De Syrische opstand

De landen waar de leiders, al dan niet met veel bloedvergieten zijn verdreven proberen in de zomer van 2012 nieuwe regeringen te vormen en, al dan niet succesvol, rust onder de bevolking te bewaren. Één man zit nog in het zadel en is niet van plan daar iets aan te veranderen. Bashar al-Assad, de Syrische president is al sinds 2000 aan de macht en is daarmee de vierde generatie uit zijn familie die het land bestuurt. 165

!

Net als tijdens de Iraanse groene ‘Twitter revolutie’, werden demonstraties georganiseerd en gevoed door informatie op sociale media zoals Twitter, Facebook en Youtube. Niet alleen voorzag sociale media in het organisatorische onderdeel van de revoluties, mensen ontmoeten elkaar via deze netwerken, maar de sociale media speelde ook een rol in het voorzien van beeldmateriaal. Onbewerkte foto- en video-opnames werden per mobiele telefoon snel geüpload op het internet en gedistribueerd over de hele wereld, en overgenomen door internationale nieuwssites en zenders. In deze thesis wordt onderzocht hoe nieuwsorganisaties omgaan met de informatiestroom die voortkomt uit sociale media zoals Twitter, Facebook, Youtube. Vooral wanneer journalisten zelf niet worden toegelaten in het desbetreffende land en

166

daardoor ook niet de mogelijkheid hebben om de informatie die ze krijgen via het Internet, vaak illegaal gedistribueerd, te verifiëren. Zoals in Syrië is gebeurd in de eerste maanden van de opstand.

5.2 De Syrische opstand

!

Het lijkt gek om in dit hoofdstuk het conflict in Syrië als ‘opstand’ te benoemen. Aangezien het is geëvolueerd tot een bloedige burgeroorlog die al ruim drie jaar duurt. Het dodental passeerde in augustus 2014 de 191.000. De doden zijn grotendeels burgers. Duizenden kinderen, onder wie ruim 2000 kinderen onder de tien jaar. Veel 167

dood en verderf is gezaaid door de terroristische groepering Islamitische Staat (IS), voortgekomen uit Islamitische Staat van Irak en Syrië (ISIS). Een groep extremistische moslims waar terreurgroep Al-Qaida afstand van neemt omdat ze ‘te extreem zijn voor

Huffington Post: Bashar al-Assad, Syrian Leader, Now A Global Pariah, 21 oktober 2011

165

Eikelboom (2014), p.11, 249

166

United Nations Human Rights Office: Pillay castigates “paralysis” on Syria, as new UN

167

hen’. Nieuws over IS beheerst nu de bulletins. Hoe ze jacht maken op ongelovigen 168

en etnische minderheden uitmoorden, met het doel een kalifaat uit de roepen in hun eigen staat. Terwijl ISIS begon als Jordanese groep, die zich vanuit Irak aansloot bij een oppositieleger van al-Nusra dat streed tegen de Syrische regering. In de Arabische Lente.

!

Sinds het begin van die Arabische Lente in Tunesië hebben de Syrische autoriteiten de jacht op politieke gevangen, waaronder advocaten, dissidenten en journalisten geïntensiveerd. In maart 2011 gaan de Syriërs de straten op om de vrijlating te eisen van politieke gevangenen. De overheid probeert de mensen tot rust te manen. Vanaf 1963 geldt de noodtoestand in Syrië, waardoor politieke vrijheid ernstig beperkt is. Deze wordt op 11 april 2011 opgeheven door al-Assad, om de opstandelingen tegemoet te komen, maar de opstand duurt voort en groeit uit tot een bloedige burgeroorlog waarin het leger tegenover een versplinterde oppositie staat. 169

Ondanks internationale druk blijft al-Assad militair optreden tegen zijn eigen bevolking, een poging om de protesten in toom te houden. De rol die de oppositie, of rebellen speelt wordt ook steeds agressiever en fragmenteert in meerdere extremistische legers, onder wie ISIS. Op initiatief van de Arabische Liga laat al-Assad in december 2011 een Arabische toezicht commissie toe in het land. Duizenden mensen komen in de stad Homs bijeen om de commissie te verwelkomen, maar dan wordt besloten om het bezoek uit te stellen omdat de situatie te gevaarlijk is. De Verenigde Naties (VN) veroordelen de acties van de president en eisen dat hij ophoudt met de geweldplegingen tegen het Syrische volk. Begin 2012 schatten de VN dat het aantal dodental inmiddels de 7500 heeft bereikt. Ondanks de herhaaldelijke eisen van de 170

VN om te stoppen met de militaire acties van de Syrische overheid blijft het alsmaar bloederige conflict voortduren. “We staan aan het begin van een ” zegt president al-Assad in juni 2012. Het Syrische Rode Kruis schat dat er rond deze periode al 2,5 miljoen Syriërs zijn ontheemd en gevlucht. in december 2012 erkennen 171

de Verenigde Staten, net als Groot-Brittannië, Turkije en de Golfstaten de Syrische oppositie Nationale Coalitie als de rechtmatige vertegenwoordiging voor het Syrische volk. 172

The Guardian: Who are ISIS? A terror group too extreme even for al-Quaida, 11 juni 2014

168

Reuters: Syria in state of civil war, death toll 4,000: U.N., 1 december 2011

169

Reuters: War uproots 2.5 million Syrians, aid groups say, 13 november 2012

171

BBC: Syria profile - Timeline, 24 maart 2015

!

Snel nadat het conflict escaleerde verbood Assad journalisten hun werk te laten doen in het land. Syrische journalisten werden bedreigd of vastgehouden. Enkelen werken in het geheim. Buitenlandse journalisten komen het land niet meer in. Althans, niet via de officiële wegen. Sommige journalisten gaan stiekem voor een paar uur de grens over in Turkije, zoals Arwa Damon van CNN. Anderen weten via een toeristenvisum binnen te komen net als de Nederlandse oorlogsjournalist Arnold Karskens. Hij weet in mei het 173

de grens over te steken. “Journalisten zijn hier niet welkom in dit Noord-Korea van 174

het Midden-Oosten” schrijft hij op zijn blog. Hij gaat undercover, doet zich voor als 175

docent en bezoekt om de schijn hoog te houden talloze toeristische attracties. Een collega-journalist, Dorothy Parvaz van Al Jazeera wordt twee dagen daarna, op 29 april opgepakt. Ze wordt aan haar haren meegesleurd, vastgezet zonder contact met de buitenwereld en dagen later op 18 mei het land uitgezet naar Iran. Het lukt Karskens met moeite om in de buurt van rellen te komen, maar het blijft ‘bedelen om quotes’ want mensen zijn vrezen voor hun leven als ze hun mening geven. Ordediensten arresteren journalisten en verbannen ze uit het land. De informatie uit het land wordt steeds schaarser en onbetrouwbaarder. Volgens Human Rights Watch is er simpelweg geen onafhankelijke pers in Syrië. Sinds de start van de opstand tot de zomer zijn er 176

twintig Syrische en buitenlandse journalisten, aangevallen, opgesloten of verbannen. RTL Nieuws correspondent Roel Geeraedts schrijft in zijn blog dat je toch op de hoogte kunt blijven van het nieuws uit Syrië via online activistische netwerken. “De 177

gebruikers van deze sociale netwerken spelen vooral een rol als doorgeefluik naar de rest van de wereld. Zodat 'wij' toch een beetje kunnen volgen van wat er zich in Syrië afspeelt.” Als tegemoetkoming krijgt een klein groepje westerse journalisten uiteindelijk eind juni 2011 visas, schrijft The Wire, maar ze mogen niet vrij rond bewegen:

!

“Foreign reporters have generally been banned from Syria since anti-government protests began in March, forcing them to rely on citizen journalism  and even sneak across the Turkish border to cover the Syrian refugee crisis. But today, as the country experiences yet another Friday of deadly clashes between security

TIME: Inside Syria's Slaughter: A Journalist Sneaks into Dara'a, the 'Ghetto of Death’, 10

173

juni 2011

CNN: CNN reporter, briefly in Syria, hears 'horror' stories, 14 juni 2011

174

Arnold Karskens weblog: Undercover in Syrië, 14 mei 2011

175

Vandaag: Syrië voert "oorlog tegen de media”, 1 juni 2011

176

RTL Nieuws: Roel Geeraedts blogt: Syrië, hoe blijf je op de hoogte?, 9 mei 2011

forces and protesters after prayers, a few Western journalists have touched down in Damascus after receiving 15-day visas. CNN's Hala Gorani, who arrived in the capital early this morning, tweeted that she was on a flight with six other people and found Syria's airport and her hotel deserted. Like their colleagues in Tripoli, the journalists are moving about under the strict supervision of Syrian government "minders." 178

!

Als gevolg van de grote vraag naar informatie zetten burgerjournalisten dus zelf netwerken op en leggen ze contact met het buitenland om hun verhalen naar buiten te krijgen en om video’s te verspreiden, zien onder andere journalisten bij nieuwsmagazine

The Wire en Al Jazeera. 179