SAl dan den onnooselen nimmermeer rust hebben? sal de boosheyt dan altijt de overhandt behouden? salt den haet altijdt ge-oorloft wesen sijn hertneckigh, en vreet voorenemen uyt te wercken? Pilate ghy en hadt u met het Presidentschap beter niet gemoeyt gehadt, als ghy u niet sterck genoech en kende om het geschreeu, en de dreygementen van partye uyt te staen. Eenen vromen Rechter en mach niet gedoogen datmen de roede, van justitie komt te croocken, in sijne handen.
Wel is waer dat Pilatus sich van Jesus socht te ontslaen, en had hem tot dien eynde met die hem beschuldichden tot Herodem gesonden. Welcke verseyndinge de Ioden, al vlamden sy naer sijn doot, goetwillich hebben aengenomen, sich inbeeldende dat den genen die Ionannem Baptistam om het seggen van een dansseresse onthooft hadde, dat die hoorende hunne dappere ende overvloedighe beschuldingen, Christum lichtelijck ter doodt sou veroordeelen. Edoch die en heeft tegen den Heere Iesus niet op-genomen.
Doen was het tijt ô Pilate dat ghy uytgesien sout hebben, doen moest ghy het wederkeerende gepussel ingevaren hebben: te meer om dat u bekent was dat alle hunne aenklaegingen alleen op logentael, haet, ende nijt waren berustende. Want niemandt van alle de Scriben en cost hem overtuygen oock de minste wet overtreden te hebben. Niet de Wet des Verbondts van Moyses, want hy had sich laten besnijden. Niet de Wet van Ceremonien, want hy was opgeoffert inden tempel. Niet de sedelijcke Wet, want hy was sijn ouders onderdanigh geweest. Niet de Wet der nature, want hy had de erme geholpen, en genesen. Niet de Keyserlijcke wet, want hy uyt druckelijck geseyt hadde datmen den Keyser den cijns-pennink moest betalen. Niet de Priesterlijcke wet, want de melaetse had hy tot hun gesonden. Leert hier ô Siel lijden, maer leert oock als ghy onnoosel zijt met verduldicheyt lijden. En versterckt u door het exempel Christi als ghy vanden eenen hoeck inden anderen gekaetst wort, en als ghy vanden Notaris tot den Procureur, en van den Procureur tot den Advocaet, en van den Advocaet tot den Rapporteur wort versonden.
Pilatus dan siende dat hy noch met soete woorden, noch met beleefde redenen yet won
op het verbittert gemoet der Ioden, soo heeft hy Christum gelevert in handen van een Compagnie soldaten, die Iesum naeckt aen een Colomme hadden gebonden, ende gegeesselt. Welcke geesselinge ongenadigh in sijn werck gonck, soo om datse daer door de lichamen soo openscheurde, en door wonden, op datse naeckt aen 't Cruys hangende geen oorsaecke van onsuyverheyt aen yemant en souden geven; als oock om dat Pilatus van sin was den gegeesselden Christus noch eens aen de Ioden ten toon te stellen, om te sien of hy soo het versteent gemoet sou konnen breken.
Sy zijn dan Christo met beurten aen-gevallen, ende hem eerst met roeden, daer naer met scorpioenen, dan noch met ketenen het heel lichaem soo doorwont, en open gehaelt dat de slagen tot de beenderen toe gingen.
Doen mocht gy seggen ô Iesu, 't gene uwen verduldigen Propheet op den mest-hoop seyde: Ick eertijts dien machtighen Man ben seffens gemorselt, hy heeft my met wonden op wonden doorsneden, en hy is my als eenen reus aen gevallen.
O Siel isser noch een ginsterken liefde in u? hebt ghy noch eenigh gevoelen van medelijden? isser in u hert noch eenige ontferminge? soo maeckt u bereet om te suchten, om te kermen, om soot mogelijck is, bloedige tranen
te storten. Wat staet ghy verbaest ô Siel wilt ghy misschien de slaegen tellen? och dat is u onmogelijck, sy vallen te dick op malkanderen. Van de planten sijnder voeten tot op het bovenste van sijn hooft en isser niet een litmaet of ten heeft sijn Wonden.
+
Cantic. 1.
Och hoe wel mocht de Bruyt+
roepen: Mijnen beminden is gelijck eenen druyven tros van Cyprus, daer den rooden wijn in de persse van alle kanten overvloedelijck komt uytgeloopen. O saligh hert dat met desen wijn sal gelaeft worden! O salich hert dat met desen douw sal vruchtbaer worden! O salich hert dat met dit bloet sal geransoeneert worden?
Komt hier eens ô Heylige Engelen, en wilt de leere van Iacob eens stellen in het salet van Pilatus, hier valt tegen-woirdigh overvloedige materie voor u lieden contemplatie, en overweeght eens wie datter boven, en wie datter onder aen den voet vande leere sal wesen. Boven klimmende sult ghy sien Godts glorie ende salicheyt, beneden dalende sult ghy Godt sien water en Bloet sweeten; boven klimmende sult ghy vinden den Cherubinen, en Seraphinen liggen op hunne aensichten uyt eerbiedige, beneden dalende sult ghy sien Godts aensicht bespugen met stinkende fluimen; boven klimmende sult ghy hooren Sanctus, Sanctus, Sanctus, beneden dalende sult ghy
hooren Reus est mortis blasphemavit. Boven klimmende sult ghy Godt sien sitten in sijne glorie, beneden dalende sult ghy hem vinden in sijn Bloet swemmen. Siet eens hoe die goddeloose dienaers dit heylich en dierbaer Bloet met de voeten treden! Inde Chronijcken vande Kercke van Abassien wort verhaelt dat als den Tyran den H. Brunus de borst en de sijden dede open-steken dat het bloedt vanden Martelaer blinckende als ginsterde in de locht is blijven hangen, ende alleynskens opwaerts naer den hemel is geresen. Doch u dierbaer Bloet ô Heere dat op de suyvere stralen vande Sonne sou moeten rusten; dat de Seraphinen niet weirdich en zijn te ontfangen, dat wort hier soo overvloedelijck vergoten, en vertreden.
Maer ô Heere Iesu, ô bloedigen Bruydegom, ô onnoosel Lam, ô goedertieren Vader, wie heeft u soo vreeselijck geslagen, wie heeft u dierbaer Bloedt soo goddeloos vergoten; aen wie ist datmen dit sal te last legghen. Ick ben indachtich dat soo eenen Vader op sijn bed vermoort lagh, de suspicie en 't vermoeden van den doot-slach is gevallen op sijnen blinden Soon, om dies-wil datter op de muer van het Vaders bed
+
Quintil. in decl.
af tot de kamer vanden Soon een streep van een bloedige hant wiert+
gevonden, die den Soon al tastende daer op
gedruckt hadde. O Heere Iesu, O soeten Vader, ick vrees, och ja ick vrees, dat soo den man moest getoont worden, dat de strepe van u dierbaer Bloet op mijn sondich hert sou aenloopen. Maer ick bid u door u dierbaer Bloet, wilt my genadich wesen die vergoten heb u dierbaer Bloet; op dat ick met uwe lieve, en H. Dienaresse Agnes mach singen:
Wt sijnen mondt Heb ick ghesont
Melck, en honich ontfangen, En met sijn Bloedt
Heeft hy seer soedt
Doen bloosen beyde mijne wangen.
Ten minsten ô Heer dat het hooch coleur van u purpuren Bloedt eenen weer-slagh van roode beschaemtheyt doet komen op mijne wangen, om voortaen beter de overvloedicheyt mijnder boosheden met de gronde-loosheydt uwer bermherticheden teghen een te stellen. Nu gaen ick uwe pijnelijcke geesselinge noch eens hervatten, en met eenen droeven sanck, en weemoedige stemme verhalen: Laet den klanck daer van komen in mijn ooren, en de kracht daer van in mijne wercken.
GHy al die sijt versteent, als uyt een klip gesproten, En die gaet met een hert van enckel stael gegoten,
Soo ghy hier oogen hebt, en menschelijck verstant, V hert wert dwee als Was al waert een diamant. Siet de Sachtmoedicheyt hier met de Vreetheyt strijden, Siet de Onnooselheyt hier van de Boosheyt lijden,
Hoe hebben sy dit Lam van huys tot huys gesleurt?
Dat door bermhertigheydt, soo 't schijnt, nu wort verscheurt. Sy vallen eerst op hem met groen, en swacke roeyen
Tot dat sy over al het Lichaem door sien bloeyen; Daer naer met senuwen soo snijt hy wont, op wont, En varen hem dan in met spoorkens tot den gront. Noch hun en deirt niet eens de teerheyt van sijn leden, Maer geven slach op slach gelijck die 't yser smeden,
En hy toont in sijn pijn een vriendelijck gelaet Aen het Geboefte selfs dat hem vol Wonden slaet. Ia wenscht (o wat een vlam!) naer soo veel duysent Wonden Syn Lichaem weer gesont om weer te zijn geschonden,
En dat dit is den Doop daer hy na heeft verlanght, Waer van den uytstel hem heeft dertigh jaer gepranght.
O Sondaer die dit siet, blijft ghy dit staen begapen?
Gaet eens van hem in u om vrucht daer uyt raepen;
Peyst dat soo meenigh Wont als gy in hem siet slaen, Dat met soo menigh mondt hy spreeckt u boosheydt aen: En dat hy seydt: O mensch heb ick gheen recht van klagen? Niet om dat ick om u soo grousaem word' gheslagen,
Dees pijn en is gheen pijn die my soo klagen doet, Maer dat is voor my pijn dat gy veracht mijn Bloet 't En wil u steenigh hert met geen verwijt beswaren, Ick sal 't oock in 't verhael van mijn weldaeden spaeren
Al wat ghy hebt aen lijf, aen siel, aen geldt, aen lant, Dat komt u altemael van dees gebonden Handt.
Maer dat ick voor u mensch, ick Godt ben mensch gheboren. En u hier soecken kom daer gh' eeuwich waert verloren,
En dat ick noch voor u mijn eygen Bloet vergiet, Dat is de meeste smert, want ghy en achtet niet, Wat kost ghy minder doen als dat ghy my soudt geven Voor 't Bloet dat ick u schenck een beternis van 't leven?
Maer ghy in tegen-deel verwildert in het quaet, Soo mijnen segen wast soo wast oock u misdaet. Houdt op ondanckbaer mensch van u ontuchtigh leven, Het welck staet stuck voor stuck met plaets, en uur' beschreven.
O blintheyt dat ghy soo naer duysterheden tracht! Voor 't Goddelijck gesicht en isser geenen nacht. Dies mocht ick over lanck met donder u verpletten, Of u doort blixems-vier in stof, en polver setten,
Of wel een heete pest doen gloeyen in u bloet. Voor dat ghy hebt gedaen, en alle dagen doet. Hoe meenich isser niet in 't eeuwich vier gedreven Die neffens u gestelt vry beter was van leven?
Och saeght gy eens de plaets die u daer al verwacht! En dat ghy daer sout zijn, is heden in mijn macht. Maer neen, ick wil u noch met mijn Bloedt verschoonen, Dies moet ghy mijne jonst met u bekeeringh' loonen,
En hier op staende voet terwijl ghy my besiet, Sucht over u misdaet, en wacht oock langer niet. En vlucht dat u voortaen tot sonden kan verwecken, Soo sult ghy mijn genaey, en vrientschap op u trecken,
So sult gy weirdigh zijn dit Bloet, dit dierbaer Bloet O mensch siet wat voor u Godts liefde niet en doet? VVAerachtigh goeden Godt ick ben beschaemt te vraeghen Dat ghy my sondigh mensch souwt uwe jonste draegen,
Met den Verloren Soon heb ick eylaes gedwaelt! Maer ghy o goeden Godt hebt my in peys onthaelt. Ghy toont een Vaders hert aen my hoe wel onweirdigh, Gy wilt bermhertigh zijn daer gy moest sijn rechtveirdich:
Ick danck u duysentmael dat ghy my eerst versocht, En met u heylich Bloet, soo dier hebt ingekocht. Och waer ick vast met u aen u kolomm' gebonden! Soo mocht ick onbeweeght staen tegen alle sonden:
Want wie dat u verlaet, verlaet sijn saligheyt, En sal verlaten zijn die lange eeuwigheyt.
EN waer o mijne Siel, waer sijn u danckbaerheden
Voor soo een grousaem pijn, voor soo verscheurde leden? Ah Siel! versteende Siel! ontwaeckt eens het is tijdt, En siet hoe IESVS hier in uwe plaetse lijdt.
En overweeght voortaen hoe swaer dat zijn de sonden Waer voor Godts eyghen Soon ontfanght soo swaere Wonden:
Leert oock hoe hooch den prijs van uwe Siele staet, Waer voor dat Christi Bloet hier in betalingh' gaet.
Historie.
DIt soo wesende ô Siel, en vraeght niet meer met Isaias, Waerom is u kleet root ghelijck die de wijn-persse hebben ghetreden! Maer vraeght eens aen u hert waer door het gebeurt datmen dese afgrijsselijcke Geesselinge soo weenich vint in u gedachten, ende vruchten daer van noch weeniger in u manieren.
Tot onser beschaemtheyt moet ick hier invoegen eene gheschiedenisse ghetrocken uyt het leven van P. Ludovicus Granatensis een perle van de Croon vanden H. Dominicus, Twee Ionghmans waren daer die het bloeysel van hun eerste jaren, dat
+
P. Lyraeus
in deucht, en eerbaerheyt+
[o]nder de voet hebben getreden, ende over[m]its de luy, en weeldighe daghen yemant [al]s met der handt leyden tot ontucht, en vuy[li]cheydt, besonderlijck de Ionckheyt, die d'oo[gh]en verbonden heeft, ende naer gesonden, en [p]rofijtelijcken raet weenich plach te luyste[r]en, soo ist gebeurt dat dese twee teenemael [v]ande rechte baen zijn af-gedoolt, en sich da[g]helijckx schandelijck verliepen. En fin het [w]aren ghesellen die van grof meel waren ghe[b]acken.
't Gebeurden dat sy sekeren nacht bestemt [h]adden om naer een huys te gaen daermen het [li]chaem verkoopt aen den mensch, en de siel [a]en den duyvel. Dit huys was soo gheleghen [d]at sy neffens het Convent vande Predick-hee[r]en moesten passeren, soo sy in duysterheyt [a]enquamen, wesende teghen over de cellen [d]ie aen de straet stonden, worden sy gewaer [sl]aghen en gherucht van eenen die sich dap[p]er disciplineerden: sy bleven staen, en luyster[d]en naer het geluyt, ende gewelt der slagen, [e]n midden in dien dobbelen nacht van duy[s]terheyt, en boosheyt; rijster een ginster in hun [g]emoet, over-peysen hunne ramp-salige aen[sl]agen, maken op staende voet een vast op-set [v]an het voorgemelde huys, en hunne gewoon[t]e van sondigen inder eeuwicheyt te verlaten.
Ia sy geven malkanderen de hant van 's anderendaechs alle bey naer dien Pater te gaen talen, om aen sijn voeten een rouw-hertige bichte van alle hunne sonden te spreken; en om in den persoon niet te missen, soo hebben sy een teecken op het venster gemaeckt, dat hun 's anderen daechs op den rechten wegh sou brengen. Sy hebben hun woort gehouden, en zijn smorgens alle bey verschenen, ende door dit teken aen het venster hebben sy vanden poortier verstaen dat het was geweest den Eerw. P. Ludovicus Granatensis, den welcken ontboden zijnde, hebben sy hem hunne sonden, en alles bekent, hoe dat ten nacht te vooren het grouwelijck disciplineren hun opt hert was geslagen, dat sy wilden penitentie gaen doen, ende niet alleen tranen, maer oock bloet gaen storten voor hunne sonden.
O Siel wat krachten en behoort op ons gemoet dan niet te hebben de onghenaedighe geesselinge die Christus Iesus voor ons uytgestaen heeft. Och waren wy in onse meditatie met sulcke gevoelen, als de Heyligen, en Vrinden Godts plachten te wesen, die wierden beweeght, die smolten in tranen, die bestonden van verbaestheyt. Ende ghy ô weirdige Anna de Iesu ghetrouwe Mede-ghesellinne vande Seraphinse Moeder Theresa
ghy kont hier van een getuygenisse gheven. Seght my eens, hoe was u hert gestelt als ghy inden vastenavont-dagen ten danse geleydt wierde? ende by geval u oogen op sloeght, ende den gegeesselden, ende door-wonden Iesus voor u saeght staen, hoe diep snee u inde siel sijn vriendelijck verwijt, dat ghy sijn smerten met uwe ydelheydt soo ongetrouwelijck waert beloonende? is u gemoet daer door soo niet beroert geweest dat ghy seyde: Mijne siel is gesmolten als my den Beminden heeft gesproken? voorwaer jaet, want doen zijn u af-gedropen die perlen, pendanten, juweelen, en al wat de ydelheydt u kostelijcks aen het lichaem hadde gehangen, en met dat danssen zijt ghy de werelt ontsprongen, en de ydelheyt ontloopen, ende u begevende tot een geestelijk leven, hebt den gegeesselden Salichmaeker die ghy eenen dacht hadt in uwe oogen, naderhant alle dagen gehadt in uwe gepeysen.
+
Bar.1.c. 3.
En hoe behoort dat oock in u te wercken+
ô Siel? roept ghy niet dickwils met Barnardus? Hoe groot moeten zijn onse wonden, daer den Heere Iesus soo deirlijck om heeft moeten ghewont worden! Siet eens hoe waerachtich hier past de maxime uyt den Rechte: Non intelligitur nigrum nisi legatur rubrum, (Sy verstaent van het capittel dat met swerte letteren, en den
titel met roode letteren ghedruckt is.) Want de leelijckheyt, de boosheyt, de
afgrijselijckheyt onser sonden en konnen wy noyt beter achterhalen, als overwegende dese vreeselijcke geesselinge, overdenckende sijne grouwelijcke pijnen, mediterende sijne meenichvuldige wonden, siende dat dierbaer Bloet soo overvloedelijck voor ons vergoten, dien rooden titel is het kort begrijp van het swert capittel; en in sijn wonden lesen wy onse sonden.
Leert ô Siel, leert dit capittel lesen, en oeffent u in dese teghen-eenstellinghe, luystert eens wat dit dierbaer Bloet teghen uwen pracht tegen uwe giericheyt, tegen uwen overdaet tegen uwe sinnelijckheyt, teghen u boosheyt, en sondich hert, tegen
+
Loyex de labore.
uwe traechey[t] is roepende. Sekeren yverigen Dienaer Godt[s]+
om sijn twee koele medegesellen een vlamme viers van Goddelijcke liefde op het hert t[e] leggen, sey dat hy dagelijckx op dry lettere[n] studeerden en het waren dry. P.P.P.
beteeckenende Passio Peccatum, Praemium, of Poena. De Passie, de Sonde, den Loon, of Straffe. O Siel de twee eerste wel oversien, en wel doorgron[t] konnen een geleert man maecken, want sy zijn het cort begrijp van veel groote boecken.
Maer ô alderbedrucktste Maget, hoe is u droeve siel met lijden overgoten? Wat smerten en ghevoelt ghy niet in dese onghenadelijcke geesselinge? ist daerom
+
cap. 8.
misschien+
dat den Beminden tot u seght. Dabo tibi mustum malorum granatorum meorum. Dat is: Ick sal u geven most van mijn granaet appelen. Den most, en het bloet of bloedighe pijnen van mijne Martelaren sal ick u laten proeven, en ick sal u als een Martelerse in de siel doen lijden, als ghy mijne straffe, en ongrondeerlijcke geesselinge sult overpeysen.
Dit soo wesende ô droeve Maeghet soo bid ick met den H. Bonaventura. Om uwe suchten, tranen die u overliepen als ghy uwen gebenedijden Soon soo ongenadelijck saeght geesselen, verwerft ons een gronthertighe droefheydt over onse sonde, ende tranen van een salich leetwesen; bidt voor ons op dat onse vyanden ons met gheen slagen van bekooringe aen en vallen, maer dat wy liever ons eygen selven
beschuldigen, en met disciplinen van een oprecht berouw kastijden.
Nu komen wy tot de alderpijnlijckste ende versmaedelijckste Crooninge des Heeren.
CROONINGHE.
Sin, en bediedtsel van het Beeldt.
HOvaerdich mensch die t'allen tijt Soo hoogh in uwe wapens sijt, En achter straet soo moedigh draeft, Of ghy waert met een Rijck begaeft, En hebt het hooft vol roock, en windt, Ia sijt van hovardy verblint,
Siet eens o trots o Hoofsche gast! Of desen moet op Iesus past. Weet ghy niet dat wanneer het hooft Van eer, en glory is berooft, En is vol schanden, en vol pijn, Dat soo de leden moeten zijn? En dat den knecht de selfste baen, Met sijnen Heer behoort te gaen? Siet eens u voor-beelt uwen Godt Verscheurt, beschimpt, gekroont, bespot.
O vvat een kroon is daer gepluckt, En met vvat smert in 't hooft gedruckt! Soo datse dat geheel door boort: O vreetheydt nimmermeer gehoort! Sijn hooft soo teer, soo delicaet, Dat rouvv van felle doorens staet, Ia dat een doorne-haege schijnt, Peyst eens hoe dat dat Iesum pijnt,