Mw B Vanatova, advocaat bij Veem legal in Amsterdam

Mehraban: U sluit het WKV in sommige gevallen wel en in sommige gevallen niet uit. Hoe komt dit tot uitdrukking in uw praktijk, heeft u recente voorbeelden hiervan?

62

Vanatova: Wat ik vaak doe is eerst analyseren aan welke kant je staat, wie is jouw client: koper of verkoper? Vervolgens ga je kijken naar wat je precies wilt bereiken om Nederlandse recht in stand te laten. Soms is het van belang om te zeggen dat je voor het WKV gaat kiezen, omdat bepaalde verplichtingen simpelweg beter zijn. Bijvoorbeeld de tekortkoming van ontbinding van een contract naar Nederlands recht is makkelijker te bewerkstelligen, want iedere tekortkoming geeft mij het recht om de overeenkomst te ontbinden/beëindigen op grond van Art 74 boek 6 BW. Maar bij het WKV is art 25 gemoeid met de ontbinding. Dit artikel zegt dat het alleen bij een wezenlijke tekortkoming mag je de koopovereenkomst ontbinden. Dit is dus een stapje hoger en een hogere drempel.

Voor de verkoper is deze ontbindingsbevoegheid dus gunstig, maar voor de koper dus niet, want deze moet een hogere drempel/obstakels overbruggen. Art. 25 WKV levert in de praktijk grote problemen op. Daarom sluiten partijen het WKV vaak uit. Grootste heikel punt in de praktijk zijn de ontbindingsverschillen: Art 25 WK is een hele zware maatregel. In principe is het Nederlands recht gelijk aan het WKV – kleine nuanceverschillen daargelaten, het grootste verschil zit dus in de ontbinding. In de praktijk zie ik dit vaak, het is afhankelijk van welke kant ik vertegenwoordig. Partijen zijn ook huiverig voor het WKV, ze zijn er niet bekend mee of vinden het achterhaal want het is opgesteld in 1980 en daarom gaat men het uitsluiten. Maar dat hoeft helemaal niet het geval te zijn. Het is vaak gemakzucht.

Mehraban: Het WKV geeft een set regels die uniform zijn en er zijn veel landen verdragspartij. Vanatova: De regels zijn daarnaast ook redelijk. Het is een uniforme en universele recht dat WKV, het geldt voor bijna alle Europese landen en het is ook redelijk. Waarom zou je het dan niet in stand laten? In de dagelijkse praktijk pas ik het verdrag vaak toe of ik sluit het in zijn geheel uit of een aantal bepalingen sluit ik uit. En dat is natuurlijk wel afhankelijk per klant, want het kost wel veel tijd om het goed uit te zoeken of het WKV nuttig kan zijn voor een concreet geval of juist niet etc. Dit uitzoekwerk verricht door de advocaat kost allemaal geld voor de klant. Cliënten hebben daar niet echt budget voor of hebben het geld daar niet voor over om het helemaal uit te pluizen. Zij willen simpel en gemakkelijk over kunnen gaan op zaken doen. Praktisch gezien hangt er dus een prijskaartje aan het uitpluiswerk voor partijen en daardoor is het vaak onhaalbaar.

Mehraban: Merkt u in de praktijk dat er vaak geschillen ontstaan omtrent welk recht van toepassing is op de koopovereenkomst? Is dit een issue tussen partijen?

63

Vanatova: Ja, dat klopt. Vaak merk je dat de sterkere partij de overhand heeft en dicteert wat er gaat gebeuren, omdat het een gewilde partij is om zaken mee te doen. Bedrijven maken hier wel misbruik van, het is een soort machtsspelletje. Duimschroeven aandraaien en de prijs verhogen zijn daar tactische middelen van, maar ook het dicteren van welk recht van toepassing is, is daar ook een voorbeeld van en vergeet de algemene voorwaarden niet, die zijn namelijk ook vaak van de sterkere partij van toepassing (waar bijvoorbeeld in kan staan dat je geen recht op opschorting hebt als wederpartij, dit recht heb je naar Nederlands recht natuurlijk wel). In zulke gevallen, als de zwakkere partij oproept om het WKV van toepassing te verklaren of bepaalde bepalingen ervan, dan doet de wederpartij (de sterkere) daar moeilijk over. Dat kan wel maar dit moet dan wel onderzocht worden en laten adviseren erover door legal experts, dat kost weer geld dus in de praktijk komt dit gewoon niet voor. Sterkere partij zegt we gaan niet aan cherrypicking doen het is alles of niets. Dat extra werk is een kostenpost voor cliënten en dus gebeurt dit niet.

In de praktijk is vastleggen/bepalen van het toepasselijk recht aspect een terugkerend problematiek en dan met name is discussies over algemene voorwaarden een issue. Op het moment dat een van de partijen het WKV benoemt als optie dan wordt dat argument snel van tafel geveegd en wordt die uitgesloten. Met name de Nederlandse partijen zijn hier stellig over. Zij willen enkel in Nederland procederen en dan specifiek in rechtbank Rotterdam of Den Haag of Amsterdam en dan moet er ook Nederlands recht van toepassing zijn. Het is een vuistwedstrijd. Nederlandse partijen eisen dat. Het is een gevoelskwestie.

Mehraban: Wat als er een conflict ontstaat en partijen komen niet uit welk recht zij van toepassing willen op het contract?

Vanatova: Als partijen heel graag zaken met elkaar doen dan komen ze er wel uit. Het is een ‘dealbreaker’. Ze treffen regelingen. Maar als een partij vindt dat de andere partij hem meer nodig heeft en hij ook zaken kan doen met Pietje dan is het de vraag waarom zou ik überhaupt met jou gaan samenwerken en overeenkomst vastleggen als ik keus heb om te handelen met meerdere partijen. Dat is wat ik vaak zie.

Mehraban: Is het relevant om in Branches te kijken of WKV een rol speelt, wat merkt u daarvan in de praktijk?

Vanatova: Ik merk niet echt dat dit speelt binnen mijn praktijk. Veel branches hebben eigen branchevereniging, eigen uniforme regels en eigen geschillencommissie en deze

64

geschillencommissie gaat bij geschillen uit van het eigen recht. Daar kan je wel van afwijken, in de praktijk komt het weleens voor maar levert niet echt problemen op. Ik werk op luchtvaart- en elektronica- en in de foodbranche. Veel verschillende sectoren.

Mehraban: Uit uw eigen ervaring bezien: Is het een Nederlands fenomeen dat het Verdrag uit gesloten wordt, of is het in andere verdragsluitende staten ook het geval dat het Verdrag vaak uit wordt gesloten? Merkt u hier iets van in uw eigen praktijk?

Vanatova: Ik merk dat het een Nederlands fenomeen is. Het verdrag is al oud, maar het is nog steeds een levendig verdrag en het is helemaal niet achterhaald. Er is heel goed over het verdrag nagedacht en de inhoud is zeer redelijk. Het is heel helder en is in Jip en Janneke taal uitgelegd en makkelijker te begrijpen dan ons eigen wetboek. Toch merk je dat advocaten er vaak niet van op de hoogte zijn, verdrag zien ze staan- dat is iets engs, iets naars. En uit gebrek aan kennis wordt het heel vaak uitgesloten ten onrechte. Als je bijvoorbeeld het hebt over een verordening of een richtlijn of een verdrag dan raken mensen al gauw in paniek, terwijl het niet nodig is. Het verdrag is het materiele recht.

Over het algemeen doen de zuidelijke EU-landen helemaal niet moeilijk over het toepassen van het WKV. Behalve de Engelsen die doen moeilijk als het om handel gaat, maar zij zijn ook geen lid van het WKV.

Amerika is lid van het WKV en doen daar helemaal niet moeilijk over, terwijl men zou denken dat zij huiverig zouden zijn over internationale verdragen gezien het Amerikaans cultuur is om niet gebonden te zijn aan internationale wetgeving. Het WKV kan je gewoon toesturen want het is beschikbaar in veel talen. Het kan een incidenteel geval zijn dat wil niet zeggen dat alle Amerikaanse partijen er zo mee omgaan –misschien had ik toevallig een makkelijkere Amerikaanse partij.

Vanatova: Nederlandse bedrijven doen daar echt huiverig over, die doen echt moeilijk over het WKV. Die hebben voorwaarden van leveringen, inkoopvoorwaarden en alles is uitgesloten en hebben ze al kennelijk veel geld betaald aan een advocaat om de algemene voorwaarden op te laten stellen en die zeggen dit is het en zo willen we het doen. Er zit een bepaalde hardheid bij de Nederlandse bedrijven. Ik merk echt dat stelselmatig Nederlandse bedrijven best moeilijk doen. 9 van de 10 keer altijd ellende met Nederlandse bedrijven. Het heeft volgens mij te maken met de handelstraditie van Nederland. Nederland is van oudsher een handelsland en onderhandelen tot op het bot handelen over ieder dubbeltje en kwartje. Dat is inherent aan de Nederlandse cultuur.

65

Ik treed vaak op voor buitenlandse partij en ik merk dat Nederlandse partijen het onderste uit de kan halen. Als ik aan de Nederlandse partij staat en hen vertegenwoordig dan kan ik met de mattenklopper zwaaien. Als ik voor de Nederlandse partij optreed dan is het vaak zo dat deze partij het WKV wil laten uitsluiten.

Mehraban: Als advocaten hun cliënten al vaak het verdrag adviseren uit te sluiten, hoe zit het dan met de middelkleine bedrijven, die geen advocaten in dienst nemen bij het sluiten van overeenkomsten over de grens, dat zijn ongeveer 80 tot 90 procent van alle Nederlandse bedrijven?

Vanatova: Zij hebben geen budget voor een advocaat. Zij hebben vaak een slecht contract. Vaak staat er niets over toepasselijk recht in het contract opgenomen, of zaken gaan via emailcorrespondentie. En hiervan moet je chocolade gaan maken en begint het feitencomplex. Je moet dan kijken zijn er algemene voorwaarden van toepassing, is het WKV van toepassing, wat is het toepasselijk recht volgens de Rome I verordening etc. Soms is per toeval het WKV van toepassing, omdat beide partijen niets hebben geregeld omtrent het toepasselijk recht of algemene voorwaarden zijn niet ter hand gesteld.