Gezien de grote kans op gebitsproblemen en het belang van behandeling bij overlevenden van kinderkanker is de werkgroep van mening dat levenslange

frequente tandartscontrole noodzakelijk is.

Overige overwegingen van de werkgroep bij het formuleren

van de aanbevelingen

De kans op meer of minder ernstige gebits- en/of kaakproblemen bij overlevenden van kinderkanker is aanzienlijk, vooral als de behandeling heeft plaatsgevonden op een jonge leeftijd voordat de

gebitsontwikkeling is voltooid, en vooral na radiotherapie op de mondholte. Maar ook op latere leeftijd kunnen ernstige problemen ontstaan, in het bijzonder als gevolg van verminderde speekselproductie. Om progressie van (potentiële) afwijkingen te voorkomen zijn vroegtijdige tandheelkundige

behandeling en waar mogelijk preventie daarom van het grootste belang. Daarom adviseert de werkgroep naast de tandheelkundige zorg, die in Nederland standaard is en in elk geval voor de beneden 18-jarigen in het basispakket van de zorgverzekeringen is opgenomen, extra aandacht c.q. gerichte controles voor overlevenden die behandeld zijn voor hun 13e levensjaar en voor alle overlevenden met bestraling op de mondholte. Patiënten (c.q. hun ouders) dienen tijdig gewezen te worden op het belang van een goede verzekering voor tandheelkundige hulp op volwassen leeftijd. Omdat veel van de late-effectenproblematiek ook bij professionals nog onvoldoende bekend is, adviseert de werkgroep tandheelkundige behandelaars van individuele patiënten goed te informeren over de risico‟s en de potentiële problemen.

Document Gebit Pagina 149 van 267

Referenties

Avşar A, Murat E, Darka O. Long-term effectsof chemotherapy on caries formation, dental

development and salivary factors in childhood. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 2007;104:781-789.

Chin E. A brief overview of the oral complications in pediatric oncology patients and suggested management strategies. J dent Child 1998;65:468-473.

Dahllhöff G, Bågesund M, Remberger M, Ringdén O. Risk factors or salivary dysfunction in children 1 year ater bone marrow transplantation. Oral Oncol 1997;33:327-333.

Davidovich E, Peretz B, Aframian DJ. Prevention of oral and salivary gland impairment in irradiated adolescent patients with head and neck cancer: a suggested protocol. Quintessence Int 2007;38:235-239.

Fleming P, Kinirons MJ. Study of the dental health of children in remission from acute lymphoblastic leukaemia in Northern Ireland. Community Dent Oral Epidemiol 1993;21:309-312.

Fromm M, Littman P, Raney RB, et al. Late effects after treatment of twenty children with soft tissue sarcomas of the head and neck. Experience of a single institution with a review of the literature. Cancer 1986;57:2070-2076.

Hamlar DD, Schuller DE, Gahbauer RA, et al. Determination of the efficacy of topical oral pilocarpine for postirradiation xerostomia in patients with head and neck carcinoma. Laryngoscope

1996;106:972-976.

Hölttä P, Alaluusua S, Saarinen-Pihkala UM, et al. Agenesis and microdontia of permanent teeth as late ffects after stem cell transplantation in young children. Cancer 2005;103:181-189.

Jaffe N, Toth BB, Hoar RE, et al. Dental and maxillofacial abnormalities in long-term survivors of childhood cancer: effects of treatment with chemotherapy and radiation to the head and neck. Pediatrics 1984;73:816-823.

Kaste SC, Hopkins KP, Jones D, et al. Dental abnormalities in children treated for acute lymphoblastic leukemia. Leukemia 1997;11:792-796.

Maguire A, Craft AW, Evans RG, et al. The long-term effects of treatment on the dental condition of children surviving malignant disease. Cancer 1987;60:2570-2575.

Nasman M, Björk O, Soderhall S, et al. Disturbance sin the oral cavity in pediatric long-term survivors after different forms of antieoplastic therapy. Pediatr Dent 1994;16:217-223.

Pajari U, Larmas M, Lanning M. Caries incidence and prevalence in children receiving antineoplastic therapy. Caries Res 1988;22:318-320.

Pajari U, Lanning M. Developmental defects of teeth in childhood ALL are related to the therapy and age at diagnosis. Med Pediatr Oncol 1995;24:310-314.

Pajari U, Yliniemi R, Mottonen M. The risk of caries in childhood cancer diagnosis is not high if the teeth are caries-free at diagnosis. Pediatr Hemat Oncol 2001;18:181-185.

Papas AS, Joshi A, McDonald SL. Caries prevalence in xerostomic individuals J Can Dent Assoc1993;59:171-174, 177-179.

Pas-van Voskuilen IGM, Veerkamp JSJ, Raber-Durlacher JE, et al. Long-term adverse effects of hematopoietic stem cell trnsplantation on dental development in children. Support Care cancer 2009 DOI 10.1007/s00520-008-0567-1.

Pietrokovski J, Menczel J. Tooth dwarfism and root underdevelopment following irradiation. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1966;22:95-99.

Purdell-Lewis DJ, Stalman MS, Leeuw JA, et al. Long term results of chemotherapy on the developing dentition: caries risk and developmental aspects. Community Dent Oral Epidemiol 1988;16:68-71. Raney RB, Asmar L, Vassilopoulou - Sellin R, et al. Late complications of therapy in 213 children with

localized, nonorbital soft-tissue sarcoma of the head and neck: A descriptive report from the Intergroup Rhabdomyosarcoma Studies (IRS)-II and -III. IRS Group of the Children's Cancer Group and the Pediatric Oncology Group. Med Pediatr Oncol 1999;33:362-371.

Rosenberg SW, Koldney H, Wong GY, Murphy ML. Altered dental root development on long-term survivors of pediatric acute lymphoblastic leukaemia: a review of 17 cases. Cancer 1987;59:1640-1648.

Document Gebit Pagina 150 van 267 Sonis AL, Tarbell N, Valachovic RW, Gelber R, Schwenn M, Sallan S. Dentofacial development in

long-term survivors of acute lymphoblastic leukemia. A comparison of three treatment modalities. Cancer 1990;66:2645-2652.

Uderzo C, Fraschini D, Balduzzi A, et al. Long-term effects of bone marrow transplantation on dental status in children with leukaemia. Bone marrow transplant 1997;20:865-869.

Methoden

Zoek

Artikelen genoemd in internationale richtlijnen voor follow-up van kinderkanker en late-effectenboeken Korte Pubmed search

Datum van samenvatting van literatuur: maart 2007, update augustus 2009 Werkgroepleden

Gebit

Dr. A. Schouten-van Meeteren (voorzitter) Dr. E. van Dulmen-den Broeder,

Dr. J. Raber-Durlacher Dr. J. Baart

Redactie: dr. L. Kremer, dr. A. Postma Aanbevelingen

Geformuleerd in werkgroep, goedgekeurd door taakgroep SKION LATER in juni 2009 .

Document Huid Pagina 151 van 267

Huid

Wetenschappelijke onderbouwing

Inleiding

Welke therapieën veroorzaken huidgerelateerde late effecten?

Chemotherapie: alkylerende middelen en vincristine (Guérin 2003) Radiotherapie: met name boven de 15 Gy (Guérin 2003)

Chirurgie

Wat zijn de mogelijke late effecten (subklinisch en klinisch) per therapie?

Chemotherapie: naevi naevocellulares (vanaf nu ʻnaeviʻ) en melanomen (Green 1993, De Wit 1990, Andreani 2002, Baird 1992, Naldi 1996, Hughes 1989, Corpron 1996, Guérin 2003, Traboulsi 1988)

Radiotherapie: melanomen en basaalcelcarcinoom, atrofie (Levi 2006, Perkins 2005,arín-Gutzke 2004)

Chirurgie: littekens, retracties, verkleuringen, hypertrofie, keloid (Wittenberg 1999) Conclusie

Niveau 3 Er zijn aanwijzingen dat bij overlevenden van kinderkanker het risico op een