Onderzoeksvariabelen gedefinieerd - Berichten of berechten?

4. Analyse

4.3 Onderzoeksvariabelen gedefinieerd

Om de centrale onderzoeksvraag te beantwoorden wordt een kwantitatieve en kwalitatieve

inhoudsanalyse uigevoerd. De categorieën die geanalyseerd worden zijn afhankelijk van het doel en de opzet van het onderzoek. Enkele categorieën komen standaard in iedere inhoudsanalyse voor, identificatiecategorieën. Enkele voorbeelden zijn het soort medium, de datum, de plaats in het

medium, de lengte en het type item.¹²⁸ Bij een inhoudsanalyse wordt er niet gekeken naar dé inhoud, maar naar een inhoud. Het is een selectieve lezing van het materiaal vanuit een bepaalde

vraagstelling.¹²⁹ Met behulp van onderzoeksvragen, gebaseerd op het theoretisch kader, worden vragen gesteld aan de gekozen artikelen. Hierdoor is het mogelijk om op een gecontroleerde manier te kijken naar de berichtgeving.

Uit het werk van Surette blijkt dat trial by media drie belangrijke kenmerken kent: serialization, personification en commodification. Om van het eerste kenmerk een meetbare variabele te maken moet worden gekeken naar het aantal artikelen dat geplaatst is. Daarbij is het belangrijk om te kijken naar het aantal artikelen per dag en periode. Ook moet er worden gekeken of er bepaalde banners of andere herkenningspunten zijn die deze zaak aanduiden. Daarnaast is het belangrijk om te kijken of er voorkennis nodig is om het artikel te begrijpen door te onderzoeken hoeveel er herhaald wordt in een artikel.

Voor personification wordt er gekeken naar de focus van het artikel: ‘persoon’ of ‘zaak’. Er wordt geteld hoe vaak de hoofdrolspelers in het proces het onderwerp zijn van het artikel en hoeveel citaten van deze personen worden gebruikt in de koppen. Belangrijk is ook om te kijken hoe vaak er wordt geschreven over het privéleven van de betrokkenen. Personificatie kenmerkt zich ook door van betrokkenen zogenoemde celebrities te maken, het geven van namen van advocaten en officieren van justitie is hier een voorbeeld van. Ze worden echte bekendheden in deze zaak. Bronnen die contact leggen met de media hebben daar altijd een belang bij. Een advocaat kan bijvoorbeeld naam willen maken door veel publiciteit te zoeken bij grote strafzaken. Advocaten en officieren van justitie kunnen zich ook presenteren als crimefighters: ze zijn dan vooral bezig met de beeldvorming over zichzelf in plaats van dat ze met de zaak bezig zijn.

Commodification wordt gemeten door naar de lengte van de artikelen te kijken, of de koppen citaten bevatten en welke lexicale keuzes er in een tekst gemaakt zijn. De lexicale keuzes zijn volgens de onderzoekers Machado en Santos een belangrijke indicator om te ontdekken of er sprake is van trial by media. Het taalgebruik heeft volgens hen invloed op de nadruk van het drama en de emotie. Het maakt nogal uit of Joran wordt bestempeld als ‘monster van Aruba’¹³⁰ of als de moeder van Natalee wordt neergezet als ‘Aruba’s grootste nachtmerrie’¹³¹, in plaats van dat ze bij hun naam worden genoemd. Door te letten op de predikaten die betrokkenen krijgen toebedeeld, kan er

128 Hansen, A., Cottle, S., Negrine, R.,e.a. (1998), Mass communication research methods. Houndmills: Palgrave, 106-107.

129 Wester, F., Attenveldt, van, W. (2006). Inhoudsanalyse: Theorie en praktijk. Deventer: Kluwer, 16-17. 130 Trouw, ‘Misdaadbestrijding zonder emotie niet denkbaar’ 05-02-08.

131 De Volkskrant, ‘Aruba's ergste nachtmerrie is doodmoe; Beth Twitty, moeder van de verdwenen Natalee Holloway, rust niet voordat ze weet waar haar dochter is’ 18-11-05.

volgens de onderzoekers onderzocht worden of er sprake is van sturend taalgebruik en dus van commodification en trial by media.¹³²

Ook is het belangrijk om te kijken in welke genres Van der Sloot voorkomt. In een nieuwsbericht zal niet snel sprake zijn van commodification, maar wel in een analyse, betoog of ingezonden brief. Hoe meer er sprake is van genres die zich goed lenen voor het uitdrukken van een duidelijke mening of een betogende structuur, hoe meer er sprake is van trial by media.¹³³

Machado en Santos geven als definitie van trial by media: ‘een zaak of persoon die door veelvuldige en soms suggestieve media-aandacht terechtstaat voor het publiek, in plaats van voor de rechtbank.’¹³⁴ Omdat het moeilijk meten is of een artikel an sich suggestief is, worden er

verschillende eigenschappen van het artikel onder de loep gelegd. Of er sprake is van suggestieve berichtgeving wordt allereerst afgeleid door te kijken of er een mening in een artikel aanwezig is. Ook wordt er gekeken naar de toon van het artikel. Vaak wordt er bij suggestieve berichtgeving een oordeel uitgesproken over gebeurtenissen of personen en wordt er gebruik gemaakt van

beeldspraak.¹³⁵ Als laatste wordt er gekeken naar de balans in de berichtgeving. Zijn de verschillende kanten van een zaak voldoende belicht of is er sprake van eenzijdige berichtgeving?

Bij de analyse van beeldspraak zijn ook andere stijlfiguren meegenomen zoals

spreekwoorden en gezegden. Een stijlfiguur is een middel om dat wat je wilt zeggen, treffender of sterker uit te drukken. Om de beeldspraak te meten zijn er vier categorieën te onderscheiden: ‘geen’, ‘weinig’, ‘middelmatig’, ‘veel’. Met ‘weinig’ beeldspraak wordt bedoeld dat er per 200 woorden één keer of minder gebruik wordt gemaakt van beeldspraak. ‘Middelmatig’ is het geval als er per 100 woorden één keer beeldspraak wordt gebruikt. Er is sprake van ‘veel’ beeldspraak als er meer dan één keer per 100 woorden beeldspraak voorkomt in het artikel.

Voor de kwalificatie van de variabele ‘herhaling’ is een zelfde soort onderverdeling gemaakt. Er is sprake van ‘weinig’ herhaling als er minder dan 10% herhaald wordt in een artikel. ‘Redelijk’ veel herhaling is er als er tussen de 10% en 20% herhaald wordt. Alles boven de 20% is ‘veel’ herhaling. Dit wordt berekend door naar het woordenaantal te kijken wat de zaak opnieuw uitlegt of wat in eerdere artikelen is voorgekomen te delen door het totale aantal woorden. Voor een eerlijke berichtgeving is het ook belangrijk dat er een balans is tussen de

verschillende sprekers in de tekst. Wanneer bepaalde bronnen vaker voorkomen dan andere, dan is de berichtgeving te eenzijdig.

132 Machado, H. & Santos, P. (2009), “The disappearance of Madelein McCann”, 147. 133 Sterkenburg , N. (2011), Holleeder: ‘mietje’ of mythe, 60.

134 Machado, H. & Santos, P. (2009), “The disappearance of Madelein McCann”, 150. 135 Motké, S. (2011), Trial by media: de botsing tussen Vrouwe Media en Vrouwe Justitia, 25.

Bovenstaande kenmerken zijn samengevoegd in tabellen: een kwantitatieve tabel, met een focus op de vorm van de artikelen en een kwalitatieve tabel waarin de tekst inhoudelijk wordt geanalyseerd. Deze tabellen zijn mede geïnspireerd op het werk van Sonny Motké, die afgelopen jaar afstudeerde als Master student Journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen.¹³⁶

136 Motké, S. (2011) Trial by media: de botsing tussen Vrouwe Media en Vrouwe Justitia.

Tabel 1 A. Kwantitatieve Variabelen – Vorm

Variabele Waarden

Datum Kop

Citaat kop Ja|Nee

Woordenaantal 0-100|100-300| 300-500|500-100| 1000-1500| 1500-2000|

Paginanummer 1|2-3|4-5|6-7|8-9|10-11|12 of hoger

Ankeiler Ja | Nee

Kaarten en illustraties Ja | nee

Tabel 1 B. Kwalitatieve Variabelen – tekst

Variabele Waarden

Focus Zaak | Persoon

Details privéleven Ja | Nee

aanklager | Rechter |Politie | Anders

Mening Ja | Nee

Oordeel Positief|Negatief

Toon Feitelijk|Emotioneel|Ironisch

Beeldspraak Geen | Weinig|middelmatig|veel

Gebruikte predikaten

Voorkennis nodig Ja | Nee

Artikelen per jaar 0

In document Berichten of berechten? (pagina 31-36)