Het dominante frame

Het zwaartepunt van de operationalisering van Aalberg et al. rust op het dominante frame. Hieronder zal met behulp van de losse variabelen die voor het strategic game frame en het issue

frame zijn gebruikt worden bekeken in welke mate met het dominante frame daadwerkelijk een

ander soort berichtgeving wordt gecodeerd, of dat het dominante frame eerder nuanceverschillen tussen berichten die sterk op elkaar lijken omvat. In het eerste geval zou de aanwezigheid van de afzonderlijke variabelen sterk moeten variëren met het dominante frame, in het tweede geval zou het verschil beperkt moeten zijn.

Tabel 5.2 bevat het percentage van de seconden waarin het issue frame respectievelijk het

strategic game frame als dominant zijn gecodeerd, waarin de componenten van het strategic game frame voorkomen. Er kan bijvoorbeeld worden afgelezen dat er in 7% van de seconden

waarin het issue frame dominant is wordt gerefereerd aan peilingen, tegenover 33% van de seconden waarin het strategic game frame dominant is. Omdat elke analyse-eenheid meerdere aspecten van het strategic game frame kan bevatten, kunnen de rijtotalen in deze tabel meer dan 100% zijn. Uit Tabel 5.2 blijkt dat er in fragmenten waarin het issue frame dominant is aanmerkelijk minder vaak aandacht wordt besteed aan vrijwel alle componenten van het

strategic game frame. Dit rechtvaardigt de conclusie dat met het dominante frame

daadwerkelijk een ander soort berichtgeving wordt onderscheiden. Tabel 5.2: Het strategic game frame in de dominante frames (in %)

Dominant Frame 1: Peilin gen 2: Uit komst en 3: Winst, verlies 4: Sport, spel 5: Stra tegie, tactiek 6: Moti- vatie 7: Stijl 8: Rol media Secon den Issue 7 15 4 6 16 6 29 16 23371 Strategic game frame 33 47 38 30 31 7 63 28 52226 Overig 1 0 0 0 0 0 6 6 3716

Het is eveneens opvallend dat de frequentie van de variabele 6, waarbij de achterliggende motivatie voor een bepaalde handeling of standpunt, anders dan een oprecht geloof daarin, expliciet moet worden genoemd, procentueel nauwelijks verschilt tussen de analyse-eenheden waarin het issue frame en het strategic game frame dominant zijn. Vaak heeft de aandacht voor deze motivaties dan ook meer het karakter van een terloopse opmerking, zoals ‘hij probeert natuurlijk kiezers bij de VVD weg te halen’, dan dat er lang aandacht wordt besteed aan achterliggende motieven van politici.

44

Zoals in paragraaf 2.2 is samengevat, wordt door verschillende auteurs onder wie Cappella en Jamieson (1997) gesteld dat het strategy frame kan bijdragen aan politiek cynisme. Van de verschillende componenten van het strategy frame zou men verwachten dat juist verslaggeving over achterliggende motieven, die politieke standpunten en acties expliciet binnen een kader van persoonlijke motivaties en gemaaktheid plaatst, hierin de belangrijkste rol zou spelen. In dat opzicht lijkt het een geruststellend gegeven dat deze berichtgeving slechts in zeer beperkte mate voorkomt, en dat maar zelden het zwaartepunt van de verslaggeving op deze motivaties rust.

De gevallen waarin een fragment dat als Overig is gecodeerd alsnog een van de indicatoren bevat, zijn gevallen waarin een van de hier gebruikte indicatoren wel wordt genoemd, doorgaans in de aan- of afkondiging van programma’s en vaste onderdelen daarvan, zonder dat hier op enige wijze een mate van strategic game of issue framing aan verbonden kan worden. Niet in elk geval waarin een van de variabelen wordt genoemd, is dit dus een indicator van het

strategic game frame zoals gedefinieerd door Aalberg et al. Vooral opmerkingen over stijl of

presentatie, of opmerkingen die onder metacoverage vallen worden relatief vaak gemaakt zonder dat hier een dominant frame uit voortvloeit. Het is een van de belangrijkste nadelen van het coderen op basis van aanwezige en afwezige karakteristieken dat er geen onderscheid gemaakt kan worden tussen gevallen waarin het zwaartepunt van de discussie op een van de variabelen rust en gevallen waarin een variabele maar kort genoemd wordt.

Nog belangrijker is de mate waarin de fragmenten waarin het strategic game frame dominant is ook relevante informatie bevatten op basis waarvan burgers de standpunten en het eerdere gedrag van de verschillende kandidaten en partijen kunnen vergelijken. Het is immers mogelijk dat het strategic game frame dient als een interpretatiekader van waaruit politiek-inhoudelijke informatie wordt verstrekt, of dat het strategic game frame aandacht voor inhoudelijke overwegingen verdringt.

Tabel 5.3: Inhoudelijke verslaggeving in de dominante frames (in %)

Dominant frame 10: Issue 11: Een partij 12: Meer partijen 13: Andere actoren 14: Eerdere gebeurtenis Issue frame 100 91 44 34 61

Strategic game frame 40 28 5 6 14

45

Zoals Tabel 5.3 laat zien, zijn de fragmenten waarin het strategic game frame dominant is aanmerkelijk minder inhoudelijk dan die waarin het issue frame dominant is. De variabele 10, waarmee bekeken wordt of een analyse-eenheid überhaupt aandacht besteedt aan politieke

issues of beleid, is een minimale voorwaarde voor enige discussie over inhoudelijke

onderwerpen. Deze variabele is dan ook voor 100% van de fragmenten waarin het issue frame dominant is als 1 gecodeerd. In slechts 40% van de fragmenten waarin het strategic game frame dominant is, wordt aandacht besteed aan een issue.

In fragmenten waarin het strategic game frame dominant is komt informatie over issues ook relatief vaak aan bod doordat fragmenten uit debatten worden afgespeeld, die dan door het behandelde programma in termen van stijl en presentatie worden geframed. Een goed voorbeeld hiervan is het laatste item over de verkiezingen van het RTL Nieuws van 3 september 2012, waarin steeds inhoudelijke fragmenten worden afgespeeld zonder dat de inhoud ervan besproken wordt. In plaats daarvan richt het programma zich op de stijl en presentatie van de kandidaten in de verschillende fragmenten.

Uit 28% van de analyse-eenheden waarin het strategic game frame het dominante interpretatiekader is valt het standpunt over een of meerdere issues van één politieke partij af te leiden, tegenover 91% van de fragmenten waarin het issue frame dominant is. Aandacht voor de standpunten van meer dan één partij, en voor de standpunten van een andere actor is in de strategisch geframede fragmenten maar zelden aanwezig. Ook informatie over eerdere gebeurtenissen en uitspraken die voor inhoudelijke kwesties relevant zijn, waarmee kiezers dus retrospectief kunnen beoordelen hoe partijen en politici in het verleden hebben gepresteerd, ontbreekt in de strategisch geframede analyse-eenheden grotendeels.

Hieruit blijkt dat de berichtgeving in fragmenten waarin het strategic game frame dominant is wezenlijk verschilt van inhoudelijk geframede fragmenten. In programma’s waarin een erg hoog percentage van de berichtgeving bestaat uit het strategic game frame, zal de mogelijkheid voor kiezers om prospectief de partij te kunnen kiezen waar ze het dichtst bij staan, en om retrospectief te overwegen wat de partijen in het verleden gepresteerd hebben, dus beperkt zijn.

46

5.2 Hypothese 1: In 2012 is meer sprake van strategic game framing dan in 2003.