Subconclusie kwaliteitskranten

De inhoudsanalyse heeft als doel om te onderzoeken of en in hoeverre in de artikelen van Trouw en de Volkskrant kenmerken te vinden zijn van trial by media, namelijk serialization, personification en commodification en suggestieve berichtgeving.

Trouw wijdde aan de zaak 68 artikelen en de Volkskrant 75. Dat de Volkskrant meer over de zaak heeft geschreven komt overeen met hetgeen beschreven is in het theorie hoofdstuk. De Volkskrant wil als kwaliteitskrant wel graag populaire onderwerpen behandelen en het is daarom logisch dat zij meer over de zaak-Holloway schrijft dan Trouw. Beide kranten publiceren het meeste in 2008 en er is sprake van serialization rondom de periode van de uitzending van Peter R. de Vries.

155 Trouw, ‘Politie Utrecht houft Arubaan aan in zaak Natalee Holloway’, 22-05-06 156 Trouw, ‘Joran blijft het meest verdacht’ 05-12-07

Zowel Trouw als de Volkskrant publiceren rondom de uitzending enorm veel artikelen over de zaak-Holloway. 48.5% van alle artikelen van Trouw over de zaak werd gepubliceerd in een tijdspanne van 23 dagen (1 februari 2008 tot en met 22 februari 2008). Ook de Volkskrant publiceert veel over de zaak vlak voor en na de uitzending van Peter R. de Vries op 3 februari, namelijk 49.3% van het totaal.

Dat er sprake is van serialization wordt onderbouwd door het feit dat beide kranten in meer dan de helft van de artikelen veronderstelt dat de lezer voldoende voorkennis heeft om het artikel te begrijpen. Hiermee wordt aangegeven dat er een bepaald publiek is voor de zaak. De krant geeft in de meeste artikelen geen tot weinig herhaling over de zaak of de hoofdpersonen. Beide kranten gebruiken geen banners of andere herkenningspunten die een serie veronderstellen. In het theorie hoofdstuk was al te lezen dat kwaliteitskranten een sobere opmaak hebben¹⁵⁸, banners passen hierdoor ook minder goed.

Om de personification te meten wordt gekeken of de focus in de berichtgeving ligt op de zaak of op een persoon. Voor beide kwaliteitskranten geldt dat de nadruk vooral ligt op de zaak. In beide kranten worden weleens details uit het privéleven gegeven. Opmerkelijk is dat Trouw dit vaker doet, in 16.1% van haar artikelen worden privédetails gegeven, de Volkskrant geeft in slechts 9.3% van de artikelen details over het privéleven. Bij de analyse is er ook op gelet of de namen van advocaten en officieren van justitie worden genoemd, dit om te onderzoeken of zij celebrities zijn in deze zaak. Vooral officier van justitie Hans Mos verschijnt vaak in beide kranten en wordt bij naam genoemd. Hij kan in deze zaak een crimefighter worden genoemd, hij lijkt actief bezig te zijn met de beeldvorming over zichzelf.

Commodification, het zo hapklaar mogelijk maken van de berichtgeving. In beide kranten is meer dan 70% van de kopij korter dan 500 woorden. Het gemiddeld aantal woorden bij de Volkskrant ligt hoger dan bij Trouw (418 tegenover 365). Ook dit is te verklaren door het feit dat de Volkskrant populaire onderwerpen meer prioriteit geeft dan Trouw.

Teksten worden aantrekkelijker als er foto’s geplaatst worden naast het artikel. Trouw doet dit bij slechts 25% van haar artikelen en de Volkskrant bij 21.3% van haar kopij.

De lijst met predikaten is lang, vele onschuldig, andere grof en veroordelend. Trouw is in haar predikaten grover dan de Volkskrant. Het soort artikel dat bij beide kranten het meest is gebruikt is het nieuwsbericht. Trouw en de Volkskrant verschillen hier niet veel van elkaar, maar de

158 Stouthuysen, P. (1999), ‘Cultuurpessimisten hebben ongelijk. De vermeende verpulping van de

kwaliteitskrant’, Ons Erfdeel 42: 342. via: Motké, S. (2011), Trial by Media: de botsing tussen Vrouwe Media en Vrouwe Justitia, 12.

Volkskrant plaatst meer artikelen in de genres achtergrond, interview, opinie analyse en column. Deze artikelen neigen sneller naar trial by media.

Suggestieve berichtgeving kenmerkt zich onder andere door het door laten schemeren van een mening. Doordat de Volkskrant meer artikelen plaatst die zich goed lenen voor trial by media is het percentage ook hoger wat betreft artikelen met een mening van de auteur. 52% van de artikelen van de Volkskrant bevat een mening, tegenover 29.4% van de artikelen van Trouw. Bij beide kranten is de toon meestal feitelijk, maar de Volkskrant heeft net wat meer artikelen waarbij de toon emotioneel of ironisch is. Ook gebruikt de volkskrant in meer artikelen beeldspraak en zijn er meer artikelen waarin ‘veel’ beeldspraak voorkomt bij de Volkskrant. Trouw bericht dus minder suggestief over de zaak dan de Volkskrant, hoewel de verschillen niet groot zijn.

Als laatste is gekeken naar de balans in de berichtgeving. Worden beide kanten van het verhaal voldoende belicht? En worden van beide kanten de sprekers ook gehoord? De

kwaliteitskranten zijn hier in geslaagd door zowel de kant van de beschuldigde als van het slachtoffer te horen. Toch geven beide kranten Van der Sloot buitenproportionele aandacht en zetten hem neer als dader. De kranten hebben hier niet goed de balans gehouden en hadden meer vraagtekens mogen zetten bij de schuld van Joran van der Sloot.

Alles zo op een rijtje blijkt dat de kwaliteitskranten vooral veel overeenkomsten hebben. De Volkskrant discussieert al jaren over haar eigen identiteit als kwaliteitskrant en wil graag ook kenmerken van de populaire pers in zich hebben. De krant claimt in haar onderwerpskeuze bewust populaire onderwerpen mee te nemen en ze qua toon en stijl kwalitatief te behandelen.¹⁵⁹ Toch plaatst de Volkskrant vaker lossere artikelen over de zaak, bijvoorbeeld columns. En wijkt zij qua stijl af van kwaliteitskrant Trouw als we het hebben over beeldspraak. Ook wordt er vaker een mening gegeven en de toon is vaker ironisch of emotioneel. Op dit vlak laat de Volkskrant trial by media meer toe dan Trouw. Op een ander vlak is Trouw echter schuldiger aan trial by media dan de Volkskrant, Trouw gebruikt meer predikaten dan de Volkskrant en ze zijn grover. Ook geeft Trouw meer details uit het privéleven.

Ex-hoofdredacteur Pieter Broertjes zegt dat de Volkskrant een dwarse krant wil zijn, waarin veel gebeurt en dat ze niet voorspelbaar wil zijn.¹⁶⁰ De Volkskrant laat dan ook in enkele artikelen een dwars geluid horen en refereert naar het begrip trial by media. Maar om echt dwars te willen zijn had de krant niet mee moeten gaan in de mediahype rondom de uitzending van Peter R. de Vries.

159 Ybema, S. (2003). De koers van de krant, 115.

160 Korteweg, A., Bruin, W., Elshout, A., e.a. (2006), Tussen de regels. Vijf jaar verslaggeving in de Volkskrant. Amsterdam: J.M. Meulenhof. 9.

Hoewel de verschillen zo opgesomd groot lijken, zijn ze relatief en zijn er vooral veel overeenkomsten in de berichtgeving in deze zaak.