Samenwerking en afstemming in gefaciliteerde zorgnetwerken

Indien zorgaanbieders gevestigd zijn binnen één gebouw, stimuleert dit mogelijk de samenwerking en afstemming tussen deze zorgaanbieders.229 Bestudering van de websites van verschillende gezondheidscentra ondersteunt deze idee. Zo vermeldt de website van het

Gezondheidscentrum Saendelft 230 dat in het centrum een groot aantal disciplines is ondergebracht en dat omdat tussen deze disciplines nauw overleg plaatsvindt, patiënten de

226 Zie voor een omschrijving en informatie over de Regionale Ondersteuningsstructuren (ROS’en) rosnetwerk.nl, geraadpleegd op 6 oktober 2017.

227 Zie hiervoor: Kijkje in de keuken van de ROS 2011, p. 38-40.

228 Zie ook: ineen.nl/leden/ross/, geraadpleegd op 6 oktober 2017 en Boot 2010, p. 82 e.v.

229 Een vergelijkbare conclusie trekken de onderzoekers in Kenens e.a. 2006, p. 10.

multidisciplinaire zorg als een geheel ervaren. Een ander voorbeeld is de samenwerking en afstemming binnen Gezondheidscentrum Overdiep. Door de zorg onder één dak te verzamelen, kan het gezondheidscentrum centrumbrede zorgprogramma’s voor chronisch zieken aanbieden of psychosociale zorg aan jeugd en ouderen. 231 Weer een ander voorbeeld is

Gezondheidscentrum De Weide. Dit centrum voor geïntegreerde eerstelijnszorg vermeldt op de

website232 dat er een intensief samenwerkingsverband bestaat tussen de huisartsenpraktijk en de andere zorgverleners.

De gefaciliteerde zorgnetwerken worden gevormd door de zorgaanbieders die de zorg uit de zorgprogamma’s en projecten uitvoeren en dus feitelijk de zorg uitvoeren. Zo kent Zorgnetwerk

Midden-Brabant onder meer een Diabetesprogramma, een programma Ketenzorg Dementie, en

een programma Netwerk Palliatieve Zorg. 233 In een aantal gevallen hebben de zorgaanbieders die gezamenlijk een zorgprogramma uitvoeren zich contractueel gebonden. Een voorbeeld hiervan is de samenwerkingsovereenkomst in het kader van het Netwerk Dementie

Haaglanden.234 In deze overeenkomst is de bestuurlijke verantwoordelijkheid bij het bestuur van de Stichting Transmurale Zorg Den Haag en omstreken neergelegd. Daarnaast spreekt de overeenkomst over een stuurgroep, waarbinnen verschillende organisaties die diensten en zorg aanbieden aan patiënten met dementie zijn vertegenwoordigd. In de overeenkomst is bepaald dat de stuurgroep verantwoordelijk is voor de activiteiten van het netwerk en voor de inhoudelijke aansturing van de netwerkcoördinator. De verantwoordelijkheid voor de uitvoerende zorg ligt bij de zorgaanbieders. Artikel 2 van de overeenkomst heeft betrekking op netwerkafspraken. Hierin is onder meer bepaald dat de regionale netwerkafspraken worden vastgesteld door het bestuur van de Stichting Transmurale Zorg en gepubliceerd worden op de website van de stichting. Deze afspraken dienen te worden gehanteerd door de zorgaanbieders bij de zorg aan en ondersteuning van mensen met dementie en hun naasten.235

Centralization en density van het gefaciliteerde netwerk

Indien verschillende zorgaanbieders gevestigd zijn in één gebouw, bepaalt dat mede de verhouding tussen de verschillende zorgaanbieders in het netwerk. Men zou kunnen betogen dat alle partijen in het netwerk gerelateerd zijn aan elkaar omdat ze gehuisvest zijn in hetzelfde gebouw. Het netwerk kent dan een hoge density. Ook wanneer de gefaciliteerde netwerken niet in één gebouw gevestigd zijn, is de density van het netwerk hoog. Afspraken over afstemming en samenwerking worden niet alleen gemaakt tussen de zorgondersteunende organisatie en de

231 gezondheidscentrumoverdiep.nl, geraadpleegd op 6 oktober 2017.

232 deweide.nl, geraadpleegd op 6 oktober 2017.

233 zorgnetwerkmb.nl, geraadpleegd op 6 oktober 2017.

234 Zie voor deze overeenkomst: het Zorgprogramma Dementie regio Haaglanden, versie 2017, Bijlage 1: Samenwerkingsovereenkomst Dementie Haaglanden, transmuralezorg.nl, geraadpleegd op 6 oktober 2017.

235 Zorgprogramma Dementie regio Haaglanden, versie 2017, Bijlage 1: Samenwerkingsovereenkomst Dementie Haaglanden, transmuralezorg.nl, geraadpleegd op 6 oktober 2017.

Verschijningsvormen van zorgnetwerken

zorgaanbieders, maar ook tussen de zorgaanbieders onderling. De density van een gefaciliteerd

netwerk is daarmee groter dan in het zorggroepnetwerk waarin de verschillende zorgaanbieders

met name relaties hebben met de zorggroep en niet zozeer onderling verbonden zijn.

De zorgondersteunende partij zou als centrale partij kunnen worden gezien in het gefaciliteerde netwerk daar zij het netwerk ondersteunt en faciliteert en derhalve contacten heeft met alle zorgaanbieders binnen het netwerk. Daarnaast vervult mogelijk één van de zorgaanbieders een voortrekkersrol en onderhoudt deze actor de contacten met de andere zorgaanbieders uit het netwerk. De verwachting is dat de huisarts in veel netwerken - zeker als het gaat om netwerken van zorgaanbieders die eerstelijnszorg verlenen - een centrale rol vervult. Een dergelijke rol zal in een aantal netwerken ook worden vervuld door een casemanager. Een casemanager wordt bijvoorbeeld ingezet bij verschillende dementieprogramma’s. Onder casemanagement dementie wordt verstaan:

“Het systematisch aanbieden van gecoördineerde zorg en benodigde ondersteuning op het terrein van behandeling, zorg en welzijn door een vaste professional die onderdeel uitmaakt van een lokaal samenwerkingsverband gericht op thuiswonende mensen met dementie en hun naasten gedurende het hele traject van ‘niet pluis’ of de diagnose tot aan opname in een verpleeghuis of overlijden.” 236

Casemanagement wordt veelal gezien als middel om meer samenhang, afstemming en continuïteit in de zorg te realiseren, waarbij de casemanager de cruciale schakel is.237 Binnen het Netwerk Dementie in de regio Den Haag en omstreken wordt de casemanager een centrale rol binnen het netwerk toegekend. Zo behoort de coördinatie van de hulpverlening aan een bepaalde patiënt tot de taak en de verantwoordelijkheid van de casemanager. Daarnaast dient de casemanager niet alleen de patiënt, maar ook mantelzorgers te ondersteunen. Ook heeft de

casemanager een belangrijke taak met betrekking tot het waarborgen van de kwaliteit van zorg.

Zo legt hij onder meer verantwoording af aan zijn leidinggevende (de zorgaanbieder waar hij werkzaam is) door middel van een rapportage over de aard en aantallen van geleverde zorg.238

Ondanks dat in een aantal gefaciliteerde netwerken een of meerdere actoren zijn aan te wijzen die een voortrekkersrol vervullen, blijft dat de zorgaanbieders niet alleen met een centrale partij in het netwerk zijn verbonden, maar ook met elkaar. De centralization van gefaciliteerde

netwerken zal dus veelal laag zijn.

236 Zie voor deze definitie: Peeters e.a. 2011, p. 7.

237 Peeters e.a. 2011, p. 8.

238 Zie hierover: Casemanagement dementie, Functiebeschrijving Casemanager dementie regio Haaglanden, augustus 2012, transmuralezorg.nl, geraadpleegd op 6 oktober 2017.

Het gefaciliteerde netwerk: keten of netwerk

De zorg die zorgaanbieders binnen een gefaciliteerd netwerk gezamenlijk of in samenhang verlenen, zal veelal geen volgtijdelijke zorg zijn. Verschillende zorgaanbieders zullen tegelijkertijd betrokken zijn bij een bepaalde patiënt. Gefaciliteerde zorgnetwerken kunnen dus niet worden gekwalificeerd als een keten en de zorg die zij verlenen, is geen ketenzorg in de zin van dit onderzoek.