Ook de factoren gezinskenmerken, schoolvariabelen en kindvariabelen blijken invloed te hebben op de ouderbetrokkenheid. Ten eerste is naar voren gekomen dat ouders met drie kinderen of meer, vaker dan ouders met twee kinderen of minder, aangeven dat zij minder ouderbetrokkenheid kunnen tonen. Ze moeten hun tijd verdelen onder de kinderen. Dit verschilt niet tussen de Surinaamse en Marokkaanse ouders. Ook de twee alleenstaande Surinaamse ouders geven aan dat zij op momenten minder ouderbetrokkenheid kunnen tonen vanwege tijdgebrek.
Zowel de Surinaamse hoogopgeleide ouders als de Marokkaanse hoogopgeleide ouders geven niet aan dat de schoolvariabelen hun ouderbetrokkenheid beïnvloeden. Ouders met kinderen op kleinere scholen, met kleinere klassen tonen niet meer ouderbetrokkenheid. Ook blijkt het waarnemen van de school en de mate van ouderbetrokkenheid bij beide groepen geen rol te spelen. Sommige ouders ervaren de school als een zeer veilige school, maar geven aan juist minder ouderbetrokkenheid te tonen dan enkele ouders die een minder positief beeld hadden van de school van het kind.
Ten slotte is ook gekeken naar de invloed van kindkenmerken. Voornamelijk de hoogopgeleide Surinaamse allochtone ouders met oudere kinderen geven aan dat hun ouderbetrokkenheid vermindert naarmate hun kinderen ouder worden en naar de middelbare school gaan.
De invloed van de culturele etnische achtergrond op ouderbetrokkenheid
Ook is aan de ouders gevraagd in hoeverre zij vinden dat hun Surinaamse en Marokkaanse culturele achtergrond invloed heeft op hun mate van ouderbetrokkenheid. Een deel van de ouders met een Surinaamse culturele achtergrond geeft aan dat hun Surinaamse achtergrond een grote invloed heeft op hun mate van ouderbetrokkenheid. Binnen de Surinaamse cultuur is er een nadruk op het halen van diploma’s en goede cijfers. Het behalen van diploma’s verschaft economische zekerheid, wat nadrukkelijk wordt gestimuleerd binnen de Surinaamse cultuur. Gezegdes als ‘kennis is macht’, versterken dit beeld. Leren maakt je sterker en diploma’s geven toegang tot hogere functies. Deze waarden worden overgedragen op de kinderen en ouders zorgen ervoor dat het leerproces van de
51 kinderen goed verloopt. Daarnaast benadrukken enkele ouders dat juist omdat je als kind met een Surinaamse achtergrond hier woont, je extra je best moet doen om het beste uit jezelf te halen. De rest zou hun cultuur niet omschrijven als Surinaams en/ of vinden dat hun Surinaamse achtergrond geen invloed heeft.
Ook is er gevraagd of de geïnterviewden een afstand voelen tussen de eigen cultuur en de cultuur op school. Een deel geeft aan dat zij geen afstand voelen, maar hier en daar wel wat verschillen zien. De meeste verschillen gaan over verschil in hiërarchie, eerbied en respect. De scholen hechten hier minder waarde aan, terwijl dit voor een deel van de geïnterviewden erg belangrijk is.
De invloed van cultuur op ouderbetrokkenheid bij de Surinaamse allochtone ouders
‘De strenge opvoeding sowieso. In mijn tijd was er veel nadruk op eerbied en respect voor de juf. Leren op school en iets worden in de maatschappij.’
‘Ik denk dat mijn Surinaamse cultuur altijd wel een bepaalde invloed zal hebben. Ik ben natuurlijk in Suriname geboren en wil deze cultuur voor zover het mogelijk is ook doorgeven aan mijn kinderen. Ik denk het verschil, dus een soort van hiërarchie die ik mis bij mijn Nederlandse vrienden met kinderen. Mijn kinderen zijn mijn kinderen en niet mijn vrienden. Ze moeten dus nog steeds cijfers aan mij verantwoorden.’
‘Ja, het behalen van diploma’s verschaft je economische zekerheden. Dat was heel belangrijk binnen mijn de Surinaamse cultuur. Leren maakt je sterker. Dat werd gezegd. Diploma’s geven toegang tot hogere functies. Binnen mijn cultuur ligt de nadruk daar erg op.’
‘Ja, als ik kijk naar mijn ouders, die vonden presteren heel erg belangrijk. Je moet altijd beter zijn dan de rest want dan val je op. Ik ben daar een beetje van afgestapt. Ik denk van ja, je moet vooral, je moet vooral wel, hoe zeg je dat uhm….het beste uit jezelf halen, voor jezelf en niet voor je omgeving. En het typische Surinaamse is, tenminste de Surinaamse gemeenschap waar ik vandaan kom, je moet weet je wel, boven de top 3 percentage, daar moet je zitten. Ik merk bij mezelf dat ik daar wel een beetje vanaf ben gestapt. Maar wel het beste uit jezelf halen. Dat vind ik toch wel, een soort van vertegenwoordiging, daar kan ik niks aan doen, Je vertegenwoordigt toch wel je culturele achtergrond. Of je nou wil of niet, dat doe je altijd. Dus doe in ieder geval altijd je best. Ik denk dat dat wel typisch Surinaams is voor waar ik vandaan kom.’
Aan de ouders is gevraagd in hoeverre zij vinden dat hun Marokkaanse achtergrond invloed heeft op hun mate van ouderbetrokkenheid. Waar een deel van de geïnterviewden met een Surinaamse achtergrond aangeeft dat hun waarden en normen overeenkomen met die binnen de Surinaamse cultuur, geven vrijwel alle geïnterviewden met een Marokkaanse achtergrond aan dat zij niet zien dat hun Marokkaanse achtergrond een invloed heeft op hun mate van ouderbetrokkenheid. Eén moeder benadrukt dat niet de Marokkaanse cultuur, maar de migratie invloed heeft gehad op haar ouderbetrokkenheid. Toen zij naar Nederland kwam, waren er niet zoveel kansen. Door deze beperkte mogelijkheid is zij gaan inzien hoe belangrijk het is om extra hard te werken om een goede maatschappelijke positie te bekleden en dit ook over te dragen op haar kinderen. De meeste ouders geven aan dat de Marokkaanse cultuur geen rol speelt bij de mate waarin zij betrokken zijn bij het leren van het kind, maar dat het draait om de eigen persoonlijke instelling. Zo heeft de onderwijsachtergrond van vele geïnterviewden een grote invloed.
52
De invloed van cultuur op de ouderbetrokkenheid bij Marokkaanse allochtone ouders
‘Het zal niet zozeer mijn Marokkaanse achtergrond zijn, dan wel de migratie. Omdat je, toen wij hier kwamen nog niet zo heel veel kansen en dat je enig idee had dat je een hele mooie baan zou gaan krijgen. Dus dat heeft er eigenlijk voor gezorgd dat je je gaat beseffen van oh je moet wel echt iets gaan doen en ook met je kinderen gaan doen, wil je vooruit komen in de maatschappij. Ik denk dat het los staat van de cultuur, want als ik kijk hoe mijn tantes en ooms in Marokko omgaan met school is dat vergelijkbaar als hier.’
‘Ik kan mij niet echt bedenken dat er een Marokkaanse manier van ouderbetrokkenheid is. Als ik kijk naar Marokko dan zien vele ouders het als; als ik mijn kinderen naar school breng, ophaal, voor kleding en eten zorg, dat als genoeg, vrij primair, dan heb ik gedaan wat ik moet doen. Gesprekken voeren op school enzovoorts, dat wordt meestal gedaan door de vader. Als ik daarnaar kijk, dan denk ik, ik doe het helemaal niet op de Marokkaanse manier. Als ik kijk naar Marokkanen in Nederland, ik ken niet veel mensen die die opvattingen hebben van; alleen maar brengen, ophalen, eten enzovoorts. Meestal is dat niet zo. Ik denk dus niet echt dat mijn Marokkaanse achtergrond invloed heeft.’
‘In Marokko vinden ze dat de docenten het voor het zeggen hebben over hun kind op school. Ouders bemoeien zich daar niet mee. En dat is bij mij anders. Ik vind het belangrijk dat ouders betrokken zijn bij hun kinderen wat school betreft.’
Samenvatting van de bevindingen
Ouders met een Surinaamse achtergrond
Ouders met een Marokkaanse achtergrond
Dimensie 1: de
ouderbetrokkenheid thuis
Hulp bij huiswerk Samen lezen Leerzame uitstapjes
Minder aanwezig bij de oudere kinderen
Hulp en controleren huiswerk Monitoren schoolwerk Leerzame uitstapjes
Dimensie 2: de ouderparticipatie (afgelopen 3 maanden)
Laag Hoog zowel formeel als informeel
Dimensie 3: de communicatie en relatie ouder-school
Beperkte info van school (slechts cijfers)
School stimuleert slechts informele ouderparticipatie
Goede relatie met school/leerkracht
Beperkte info van school (slechts cijfers)
School stimuleert slechts informele ouderparticipatie
Relatie school botst door religie
Factor 1: de ouderlijke rolconstructie
Ondersteunende rol
Op de hoogte zijn van schoolse ontwikkelingen
Adviseren/coachen waar nodig is
Ingrijpen als iets mis gaat
Voorzien in basisbehoeften
Voorbeeldfunctie zijn
Ouder en school moeten samenwerken
Meehelpen op school
Regels thuis om de prestaties hoog te houden.
Factor 2: het geloof in eigen kunnen (self-efficacy)
Bijna allemaal hoog
Op de hoogte van profielkeuzes, vakkenpakketten, ouderavonden enz.
De stof wordt begrepen
Deel laag
Botsen met het kind
Drukke banen; niet altijd tijd en energie om kind te helpen
53 Durven gesprekken met
leerkrachten aan te gaan
Bekwaam voelen om kind te beschermen voor en voorbereiden op vooroordelen in het
schoolsysteem
Deel hoog
Voldoende kennis en vaardigheden Adequaat inspelen op behoeften van het kind
Factor 3: de uitnodiging van school, leerkracht en kind
School en leerkracht Stimuleren slechts ouderparticipatie Kind verschillend School en leerkracht Deel; stimuleert slechts ouderparticipatie Deel; stimuleert ook ouderbetrokkenheid thuis
Kind
verschillend
Factor 4: de invloed van de