Topicanalyse

Ik voer een topicanalyse uit om te kijken of de onderwerpen die zijn behandeld in het live debat en op Twitter met elkaar overeenkomen en welke relatie de topics op Twitter hebben met het debat. Topicanalyses identificeren de semantische relatie van uitingen en vergelijken deze met elkaar (Herring, 2003). In dit onderzoek is de samenhang tussen de topics van de frontchannel en de backchannel geanalyseerd en met elkaar vergeleken. De eerste stap is om een topicanalyse op het live debat uit te voeren. Op deze manier breng ik in kaart welke onderwerpen er in het debat zijn aangesneden en hoe de onderwerpen in het debat zich ontwikkelen. Daarna voer ik een topicanalyse op de tweets in de backchannel uit. Deze topicanalyse is een vorm van CMDA en heeft als doel om te achterhalen welke onderwerpen discussianten in de backchannel-berichten aansnijden en hoe de topic-ontwikkeling eruitziet.

Vervolgens zijn beide topicanalyses met elkaar vergeleken, dit proces is niet beschreven door Herring, waardoor er een extra stap aan de topicanalyse is toegevoegd. Wanneer in de frontchannel en in de backchannel dezelfde topics zijn gebruikt, bestaat er een grote kans dat desbetreffende tweet een reactie is op het debat. Om deze conclusie te kunnen trekken moet er wel eerst naar de context van de tweet en het debat worden gekeken.

Omdat de tweets reacties zijn op het live debat, wordt het debat eerst geanalyseerd. Op die manier ontstaat er een goed beeld van welke topics er aan bod komen en kan hierop worden ingespeeld bij de topicanalyse van de tweets. Wanneer dezelfde topics op Twitter zijn behandeld, krijgt deze tweet hetzelfde topic-label als een topic in het debat. Dit proces is een wisselwerking tussen de beide analyses. Om een koppeling tussen de uitingen in het debat en de tweets te maken is het van belang dat, wanneer gelijke onderwerpen zijn behandeld, zij ook hetzelfde topic-label krijgen. Hierdoor worden beide analyses meerdere keren naast elkaar gelegd, om er zeker van te zijn dat dezelfde onderwerpen ook hetzelfde label krijgen. Daarnaast kan het ook zijn dat er in een tweet heel specifiek op een bepaalde uiting wordt ingegaan, die niet voorkomt in de topicanalyse van het debat. In dat geval wordt er nog een keer naar de topicanalyse van het debat gekeken, omdat het verloop van de topics misschien niet specifiek genoeg in kaart is gebracht en er nader gespecificeerd moet worden.

3.5.1 Topicanalyse live debat

Het bepalen van de topics verloopt in drie stappen: eerst worden de hoofdondwerpen van het live debat bepaald, vervolgens de topics van het live debat en daarna de topics van de tweets. De globale structuur (deelsectie 3.2.2) van het debat is het uitgangspunt, omdat dit een goed overzicht van de ontwikkeling van het debat biedt.

Hoofdonderwerpen

Met deze globale structuur in het achterhoofd stel ik de hoofdonderwerpen van het debat vast. De moderator brengt een heel duidelijke structuur aan het debat en benoemt over welk onderwerp er wordt gepraat. De rol van de moderator en de duidelijke structuur van het debat maken het bepalen van de topics eenvoudiger en een minder subjectief proces. Door deze signalen op te pikken kan het algemene onderwerp van een bepaald debatonderdeel worden vastgesteld. De moderator geeft bijvoorbeeld heel duidelijk aan dat er halverwege het debat over de verduurzaming wordt gediscussieerd en wanneer er in zijn ogen wordt afgeweken van dit onderwerp, geeft hij dit aan. Door dit soort hints is het globale onderwerp van een debatgedeelte vast te stellen. Door de afgebakende structuur

28

van het debat is het ook mogelijk om goed te bepalen wanneer het ene onderwerp eindigt en het andere start. Door deze hoofdonderwerpen vast te stellen, leg ik een basis voor het volgende niveau van de topicanalyse: het bepalen van de topics in het live debat.

Topics live debat

Nadat de hoofdonderwerpen zijn vastgesteld, wordt het verloop van deze algemene onderwerpen gedetailleerd beschreven. Op deze manier ontstaat er een inzichtelijk beeld van de ontwikkeling van de algemene onderwerpen, en wat voor topics binnen dit algemene onderwerp worden behandeld.

Het bepalen van de topics is een lastiger proces doordat deze minder duidelijk worden aangegeven door de moderator. In dit proces moet er echter ook goed worden geluisterd naar signalen vanuit het debat. Tijdens de betogen wordt vaak door de sprekers aangegeven hoe hun betoog er precies uitziet. Ze zeggen bijvoorbeeld dat er drie punten op hun agenda staan, dit zijn dan vermoedelijk de topics. Een ander voorbeeld waaruit blijkt dat er wordt gewisseld van topic is wanneer Ewald Engelen aangeeft dat hij toch nog even terug wil komen op een eerder gestelde vraag. Hij geeft op deze manier zelf aan dat hij terug wil komen op een eerder aangesneden topic.

De topics lopen van het ene onderwerp over in het andere. Dit gebeurt de ene keer duidelijker of geleidelijker dan de andere keer. Om een topic te kunnen vaststellen is het belangrijk om te herkennen waar een bepaald gedeelte in het debat inhoudelijk over gaat; wat de inhoudelijke kern van een gedeelte van het debat is. Op die manier is de semantische betekenis van een uiting vastgelegd. Deze kern is bijvoorbeeld herkend doordat er voorbeelden worden gegeven die deze kern verduidelijken. Het kan ook het geval zijn dat er meerdere argumenten worden aangedragen over hetzelfde topic, op deze manier is de kern en dus ook het topic te herkennen. Door me altijd af te vragen wat de kern van een bepaalde uiting is, kan ik het topic van deze uiting herkennen. Het vaststellen van deze topics vormt de daadwerkelijke topicanalyse. Deze topics zijn dan ook vergeleken met de topics in de tweets.

Niveau topics

Het is zaak dat deze topicanalyses op het juiste niveau worden geanalyseerd, dit is een kwestie van granulariteit. Tweets kunnen maar 140 tekens bevatten, waardoor zij in veel gevallen op een specifiek onderdeel in het debat ingaan. Hoe gedetailleerder het debat is geanalyseerd, hoe beter de koppeling met de tweets kan worden gemaakt. Het niveau waarop de topics worden geanalyseerd, pas ik aan op het niveau waarop er op Twitter is gereageerd. In veel gevallen is dit vrij specifiek en het is daarom noodzakelijk dat het debat net zo specifiek is geanalyseerd. Het niveau waarop de topics worden geanalyseerd is dus gelijk met het meest specifieke niveau waarop er op Twitter is gereageerd op het debat. Er kan natuurlijk ook te specifiek naar de topics worden gekeken, waardoor het onmogelijk is om overeenkomende topics te vinden. Bij de topicanalyses wordt daarom naar een goede balans gezocht, zodat ik de topics op het juiste niveau analyseer.

Bij deze topicanalyses is het doel dat wanneer een tweede onderzoeker de topicanalyses zou uitvoeren, deze dezelfde resultaten krijgt. Het is mogelijk dat deze onderzoeker de topics onder een andere noemer zou scharen, maar het voornaamste is dat deze inhoudelijk dezelfde topics onderscheidt. Dit betekent dat een tweede onderzoeker dezelfde gedeelten van het debat onderscheidt en hier hetzelfde topic inziet, zowel in de uitingen in het live debat als op Twitter.

29

3.5.2 Topicanalyse tweets

Bij elke tweet bepaal ik tot welk topic deze behoort door het centrale onderwerp van de tweet te benoemen. Hierbij kijk ik naar de topics die aan bod zijn gekomen in het live debat, om ervoor te zorgen dat de topics in het debat en in de tweets waar mogelijk hetzelfde topiclabel krijgen.

Mede doordat er maar weinig karakters in een tweet kunnen worden gebruikt is het soms lastig om te bepalen wat er met een tweet wordt bedoeld. In dit geval is de tweet ambigu. Als hier in het onderzoek sprake van is, wordt het aangegeven en worden deze tweets in een bepaalde categorie geplaatst. Door de afgebakende datacontext en door de informatie van de redacteur, wordt niet verwacht dat dit vaak voorkomt.

3.5.3 Resultaten topicanalyse

Als beide topicanalyses zijn uitgevoerd, worden de resultaten geïnterpreteerd. Om te bepalen of de backchannel-berichten inhoudelijk bijdragen aan het debat, wordt er bepaald wat voor soort onderwerpen er zijn aangesneden en worden de topics in de tweets gecategoriseerd. Deze categorieën zijn opgesteld aan de hand van wat de topics inhoudelijk over uitingen in het live debat zeggen. Er zijn vijf topiccategorieën opgesteld. Binnen deze categorieën valt een tweedeling te maken tussen topics die ingaan op het live debat, de

informatieve topics en de citaattopics, en tweets die niet inhoudelijk op het debat ingaan, de waarnemingstopics, metacommunicatie-topics en de overige topics. Het opstellen van de

topiccategorieën is een inductief proces, omdat deze zijn ontstaan uit de analyse. Informatieve topics

Wanneer een tweet hetzelfde onderwerp behandelt als een uiting in het debat, komt het topic van de tweet overeen met een topic in het live debat. Het topic uit het debat en op Twitter krijgen dan ook hetzelfde topiclabel. Door vervolgens de context van het debat en de tweet te analyseren wordt bepaald of de uiting in het debat en in de tweet ook daadwerkelijk inhoudelijk overeenkomen. In dit geval voegt de tweet op een of andere manier informatie toe aan het debat. Dit worden de informatieve topics genoemd.

Citaattopics

In tweets met citaattopics worden uitingen uit het live debat direct of indirect herhaald. Aan deze tweets wordt verder nauwelijks iets toegevoegd. Het zijn als het ware stukjes uit het debat die in dezelfde of andere vorm worden verstuurd via Twitter. Het komt bijvoorbeeld vaak voor dat er een quote uit het live debat is verstuurd via Twitter. In dit geval is er niet inhoudelijk gereageerd op een stelling uit het live debat, maar wordt er enkel informatie gedeeld. In sommige gevallen wordt iemand zijn mening over desbetreffende uiting summier weergegeven door bijvoorbeeld ‘haha’ toe te voegen, een bepaalde hashtag te gebruiken of door geladen woorden als ‘fijn’, ‘goed’ of ‘afserveren’ te gebruiken.

Waarnemingstopics

Er zijn ook tweets verstuurd die wel over het debat gaan, maar die niet inhoudelijk op uitspraken uit het live debat ingaan. In tweets met waarnemingstopics worden de waarnemingen van de zender gedeeld. Er wordt in deze tweets ingegaan op situatie en vorm van het debat. In deze tweets wordt bijvoorbeeld iets gezegd over de houding van Ewald Engelen, het aantal mannen in pak of over het aantal deelnemers aan het debat.

Metacommunicatie-topics

De topics die in deze categorie vallen, gaan over de communicatie rondom het live debat. Dit zijn bijvoorbeeld tweets met de link naar de livestream, over de kwaliteit van het geluid of over de zichtbaarheid van het podium.