Bestaande keten Kansen
- Aandacht voor gezondheid
- vraag naar producten die op natuurlijke wijze zijn geproduceerd, verse producten, dieetproducten, producten met minder vet en/of suiker, kof- fie zonder cafeïne, alcoholvrije dranken, en andere producten met al dan niet onderbouwde gezondheidsclaims
- aandacht voor inhoudsstoffen van gewassen
- Toename welvaart
- vraag naar verse producten
- vraag naar producten op natuurlijke en biologische wijze geproduceerd - toename naar vraag van producten die een korte bereidingstijd hebben - nieuwe vriesdroogtechnieken laat het gebruiksgemak van producten
verder toenemen
- Vergrijzing
- vraag naar producten met minder vet en/of suiker, calorieën en andere producten met al dan niet onderbouwde gezondheidsclaims
- kleinere voedselbehoefte
- meer vraag naar pot- en tuinplanten
- meer vrije tijd en financiële mogelijkheden om buitenshuis te eten
- Aandacht voor milieu- en diervriendelijkheid
- Overheid streeft er naar dat in 2010 10% van het Nederlandse land- bouwareaal biologisch is
- Individualisering
- toename eenpersoonshuishoudingen waardoor meer vraag naar kleinere verpakkingen ontstaat
- minder tijd voor koken, daardoor meer vraag naar kippenvlees en kant- en klaarmaaltijden
190
- Veranderende smaak- en preferentiestructuur
- meer vraag naar Slowfood
- verbinding met behoeftes allochtone deel van de bevolking
- Back to basic
- streekproducten
- Level playing field
- meer exportmogelijkheden - inspelen op de marktvraag
- Globalisering
- outsourcing
- grotere afzetmarkt. De inkomens in de nieuwe EU-lidstaten zullen toe- nemen en dat zal een groei van de vraag naar kwalitatief hoogwaardig voedsel met zich meebrengen
- specialisatie op kennisintensieve gewassen
- door machtsconcentraties onder retailers staan prijzen onder druk en wordt een toenemend aantal huismerken aangeboden
- Technologische vernieuwingen
- perceelsinformatie per satelliet via robotisering - gebruik van sensors en nanotech
- precisiebemesting
- Uitputting hulpbronnen
- ontzien van uitputbare hulpbronnen door overstappen op andere gewas- sen (bijvoorbeeld koolzaad) die door nieuwe technieken (bijvoorbeeld bio-vergisting) kunnen bijdragen in oplossingen van energietekort
- Aandacht voor voedselveiligheid en productkwaliteit
- producten produceren die boven de wettelijke eisen uitgaan, zodat meer garanties worden gegeven
Uitdagingen
- Vergrijzing
- minder vraag naar snijbloemen
- Level playing field
- afbouwen van steun en tarieven waardoor inkomens van boeren onder druk komen te staan, meer voorwaarden aan interne steun
- Globalisering
- grotere concurrentie van lage lonenlanden
- markt wordt minder transparant (ook door machtsconcentraties onder retailers), waardoor er minder zicht is op prijsvorming
191
- Toenemende wet- en regelgeving
- de volgende Europese en nationale beleidsdoelstellingen zullen de ko- mende jaren aanpassingen van de agrarische sector vergen: gewasbe- schermingsbeleid, broeikasgas- en energiebeleid, mineralenbeleid, Kaderrichtlijn Water, Ammoniak- en stankbeleid en Vogelrichtlijn en Habi- tatrichtlijn
- Aandacht voor milieu- en dierenwelzijn
- - biotechnologie Nieuwe markten Kansen
- Ketenintegratie, schaalvergroting:
- groter deel van de productieketen op het primaire bedrijf in te vullen (bedrijfsverdieping, bijvoorbeeld sorteren, wassen, verwerken, verpak- ken, vermarkten en vervoeren)
- Technologische ontwikkeling
- Het aanbieden van producten via een internetwinkel (hofweb-winkel)
- Ontgroening
- Jongeren benutten meer tussendoorproducten (groentesnacks kunnen hier op inspelen)
- Druk op inkomens door hervormingen (WTO en EU en verbinding burger en
boer):
- uitbreiding bestaande keten met verbrede activiteiten: - Recreatie: poldersport, kinderfeestjes
- Horeca: bed en breakfast, kookworkshops op boerderij
- Zorg: kinderopvang en vakanties voor gehandicapten op boerderij - Boerderijeducatie: voor gezin
- Huisverkoop van eigengemaakte producten (appelsap)
- Back to basic: interesse voor oude gebruiken, streektalen, enzovoort - Stalling
- Agrarische sector als energieleverancier (warmte, wind, co-vergisting, bio-
fuel, enzovoort)
- nieuwe kasdekmaterialen - kassen als energieleveranciers - bioraffinage
- efficiëntere gewassen die minder inputs nodig hebben - blauwe biotechnologie (algen)
192
- Toenemende aandacht voor milieu
- gebruik van restproducten (verwaarding van restproducten tot groente- sap)
- Verbinding boer en burger
- adoptie dieren (kip of lam)
- burgers laten betalen voor onderhoud landschap (bijvoorbeeld boom- knotdag)
- Uitputting energiebronnen
- Agrarische sector als energieleverancier (warmte, wind, co-vergisting, biofuel, enzovoort)
- Landbouwproductie in urbane omgeving in Nl.
- boeren bepalen aanzien van Nl. landschap en kunnen daar door middel van subsidies van profiteren (koeien in de wei)
- agrarisch cultuurlandschap is consumptieruimte voor Nl. bevolking: re- creatieomgeving of aantrekkelijke woonomgeving. Boeren kunnen hun land voor een goede prijs verkopen
Uitdagingen
- Internationalisering:
- Betere prijzen via markten buiten de veilingen om en toenemende speci- alisatie via internationale termijnhandel
- Landbouwproductie in urbane omgeving in Nederland:
- kritische blik van burgers hoe schaalvergroting en verdere rationalisatie in de landbouw zich ontwikkelt
- bestemmingsplannen gemeente verhinderen uitbreidingsplannen van ondernemers
Maatschappelijke functie Kansen
- Aantrekkelijk en toegankelijk landelijk gebied
- Europees beleid ondersteunt steeds meer groene en blauwe diensten die bijdragen aan maatschappelijke belangen, zoals kwaliteit van natuur, landschap, water en cultuurhistorie in landelijk gebied
- Verbinding burger en boer
- uitbreiding bestaande keten met verbrede activiteiten
- Zorg: zorgboerderijen voor zorginstellingen
- Boerderijeducatie: voor basisscholen en voortgezet onderwijs
193 - producten die maatschappelijk verantwoord zijn geproduceerd (keur-
merk)
- Verbinding burger en boer
- door open dagen burger gevoel te geven voor landbouw/
voedselproductie, zodat burger niet vervreemdt van voedsel, platteland en dergelijke
Uitdagingen
- Aantrekkelijk en toegankelijk landelijk gebied
- weinig zekerheid over structurele vergoeding groene en blauwe diensten vanuit Rijk en provincies. De financiering van groene (bijvoorbeeld filte- ring lucht, agrarisch natuurbeheer) en blauwe diensten (bijvoorbeeld zui- vering afvalwater) staat op gespannen voet met Europese regelgeving die een dergelijke financiering met publiek geld niet toestaat, tenzij als onderdeel van de tweede pijler van het GLB
- In de huidige systematiek zijn beheersvergoedingen gekoppeld aan de prijs van (ruw)voeder. Als die omlaag gaat, komen ook de vergoedingen onder druk
- Veel burgers genieten van aantrekkelijk en toegankelijk landelijk gebied maar niemand voelt zich verantwoordelijk om dergelijke diensten te be- talen
- In toenemende mate heeft de overheid de neiging om prestaties op het gebied van natuur- en landschapsbeheer als voorwaarden te stellen voor het ontvangen van inkomenstoeslagen, de veelal ontkoppelde steunbe- dragen van de EU
194