Overzicht van loopbanen van onderwijsprofessionals

De eerste onderzoeksvraag wil nagaan welke keuzes onderwijsprofessionals gedurende hun loopbaan maken. In dit deel trachten we hierop een antwoord te formuleren. We onderscheiden loopbaankeuzes die worden gemaakt door leraren, mensen uit het middenkader, schoolleiders, medewerkers van een pedagogische begeleidingsdienst en coördinerend/algemeen directeurs.

Bij de loopbaankeuzes van leraren maken we enkel het onderscheid in onderwijsniveau (basis of secundair) wanneer dit relevant is voor de bevindingen. Gezien de grote mate van overeenstemming in de loopbanen van de geïnterviewde onderwijsprofessionals en de deelnemers aan de focusgroepen worden ze hier geïntegreerd gerapporteerd.

7.1.1 Leraren

Hoewel de meerderheid van de tien leraren binnen onze sample na de lerarenopleiding aangeeft gestart te zijn als leraar, zijn er twee respondenten die aanstippen dat ze een ander beroep hebben uitgeoefend vooraleer ze leraar werden. De ene respondent was computertekenaar bij een autoproductiebedrijf, terwijl de andere werkte als bouwkundig tekenaar en bouwvakker. Eén respondent rapporteert dat hij naast het onderwijzen op school ook rij- instructeur was.

We zien dat de helft van de geïnterviewde leraren en alle deelnemers aan de focusgroep voor leraren aangeven dat ze bij de start van hun onderwijsloopbaan zijn begonnen met interim-opdrachten en dus een aantal keren veranderden van school. Diezelfde leraren rapporteerden dat ze niet meer van school veranderden zodra de periode van interim- opdrachten was afgerond.

“Ik ben begonnen als leerkracht zedenleer, ik heb veel scholen gedaan maar allemaal in dezelfde scholengroep behalve één in gemeente X dat is een andere scholengroep. Daar ben ik ook benoemd als leerkracht zedenleer.” (R18, man, secundair, directeur)

Drie leraren stellen dat ze na een aantal jaren (2, 5 en 14 jaar) in een bepaalde school lesgegeven te hebben, veranderden van school. Twee leraren geven aan nog altijd in dezelfde school aan het werk te zijn als bij de start van hun onderwijsloopbaan.

86

Daarnaast zeggen alle bevraagde leraren basisonderwijs dat ze in de loop van hun onderwijsloopbaan verschillende leerjaren hebben onderricht. Deze tendens tekent zich ook af bij de bevraagde leraren uit het secundair onderwijs. Alle leraren uit deze laatste groep geven ook te kennen dat ze tijdens hun loopbaan verschillende vakken onderwezen.

“Ieder jaar wat anders omdat er nieuwe vakken bij komen en nieuwe klassen en altijd ieder jaar iets anders he. Een nieuwe uurrooster, nieuwe opdracht. … Dus ik heb al van het tweede beroeps tot en met het zesde beroeps les gegeven en van het derde technische tot en met het zesde en dan ook dus de sterke richting, de doorstroom richting.” (R30, man, secundair, leraar)

Door één leraar uit het secundair onderwijs wordt gesignaleerd dat hij ook als leraar in het volwassenenonderwijs had gewerkt.

Verder vermelden verschillende leraren dat ze gedurende hun onderwijsloopbaan niet alleen voor de klas hebben gestaan, maar ook een andere functie binnen de school hebben uitgeoefend. Hier gaat het om zowel coördinerende als beleidsondersteunende functies zoals die van GOK- en ICT-coördinator, leerlingbegeleider, mentor of coach van nieuwe leraren, maar ook de job van studiemeester- opvoeder en secretariaatsmedewerker werd vernoemd.

Naast hun job als leraar nemen zes leraren extra taken op binnen de school. Bij verschillende respondenten gaat het om meerdere extra taken. De meerderheid van hen geeft aan dat ze deze taken vrijwillig uitvoeren en ze krijgen hiervoor geen extra bezoldiging. Het gaat hier om taken met een eerder coördinerende rol zoals die van afdelingshoofd en verantwoordelijke voor het opvolgen van leerplannen. Daarnaast zijn er leraren die aangeven dat ze actief zijn in werkgroepen of raden zoals een klankbordgroep, werkgroep wiskunde-taal, school- en directieraad. Ook toezicht houden bij de studie (bezoldigd), de muziek verzorgen bij het vormsel en als vertrouwenspersoon optreden werden vernoemd als vrijwillige, extra taken.

Ten slotte is het werkvolume ook een keuze in de loopbaan die de bevraagde leraren maken. Er zijn drie leraren die melden dat ze halftijds aan de slag zijn. Daarnaast zijn er vier leraren die aangeven dat ze gedurende een bepaalde periode in hun loopbaan 4/5 hebben gewerkt of nog steeds voor 4/5 aan de slag zijn.

7.1.2 Middenkaderfuncties

De geïnterviewde onderwijsprofessionals met een functie in het middenkader en de deelnemers aan de focusgroep voor beleidsondersteuners en coördinatoren hebben allen gemeen dat ze leraar waren vooraleer ze een functie in het middenkader opnamen.

“Ja en in het laatste jaar als coördinator, dat is ook wel een functie die mij ligt. Het is eigenlijk wel vlug gegaan van leerkracht naar coördinator.” (R20, vrouw, OKAN-coördinator)

Sommigen van hen hebben meer dan één coördinerende functie gehad, zoals de job van ICT-coördinator, beleidsondersteuner en coördinator stageplanning.

87

Alle deelnemers aan de focusgroep voor beleidsondersteuners en coördinatoren en twee geïnterviewde zorgcoördinatoren geven aan dat ze 4/5 werken.

7.1.3 Schoolleiders

Alle bevraagde schoolleiders rapporteren allen dat ze leraar zijn geweest. Ongeveer de helft van de respondenten geeft aan dat ze de overschakeling naar de functie van schoolleider zijn aangegaan toen ze leraar waren. De andere helft van de bevraagde schoolleiders signaleert dat ze in het middenkader werkten vooraleer ze de job van schoolleider opnamen. Het gaat hierbij om de volgende middenkaderfuncties: ICT-coördinator, zorgcoördinator, coördinerend zorgcoördinator en (tegelijk) beleidsondersteuner. Door één geïnterviewde respondente wordt vermeld dat ze al meer dan drie jaar schoolleider ad interim is.

Bij de geïnterviewde schoolleiders zijn er twee respondenten die coördinerend directeur van een scholengemeenschap zijn. Zij vertonen een gelijkaardige loopbaan. Beiden waren eerst leraar, daarna schoolleider en pedagogisch begeleider/adviseur (zie figuur 6). Daarbij vermeldt één van hen dat hij na de periode met veel interim-opdrachten als leraar een job in de privésector verkoos (als bediende in de verkoop). Maar nadien is hij naar het lerarenberoep teruggekeerd. Daarnaast geeft hij aan ook de functie van docent op een hogeschool te hebben bekleed.

Deze laatstgenoemde respondent vernoemt dat hij, naast zijn functie als coördinerend directeur van de scholengemeenschap, nog een extra taak als voorzitter bij een organisatie voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften op zich neemt.

Figuur 8. Loopbaan van een coördinerend directeur

De coördinerend/algemeen directeurs die deelnamen aan de focusgroep voor directeurs secundair onderwijs waren directeur vooraleer ze coördinerend directeur werden.

7.1.4 Functies bij de pedagogische begeleidingsdienst

De drie geïnterviewde respondenten die functies uitoefenen bij de pedagogische begeleidingsdienst vermelden allen dat ze leraar zijn geweest. Daarnaast geven twee respondenten aan dat ze een middenkaderfunctie hebben gehad en twee respondenten rapporteren dat ze schoolleider waren voor ze als pedagogisch begeleider aan de slag gingen.

De respondent die nu werkt als coördinator van de pedagogische begeleidingsdienst heeft, voordat hij leraar werd, nog een ander diploma behaald en hij werkte een tijd in een bedrijf.

leraar 1992

directeur 1999

2007 pedagogische begeleidingsdienst

coördinerend directeur

2011

88

Daarnaast stipt hij aan dat hij naast zijn job als coördinator ook zelfstandige in bijberoep is. Deze respondent geeft ten slotte aan gedurende zijn carrière meestal 4/5 in loondienst te zijn geweest.

7.1.5 (Vroegtijdige) Uitstromers

Deze groep respondenten werd alleen bevraagd in de focusgroep zoals hoger werd toegelicht. De meeste respondenten haalden een ander diploma vooraleer ze de lerarenopleiding volgden.

Daarenboven hebben er twee van de zes respondenten die eerst in de privé hebben gewerkt en drie respondenten hebben ook een andere functie dan leraar in het onderwijs hebben gehad. Het gaat hierbij om functies van secretariaatsmedewerker, technisch adviseur, turnleerkracht, zorgleraar, zorgcoördinator en directeur.