Beleidsontwikkelingen EU-breed
Het Europees transparantie-initiatief dat in 2005 is geïnitieerd door commissaris Kallas van administratieve zaken, audit en fraudebestrijding, werpt de laatste jaren meer vruchten af. Er komt meer openbare infor-matie beschikbaar over de eindontvangers van EU-gelden, mede doordat lidstaten voortaan verplicht zijn om zelf openbaar te maken wie de ontvangers van EU-gelden in hun land zijn.
De informatie die de directeur-generaal Begroting jaarlijks verstrekt aan de nationale rekenkamers over de gelden die per begrotingslijn door de Commissie naar de betreffende lidstaat zijn overgemaakt, is wederom gedetailleerder geworden.32
De Europese Commissie noch de andere EU-instellingen hebben nieuw beleid ontwikkeld om lidstaatverklaringen verder te stimuleren. Wel heeft de Commissie voor de opstelling van de «annual summaries» – waarvan de tweede lichting op 15 februari 2009 door de lidstaten moet worden ingediend – nieuwe handleidingen ontwikkeld.
De Commissie werkt aan de afronding van het Actieplan geïntegreerd interne controlekader. Hieruit is naar voren gekomen dat er binnen de Europese instellingen een discussie gevoerd gaat worden over de kosten van controles, en daaraan gekoppeld naar de vraag welke foutenpercen-tages de EU bereid is te accepteren bij de uitvoering van haar beleid.
Systemen EU-breed
De activiteitenverslagen van een aantal DG’s van de Commissie bevatten meer en betere landeninformatie dan in voorgaande jaren. Met name het DG Regionaal beleid loopt hierin voorop. De mate van inzicht die de meeste DG’s s geven in planning en uitvoering van controles, en de resultaten van interne audit, blijft echter beperkt. Datzelfde geldt voor de mate waarin de activiteitenverslagen inzicht geven in de resultaten die met het beleid zijn behaald.
Het Syntheseverslag van de Commissie bevat een verklaring waarin de Commissie stelt dat de bestaande interne controlesystemen redelijke zekerheid geven over de rechtmatigheid van de verrichte activiteiten, met inachtneming van de geformuleerde voorbehouden. Het aantal voorbe-houden is dit jaar weer verder afgenomen, en de mate van kwantificering van de voorbehouden is toegenomen. Ondanks die licht opgaande lijn behoudt de verklaring van de Commissie zijn beperkte betekenis. Een aantal voorbehouden komt al jaren achtereen terug. Daarnaast is de financiële omvang van bepaalde voorbehouden toegenomen, en is de reikwijdte ervan zoals het aantal landen dat onder de voorbehouden valt uitgebreid. Er is dus sprake van diepgaande en voortdurende tekortko-mingen.
Rechtmatigheid EU-breed
Het algemene oordeel van de Europese Rekenkamer over de wettigheid en regelmatigheid van de verrichtingen die ten grondslag liggen aan de uitvoering van de totale begroting 2007, was wederom niet positief. Ook per begrotingshoofdstuk was het beeld voor de belangrijkste geldstromen nog steeds niet (geheel) positief. Wat de landbouwsubsidies betreft is vooral het plattelandsbeleid – met een totaal financieel belang van ruim
€ 12 miljard een zorgenkindje. Bij de structuurfondsen stelde de Europese Rekenkamer het foutenpercentage over 2007 vast op 11%. In 2006 was dit nog 12%.
32In Nederland wordt deze informatie op ons verzoek aan de minister van Financiën gezonden, met een afschrift aan de Algemene Rekenkamer.
Voor het eerst heeft de Europese Commissie dit jaar ook informatie gepubliceerd over onregelmatigheden en de (vermoedelijke) omvang van fraude voor de eigen directe uitgaven van de Commissie voor intern beleid en externe maatregelen. Voorheen gaf de Commissie alleen een overzicht van de fouten die in de lidstaten werden geconstateerd.
Doeltreffendheid EU-breed
Uit ons onderzoek naar door (dan wel voor) de Commissie uitgevoerde en publiek beschikbare evaluaties op de terreinen landbouw en werkgele-genheid uit 2006 en 2007, blijkt dat er geen overkoepelend beeld van de doelrealisatie per beleidsdoelstelling bestaat. Verder is het inzicht in de doelrealisatie beperkt. Daar waar wel inzicht bestaat, geeft dit een somber beeld over de mate waarin Europese beleidsdoelstellingen worden bereikt.
De DG’s Landbouw en Werkgelegenheid bieden goed inzicht in de resultaten van de kwaliteitstoetsen die zij hebben uitgevoerd op de evaluaties. Hieruit blijkt dat er vaak sprake is van een gebrek aan betrouwbare gegevens en moeilijkheden bij het kwantificeren van (beoogde) effecten.
Figuur 7 Algemene trendinformatie 2000-2008: inkomsten en uitgaven EU, beleidsontwikkelingen EU
In 2001: € 80,7 miljard, in 2002 € 77,7 miljard, 2003 € 83,6 miljard, 2004 € 95,0 miljard, 2005 € 100,8 miljard, 2006 € 102,4 miljard, 2007 € 110 miljard (bron: jaarverslagen Europese Rekenkamer).
Het bedrag wordt verhoogd met het overschot van vorig jaar en overige inkomsten. In 2007 was de totale begroting € 117,5 miljard.
In 2001: € 80,0 miljard, in 2002 € 85,1 miljard, 2003 € 90,6 miljard, 2004 € 100,1 miljard, 2005 € 104,8 miljard, 2006 € 106,6 miljard, 2007 € 113,9 miljard (bron: jaarverslagen Europese Rekenkamer).
Hetzelfde aantal EU-lidstaten is bezig met de ontwikkeling van lidstaat- verklaringen. De aandacht van de Commissie voor lidstaatverklaringen is gestagneerd. De eerste lichting van nationale samenvattingen (‘annual summaries’) zoals opgenomen in de financiële perspectieven en het nieuwe financieel reglement zijn volgens de Commissie vatbaar voor verbetering.
Er is een lichte verbetering zichtbaar in de verantwoordingsinformatie die beschikbaar is per begrotingshoofdstuk over met name rechtmatigheid van de bestedingen.
De enkele jaren geleden ingezette hervormingen bij de Commissie in het financieel management (activiteitenverslagen DG’s met verklaringen plus follow-up, activiteitengestuurd budgetteren) en het Europees transparantie- initiatief leiden tot meer transparantie over wie Europese gelden ontvangen in de lidstaten. Ook over 2007 bevat het Syntheseverslag van de Commissie een verklaring waarin de (politieke) verantwoordelijkheid voor het geleverde management wordt genomen.
De jaarlijkse activiteitenverslagen van de DG’s en diensten van de Commissie die 2002 met verklaringen worden afgegeven, leiden tot steeds meer inzicht in resultaten per begrotingshoofdstuk.
Binnen het gemeenschappelijk landbouwbeleid is een ‘health check’ uitge- voerd, waarvan de resultaten op termijn tot wijzingen in het beleid zullen leiden. Bij structuurfondsen is het nieuwe systeem in 2007 van start gegaan.
Vanaf 2007 zijn binnen het migratiebeleid het Buitengrenzenfonds en het Integratiefonds ingesteld, en in 2008 het Vluchtelingenfonds III en het Terugkeerfonds.
ONTWIKKELING SINDS 2000 EN STAND VAN ZAKEN 2003-2008 TRENDINDICATOR
Ontwikkelingen in beleid financieel management EU
DEEL 2: EU-LIDSTATEN