Kortelijk samengevat is het schema van het ontwerp van den bovenbouw van Indië's staatsgebouw aldus: De regeling der in-wendige aangelegenheden wordt overgelaten aan de Indische Regeering, bestaande uit Gouverneur-Generaal en Raad van Indië, iu overleg met de Landstaten, met hooger beroep op de Staten-Generaal in Holland bij geschillen met het vooropgezette doel, dat zooveel mogelijk samenwerking worde verkregen tusschen Regeering en Landstaten. De Gouverneur-Generaal heeft in de Regeering een zoodanig overwicht dat zijn macht een absolute is te noemen, evenzoo ten opzichte van de Landstaten, aan wie met de andere medeleden der Regeering verantwoording schuldig is, doch die des ondanks de bevoegdheid missen om de Regeering tot aftreden te dwingen. Door zijne verantwoordelijkheid tegen-over den Koning is den Gouverneur-Generaal een dubbele rol toe-gedacht.
In deze bevoegdheid van den G.-G. en de verhouding der Regee-ring tot het vertegenwoordigend lichaam ligt m.i. geen genoeg-zamen waarborg voor de zoo noodige samenwerking tusschen Regeering en Landstaten, doordat daarin een paring is tot stand gebracht van twee niet-harmonieerende factoren nl. de absolute macht en de democratie.
V O O R N E D E R L A N D S C H - I N D I E 39
De Landstaten drukken den wil uit van de meerderheid der in-gezetenen; de bedoeling nu is om met de instelling der Land-staten de regeling en het beheer der staathuishouding in overeen-stemming te brengen met den wil van die meerderheid.
Door de bevoegdheid van de Regeering om tegen den wil der Landstaten te handelen en de absolute macht van den G.-G. in de Regeering wordt niet alleen de door de Commissie zoo over-tuigend verdedigde autonomie prijs gegeven, maar is tevens het noodlottige gevaar niet uitgesloten, dat een scherpe verhouding ontstaat tusschen Regeering en vertegenwoordigend lichaam, het-geen remmend werkt op den geregelden gang der staatsmachine en waardoor botsingen tusschen de gestelde machten mogelijk worden gemaakt, althans een onhoudbare toestand geschapen kan v. orden.
W a a r de G.-G. partij kiest, is alleen een ingrijpen van de Regee-ring in Holland het eenige middel om aan dien onhoudbaren toe-stand een einde te maken, hetgeen naar mij voorkomt een inbreuk beteekent op de autonomie van het Land Indië.
Worden bij geschil tusschen Regeering en Landstaten, de laat-sten door den Staten-Generaal in het gelijk gesteld dan zal de Gouverneur-Generaal, die niet alleen actief, maar ook met over-wegenden invlqed aan de Regeering deelneemt en daardoor in de eerste plaats en het meest in het geschil betrokken is, om het prestige der Regeering tegenover de Landstaten hoog te houden en zich van hunne samenwerking te verzekeren, genoodzaakt zijn, om de zaak aan het oordeel van Indië's ingezetenen te onderwerpen door de Landstaten te ontbinden.
Worden dezelfde personen voor de Landstaten gekozen dan blijft den Gouverneur-Generaal alleen over, om of gebruik te maken van zijn absolute macht of af te treden, doordat ook de hoogste persoon in den Lande als de verantwoordelijke persoon in de Regeering zijn prestige tegenover Indië's burgerij verspeeld heeft.
In het eerste geval vervalt men weder tot het huidige systeem n.l. het bestuur over Indië wordt vanuit Holland geleid, om niet te spreken van ongewenschte conflicten, terwijl het tweede geval een inbreuk beteekent op het benoemingsrecht van den Koning, aan wien de G.-G. in de eerste plaats verantwoording schuldig is en als zoodanig zich aan zijn wil heeft te onderwerpen.
40 SCHETS E E N E R B E S T U U R S I N R I C H T I N G
Er blijft m.i. daarom niets over, dan de consequentie ook in dit opzicht aan te durven, en niet halverwege te blijven staan, het democratische parlementairisme worde aanvaard: onschend-baarheid van den Gouverneur-Generaal en de verantwoordelijkheid
\ a n de leden van den Raad van Indië aan de Landstaten.
Dit is echter alleen mogelijk, zooals de Commissie op blz. 103 der Algemeene Beschouwingen terecht heeft opgemerkt, „indien de volksvertegenwoordiging, die dat recht hanteert tegen de regeering, ook kan dragen de verantwoordelijkheid van de
regee-• ring m.a.w. als die regeering op zij gaat, de regeering kan over-nemen".
Ter zijde latende, dat blijkens de motieven en overtuigende argumentatie der Commissie ten aanzien van „de geschiktheid van Indië voor de uitoefening van autonomie" en van „de mogelijkheid van het in het leven roepen van een vertegenwoordigend lichaam voor het Land", naar mijne overtuiging die overname der regee-ring met succes plaats kan hebben, behoeft m.i. bij de instelling van het democratische parlementairisme de eventueele overname der regeering niet direct door de volksvertegenwoordiging wor-den gedaan.
Immers, wanneer men de politieke stroomingen in Indië nagaat, dan constateert men, dat de politieke vereenigingen in Indië hare zusterpartijen in Nederland hebben, althans parallel-partijen, die in algemeene trekken dezelfde strekking hebben.
Hierdoor kan de Koning uit partijen in Nederland die van ge-lijke kleur zijn als de meerderheid der Landstaten, de vervangers benoemen van de in Indië door de Landstaten ter zijde gestelde regeeringsmannen, indien in Indië zoodanige personen niet te vinden zijn hetgeen, zooals ik te voren gezegd heb, wel zelden zal voorkomen, omdat reeds thans voldoende mannen uit de Euro-peesche bevolkingsgroepen aangewezen kunnen worden van alle politieke partijen, van rood tot zwart, van links tot rechts, van extremist tot oer-conservatief, die de capaciteiten bezitten om aan het roer van den staat te staan, terwijl in de Inlandsche maat-schappij zoodanige krachten ook, zij het sporadisch, te vinden zijn.
De tweeledige rol van den G.-G. worde daarom prijsgegeven, a!s vertegenwoordiger des Konings moet hij boven alle partijen verheven blijven en zich niet blootstellen aan aanvallen in het
VOOR NEDERLANDSCH-INDIE 41 politieke steekspel en men late daarom zijne helpers het politieke arena alleen binnentreden.
Als vertegenwoordiger van den onschendbaren Koning in dit deel van den Staat, moet hij evenals zijn Lastgever onaantastbaar blijven.
Hij blijve als lasthebber van den Koning alleen aan Dezen en aan niemand anders verantwoording schuldig.
Zijn taak is in de voornaamste plaats te waken, dat aan aan-gelegenheden, den Staat rakende, door het Land Indië niet ge-Tornd wordt, maar hij blijve voor wat betreft Indië's inwendige zaken onschendbaar, waardoor zijne leidende en voortstuwende kracht tot heil van het volk van Indië zich beter ontplooien kan.
.1