Hoofdstuk 4: Twaalf jaar EAJG
4.5 Nieuwe strategie
Na het kritische rapport van onderzoeksbureau BBO-WSF is er door EAJG gekozen voor een nieuwe strategie. Dit hield de al eerder besproken toenadering tot de Joodse gemeenschap in, maar de nieuwe strategie is vooral een professionaliseringsslag geweest. “We waren eerst een actiegroep, toen is er meer afstand genomen van het activistische idee en is er gekozen om meer te professionaliseren. En één van die onderdelen daarvan is informatievoorziening”, legt Rick Meulensteen uit.403 “Dat [de informatievoorziening] vind ik één van de beste zetten van de afgelopen jaren. Dat je hebt laten zien van goh, we zijn niet een stelletje randdebielen of zo, die weet ik veel een of ander extreem clubje hebben die rare dingen roepen, maar dat je echt gedegen analyses kunt geven, commentaar kan geven op zaken, gesprekspartner bent voor politici, voor beleidsmakers. Ik denk dat we die weg ook echt moeten voortzetten want dat levert gewoon echt wat op”, vertelt Meulensteen. Volgens Feberwee was een wisseling van koers ‘van actiegroep naar groep met de pen’ ook nodig omdat er te weinig mensen [enkele tientallen] afkwamen op evenementen die EAJG organiseerde. Bovendien kende je volgens Feberwee de helft van de mensen al en zo waren de evenementen weinig effectief.404 EAJG presenteert zich nu als kenniscentrum en probeert orde te scheppen in de veelheid van informatie over het Israël-Palestinaconflict door factsheets te maken en deze te
400 Bijlage 1, Max Wieselmann, 5.
401 Ibidem, 19.
402 Bijlage 3, Rick Meulensteen, 20.
403 Bijlag 3, Rick Meulensteen, 13.
sturen naar beleidsmakers, politici en journalisten. In deze factsheets staat niet de eigen visie, maar informatie uit Israëlische linkse hoek. EAJG wil zo laten zien dat er ook in Israël veel discussie is over het regeringsbeleid. Daarnaast biedt de stichting met de factsheets een tegenwicht aan hoe de situatie in Israël vaak wordt voorgesteld.405 Volgens Raymond Nethe krijgt EAJG veel enthousiaste reacties van parlementariërs omdat het de verschillende kanten van het conflict laat zien.406 Rick Meulensteen noemt een voorbeeld van het succes van de nieuwe strategie: “Een van de grote verassingen van altijd is, we hadden, het was volgens mij begin vorig jaar, een keer een gesprek met Han ten Broeke, buitenland woordvoerder van de VVD en die legde een stapel papieren op tafel en dat waren, ik meen drie à vier laatste versies van de factsheets die we hadden gestuurd, mooi uitgeprint en met aantekeningen.”407
Hamburger vertelt dat EAJG de hoogwaardige informatie aan beleidsmakers en ‘het publiek’ geeft in de hoop dat de publieke opinie hierdoor verandert. Het publiek zou er voor kunnen zorgen dat politici het beleid ten aanzien van het Midden-Oosten aanpassen ten gunste van de Palestijnen. Hamburger vraagt zich af of dit realistisch is, want hoeveel invloed kan de publieke opinie hebben op de politiek, zeker bij een dergelijk zwaar dossier als Israël en Palestina?408 Het is volgens hem een dossier dat politici in Nederland het liefst dicht tegen de borst houden en waar ze geen invloed op tolereren. Maar mocht het toch lukken om het Nederlandse beleid meer in lijn met de visie van EAJG te krijgen, dan vraagt hij zich af of dit van invloed zou zijn op het Israëlische beleid. “Nou, dat zijn allemaal causale stappen, waarvan ik denk: nou, daar liggen vooronderstellingen aan ten grondslag waarvan ik de effectiviteit niet zie”, aldus Hamburger.409 Maar de voorzitter weet dat hij niet met volledig andere suggesties kan komen. “Je werkt in een Nederlandse omgeving, dat draagvlak moet je hebben.”410
De nieuwe strategie houdt ook in dat EAJG minder bij demonstraties aanwezig is, volgens Meulensteen. Hij stelt dat de stichting dit in het verleden niet altijd even goed heeft aangepakt en doelt daarmee op de demonstratie in 2009 waarbij door enkele aanwezigen ‘Hamas Hamas, alle Joden aan het gas’ werd geroepen en waarbij leden van EAJG aanwezig waren. Dit viel niet goed bij de achterban. “Mensen, die van EAJG aanwezig waren, hebben dat serieus niet meegekregen. Maar er is niet adequaat op gereageerd. Uiteindelijk is wel gezegd: natuurlijk zijn we het er niet mee eens, maar eigenlijk, persoonlijk, moet je meteen bij
405 Bijlag 3, Rick Meulensteen, 13.
406 Bijlage 5, Raymond Nethe, 20.
407 Bijlag 3, Rick Meulensteen, 14.
408 Bijlage 6, Jaap Hamburger, 29.
409 Bijlage 6, Jaap Hamburger, 29.
de demonstratie weglopen, meteen een persbericht uitdoen waarin staat het is gewoon onacceptabel en dat is toen niet gebeurd.”411 Mede door dit soort ‘uitglijders’ zijn ze van het ‘activistische profiel’ afgestapt, volgens Meulensteen.412 Hedy d’Ancona spreekt dit tegen en stelt zeker nog op demonstraties aanwezig te zijn wanneer zij hiervoor wordt benaderd.413 Er is in de interviews wel vaker sprake van tegengestelde geluiden over de nieuwe strategie. Een ander onderdeel van de nieuwe strategie is dat EAJG geen sprekers meer uit Israël laat overkomen. Dit vanwege een gebrek aan middelen en tijd. “We kunnen ons niet én richten op het aanbieden van analyses én jezelf als een kenniscentrum profileren én tegelijkertijd ook heel veel energie steken in sprekers die komen, dat heb je ook niet zo een twee drie geregeld”, aldus Rick Meulensteen.414
Niet alleen is er sprake van een nieuwe strategie, ook wordt er voorzichtig nagedacht over het laten horen van een ‘Anders Ander Joods Geluid’. Zo spreken meerdere bestuursleden hun twijfels uit over een tweestatenoplossing. Hamburger vindt dat de organisatie zich moet gaan verdiepen in de mogelijkheid van een eenstaatsoplossing. “Vooralsnog blijft de oplossing de tweestatenoplossing, maar je moet als organisatie wel bij de tijd blijven en realistisch blijven en alle mogelijke oplossingen bekijken. “Als wij nou eens zouden zeggen: nou jongens, die tweestatenoplossing, hang die maar aan de wilgen, want het is een uitstekende oplossing, maar Israël gaat hem niet realiseren en er zijn geen krachten die Israël kunnen dwingen om hem te realiseren. Laten we nou opgeven, dat is illusiepolitiek, die komt er niet, die tweestatenoplossing. We opteren van nu af aan voor het bevorderen van en het aandacht vragen voor de eenstaatsoplossing. Het gebied wordt de facto al gedomineerd door Israël, tussen de Middellandse Zee en de Jordaan, alleen is dat voor de Joden een democratie en voor de Palestijnen een dictatuur. Laten we d’r voor iedereen een democratie van maken, one man, one vote, one state, voor Joden en Palestijnen, van de Hermon tot de Rode Zee en van de Middellandse Zee tot aan de Jordaan. Eén staat. Ja, dan er zijn [ook] argumenten tegenin te brengen hoor, ik bedoel het is niet zo homogeen. Maar dan ga je waarschijnlijk een standpunt innemen dat zo weinig aansluit bij het internationale standpunt en bij wat mensen denken en vinden.”, legt Hamburger uit.415 Ook Wieselmann weet niet of een tweestatenoplossing nog haalbaar is. Hij neigt er toe om je als stichting niet meer uit te spreken over dergelijke zaken. Maar wanneer ernaar gevraagd wordt moet EAJG zich volgens
411 Bijlage 3, Rick Meulensteen, 15.
412 Ibidem, 16.
413 Bijlage 4, Hedy d’Ancona, 13.
414 Bijlag 3, Rick Meulensteen, 17.
hem toch voor een tweestatenoplossing uitspreken. “Al was dat alleen maar vanuit het simpele feit dat de Palestijnen daar nog naar streven.”416 Jaap Hamburger vindt het in ieder geval tijd om de voors en tegens van een tweestatensoplossing en de eenstaatsoplossing tegen elkaar af te zetten. “Wil je als organisatie ook een beetje in leven blijven en niet jezelf overleven, dan moet je mee in die discussies. Ik denk eigenlijk niet dat het te vroeg is en ik denk dat het een heel grote inspanning is om dat allemaal netjes op een rij te zetten. Maar ik denk wel dat het moet gebeuren. Inmiddels liggen d’r nog wat meer opties op de plank en moeten wij als organisatie ons niet ook eens serieus in die andere opties verdiepen? Al was het maar om de discussie te kunnen voeren. De conclusie zou best kunnen zijn dat we zeggen: met alle gebreken vinden we toch die tweestatenoplossing beter. Maar dan kom je in ieder geval goed beslagen ten ijs.”417
Buiten de discussie over de tweestatenoplossing wordt er ook nagedacht over een verbreding van ‘het geluid’ buiten het Israëlisch-Palestijnse conflict. Rick Meulensteen denkt hierbij aan interne Israëlische zaken, zoals de verhouding tussen kerk en staat in het land. De Israëlische samenleving wordt steeds religieuzer en veel mensen in de achterban vinden dit geen goede zaak. “Dat je in plaats van alleen voor Israël-Palestina, je inzet voor een algeheel progressief Israël, waarvan dat een onderdeel is, legt Meulensteen uit.418