerd worden. Hieruit zal onder andere blijken waarom de supporters sinds 2009 sterk gepolitiseerd zijn waardoor Tractor Sazi is uitgegroeid tot het boegbeeld van Zuid-Azerbeidzjan.
~ 52 ~
(...)’ نادرلالوی وب قاج هچئگ روتخاریت لاغاب یویرلاغوپوت رئو سس …سس ماغییآ رئو سفن ‘ماراو ‘(…) Van deze wegen Zal tractor rijden Hou je hielen gedeisd Stem… Geef stem Ik ben ontwaken Geef adem Ik ben er!’225
225 Ziba Karbassi ‘Qaranligimdan Turân dillenir’ (Vanuit mijn duisternis komt Toerân ter sprake) https://www.youtube.com/watch?v=jBC60BVvnRU