Werkgebied
Het niwi doet onderzoek naar de invloed van digitale netwerken en informatie op de wetenschapsbeoefening in verschillende disciplines. Binnen het domein van onderzoek naar de Nederlandse taal en cultuur bevordert het instituut de beschikbaarheid en het gebruik van digitale informatie; digitaliseringprojecten, data-archie- ven, bibliografische databanken. Het niwi beheert de bibliotheek van de knaw, bestaande uit een grote collectie biomedische tijdschriften en een historische collectie. Bovendien levert het niwi informatie over onderzoek en onderzoekers in Nederland, voor alle wetenschaps- gebieden.
Ontwikkelingen
De strategische ontwikkeling van het niwi bereikte in dit jaar een belangrijk punt met het door het bestuur van de knaw uitgesproken voornemen om het instituut in de huidige vorm te beëindigen. Mede op basis van het rapport van de Commissie Strategie niwi worden in 2003 twee vervolgtrajecten ingezet:
• Er wordt een haalbaarheidsstudie gedaan voor een onderzoeksinstituut gericht op het innovatief gebruik van informatie- en communicatietechnologie in de geestes- en sociale wetenschappen.
• De informatiediensten van het niwi worden getoetst op relevantie voor het wetenschappelijk onderzoek. Bij een positieve beoordeling wordt vervolgens bezien welke organisatorische positie binnen of buiten de knaw voor de betreffende dienst de voorkeur verdient.
Gelet op de snelle opmars van digitale tijdschriften is in 2002 definitief besloten de documentleverantie uit biomedische tijdschriften in maximaal vijf jaar af te bouwen. Per 1 januari 2003 worden alle tijdschriftabonne- menten beëindigd. Door nauwe samenwerking met de Zentral Bibliothek für Medizin in Keulen wordt voorkomen dat gebruikers uit de publieke sector, met name onder- zoekers en artsen, nadelige gevolgen ondervinden van dit besluit.
Belangrijkste resultaten
De sectie Networked Research and Digital Information (Nerdi) coördineert het project wiser (Web Indicators for Science, Technology and Innovation Research). Dit project loopt tot oktober 2005 en wordt uitgevoerd binnen het Vijfde Kaderprogramma van de Europese Unie; er wordt samengewerkt met partners uit Spanje en het Verenigd Koninkrijk.
De afdeling Maatschappijwetenschappen heeft een aantal grote veranderingen doorgevoerd. Naar aanleiding van een raadpleging onder gebruikers van de diensten zijn een aantal informatiediensten beëindigd, namelijk swl en odb. Tegelijkertijd zijn stappen gezet om de overgebleven diensten te verbeteren. De srm-bibliografie, die voorheen via sage op cd-rom werd aangeboden, is veranderd in een on-line systeem. Binnen het Steinmetz Archief is begonnen met het ontwikkelen van een ‘vragenbank’, waarin surveys zullen worden ontsloten op het niveau van de individuele items.Tenslotte is, het onderzoeksprofiel van de afdeling versterkt. Zo participeert de afdeling inmiddels in een viertal Europese onderzoeksprojecten.
De afdeling Neerlandistiek is met het project ‘naar een vernieuwde bntl’, een (pilot)project waarin onderzoek wordt gedaan naar de mogelijke vernieuwingen van de Bibliografie voor de Nederlandse Taal- en Literatuur- wetenschap, waarvan met name de uitbreiding naar full text-beschikbaarheid van de ontsloten teksten door neerlandici zeer gewenst wordt.
De sectie Onderzoekinformatie heeft een behoefte- onderzoek uitgevoerd met het doel de diensten beter af te stemmen op de behoeften van verschillende doelgroepen.
De afdeling geschiedenis heeft in 2002 diverse digi- taliseringsprojecten uitgevoerd en historische databanken toegankelijk gemaakt. De databanken vormen onderdeel van het Nederlands Historisch Data Archief (nhda). Met de voltooiing van het Dutch Data Documentation Initiative (dddi) werd een nieuw systeem voor digitale
data-archivering in gebruik genomen, dat optimaal is afgestemd op het internationale ddi.
In samenwerking met het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (iisg) werd een subsidie verworven in het kader van de nwo-investeringen in grote appara- tuur voor het project ‘Life Courses in Context’. Daarin wordt een collaboratorium met historische bevolkings- gegevens opgebouwd. De gegevens zijn afkomstig uit volkstellingen en bevolkingsregistraties in de 19e en 20e eeuw. Met dit materiaal zal nieuw sociaal-historisch en demografisch onderzoek worden verricht.
Daarnaast werd een grootschalig project opgezet in samenwerking met het knmi. In het project ‘Climate of the World Oceans’ worden historische scheepsjournaals uit de periode 1750-1850 gedigitaliseerd (www.knmi.nl/ ~koek/cliwoc.htm). Met de weerwaarnemingen hieruit wordt onder andere onderzoek gedaan naar de klimaat- variabiliteit op de oceanen voor het industriële tijdperk. In samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek, de Bibliotheek van de Tweede Kamer en SdU werd een omvangrijk proefproject uitgevoerd, waarin de digita- lisering van de Handelingen en Kamerstukken 1815-1995 werd beproefd. Tevens werd de parlementaire verslagleg- ging uit de periode 1796-1798 toegankelijk gemaakt op het Internet (www.dagverhaal.nl).
Ook startte een verkennend onderzoek naar het gebruik van (gedigitaliseerd) beeldmateriaal bij historisch onderzoek. In een hiermee verwant, toegepast onderzoek werd de uitwisselbaarheid van digitale beeldbeschrijvin- gen beproefd.
Voorts is het niwi samen met Edita-knaw sinds eind 2001 verantwoordelijk voor het iconografisch classificatie- systeem Iconclass (www.iconclass.nl).
Belangrijkste publicaties
• Makoto Tanabe, Peter Van den Besselaar, & Toru Ishida (eds), Digital Cities 2, computational and sociological approaches. Lecture Notes in Computer Science 2362 (2002) pp 1 - 400.
• Beaulieu, Anne (2002): A Space for Measuring Mind and Brain: Interdisciplinarity and Digital Tools in the Development of Brain Mapping and Functional Imaging 1980-1990. Brain and Cognition. Jun;49(1):13-33.doi: 10.1006/brcg.2001.1461.
• Park, H. W., Barnett, G. A., & Nam, I. Y. (2002). Hyperlink-affiliation network structure of top websites: Examining affiliates with hyperlink in Korea. Journal
of the American Society of Information Science and Technology, 53(7), 602-611.
• Horik, R. van and K. van der Meer, Building blocks for durable metadata of visual sources, In: P. Isaias (ed.). Proceedings of the 2st International Workshop on new Developments in Digital Libraries (nddl-2002). iceis Press, Setubal, 2002. pp. 80-92.
Productie
wetenschappelijke output
11 artikelen in tijdschriften met een referee systeem 6 artikelen in overige vaktijdschriften
19 bijdragen aan proceedings van wetenschappelijke conferenties
3 boeken
2 hoofdstukken in boeken
11 wetenschappelijke rapporten/adviezen
13 voordrachten en gastcolleges op uitnodiging (betaald) 1 wetenschappelijke prijs toegekend aan (groepen van)
medewerkers
Productie- en gebruikscijfers
Neerlandistiek
titels ontsloten en toegevoegd aan de databank Bibliografie van de Nederlandse Taal- en
Literatuurwetenschap (bntl) 5.455
totaal aantal titels bntl 213.547
zoekacties in databank bntl 71.871
Historische Wetenschappen
datacollecties in nhda 606
zoekacties in datacollecties nhda 19.149 datacollecties nhda bekeken 2.640
datacollecties nhda gedownload 379
bezoekers Volkstelling 1899 12.224 bezoekers European Visual Archive 28.232 bezoekers Nationale Rekeningen 1800-1913 9.159 historische banden knaw bibliotheek gerestaureerd 742
Maatschappijwetenschappen
titels ontsloten en toegevoegd aan de srm-databank 1.167 totaal aantal titels srm-databank 50.095 datasets toegevoegd aan het Steinmetzarchief 59 datasets geleverd vanuit het Steinmetzarchief 549 totaal aantal datasets Steinmetzarchief 3.122
Biomedisch
documentleveranties 183.285
bezoekers niwi leeszaal 1.644
Onderzoekinformatie
zoekacties Nederlandse Onderzoek Databank (nod)
totale omvang nod 102.359
zoekacties Jeugdonderzoek Bestand 21.466 zoekacties Directory of Research Information
Systems 11.476
Personeelsinzet NIWI
Afdeling Aantal fte
2002 2001 wp nwp wp nwp Directie 1,0 1,0 1,5 Nerdi 5,2 3,0 Onderzoekinformatie 3,9 5,1 3,5 6,9 Neerlandistiek 2,7 6,1 1,4 6,2 Maatschappijwetensch. 2,8 7,2 1,4 8,8 Geschiedenis 1,8 11,9 0,8 14,2 Bedrijfsvoering 4,4 22,5 2,5 20,1 Bibliotheekdiensten 0,5 34,3 0,5 35,6 Totaal 22,3 87,1 14,1 93,3 Financiering Exploitatietotaal 2002: € 8.480.000 Financieringsbronnen in procenten knaw 68,1 %
Contractonderzoek/Dienstverlening aan derden 26,2 %
Externe subsidies 5,7 %
Totaal 100 %