Hoofdstuk 4 – Methodologisch Kader
4.3 Operationalisatie
In het theoretisch kader zijn individueel-professionele en organisatorische kenmerken besproken die van invloed zijn op de werkzaamheden van wijkcoaches. Deze kenmerken zijn van een hoog abstractieniveau en daardoor niet direct meetbaar. In deze paragraaf worden de in het theoretisch kader besproken kenmerken daarom geoperationaliseerd. Operationaliseren kan daarbij worden
gedefinieerd als “het omwerken van een abstract begrip naar een vorm die onderzoekbaar is of
empirisch waarneembaar” (Evers, 2013, p.32). Door de operationalisatie worden de individueel-
professionele en organisatorische kenmerken meetbaar gemaakt. Bij het meetbaar maken van de kenmerken wordt eerst voor elk kenmerk een definitie gegeven. Vervolgens wordt elk kenmerk uiteengerafeld in dimensies. Ten slotte worden de dimensies onderverdeeld in indicatoren aan de hand waarvan de dimensies kunnen worden waargenomen (Bleijenbergh, 2013). De indicatoren dienen als basis voor het waarnemingsschema en de interviewvragen.
In Tabel 4 worden de vijf organisatorische kenmerken die in dit onderzoek worden onderscheiden, te weten de politiek van de organisatie, de economie van de organisatie, de cultuur van de organisatie, sociale relaties tussen medewerkers binnen de organisatie en infrastructurele arrangementen, en het kenmerk van individuele professionals dat in dit onderzoek wordt onderscheiden, te weten de vaardigheden van professionals, weergegeven. Van elk van deze kenmerken wordt een definitie gegeven, gevolgd door de dimensies en indicatoren van de kenmerken die te onderscheiden zijn.
Tabel 2: Operationalisatie van de organisatorische en individuele kenmerken Organisatorische kenmerken
Kenmerk Definitie Dimensies Indicatoren
Politiek van organisatie
Activiteiten gericht op het bevorderen van de belangen van de organisatie
Strategieën van organisatie om gestelde doelen te behalen
- Wervingsbeleid
- Aanmeldingsbeleid voor burgers
- Caseload van wijkcoaches
Economie van organisatie
Transacties die plaatsvinden binnen een organisatie
Hulpbronnen op het gebied van tijd, geld en mankracht
Interne budgetstructuur
Kwaliteit en kwantiteit van contracten en samenwerkings- afspraken met aanbieders van zorg
- Voldoende tijd om
werkzaamheden ten aanzien van regie uit te voeren - Voldoende financiële middelen om werkzaamheden ten aanzien van regie uit te voeren
- Voldoende personeel om werkzaamheden ten aanzien van regie uit te voeren - Manier waarop geld wordt toegewezen: op basis van programma of op basis van cliënt
- Hoeveelheid aanbieders waarmee contracten zijn afgesloten
- Inhoud van afspraken/ taakverdeling tussen
gemeente en zorgaanbieders - Mate van tevredenheid over contracten/samenwerkings- afspraken
Cultuur van organisatie
Een systeem van symbolen gevormd door de omringende omgeving en de geschiedenis,
Cultuur van gehele organisatie - Mate waarin cultuur van organisatie als geheel wijkcoaches stimuleert om
leiderschap en verwachte ontwikkelingen van organisaties, dat gedeeld, gebruikt en
veranderd wordt door actoren wanneer zij handelen en betekenis geven aan de
gebeurtenissen in de organisatie
Subculturen binnen organisatie
regie te voeren
- Mate waarin cultuur van het wijkteam waartoe de
wijkcoach behoort de
wijkcoach stimuleert om regie te voeren
- Verschillen tussen culturen van wijkteams
Sociale relaties Relaties tussen medewerkers van een organisatie onderling en de verhouding tussen de
medewerkers en de organisatie waarin zij werkzaam zijn
Communicatiestromen tussen wijkcoaches in een organisatie
Relatie van wijkcoaches met de organisatie waarin zij werkzaam zijn
- Frequentie van contact tussen wijkcoaches uit hetzelfde wijkteam over casussen en de daarop gevoerde regie
- Frequentie van contact tussen wijkcoaches uit andere wijkteams over casussen en de daarop gevoerde regie
- Aard/inhoud van contact - Mate van tevredenheid van wijkcoaches over organisatie
Infrastructurele arrangementen
De wijze waarop de werkzaamheden van
professionals zijn vormgegeven
Structurering van werkzaamheden Monitoring- en
verantwoordingsstructuur
Technologische condities
- Mate van standaardisatie - Mate van specialisatie - Mate van centralisatie - Normen op basis waarvan de prestaties van wijkcoaches worden beoordeeld - Belonen/sanctioneren - Rol van wijkcoaches bij het opstellen van prestatienormen en het beoordelen van prestaties
- Vorm van verantwoordings- mechanisme
- Mate waarin wijkcoaches beschikken over de juiste ICT systemen om hun
werkzaamheden ten aanzien van het voeren van regie te kunnen uitvoeren
Kenmerk van individuele professionals
Kenmerk Definitie Dimensies Indicatoren
Vaardigheden van professionals
De mate waarin professionals beschikken over de bekwaamheid die noodzakelijk is voor het uitvoeren van de werkzaamheden van professionals
Opleiding - Gevolgde opleiding - Vaardigheden die bij opleiding zijn verworven die een rol spelen bij het voeren van regie
Werkervaring
- Tijd die respondent
werkzaam is als wijkcoach in gemeente Enschede
- Training die respondent heeft ontvangen als wijkcoach in gemeente Enschede ten aanzien van de regierol
- Banen die respondent heeft gehad voor de huidige baan - Vaardigheden die bij eerdere banen zijn verworven die een rol spelen bij het voeren van regie
Nadat in Tabel 2 de operationalisatie is gepresenteerd, wordt in Tabel 3 aangegeven aan de hand van welke informatiebron de onderscheiden indicatoren worden gemeten. Daarbij kunnen documenten, observaties en interviews worden onderscheiden. Indien de indicator wordt gemeten door middel van interviews, wordt aangegeven welke interviewvraag aan de indicator wordt gekoppeld.
Tabel 3: Meten van indicatoren
Indicator Informatiebron Interviewvraag
Wervingsbeleid Documenten; interviews Naar welke eigenschappen wordt gekeken bij het aannemen van wijkcoaches? Aanmeldingsbeleid voor
burgers
Documenten
Caseload van wijkcoaches Observaties; interviews Hoe wordt het aantal casussen dat een wijkcoach in behandeling heeft ervaren? Als weinig/precies genoeg/te veel? Voldoende tijd om
werkzaamheden uit te voeren
Observaties; interviews Beschikken wijkcoaches over voldoende tijd om hun werkzaamheden ten aanzien van regie uit te voeren?
Voldoende financiële middelen om werkzaamheden uit te voeren
Documenten; observaties; interviews
Zijn er voldoende financiële middelen beschikbaar om de werkzaamheden ten aanzien van regie uit te voeren?
Voldoende personeel om werkzaamheden uit te voeren
Interviews Zijn er voldoende wijkcoaches om de werkzaamheden ten aanzien van regie uit te voeren? Manier waarop geld wordt
toegewezen
Documenten Hoeveelheid aanbieders
waarmee contracten zijn afgesloten
Documenten; interviews Zijn er voldoende contracten afgesloten met aanbieders van zorg? Zo nee, welke aanbieders missen nog?
van taken tussen gemeente en zorgaanbieders
Mate van tevredenheid over afspraken met zorgaanbieders
Observaties; interviews Zijn wijkcoaches tevreden over de gemaakte afspraken en het nakomen hiervan met zorgaanbieders in het vrijwillige kader? Zijn wijkcoaches tevreden over de gemaakte afspraken en het nakomen hiervan met zorgaanbieders in het gedwongen kader? Waarom wel of niet?
Mate waarin cultuur van organisatie als geheel wijkcoaches stimuleert om regie te voeren
Interviews Hebben wijkcoaches het idee dat de cultuur van de organisatie hen stimuleert om regie te voeren? Waaruit blijkt dit?
Mate waarin cultuur van wijkteam waartoe wijkcoach behoort de wijkcoach
stimuleert om regie te voeren
Observaties; interviews Hebben wijkcoaches het idee dat de cultuur van het wijkteam hen stimuleert om regie te voeren? Waaruit blijkt dit? Verschillen tussen culturen van
wijkteams
Bevindingen uit interviews en observaties met elkaar vergelijken
Frequentie van contact tussen wijkcoaches uit hetzelfde wijkteam over casussen en de daarop gevoerde regie
Interviews Hoe vaak bespreken
wijkcoaches uit hetzelfde wijkteam casussen en de daarop gevoerde regie?
Frequentie van contact tussen wijkcoaches uit verschillende wijkteams over casussen en de daarop gevoerde regie
Interviews Hoe vaak bespreken
wijkcoaches uit verschillende wijkteams casussen en de daarop gevoerde regie?
Aard van contact tussen wijkcoaches
Observaties Mate van tevredenheid van
wijkcoaches over organisatie
Observaties; interviews In hoeverre zijn wijkcoaches tevreden over de organisatie waarin zij werken?
Mate van standaardisatie Interviews In hoeverre zijn de werkzaamheden van
wijkcoaches ten aanzien van het voeren van regie vastgelegd in regels, procedures en gespreksrichtlijnen? Mate van specialisatie Interviews In hoeverre zijn de
werkzaamheden van
wijkcoaches ten aanzien van het voeren van regie
onderverdeeld in kleinere taken?
wijkcoaches bij het nemen van beslissingen ten aanzien van het voeren van regie
toestemming vragen aan leidinggevenden?
Normen op basis waarvan de prestaties van wijkcoaches worden beoordeeld
Interviews Op basis van welke normen/ standaarden worden de prestaties van wijkcoaches beoordeeld?
Belonen/sanctioneren Observaties; interviews Worden wijkcoaches die goed presteren hiervoor beloond/ wijkcoaches die slecht presteren gesanctioneerd? Zo ja, hoe?
Rol van wijkcoaches bij het opstellen van prestatienormen en het beoordelen van prestaties
Interviews Door wie worden de prestatie- normen opgesteld op basis waarvan de prestaties van wijkcoaches worden beoordeeld? Spelen
wijkcoaches daar een rol in? Spelen wijkcoaches een rol bij het beoordelen van prestaties? Vorm van verantwoordings-
mechanisme
Afleiden aan de hand van de normen waarmee de prestaties van wijkcoaches worden beoordeeld
Mate waarin wijkcoaches beschikken over de juiste ICT systemen om werkzaamheden te kunnen uitvoeren
Observaties; documenten; interviews
Beschikken wijkcoaches over de juiste ICT systemen om hun werkzaamheden ten aanzien van het voeren van regie uit te voeren? Zo nee, wat ontbreekt aan het huidige systeem? Gevolgde opleiding Interviews Welke opleidingen hebben
wijkcoaches gevolgd? Vaardigheden die bij opleiding
zijn verworven die een rol spelen bij het voeren van regie
Interviews Welke vaardigheden zijn verworven bij de gevolgde opleiding die een rol spelen bij het voeren van regie?
Tijd die respondent werkzaam is als wijkcoach
Interviews Hoe lang bent zijn wijkcoaches al werkzaam als wijkcoach in Enschede?
Training die respondent heeft ontvangen als wijkcoach in gemeente Enschede ten aanzien van de regierol
Interviews Hebben wijkcoaches trainingen ontvangen ten aanzien van de regierol? Zo ja, hoe vaak? Wat was de inhoud van deze training?
Banen die respondent heeft gehad voor huidige baan
Interviews Welke banen hebben
wijkcoaches gehad voor zij als wijkcoach in de gemeente Enschede werkzaam werden? Vaardigheden die bij eerdere Interviews Welke vaardigheden hebben
banen zijn verworven die een rol spelen bij het voeren van regie
wijkcoaches verworven bij vorige banen die een rol spelen bij het voeren van regie?