HOE IS HET MOGELIJK?!

Elk van de zojuist genoemde voorbeelden is uniek. In vrijwel geen enkel ander land in de wereld is dit type voorzieningen gerealiseerd, laat staan de combinatie van al deze mogelijkheden die wij nu al in Nederland kennen en waarvan er nog meer in ontwikkeling zijn. Nederland scoort niet alleen hoog wat betreft internettoegang en het bezit van pc’s en mobiele apparatuur. De Nederlandse overheid, haar burgers en het bedrijfsleven blijken de mogelijkheden ervan ook vaak eerder toe te passen dan menig ander land.

De zojuist genoemde voorbeelden verraden een hoge automatiseringsgraad bij de meeste over-heidsorganisaties. Immers, zonder een moderne interne informatiehuishouding zouden de brede samenwerkingsinitiatieven niet mogelijk zijn. Vele honderden projecten zijn uitgevoerd om de genoemde resultaten te kunnen bereiken. Pro-jecten die minder in het oog springen. Die geen 484 OV-chipkaartgerelateerde klachten

ontvan-gen. De gebruiksvriendelijkheid zal nog verder toenemen als naast het automatisch opladen ook de mogelijkheid van achteraf betalen breed beschikbaar wordt gesteld.

De elektronische deurmat

Elke burger een eigen postbus voor berichten van de overheid. Via ‘mijnoverheid.nl’ krijgt elke Nederlander een postbus of Berichtenbox, waarin overheidsorganisaties hun berichten deponeren. Deze kunnen gaan over toeslagen, kinderbijslag, betaalspecificaties WW, het verlopen van een rijbewijs of APK. Op dit moment doet een groot aantal gemeenten en waterschappen al mee, evenals de Belastingdienst, UWV, RDW en SVB. Er zullen spoedig meerdere organisaties volgen. De Berichtenbox is een persoonlijke postbus voor elektronische berichten van de overheid: gebruiksvriendelijk, snel, veilig en milieuvriende-lijk. De burger bepaalt zelf van welke overheidsor-ganisaties hij berichten wil ontvangen en ont-vangt deze berichten dan niet meer per papieren post. Per e-mail krijgt hij een melding dat er een nieuw bericht is.

Wegwijzers

Regelhulp is een voorbeeld van een digitale wegwijzer van de overheid voor iedereen die op zoek is naar zorg of ondersteuning. Het webportal bevat actuele informatie op het gebied van zorg,

DE OVERHEID DIGITALISEERT!

73

van de Ambtelijke Dienst. Den Haag: CAOP.

miljoenen euro’s hebben gekost. Projecten die niet slechts succesvol voor de ICT-leveranciers zijn ge-weest, zoals een cynicus onlangs opmerkte, maar die het beoogde resultaat hebben opgeleverd. Bedrijfsprocessen binnen de overheid worden in toenemende mate geautomatiseerd: de verwer-king van elektronische formulieren, de berekening van toeslagen, uitkeringen, subsidies, belastingen of de registratie van kentekens, salarissen, onroe-rende zaken en dergelijke verloopt vaak vrijwel zonder menselijke uitvoerders. Arbeidsintensieve loketten kunnen worden gesloten, omdat burgers en bedrijven liever via de elektronische snelweg hun zaken met de overheid afhandelen. Nederland telt niet voor niets het minste aantal ambtenaren per hoofd van de bevolking in vergelijking met andere moderne westerse landen.

Tabel 1: Burgerlijk overheidspersoneel als percen-tage van de bevolking, met (I) en zonder (II) gezondheidszorg- en onderwijsper-soneel, in diverse landen in 200916

I || Groot-Brittannië 9,56% 4,66% Frankrijk 7,88% 4,62% VS 7,41% 3,31% Duitsland 5,52% 3,68% Nederland 5,76% 2,66%

8 CONCLUSIE

Moeten we dan maar voorbijgaan aan de beeldbe-palende kommer-en-kwel-verhalen over overheid en ICT? Natuurlijk niet. Er zijn projecten faliekant mislukt. Overschrijdingen in budget en tijd zijn helaas een veelvoorkomend verschijnsel. In Ne-derland én in het buitenland, bij het bedrijfsleven én bij de overheid. En natuurlijk moeten we dit niet bagatelliseren, maar aanpakken.

Veel overheidsorganisaties hebben bezuinigingen doorgevoerd. Dit is ook ten koste van hun auto-matiseringsactiviteiten gegaan. Vacatures werden niet opgevuld en de aanschaf van nieuwe genera-ties software werd uitgesteld. De overheid wordt nog kleiner en de salarissen staan onder druk; ook een politieke keuze. De instroom van jonge en hoogopgeleide ICT-deskundigen loopt daardoor gevaar. Zij gaan aan het werk bij het bedrijfsleven. De afhankelijkheid van de overheid van externen en ICT-leveranciers zal daardoor eerder toe- dan afnemen. Bestuurders gaan daardoor de greep op automatisering verliezen. De overheid zal als ‘grootverbruiker’ van ICT het tij moeten keren en meer geld vrij moeten maken voor ICT en deskun-dige medewerkers.

“A person who never made a mistake never tried anything new” – Albert Einstein

74

Kortom, de Nederlandse overheid loopt inter- nationaal voorop als het gaat om automatisering. Dat is goed voor ons imago, biedt een stevige thuis-markt voor de vele ICT-bedrijven die ons land telt en draagt bij aan het klein houden van ons ambte-lijk apparaat. We moeten blijven investeren in deze ontwikkeling en er de juiste randvoorwaarden voor creëren. En zelfs als we die hebben ingevuld zullen er ook in de toekomst nog projecten misgaan. Dat hoort bij de prijs die we betalen om koploper te blijven op het gebied van ICT.

We moeten ons realiseren dat ICT een jonge dis-cipline is, die bovendien razendsnel mogelijkhe-den voortbrengt die tot voor kort onvoorstelbaar leken. Ontwikkelingen als social media, mobile en big data zijn nog maar net uit hun ei gekropen of bestuurders beginnen te roepen dat dergelijke zaken bepalend zijn voor de toekomst van de overheid. De verwachtingen zijn torenhoog. In-novatie en ambitie zijn belangrijke waarden voor veel bestuurders en volksvertegenwoordigers. Wanneer hieraan wordt toegegeven, moeten we ons realiseren dat er gewerkt wordt met uiterst geavanceerde technologie, die vaak nog maar half ontwikkeld is en waarvan de kennis schaars is. Het is mooi om ambitieus te zijn en internationaal voorop te willen lopen. Maar dan moeten we ac-cepteren dat er wel eens iets misgaat.

STAAT VAN DE AMBTELIJKE DIENST 2015

75

Pensioenoverzicht: www.mijnpensioenoverzicht.nl

Digitaal Klantdossier: bekijk de demo op htttps://suwinet-inkijk-demo.suwinet.nl  Publieke Dienstverlening op de kaart: https://pdokviewer.pdok.nl 

Ondernemingsdossier: http://www.ondernemingsdossier.nl/ Open data: https://data.overheid.nl

Overheidsdiensten en publicaties: www.overheid.nl OV-chipkaart: https://www.translink.nl

STAAT VAN DE AMBTELIJKE DIENST 2015

77