Samenwerking met RWTH Aken: Vaals die kleine Schwester von Aachen

‘Vaals wil de komende jaren enerzijds de toegangspoort vanuit Aken zijn naar het Heuvelland en Maastricht, maar anderzijds vooral vanuit Zuid-Limburg de toegangspoort tot Aken. De grote projecten die daar worden uitgevoerd, zoals de mammoet-universiteitscampus pal aan de grens met Nederland (en dus Vaals) moeten de gemeente Vaals de nodige impulsen geven.’89

Veel Nederlandse grenssteden zoeken tegenwoordig samenwerking met Duitse steden in de regio. Er lijkt op dit moment zelfs sprake van een concurrentiestrijd tussen Nederlandse grensgemeenten onderling. Naast Vaals zoeken Heerlen en Kerkrade ook intensieve samenwerking met Aken. Parkstad (een agglomeratie van diverse gemeenten, waaronder Heerlen) kan in dit kader gezien worden als die Zwillingstad von Aachen. De Deutsch Niederländische Gesellschaft zu Aachen (DNG) organiseerde op 9 april 2016 een lezing met als titel: Parkstad Limburg & Städteregion Aachen: eine euregionale Zwillingstadt? De aanleiding hiervoor was de opvoering van de musical ‘de Tweeling’ naar het gelijknamige boek van Tessa de Loo in het Parkstad Limburg Theater in Heerlen.

Vaals die kleine Schwester von Aachen, zo luidt de campagne waarmee de gemeente Vaals de

samenwerking tussen de grensplaatsen Aken en Vaals wil benadrukken.90 _{De campagne is} gericht op het aantrekken van nieuwe inwoners voor Vaals. Die nieuwe bewoners worden vooral gezocht in de groeiende studentenstad Aken met studenten van de RWTH Aachen University. Het toenemende aantal studenten zal in Aken leiden tot een krappe woningmarkt, met een tekort aan studentenwoningen en stijgende prijzen.

Vaals wil zich profileren met een aantrekkelijk alternatief voor studenten door het aanbieden van goedkope huisvesting. De gemeente Vaals hoopt door de toestroom van jonge studenten op een opleving van het grensstadje. De ‘verpauperde’ delen in het centrum worden opgeknapt voor de nieuwe bewoners die zullen zorgen voor ‘nieuw leven’ in het stadje, waarvan de horeca en de winkels ook kunnen meeprofiteren.

Het idee is niet nieuw. In de 70-jaren vorige eeuw woonden in Vaals een groot aantal studenten uit Aken, in woongemeenschappen of bij Vaalser families thuis. Van de 9.700

89 Gemeente Vaals, ‘Strategische visie Vaals 2020’.

90 Gemeente Vaals, ‘Gemeente Vaals presenteerde nieuwe wervingscampagne tijdens persconferentie in Aken’, via http://www.vaals.nl/actueel/nieuws_3639/item/gemeente-vaals-presenteerde-nieuwe-wervingscampagne- tijdens-persconferentie-in-aken_13727.html

inwoners in Vaals zijn er slechts 500 studenten. In de jaren 70 waren dit er drie keer zoveel. De gemeente Vaals streeft decennia later weer naar het bereiken van deze hoge aantallen91

Investeerder Jules heeft vorig jaar binnen acht maanden tijd de studentenflat

Katzensprung uit de grond gestampt.92 _{Voor de studenten worden in totaal 461 nieuwe} wooneenheden gebouwd aan de rand van Vaals. Er is in totaal 22 miljoen Euro in geïnvesteerd.93 _{De Akense studenten worden geworven met de tekst: Wohnen in Aachen}

mache Ich in Vaals.94 _{Diverse voordelen van het wonen in Vaals worden benadrukt zoals de} huurprijzen die door subsidie van de Nederlandse overheid zeer gunstig zijn, het ruime woonoppervlak met eigen douche en badkamer, maar vooral de korte afstand naar de campus van de RWTH en het centrum van Aken: Katzensprung.95 _{Dit is tevens de naam van de} studentenflat en de facebookpagina.96

Van de huidige 250 kamers van de studentenflat Katzensprung in Vaals zijn er nu 60 verhuurd. Daarmee trekt het pas opgeleverde studentencomplex al meer bewoners dan vergelijkbare projecten in Heerlen en Kerkrade, is de reactie van de gemeente Vaals.97 Volgens andere cijfers zijn van de 250 appartementen die in de herfst van 2016 opgeleverd werden, er 144 bewoond.98 _{Dit betekent een bezettingsgraad van 60 procent. Circa 70% van} de bewoners is afkomstig uit Duitsland. Ter vergelijking: de bezettingsquote van de Akense studentenwoningen, met in totaal 1045 appartementen in de keizerstad, ligt op 100 procent.99 4.100 kandidaten staan op de wachtlijst voor een nieuw onderkomen. Kamers in Aken in een woongemeenschap kosten tot 395 Euro, een vergelijkbaar eenkamer appartement in Vaals tussen de 247 en 367 Euro.100

Ondanks alle voordelen van het wonen in Vaals stromen de Duitse studenten nog niet in grote getalen Vaals binnen. Volgens burgemeester Van Loo komt dit omdat er misschien te

91 Robert, Esser, ‘Studentenbuden stehen reihenweise Leer’. Aachener Zeitung, 21 januari 2017.

92 Jules is een multifunctionele dienstverlener gericht op (Duitse) studenten in het gebied Maastricht, Vaals en Aken. Naast studentenhuisvesting biedt Jules ook hulp bij de inrichting en het vinden van een baan. Met de Jules Card kunnen studerenden gebruik maken van de diensten van Jules en korting krijgen bij diverse winkels. via: www.jules-aachen.com

93 Esser, ‘Studentenbuden stehen reihenweise Leer’.

94 Jules Aachen, ‘Wohnen in Aachen mache ich in Vaals‘, via http://www.jules- aachen.com/studentenwohnungen-vaals/?s=

95 Een woonunit van 22 vierkante meter kost 363 Euro per maand (inclusief huursubsidie van circa 150 Euro). In: Esser, ‘Studentenbuden stehen reihenweise Leer’.

96 Gemeente Vaals, ‘Wohnen in Vaals. Ein Katzensprung von Aachen’,

via http://www.wohnenundlebeninvaals.de, en via https://www.facebook.com/pg/katzensprungvaals 97 1Limburg, ‘Studentenflat Katzensprung Vaals een vijfde gevuld’, via

http://www.1limburg.nl/studentenflat-katzensprung-vaals-een-vijfde-gevuld 05-12-2016 98 Esser, ‘Studentenbuden stehen reihenweise Leer’.

99 Ibidem.

snel gebouwd is en de marketing daarbij achter is gebleven. Dit moet opnieuw opgepakt worden. Wellicht is er ook nog sprake van homebias-effect: een mentale barrière in de hoofden van de studenten waardoor wonen over de grens in Nederland geen optie is.101

In hoeverre het project succesvol wordt voor de gemeente Vaals zal de toekomst leren. Veel bewoners van Vaals zijn sceptisch en verwachten niet veel goeds van de studenten. Zij zullen hier alleen maar wonen en hun sociale leven zal vooral plaatsvinden in de stad Aken. Na hun studie zullen ze weer vertrekken uit Vaals. Vaals moet oppassen dat het niet te veel geld 'verkwist' aan de relatie met grote buur Aken, vindt de oppositiepartij CDA in Vaals.102 Fractievoorzitter John Coenen verwacht dat RTWH-studenten terugkeren naar Aken zodra daar meer woonruimte beschikbaar komt: ‘Studenten willen wonen waar ze studeren, en dat is niet in Vaals.”103 _{Het gevolg is dat woonruimte die Vaals nu geschikt maakt voor} studentenhuisvesting straks leeg komt te staan, volgens Coenen, “met alle gevolgen van dien”. Ook bestaat er onvrede over de huursubsidie die de studenten ontvangen en over de gemeentelijke afvalbelasting die wordt kwijtgescholden. Volgens het CDA komt dit allemaal op het bordje terecht van de ‘eigen Vaalsenaren’, die extra belasting moeten betalen.

De metafoor kleine Schwester zegt iets over de aard van de relatie die bestaat tussen Vaals en Aken. Vaals is inderdaad een kleine zus in vergelijking met grote broer Aken. Het grensstadje telde begin 2015 nog geen 10.000 inwoners terwijl Aken ruim een kwart miljoen (251.500) bewoners had.104 _{Vaals is economisch gezien afhankelijk van Aken, maar Aken} niet van Vaals. De familieband tussen Vaals en Aken met Vaals als Schwester van Aken lijkt in de eenentwintigste eeuw hersteld. Zoals reeds in de inleiding aan de orde kwam, was eind vorige eeuw de verhouding niet zo broederlijk. Duitsers werden in de volksmond Pruusen genoemd en tegen de Akenaren bestond een aversie vanwege hun ‘grootstedelijke gedrag’ dat volgens de Vaalsenaren gekenmerkt werd door een zekere arrogantie, een grote mond en het voordringen in winkels. De metafoor die de gemeente Vaals slim inzet als marketinginstrument geeft ook optimisme weer. In de afgelopen dertig jaar lijkt de relatie van Vaals met Aken positief veranderd.

101 Esser, ‘Studentenbuden stehen reihenweise Leer’. 102 1Limburg, ‘Vaals leunt te veel op stad Aken’,

Via http://www.1limburg.nl/vaals-leunt-te-veel-op-stad-aken?context=section-274

103 Ibidem.