Roy Valk vormt samen met zijn collega Roelof Schierbeek het kunstenaarsduo Karski & Beyond. Zij maken monumentale muurschilderingen over de hele wereld.
1. Hoe is het afgelopen met de zaak met de toeristenwinkel?
Dat hebben we eigenlijk daarbij gelaten, omdat wij onze energie liever in positieve dingen steken.
2. Zijn jullie, als street artists, bewust bezig met jullie auteursrecht?
Het is geen prioriteit. Op het moment dat iemand met ons werk ervandoor gaat, zoals in het voorbeeld van de trui, dan worden wij er weer even bewust van dat het wel iets is om meer tijd aan te besteden. Echter is het tot nu toe zo geweest dat wij een
kunstenaarsduo met z’n tweeën zijn geweest, en onze focus ligt puur op het scheppen van kunst en we zijn zo min mogelijk bezig met alle randvoorwaarden. Wel hebben wij sinds kort een manager in de arm genomen, die zal daar wat meer in duiken en kijken hoe en wat er valt te behalen op sommige vlakken.
3. Waarom hebben jullie dat gedaan?
Dat hebben wij voornamelijk gedaan omdat wij het steeds drukker krijgen, en wij onze focus willen houden op het maken en ontwerpen en uitvoeren van muurschilderingen, en niet het praten met de media, binnenhalen van opdrachten, het uit laten gaan van persberichten of het bijwerken van de website.
4. Ik heb art. 18 Aw opgestuurd, wat vinden jullie daarvan?
Het gebeurt nogal eens dat men denkt dat omdat ons werk te zien is in de openbare ruimte dat iedereen het mag gebruiken. Voor ons is het fijn als het meer beschermd zou worden, hoe meer hoe beter.
5. Waar ligt bij jullie de grens in het gebruik van jullie werk? Mag iemand ook geen foto zonder een verwijzing naar jullie op Instagram zetten, of gaat het pas te ver bij het scenario van de truien?
Het is fijn als we dat getagd worden bij een werk van ons, maar om dat nou verplicht te stellen, dat vind ik persoonlijk erg ver gaan. Op het moment dat ik zelf een foto maak in de stad en ik sta voor een gebouw van een bepaalde architect ga ik ook niet verwijzen naar die architect, dus daar kan ik wel inkomen. Maar zodra het
commercieel gebruikt wordt, en dat is in het verleden nog al eens gebeurd met werk van ons, dan wordt het een heel ander verhaal.
6. Hebben jullie daar veel ervaringen mee?
We zijn er vaak tegenaan gelopen. Renault heeft een keer een fotoshoot gedaan waarbij ze de kleuren van de auto’s hadden afgestemd op mijn werk. Op het moment dat ik dat aankaartte, hadden ze wel in de gaten dat ik een punt maakte, en hebben ze eigenlijk ervoor gekozen om de campagne helemaal uit de lucht te halen, terwijl we daar ook op een andere manier uit hadden kunnen komen. Ik denk dat ze voor de duurste weg zijn gegaan in dit geval, maar goed, dat soort dingen gebeuren.
7. En dat is dus wel vaker gebeurd?
Zeker, en niet alleen bij ons. Er zijn tal van collega-artiesten die tegen hetzelfde aanlopen. Zeker bij de muurschilderingen, dat gebeurt vaker helaas.
8. Heb je toen hulp ingeschakeld?
Nee, ik heb toen zelf contact gezocht. Ik heb toen het voorstel gedaan: geef mij zo’n auto en dan hebben we het nergens meer over, maar ze kozen ervoor de campagne uit de lucht te halen.
9. Je zou kunnen zeggen dat dit soort zaken een consequentie zijn van de keuze die je maakt om je werk in de openbare ruimte te plaatsen, en dat voor zo’n
muurschildering bovendien vaak al wordt betaald. Hoe zie jij dat?
Dat slaat eigenlijk nergens op. Natuurlijk krijgen we soms geld voor het maken van een specifieke schildering, maar bijvoorbeeld die schildering waarvoor jij ons benadert, die hebben we uit vrije wil gemaakt en daar hebben we geen cent voor gehad. Dus die aanname kun je niet zomaar doen.
Wat betreft de openbare ruimte. Dat is een podium waar wij bewust voor kiezen, maar dat betekent niet dat het vervolgens vrij werk is waar iedereen mee mag doen of laten wat hij wil. Op het moment dat ik buiten op straat loop kies ik er ook voor om in de openbare ruimte te lopen, maar als mijn kop vervolgens verschijnt in een reclame van bijvoorbeeld KPN, dan is daar geen overleg over geweest en durf ik te wedden dat ik dat kan stoppen.
10. Het feit dat jullie kunst maken in de publieke ruimte, waarom hebben jullie die keuze gemaakt en is dat belangrijk voor jullie?
Wij hebben een graffitiachtergrond. Wij komen uit de graffitiscene. Die scene is een scene die zich in het openbaar afspeelt. Daarnaast denken wij dat de hele street art movement waarin wij ons begeven de meest actieve kunststroming wereldwijd is op het moment, juist door dat openbare karakter wat eraan zit. Iedereen weet wie Banksy is, om een voorbeeld te geven. Iedereen is wel eens geconfronteerd met kunst in de publieke ruimte, waarom zou je naar een museum moeten gaan om geconfronteerd te
worden met kunst? Dat is een heel bewuste keuze en het is ons geval heel organisch gegroeid: we zijn ooit als boefjes die graffiti scene ingerold en dat heeft zich langzaam ontwikkeld tot het kunnen leven van het maken van muurschilderingen wereldwijd.
11. En is de omgang met de publieke ruimte veranderd de afgelopen tijd?
Ja, dat is wel veranderd. Het gebruik is enorm toegenomen, de term street art kenden we in de jaren ’80 en ’90 niet, maar tegenwoordig worden wij benaderd door
gemeentes om hele gevels of hele wijken aan te pakken. Iedereen ziet de kracht daarvan, ook de commerciële partijen. We hebben afgelopen jaar een campagne gedaan met KPN, die ons dan benaderen om een schildering te maken. Het is ook wel zo dat de commerciële partijen het soms wel snappen en het pad wel op de juiste manier bewandelen, dus het is niet alleen maar negatief.
12. Dus het is ook anders als ze jullie toestemming hebben?
Ja, en dan worden we er ook voor betaald naar behoren.
13. Heeft het toenemend gebruik van social media de omgang met jullie werk nog beïnvloed?
Het is niet dat wij dat heel specifiek merken nee. Dat valt wel mee.
14. Is het anders als een verveelvoudiging van jullie werk wordt gemaakt “zoals het zich aldaar bevindt”, dus als de context van de omgeving wordt meegenomen in de vorm van de gebouwen en straat eromheen, of als alleen het werk wordt gefotografeerd?
Nee dat is niet anders. Dat was in het geval van Renault ook het geval. Alle auto’s waren specifiek afgestemd op mijn werk. Dat dat gebouw ook is afgebeeld maakt niet uit: mijn werk staat op dat gebouw, dus dat doet er niet toe. De omgeving maakte niet zo veel uit.
BIJLAGE 4 – INTERVIEW HANNEKE HOLTHUIS