~-IIIIIIIII"OO was meneer Dorus dan ook nog 's blijven hangen aan 'n oud vervallen hofje, zoo'n tjokvolle ark in een achterstraat, met vierentwintig woningen, waar 't
~ _ _ , krioelde van allerhande slampampers met d'r kin -deren-gebroed. 'n Echte zigeunerbende. Daar was hij toen, vrij onverwachts, de huisbaas over geworden. Moest ie aldoor aan repareeren en redderen en er achteran-zitten op zijn manier, want hij was in die dagen nog op z'n Australisch.
Uit de scharnieren gerukte deuren weer vasttimmeren, voor stukgeslagen ruiten nieuwe inzetten, gescheurde muurtjes, waar de steenen uitvielen, bijmetselen; lekke dakgoten, ver-stopte bestekamers en riolen doorsteken, overgeloopen putjes leegscheppen, half ingevallen daken bijspijkeren en stutten, èn ... de huur ophalen. 'n Zwijnentroep, en aldoor was 't er kermis.
Maar de groote kunst was, om daar aan je centen te komen.
En 't is wel geweest, dat ie 's nachts om twee uur 'n paneel intrapte, er door kroop, om 'n wanbetaler z'n nest uit te halen voor de huur. Want hij had er den wind onder. 'n Groo-ten bootwerker, waar ie bang was z'n neu aan te stooten, en tegen wien meneer Dorus uit angst den grootsten mond opzette, heeft hij nog 's tegen 'n kameraad van 'm hooren zeggen: "Ik heb 'n huisbaas, verdorie nogantoe, die slaat jL zóó uit mekaar ajje 'n week splint achter bent l"
Maar niemand heeft ooit geweten, dat diezelfde wildeman z'n eigen vrouw vaak stiekem eerst de huurcenten liet brengen bij arme huurlingen, die hij dan later met z'n bars te snuit kwam ophalen. Of dat hij moeder Trijntje opdroeg 'n hon-gerig gezin in den winter van kolen, vleesch en weet ik veel
te voorzien. Maar als Dorus dan net binnenviel, dan ging ie te keer: "Jawel, jawel, jullie kunnen hier en ginder wèl brand-stof opdoen en 'n rollade van vijf pond op schotel, maar me huur, me huur?" - En dan jammerde zoo'n wijfie: "Och nee meheer, nee meheer, dat hebben goeie menschen ons late brengen, - we wete geeneens wie lil - Maar de huisbaas bleef als 'n bloedhond: "ben de volgende week me centen d'r niet, dan zus-en-zoo ik je de woning af l" - Z'n vrouw liet ie in 't geheim geven, - hij bleef de kwaje pier en dat verkoos ie niet anders.
Een van de populairste bewoners van de ark, dat was
"Aardigheidje", vertrouwelijker als Wimpie bekend; 'n knul, dIe vroeger op 't oorlogsschip had gevaren, om z'n dronken-schap den dienst uitgegooid, en die in 't burgerleven voort· ging zich dag aan dag te bezatten. Als ie dan goed in de olie was, danste hij tot vermaak van 't heele hoffie de onvervalschte horlepiep.
Nou, met dien "Aardigheidje" had hij als huisbaas elk oogenblik wat te stellen. Op 'n avond komen ze 'm weer 's roepen, dat er zoo'n verschrikkelijke ruzie was en dat Wimpie als 'n dolleman te keer ging. Meneer Dorus was thuis, want hij wa Jarig op zijn manier. Meteen loopt ie de deur uit, vindt de ark in 't hard-stikke-donker, maar hij stapt op dat lawaai af, ziet net nog hoe Aardigheidje bij z'n buren 'n ruit inslaat, neemt 'm pardoes bij z'n kladden, smijt 'm bij z'n eigen 't portaaltje in, dondert nog wat, en wil weer naar huis en naar z'n visite teruggaan. 'n Troep wijven fladdert snaterend en nakijvend op dien zuiplap nog over dat hoffie met 'm mee, om 'm aan de poort te brengen, want hij kan geen hand voor oogen zien. En net dat ie omkijkt in 't licht van den lantaarn merkt ie verdorie wéér dienzelfden Wimpie pal achter 'm an, dat ie 'm 'n soejang verkoopt - die zatte knul wankelt daarvan, kwakt met z'n kop tegen den muur, en blijft als 'n gedolde
koei leggen loeien in z'n eigen bloed. - Dood 1 - denkt me-neer Dorus.
En daar kreeg je dat tumult van die wijven, die allemaal op meneer's hand waren, en die 'm bezwoeren: "smeert 'm nou toch, - ga nou toch weg, want as de pelisie komt, ben uwe erbij" ... Maar één, die liep 'm na, die riep "mourdenaar"
en zooal meer. "Ajje je smoel niet hcudt I" bekte meneer Dorus haar af, "dan snij ik je in riemen." Maar z'n eigen lijf voelde nie zoo stijf of ie in 'n ijzeren harnas zat. En al maar tuitte 't in z'n ooren: "Aardigheidje dood, Aardigheidje dood I" Want die knul daar bleef stokstijf zonder asem lig-gen, dat Dorus 'm telkens effe 'n spiegeltje voor z'n snoet hield, en niks van 'n waassie .•• Tegen dat vrouwsvolk erom-heen bleef ie maar razen, al was 't 'm ook van angst of ie z'n eigen lichaam uitkwam.
Nou - dacht ie - dan mot ik me eigen maar gaan angeven an den post. - "A' jullie geen bekke houdt, maak ik je óók af, nou ben je gewaarschuwd" - bedreigde hij die wijven.
Maar hij kon er nict van wegkomen. - "Allemachies, alle-machies, Aardigheidje dood!" - En hij herinnerde zich in eene:
in Sydney had 'n maat van 'm 's 'n wijf, dat 66k aan den drank was, 'n opstopper gegeven, dat ze meteen omkoud was gegaan. Toen had die vent 't in 'n zak gedaan, en bij d'r man in 't portaaltje gezet ..•
Affijn, de politie zou 'm dan meteen wel houden en op-bergen ook, - dus eerst nog maar effe na huis om 'n smoes te verkoopen voor z'n vrouw. - "Wa' ben je stil 1" - zei die visite. Want bij dergelijke huiselijke feestjes stond ie anders meer op z'n kop dan op z'n voeten. En in den vooravond had ie nog zes jongemeiden voorover laten staan - effen z'n schoenen uit ... joep! sprong ie daar overheen in den jockey sprong. Hij was altijd nog veel te wild voor de Hollandsche nette menschen, en z'n vrouw hield d'r hart vast hoeveel van
208
den boel er weer kapot zou zijn, den morgen na z'n verjaring.
Maar in die kamer hield ie 't óók niet langer uit. Want hij wou weten óf Wimpie voorgoed dood was gebleven, of dat ie altemet. .. 1
Op dat erf achter z'n huis komt ie zoo'n boerevrouwtie tegen, dat net uit die ark kwam. - ,:t Is nou zeker stilletjes in de keet'?" - vraagt ie haar zoo terloops. "Ja meheer, 't is er uitgestorven. Je hoort er nou niks meer ... " - Wist ie dus nóg niks. - Nou, dan d'r maar weer recht op af.
Komt ie die poort in... lag nog dat bloed, maar Aardig-heidje. .. was ie er uitgekropen, Of hadden ze 'm 1. .. Hij na' z'n woning toe. 't Was midden in den nacht geworden.
Bonkt hard op die deur, komt dat tengere wijfie van den zat-lap uit d'r bes tee gekropen en schuw om 't hoekie gekeken:
"Nou kom 'k hier en ginder om je achterstallige huur!" -buldert de huisbaas. - Dat menschie staat op d'r beenen te beven. - "Dàn ga je d'r af, - nou ga je d'r af! - Wáár is je vent?" - "Daar leit ie!" - jammert dat schichtige schepsel.
- ,.0 zoo!" - Z'n heele kop in de lappen. - "Zoo, Wimpie, hoe gaat 't er mee'? Maar 'k wil je wèl zeggen: aiie voor 'n tWt.:eden keer tegen me vuisten anloopt... en je zorgt voor de huurcente, of, alle donders, ik smijt je d'r af!" - Want, och lieve Heer, Dorus was toch zoo blij, zóó blij: "Aardig-heidje lééft nog, Aardigheidje leeft!" - En hij heeft 'm tot 't leste toe voor niks laten wonen.
'n Paar maanden later nog, toen meneer Dorus voor z'n pak-huis stond, vertelde hij 't aan een majoor van politie daar uit den post. En die had 'm zelf gezeid: "da's je geluk geweest, meneer, want, verdraaid, je had voor den kwaaiste motten zitten."
Hoc dikwijls is meneer Dorus sedert niet op 't dak van z'n huis geklommen, waar ie dat heele konijnendorp kon over-zien, en heeft ie gevraagd: groote God, help me toch asse-blieft van dien zwijnentroep af?
?09
Ja, in z'n hart had ie nog altijd wel 'n hekel aan Holland, aan Rotterdam en de Rotterdamsche menschen vooral, omdat ze toch zoo ellendig benepen waren. Maar achter in z'n hoofd droeg ie dat idee mee als een troost: vandaag of morgen trek ik met 't heele mudje naar Australië weerom, en neem er voor 't zelfde geld van Mr. Scott mijn paarden en wagens weer over. Ben we uit al dat kleinûelige gezemel uit en ga ik weer steenen stapelen.
Nog 's een keer was ie met z'n oud-patroon in corres-pondentie geraakt over den uitvoer van wol. Toen had ie 'm meteen gevraagd hoe de zaken daarginder stonden met den dag van vandaag. Maar George had 'm geantwoord: de Chineezen kwamen er daar meer en meer overal in. Ze maak-ten het werk goedkooper èn mooier dan Peter dat kon. Want die Oosterlingen leven van den reuk van 'n olielap, en hun worden vet, waar de Europeaan van honger omkomt.
Dus hij zag wel: de klove werd langzamerhand te groot ...
Al kon hij er bàr naar terug verlangen. Zukke dagen, bijvoor-beeld in dat dorp, waar ze nog 's met d'r drieën aan het werk waren geweest en er was wat te doen van 'n harddraverij of zoowat. Dat ze d'r snoeten zwart maakten, zich toetakelden met lappen en dingen, en dan maar zoo mismaakt mogelijk, om de onnoozele stumpers de stuipen van angst op 't lijf te jagen. De eene had een triangel, de ander zoo'n zeskante harmonica. - Dorus zong daarbij op 't gerombom van z'n eigen tamborin, en ging zelf met 't bakkie rond ... Voor de leut. Want na afloop maakten ze samen 't bakkie op ..• Wan-neer had je hier in die dooje stad ooit zóó'n lol?
En toch, wáár ie daar in Australië geweest is en hoe ie er ook heeft gescharreld, - de menschen hadden altijd pleûer in 'm, en als ie kwam, tot bij de armste schaapherders in d'r ongelukkige afgelegen hutten, dan zag ie an d'r smoelen dat ze blij met 'm waren.
Hoewèl, - dàt is zelfs aan 't ziekbed van z'n ouwendag voor 't stelletje vrinden nog wel zoo gebleven. Want wie daar eenmaal heeft zitten gezelzen, of liever heeft ûtten luisteren naar altijd weer nieuwe en mooiere verhalen van d'n ouwe-heer uit z'n avontuurlijke leven, die komt er vast geregeld weerom. Getuigde verleden die Roomsche behanger in ruste niet nog 's weer op z'n vier-en-tachtigste jaar: "me plaats is in de kerk" - want hij is erg godsdienstig geworden, die man.
"Maar a'k bij d'n ouwen Dorus vandaan kom, dan ben 'k toch 'n nóg beter en vroolijker mensch, zóó voel ik me eigen door zijn eerlijkheid en z'n dappere aanpakken van alle din -gen, die over 'm komen, met recht: gesterkt. Dorus, die weet nou eenmaal van geen veinzen, van geen schipperen, van geen vergoejelijken en zich mooier op te tuigen dan ie is.
Keihard voor z'n eigen, rauw na' buiten, en als de beul zoo onverschillig in z'n spraak, - dat toch maar niemand daar binnen in 'm dat goeie, edele hart van 'm zal zien ûtten. En hoeveel ben er nog zoo, met den dag van vandaag, nou de menschen al d'r geknoei, d'r geknutsel en d'r zelfzucht weg-moffelen achter 't fatsoen en d'r nette kleeren ... ? Maar wee, als ze stuk voor stuk zoo 's op moesten biechten, net als Dorus voor 'n elkeen, die 'm 'n half uurtje angehoord heeft ..•
Och, wat zou er 'n vuiligheid voor den dag komen in al die stiekemte. "
Trouw iedere week komt de oude behanger in ruste z'n ziel dan ook 's 'n paar uur uit laten kloppen door d'n ouwe-heer Dorus, die daar dan in den stapel van kussens overeind komt op z'n bed. Hij heeft er nog alujd maling aan alle fratsen en houdt er zich kranig op aan z'n herinnering van hoe ie ongetemd en dartel 't heele leven doorgegaloppeerd is, - steige-rend voor wat 'm kopschuw van ergernis maakte, roekeloos vaak in z'n vurige oerkracht over de gevaarlijkste hurdels heen, maar meestal toch in dien joligen, vlotten gang vol dolle
211
capriolen, waar 'n elkeen, die geen zemeI- knooper is, z'n gerechte vreugde om lef-en-joligheid aan had.
Tot ie dan nu, koppig van onafhankelijkheid en nog altijd liefst tegen de vleug in, z'n langen, langen krongelweg heeft afgelegd, en moe is en zat van deze zóó rusteloos door-daverde menschenwereld, waar hem geen nieuw avontuur meer wacht, dan ...
212