5 RECHTMATIGHEID BESTEDING EU-GELDEN
5.2 Oordeel Europese Rekenkamer over wettigheid en regelmatigheid
5.2.1 Algemeen oordeel
Het algemeen oordeel van de Europese Rekenkamer over de wettigheid en regelmatigheid van de verrichtingen die ten grondslag liggen aan de uitvoering van de totale begroting 2007, is niet positief.
18Faillissementen hoeven per 1 januari 2006 niet meer gemeld te worden als heden. Aangezien de kans op onregelmatig-heden en fraude juist rond faillissementen relatief groot is, bestaat het gevaar dat veel van deze gevallen in de toekomst niet meer aan de oppervlakte komen. Bovendien kan een groot aantal faillissementen in een subsidie-programma wijzen op een systeemfout:
blijkbaar heeft de subsidieverstrekker in de aanvraagfase de aanvragers niet voldoende gecontroleerd of deze (nog) economisch levensvatbaar waren.
Overzicht 4 laat de oordelen zien die de Europese Rekenkamer sinds het begrotingsjaar 1994 in haar jaarlijkse betrouwbaarheidsverklaring (Déclaration d’Assurance; DAS) heeft afgegeven.
Overzicht 4. Overzicht DAS-oordelen Europese Rekenkamer 1994–2007
Begrotingsjaar Totaaloordeel DAS Kwantitatief beeld
2007 Geen positieve verklaring Geen kwantitatief oordeel, maar wel (globale) aanduiding foutenpercentages per begrotingsonderdeel
2006 Geen positieve verklaring. Geen kwantitatief oordeel, maar wel globale aanduiding foutenpercentages 2005 Geen positieve verklaring. Geen kwantitatief oordeel.
2004 Geen positieve verklaring. Geen kwantitatief oordeel.
2003 Geen positieve verklaring. Geen kwantitatief oordeel.
2002 Geen positieve verklaring. Geen kwantitatief oordeel.
2001 Geen positieve verklaring. Geen kwantitatief oordeel.
2000 Geen positieve verklaring. Geen kwantitatief oordeel.
1999 Geen positieve verklaring. Geen kwantitatief oordeel.
Onaanvaardbaar aantal fouten.
1998 Geen positieve verklaring. Geen kwantitatief oordeel. Percentage materiële fouten ongeveer even hoog als in voorgaande jaren.
1997 Geen positieve verklaring. Geen kwantitatief oordeel. Onaanvaardbaar groot aantal materiële fouten. Percentage ongeveer even hoog als in voorgaande jaren.
1996 Geen positieve verklaring. Materiële fouten 5,4% betalingen. Formele fouten niet gekwantificeerd. Geen oordeel mogelijk bij 4,3% betalingen.
1995 Geen positieve verklaring. Materiële fouten 5,9%. Formele fouten niet gekwantificeerd. Geen oordeel mogelijk bij 2,3% betalingen.
1994 Geen positieve verklaring. Materiële fouten 4%. Formele fouten 4,8%. Over 14% betalingen geen zekerheid.
Bron: Jaarverslagen 1994–2007 Europese Rekenkamer
5.2.2 Oordeel per begrotingshoofdstuk
In haar Jaarverslagen over de periode 2003–2006 gaf de Europese Rekenkamer vooral een kwalitatief beeld voor alle relevante begrotings-hoofdstukken. In het Jaarverslag 2006 van de Europese Rekenkamer (2007a) werd daaraan enige kwantitatieve informatie toegevoegd. Deze kwantitatieve informatie is in het Jaarverslag 2007 verder uitgebouwd (Europese Rekenkamer, 2008a).
De opzet van de nieuwe EU-begroting binnen de financiële perspectieven 2007–2013 maken de beleidsdoelen per beleidsterrein meer inzichtelijk. De directe koppeling tussen het hoofdonderdeel van de begroting en het daarvoor verantwoordelijke DG van de Europese Commissie is echter minder duidelijk geworden. De Europese Rekenkamer hanteert dit jaar bij de weergave van de DAS-bevindingen per begrotingsonderdeel een indeling die enigszins afwijkt van de nieuwe begrotingsindeling van de Unie.19
Figuur 4 vat de stand van zaken per onderdeel in 2007 zoals gepresen-teerd door de Europese Rekenkamer samen.
19De categorie «landbouw en natuurlijke bronnen» van de Europese Rekenkamer bevat volksgezondheid. In de nieuwe begroting van de EU valt dit in de categorie «Vrede, veilig-heid en recht Burgerschap». De hoofdcatego-rie van de EU-begroting «duurzame groei»
hanteert de Europese Rekenkamer als zodanig niet; «cohesie» – dat daar een onderdeel van vormt – vormt een afzonderlijke categorie. De categorie «onderzoek, energie en transport»
van de Europese Rekenkamer valt in de EU-begroting onder «duurzame groei», terwijl de categorie «onderwijs en burgerschap» die de Europese Rekenkamer hanteert voor het onderwijsdeel bij «duurzame groei» van de nieuwe EU-begroting past, en het burger-schapsdeel bij «Vrede, veiligheid en recht -Burgerschap». Zie ook § 2.2, figuur 2.
Figuur 4 Oordeel Europese Rekenkamer over functioneren toezicht-en controlesystemtoezicht-en toezicht-en over rechtmatigheid transacties Per hoofdstuk van de EU-begroting 2007
Landbouw
en natuurlijke bronnen
Cohesie
Onderzoek, energie en transport
Externe hulp, ontwikkeling en uitbreiding
Onderwijs en burgerschap
Economische en sociale zaken
Administratieve uitgaven Eigen middelen
Toereikend Deels toereikend Ontoereikend
Lager dan 2%
Tussen 2% en 5%
Hoger dan 5%
Functioneren toezicht-en controlesystemtoezicht-en
Fouten bij testen transacties
De Europese Rekenkamer geeft aan dat voor de ontvangsten en voor de vastleggingen en betalingen voor financiële en economische aangelegen-heden en voor administratieve uitgaven de verrichtingen in 2007 over het geheel genomen wettig en regelmatig waren. Over de ontvangsten merkt de Europese Rekenkamer wel op dat het bereik van haar audit beperkt is, aangezien de btw- en BNI-componenten gebaseerd zijn op macro-econo-mische statistieken, waarvan de onderliggende data niet direct door de Europese Rekenkamer kunnen worden gecontroleerd.
De Europese Rekenkamer geeft verder aan dat bij het landbouwbeleid ook in 2007 – waar het geïntegreerd beheer- en controlesysteem (GBCS) juist wordt toegepast – de controles effectief waren.20Ze voegt daaraan toe dat het foutenpercentage voor de uitgaven uit het Europees Landbouwgarantie-fonds net onder 2% lag, maar dat vooral door de fouten bij het Plattelands-ontwikkelingsfonds het algemene foutenpercentage voor landbouw hoger was. Over de belangrijkste andere beleidsonderdelen van de begroting
20Binnen het GBCS maakt de Europese Com-missie voor controles in toenemende mate gebruik van het Geografisch Informatie-systeem (GIS). Hiermee wordt met behulp van satellietgegevens bijvoorbeeld gecontroleerd of het opgegeven landbouwareaal ook daad-werkelijk gebruikt wordt.
geeft de Europese Rekenkamer aan dat het foutenpercentage boven de 2% lag, met als uitschieter «cohesie» (structuurbeleid) met een fouten-percentage van maar liefst 11%.
In het Achtergronddocument EU-trendrapport 2009 (te raadplegen op www.rekenkamer.nl) gaan wij uitvoeriger in op de conclusies van de Europese Rekenkamer per begrotingshoofdstuk. Ook wordt daar
aangegeven welke werkzaamheden de Europese Rekenkamer in 2005 en 2006 heeft uitgevoerd op het beleidsterrein landbouw en wat de Europese Commissie met de bevindingen gedaan heeft.
5.2.3 Overige informatie Europese Rekenkamer
Speciale verslagen
Overzicht 5 toont de onderwerpen waarover de Europese Rekenkamer de afgelopen jaren speciale verslagen heeft gepubliceerd.21
Overzicht 5. Speciale verslagen Europese Rekenkamer 2004–2008
Aantal onderzoeken op terrein: 2004 2005 2006 2007 2008
Eigen middelen/ontvangsten 0 0 1 1 1
Gemeenschappelijk landbouwbeleid 5 1 2 1 1
Structurele acties 1 0 2 2 2
Intern beleid 1 1 0 2 0
Externe maatregelen 1 2 5 2 2
Pre-troetreding 2 0 0 0
Administratieve uitgaven 0 2 1 1
Anders 1
Totaal 10 6 11 9 7
In 2008 publiceerde de Europese Rekenkamer onder andere speciale verslagen op het terrein van:22
• De eigen middelen: over bindende tariefinlichtingen (Speciaal verslag nr. 2/2008: Europese Rekenkamer, 2008b).
• Landbouw: over de uitvoering van de melkquota in de op 1 mei 2004 tot de Europese Unie toegetreden lidstaten (Speciaal verslag
nr. 4/2008: Europese Rekenkamer, 2008c).
• Structuurbeleid: over het proces van onderzoek en evaluatie van grote investeringsprojecten in de programmeringsperioden 1994–1999 en 2000–2006 (Speciaal verslag nr. 1/2008: Europese Rekenkamer, 2008d).
• Extern beleid: over rehabilitatiehulp van de Europese Commissie na de tsunami en orkaan Mitch (Speciaal verslag nr. 6/2008: Europese Rekenkamer, 2008e).
• Agentschappen: over de op resultaten gerichte programmering van de werkzaamheden van regelgevende Agentschappen van de Europese Unie (Speciaal verslag nr. 5/2008: Europese Rekenkamer, 2008f).