Naast de internationale Global Change-programma’s International Geosphere-Biosphere Programme (igbp) en het World Climate Research Programme (wcrp) heeft de Nederlandse igbp/wcrp Commissie ook de Nederlandse
teitsprogramma diversitas onder haar hoede genomen. diversitas is sinds 1991 in ontwikkeling en wordt mede gefinancierd door icsu-organen en unesco. Het programma is gericht op de mondiale biodiversiteit en de oorzaken en gevolgen van veranderingen in biodiversiteit. Het is het enige bestaande wetenschappelijke programma dat het biodiversiteitonderzoek wereldwijd coördineert.
Tevens besprak de Commissie haar rol ten aanzien van de programma’s van het Scientific Committee on Pro- blems of the Environment (scope) en het unesco-pro- gramma ‘Man and Biosphere’ (mab). Het laatstgenoemde programma is in het verslagjaar overgedragen aan het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij.
Interne evaluatie
De Nederlandse igbp/wcrp Commissie heeft zichzelf intern geëvalueerd en geconstateerd dat haar huidige werkwijze toereikend is. De Commissie meent dat zij er de afgelopen zeven jaren in is geslaagd:
• de Nederlandse bijdragen aan de verschillende igbp- en wcrp-kernprojecten te definiëren;
• de onderlinge samenhang van de Global Change-onder- zoeksgemeenschap te versterken via het stimuleren van contacten tussen onderzoeksgroepen en individuele onderzoekers;
• de zichtbaarheid van de Nederlandse Global Change- onderzoeksinspanningen, zowel nationaal als internati- onaal, te vergroten;
• de aandacht van Nederlandse beleidsmakers en politici te vestigen op deze internationale Global Change- onderzoeksprogramma’s;
• invloed uit te oefenen op de omvang en financierings- voorwaarden van nationale Global Change-onderzoeks- projecten.
Ondanks deze tot tevredenheid stemmende resultaten acht de Commissie voortzetting van haar activiteiten dringend gewenst om de continuering van het Global Change-onderzoek in Nederland veilig te stellen en verdere integratie binnen – en tussen de programma’s – te bewerkstelligen.
Dit verslagjaar stond voor de Nederlandse igbp/wcrp Commissie voornamelijk in het teken van terugblik op de ‘Global Change Open Science Conference’ 2001 en het ontwikkelen van plannen voor 2002 en verder. De brochure Global change research in The Netherlands. Dutch
research within the framework of the igbp and the wcrp is
breed verspreid, onder andere onder de deelnemers van het zesde Nederlands Aardwetenschappelijk Congres (nac vi). De Commissie heeft weer haar rol gespeeld in het stimuleren van Nederlandse onderzoekers om deel te nemen aan voor Nederlands onderzoek relevante kernprojecten van het igbp en het wcrp. In Nederland zijn momenteel ruim 600 onderzoekers actief betrokken bij de hierboven genoemde Global Change-programma’s.
Geologie
Nederlandse Commissie voor het Lithosfeer Project
Het Nederlandse onderzoek aan lithosfeer processen werd in 2002 in belangrijke mate gecoördineerd in het kader van de toponderzoekschool Netherlands Centre for Integrated Solid Earth Science (ises). ises initieerde vier grote geïntegreerde onderzoeksprogramma’s gericht op de Europese lithosfeer. Dit onderzoek, uitgevoerd in nauwe samenwerking met Europese partners concentreert zich op de volgende vier natuurlijke laboratoria:
• het Pannoonse bekken – Carpathen systeem • het Middellandse Zee gebied
• de continentale marges van de Noordelijke Atlantische Oceaan
• het nw Europese slenk systeem.
Deze vier programma’s worden uitgevoerd als deel van de Nederlandse ilp bijdrage aan Europese onder- zoeksprogramma’s zoals het eu Environmental Tectonics Programme (entac), het esf Programme en het euroco- res euromargin programma.
Het hoofddoel voor de Nederlandse ilp onderzoeks- groepen is de ontwikkeling van kwantitatieve modellen voor de wisselwerking van tektoniek, oppervlakte processen en klimaat variaties.
Publicaties
Bertotti, G., Schulman, K., Cloetingh, S.A.P.L. (Eds.), 2002 – Continental collision and the tectono-sedimentary evolution
of forelands. Uitgave European Geosciences Union.
Stephan Mueller Special Publication Series. Volume 1, 236 pp.
Cloetingh, S.A.P.L. and Ben-Avraham, Z. (Eds.), 2002 – From continental extension to collision: Africa-Europe
interaction, the Dead Sea and analogue natural laboratories.
Uitgave European Geosciences Union. Stephan Mueller Special Publication Series. Volume 2, 246 pp.
Cloetingh, S.A.P.L., Horvath, F., Bada, G., and Lankreijer, A.C. (Eds.), 2002 - Neotectonics and surface processes: the
Pannonian Basin and Alpine/Carpathian System. Uitgave
European Geosciences Union. Stephan Muel
ler
Special Publication Series. Volume 3, 295 pp.Cloetingh, S., Marzo, M., Muñoz, J.A., Vergés (Eds.), 2002 – Tectonics of Sedimentary Basins: from crustal structure to
basin fill. Tectonophysics, v. 346 , nos. 1-2, p. 1-135.
Antarctica
Nederlandse Commissie voor het Scientific Committee on Antarctic Research
De Nederlandse scar Commissie heeft de contacten met de leden van de Commissie Antarctisch Onderzoek (cao) van nwo Aard- en Levenswetenschappen gecontinueerd.
In juli 2002 vond in Shanghai, China, de ‘xxviith scar and xivth comnap Meeting’ plaats. Namens de Neder- landse scar Commissie woonde een van de commis- sieleden de bijeenkomst bij. Vanwege de reorganisatie van scar was dit een bijzondere bijeenkomst. De nieuwe structuur van het internationale scar zal in 2004 definitief gemaakt worden.
Oceanografie
Nederlandse Commissie voor het Scientific Committee on Oceanic Research
De Nederlandse scor Commissie behartigt in Nederland de belangen van scor en die van de Nederlandse oceaanonderzoekers in scor. Tevens is er samenwerking met het International Geosphere-Biosphere Programme (igbp) die tot uiting komt in het gezamenlijke internatio- nale programma Surface Ocean Lower Atmosphere Study (solas). Dit programma heeft als doel de biogeochemi- sche-fysische interacties tussen oceaan en atmosfeer te bestuderen, en tevens te onderzoeken hoe dit tweedelige systeem beïnvloed wordt door veranderingen in het klimaat en het milieu, en hoe het zelf deze veranderingen beïnvloedt. Diverse leden van de Nederlandse scor Commissie hebben in juni de internationale solas workshop in het Trippenhuis bijgewoond.
Een commissielid nam deel aan de scor General Mee-
ting bij in Sapporo, Japan. Ter voorbereiding bespraken
de leden van de Nederlandse scor Commissie tijdens hun jaarlijkse bijeenkomst nieuwe werkgroepvoorstellen voor het scor-programma en stimuleerden zij de Neder- landse inbreng en deelname aan initiatieven tot nieuwe projecten, zoals ‘Deep ocean mixing’ en ‘Mechanisms of sediment retention in estuaries’.
•