DE maete van Liefde o Siel is de maete van droefheydt, waer uyt dat lichtelijck is af te meten hoe dat het herte vande alderbedruckste Maeghet van pijnen, en medelijden moet overvloeyt hebben, en daerom spreeckt haer oock aen den H. Bonaventura: o aldersoetste hert van liefde, hoe sijt ghy verandert in een hert van droefheydt? in het welcke niet en wordt ghevonden als galle, azijn, myrrhe, en alsem: want al levende stierft ghy, en al stervende leefde ghy.
Maer hoe wel passen op haer de woorden van Jeremias in sijne Beklaeginghen? Al weenende, seit hy, heeft sy gheweent inden nacht, ende haere wanghen zijn dicht met hare tranen behanghen; niet eenen en isser van alle haere vrienden, en bekenden die haer met eenigh woordt sou vertroosten. Als de traenen die wy storten van eenen
vrient door een troostelijk woordt, afghedrooght worden, o dat is een merkelijcke versoetinge vande pijnen, welck gheluck eylaes de bedruckte Maeghet niet en heeft moghen ghebeuren!
+
In vita.
Doen Clotildis Suster van Clotarius Koninck+
van Vranck-rijck van haeren man Almericus Coninck van de Vise-Gothen qualijck getracteert wierde, soo heeft sy in eenen brief aen haeren Broeder over-ghesonden eenen neus-doeck vol traenen, en vol bloedt, den welcken crachtigher als den wel sprekentsten Legaet, of Ghelandt heeft den Coninck verweckt tot vraeck van Almericus, tot troost van Clotildis, en naer dat hy verslaeghen was heeft hy zijne Suster in Vranckrijck, en in een blijder leven gheroepen. Dese vondt troost in haer droefheydt, en traenen; maer Maria: Non est qui consoletur eam, eylaes hoe diep moet haer het sweirt van Simeon het hert doorgraven.
+
Ortelius de Leodie.
Daer is een Landt in Europa dat sich roemt+
van de hebben broodt beter als broodt, vier heeter als vier, en yser herder als yser: maer als ick overlegghe het harte vande alderbedruckste Maeghet Maria dan vind ick een vier heeter als alle vieren van liefde, ende een sweirt herder en scherper als alle de sweirden van die oyt in dese werelt droefheydt hebben
draeghen. Maria heeft boven alle menschen vierichlijck bemindt, en diesvolghens boven alle menschen bitterlijck gheleden.
En de wonde die dit sweirt maeckte in het hert vande bedruckte Moeder en was niet alleen pijnlijck om de diepte, maer oock om de lenghde dat is de lanckduericheydt van de smerte. Dry uren heeft sy met haer ooghen gestaen onder het Cruys, maer met haer ghedachten heeft sy daer ghestaen seven-vijftich iaeren dat is 10805. daeghen. dat is 259320. uren. Iae den H. Bernardus Senensis seght dat de H. Maeght in de eerste ure van haere onfanckenisse met Christus ghekruyst is, want doen wesende in't gebruyck van haer vol verstant heeft sy haer opgheoffert tot de doot, ende Martelie. Siet van doen af aen is sy met het sweirdt van droefheydt doorsteken.
Om dese haere droefheydt noch wat te verhoogen sal ick hierby voegen de schaduwe van een andere bedruckte vrouwe, te weten de Weduwe Noemi, de welcke als sy naer het afsterven van haere twee Soonen wederkeerden tot Bethleem haer Vaderlandt, ende soo onder haer Landtslieden haere wederkomsten nu ruchtbaer
+
Ruth.1.5
wierde, soo datse begosten tegen+
malkanderen te seggen: Siet dese is Noemi die schoone Vrouwe die eertijts van hier is vertrocken, waer op sy met weemoedicheyt
antwoorden: En wilt my niet Noemi heeten, dat is te segghen schoene, maer noemt my Mara, dat is te segghen bitter, want den Almoghenden heeft my met bitterheydt vervult. Soo onderrichte sy haere borgherije inde maniere van haer te begroeten, en hoe sal k u dan o aldersuyverste Maeght, o alderbedruckste Moeder, o meer als een dry-voudigh Noemi, hoe sal ick u noemen. Och ghy versoeckt oock datmen u niet en sal heeten Noemi, dat is schoone, maer Mara, dat is bitter, om dat u den Heere met bitterheydt heeft vervult; ghy en wilt niet toestaen datmen u sal verkondigden vol van gratien, vol van deuchden, vol van den H. Gheest, dat ghy de maen hebt onder uwe voeten, dat de Sonne is uwen mantel, dat de twaelf sterren een croon boven u hooft zijn vlechtende; maer ghy begheert datmen u sal heeten Mara, dat is de bedroefde. Inder waerheydt ghy zijt de bedroefde, Want uwe droefheydt is ghelijck een zee. Vwe droeve bitterheyt, en uwe bittere droefheydt is soo breet als de zee, soo diep als de zee, soo brack als een zee.
Sommighe willen segghen al offer onder op den grondt vande zee soete waeteren souwen sijn te vinden, maer in uwe overvloedighe droefheydt o Maria en wort niet eenen druppel soeticheyts of troost ghevonden.
Ghedooght o alderbedruckste Maeghet dat ick van desen uwen ongrondeerlijcken rouw een ghelijckenisse magh opsoecken. In die treffelijcke haeve van Galicien de Corunna genoemt was eertijts opgericht eenen verheven tooren, ende in een vande alderhoochste kaemers die naer de zee saeghen, was ghestelt eenen spieghel groot boven maten waer in verbeeldt wierde al wat er inde zee gheschieden, daer in saghmen de baeren op en neer gaen, daer saghmen de schepen vaeren, daer saghmen de stormen oprijsen, tot schrick van er-varen zee-mannen, daer saghmen de vloten vechten, daer saghmen de schip braecken, en elleynden in de tempeesten. O Maria uwe siel is den spieghel vande geheele zee vande Passie Christi, en in u hert wort verthoont alle zijn bitter lijden, hoe wel sey uwen dienaer den H. Drogo: Vulnera Christi moriantis vulnera matris erant dolentis. Alle de wonden die Christus droegh in zijn lichaem, die ghevoelde, en droegh de Moeder in haere siele. Soo dan al wat hy lee in het hofken, al wat hy verdroegh in het huys van Cayphas, al wat hem overquam in het Hof van Pilatus, iae dien heelen bergh van Calvarien, en al dat bloedich tempeest dat speelt, dat verbeeldt in den Moederlijcken spieghel van u ghedachten, soo
dat uwe siel is een bitter zee van droefheden gheworden, dies volghens en sal ick u niet noemen Noemi, dat is schoone, maer ick sal u noemen Mara, dat is bitter, ick sal u noemen Regina Martyrum, dat is Koninginne der Martelaeren iae Koninghinne om dat ghy verre boven de andere spant de croon in het lijden.
Die het meeste lijdt die verdraeght de edelste martelie. Die verbrandt wort in het vier lijdt meer als die verdrinckt in het water, die ghevilt wordt verdraeght meer als die versmacht wordt tusschen twee bedden. Die geraeybraeckt wort lijdt meer als die het hooft met het sweirdt wort afgheslaghen. T'is waer al de vrome Martelaeren hebben groote pijnen gheleden, de steenen van Stephanus dronghen hert aen, den rooster van Laurentius was door-gheloyent, den olie van Ioannes was fel siedende, de Leeuwen van Ignatius waeren vreet, de elsens van Quintinus waeren scherp, het waren altemael grouwelijcke, ende ghevoelijcke instrumenten, maer het instrument vande Martelie van Maria is het pijnlijckste boven alle d'andere. Want dat instrument is haeren alderliefsten Soon Christus Iesus in zijne Passie. Dat hy lee in sijn lichaem, dat leet ghy in uwe siele. O Koninghinne der Martelaeren; soo veel duysent slaeghen in syn
haem, soo veel duysent slaghen in uwe Siel! syn doorne croon stack hem int hooft, maer u int hert, de gheesselinghe verdroeght ghy soo in u ghemoet als hy in zijn leden, o waerachtighe Noemi, o waerachtighen spieghel, o waerachtighe Koninghinne van droefheydt, en van lijen!
Waer zijt ghy nu o lieven Enghel Gabriel, waer blijft nu u blijde boodtschap die ghy met soo veel schoone beloften waert verbloemende.
Seght my o Enghel soet VVaer is den VVeest ghegroet, Die ghy tot Nazareth
Haer gaeft int cabinèt?
VVas sy vol gratien ghelijck ghy seyt, VVas noyt soo Vrouw ghebenedijdt Daer sy dees droefheydt lijdt?
O Siel al hadden wy het loot van eenen schipper met duysent vaedemen koorden noyt en souwen wy den grondt diepen van dat droevich hert van Maria, noyt en souwen wy achterhalen de overvloedicheyt van haere pijnen, noyt konnen weten de bitterheydt van haere ghedachten. In de Lof-sanghen van Salomon staet dese passagie: Ego
di-lecto meo &c. Ick aen mijnen beminden, en tot my is zijn om-keeringhe. Daer was eenen die liet maecken eenen sandt-looper waer in stonden twee glaesen daer elck de form en ghedaente van een hert af hadde. O aerdighen vont, dese twee hertekens liepen ghedurich d'een d'ander in malkander; niet een sandeken en wasser in het bovenste of het reghende in het ondersten. Inder waerheyt sulcken overeen-kominghe wasser tusschen het hert vanden lijdenden Soon Iesus, ende de medelijdende Moeder Maria, soo dat sy ghedurich loopende en overloopende in haer meditatie alle syne pijnen tot den minsten druppel bloets en sweets heeft ontfanghen. O waerachtighe Koninginne der Martelaeren. Laet ons dit noch wat in dicht verbreyden, het welck om beter te verstaen, soo sal u ghelieven u in-te-beelden een schilderije daer de H. Maeghet sit doorwoon men seven sweirden aen wie seven Enghelen op seven schilden de seven Wee-en verthoonen.
O Siel laet dit voor u sijn een daeghelijcksche oeffeninghe, want inder waerheyt daer is profijt wt te raepen.
Al weenende heeft sy gheweent inden nacht, ende haere tranen hanghen noch op haere wanghen.
THR.I.
AL dat gy d'Engels siet voor haer, en ons vertoogen,
wilt dat tot inden gront met hert en siel be-oogen En leght haer traenen dan wat diep in u verstant, Op dat eens vruchtbaer sy u hert dat dorre landt. Siet haer eens stuck voor stuck wee-moedich overpeysen En hoese haere Siel laet door die droefheydt reysen:
O mensch, ô die dit leest, leest met aendachtigheyt! Bidt dat u elcke VVee en strael op t'herte spreyt.
I. WEE Vande H. Maeghet, ende Moeder Godts MARIAals sy het Kindeken Iesvs op offerden. MARIAsien ick dan u seven sweerden wonden?
Een ieder om het meest u Moeders hert doorgronden VVaer is nu Simeons ghedreyghde Prophecie, Om dat ick hier voor een wel seven sweerden sie! Doen gy op Gods Autaer gonkt tortel-duyven leggen! Doen sey ick: ô dees gift, dees gift heeft wat te seggen!
Hier sal't op suchten gaen; en t'was u eerste smert, Y! maeckt my ook daer van deel-achtigh in mijn hert.
II. WEE. Vande H. Maghet, en Moeder Godts MARIAals sy by nachten moest vluchten naer AEgypten.
MARIAdroeve Maeght wat sien ick u al lijden, Als gy by nachten moet naer't lant AEgypten rijden:
V speelden in den sin Herodes bloedigh bat. Hoe naer eylaes! hoe naer was Iesus oock gevat! De boomen daer ghy quaemt saeght ghy hun tacken neygen Maer wist dat eenen boom hen oock het Cruys kost dreygen
Soo bleeft gy al in vrees; ick bid u door dees pijn VVilt my in ballinckschap ô Moeder troostigh sijn.
III. WEE. Vande H. Maghet, ende Moeder Godts MARIAals sy het Kindt Iesvs gonck soeken inden Tempel.
MARIA DROEVEMAGHT HOE TREURDEN U GEPEYSEN,
Als gy verloort u Kint den eerste dach in't reyse! Ghy gonck Ierusalem met Ioseph op, en neer. V ooghen sochten hem, maer uwe liefde meer: Gy waert gelijck de Maen verduystert was wast wonder? Het licht van uwe Siel u schoone Son wat onder.
O maeckt dat u genaey ons sondaers vinden kan! VVant die sy vonden heeft bleef noyt verloren man,
IV. VVEE. Vande H. Maeget ende Moeder Godts MARIAals sy haeren Soon met het Cruys sach ghelaeden.
MARIAdroeve Maeght hoe wiert u Siel verslagen,
VVanneer ghy saeght u Kint den balck des Cruyce draeghen! Hoe was hy doen gestelt als Soon geen Soon gheleeck? Als gy hem saeght vol Bloets, en als gy wiert soo bleeck. Het Cruys viel hem wel swaer, maer swaerder s'werelts sonden, VVaer onder noch de mijn de swaerste zijn ghevonden:
Y! maeckt dat in mijn hert sijn droevigh beelt mach gaen, Het welck Veronica in haeren doeck sagh staen.
V. VVEE. Vande H. Maeget, ende Moeder Godts Maria als sy haeren Soon aen het Cruys sach hanghen.MARIA DROEVEMAEGHT WAER IS U HERT GEBLEVEN
Als ghy stont onder 't Cruys daer hy aen honck verheven? Te sien een eenigh Soon in sulck een schand', en pijn Hoe kan een moeders hert daer teghenwoirdigh sijn! Hy sey: Vrou siet u Kint, en wilt u droefheyt spaeren, Doen wierdt ghy Coninginn' van al de Martelaeren;
Dat was, dat was den steeck veel felder als de Doot, Ick bid u door dees smers staet my oock by in noot.
VI. Wee. Vande H. Maeget, ende Moeder Godts MARIAals het doot Lichaem op haren schoot was rustende.
MARIAdroeve Maeght, de droefste vande vrouwen
Als ghy op uwen schoot sijn Lichaem gonckt aenschouwen! En liet een weenend' oogh lankx al sijn leden gaen, Die niet een plaets en vont, of sach daer VVonden staen. Doen heeft de bitterheyt u Siel gheheel door-beeten, Ghy voelden datmen u doen mocht Noëmi heeten,
Ick bid u iont my ook u moederlijcken schoot, Als hanghen sal de schael van t'leven, of de doodt.
VII. Wee. Vande H. Maeghet, ende Moeder Godts MARIAals sy sach dat haeren Soon wierdt begraven.
MARIAdroeve Maeght de rots die voelden 'tklaeghen Als u gesalfden Soon wiert naer het graf ghedraeghen.
Adieu mijn liefste Kindt, adieu nu scheyden wy, Y! maeckt weer haest het hert van uwe moeder bly: Soo spraeckt gy voor het graf, en bleeft al bitter weenen, En uwen traenen-vloet die rolden lancx de steenen:
Ick bid, door die ghy cruyst, en nu begraven is, VVersi my ten ionxsten daegh een schoon verrijsenis!
Historie.
DEn loop van ons leven o Siel is een zee-vaert vol perijckelen, en schip-braecken; somwijlen buyen, somwijlen vinnighe stormen, nimmermeer ghesette kalmte. Och hoe gheluckich zijnse die de haeve van hunne saligheydt al beseylt hebben! op dat ons sulck een voorspoet mach ghebeuren soo sal ons dienstich wesen die waerachtighe Noordt-sterre, dat is, de H. Maghet Maria altijdt te be-ooghen, op de welcke wy vry wat meer moghen betrouwen als die Caesar, en sijn fortuyn was voerende. En hier
+
Spond. I. 3. an Chr. 1522
in is ons voorgheseylt, en heeft ons exempel ghegheven+
den Heer van Liladam Fransman, den welcken soo hy met sijn gantsche Vlote door een onstuymich tempeest was aenghegrepen, en dat de heele Armade ten hoochsten was beschaedicht, de seylen ghescheurt, de masten ghekapt, de kabels ghebroken, weder keerende naer Vranckrijck voerden hy maer een vlagghe waer op gheschildert stont de bedruckte Moeder Godts Maria met dese devise van hem ghestelt in het lattijn, maer van my aldus verduytst.
Aflictis spes vnica rebus.
Dat is:
Ons toevlucht in ghevaer, In druck hop' wt-verkoren, En anckers sijn verloren.
Wie isser o Siel die't altijt soo recht kan stieren, soo voorsichtelijck weet te mijden dat hy sijn bootjen niet al somtijdts en voelt stooten op de bancken, hoe dickwils hebben wy in dese werelt een nat seyl, en natte ooghen? daer rijsen alle daegh perijckelen, en swaericheden ghenoegh om het vendel vande bedruckte Moeder over ons hooft te doen waeyen, tot haer ist dat wy onse toevlucht moeten nemen om door haeren bystant, ende voorspraecke eens in het vader-landt te anckeren.
Twee saecken dan moeten wy ons beloven van de H. Maeghet in ons lijden, te weten voorspraeck en exempel: voorspraeck om ons lijden te verbidden, exempel om (soo ons Godt daer in blijft oeffenen) met kloecken moet alle swaericheden en kruycen ghelijck als sy te omhelsen. Nicostratus stondt op sekeren tijdt voor een schilderije, en ster-ooghde daer lanck op: En van sijn vrienden: vraeghden hem wat daer soo veel te sien
was, waer op hy die voor antwoort gaf: Hoc non diceres si meos oculos haberes, dat is te segghen: Hadt ghy mijn oogen, ghy en soudt sulcx niet vraeghen.
Och oft wy hadden oogen des lichaems ghelijck Maria hadde, ooghen des verstandts ghelijck die Moeder ghebruyckte! want alsdan knielende voor een Passie beelt, of een Crucifix wat en souwen wy daer niet in bemercken? wat niet beklaeghen? wat niet beweenen? wat niet in ons eyghen selven berispen? Mediterende soo op eenen bloedighen Iesus, t'sy aen de colomme, t'sy aen de zijde van Pilatus, t'sy aen den galghen boom des Cruys, ten sou niet anders konnen gheschieden (principaelick als wy vanden anderen kant onse sinnelijckheden, eer-suchtiens en eyghen ghemack daer teghen souden opweghen) ten sou niet anders segh ick konnen gheschieden, of een schaem-root sou ons over de wanghen loopen. Laet ons dan altijt in het
overdencken van het bitter lijden Christi dit aendachtich, en krachtich gesicht open doen ghelijck dese bedruckte Moeder ghedaen heeft, ende de laeuwe traenen sullen haest uyt onse ooghen, en de vierighe begheerten sullen strax uyt onse herten ontspringhen.
van het H. Sacrament des Autaers, hier moeten wy o Siel halen het brooyken in wiens krachten wy als eenen anderen Elias den bergh van Calvaerien, en van lijden moeten beklimmen.
Hierom spreckt Christus by sijnen dienaer Augustinus: Ick ben een spijs vande vroomen, nut my, en ghy en sult my niet veranderen in u, maer ghy sult verandert worden in my. Den Hoof-meester was verwondert dat van pap, en moes te eten de
+
Dan.1.5.
aensichten+
van Daniel, ende sijne medeghesellen soo schoon, en soo klaer wierden; maer o Siel meer ist te verwonderen dat wy naer soo veel Communien, en
hemelsche spijsen noch soo aerts, leelijck, en krachteloos blijven in ons ghemoet, en in ons herte.
Sijt indachtich o Siel dat dit ghenoemt wort het broodt der Enghelen, want sy wenschen menschen te sijn om dat broodt te ghenieten. En daerom mach ick wel singhen.
Siet wat dat voor den mensch, Godts liefde niet en doet? Het broodt verkeert in vleesch,
Den wijn verkeert in bloedt!
Dan laet ons tot het Goddelijcke mysterie komen.
Het H. Sacrament des Autaers.
PRAESTET FIDES SVPPLEMENTVM SENSVVM DEFECTVI.
Mijn vleesch is waerachtelijck spijse, en mijn Bloedt is waerachtelijck dranck. Ioan. 6.
Sin en bediedsel Van het Beeldt.
Komt die den autaer wilt naecken Sonder sien, reuck, voelen, smaecken,
Doch en sijt hier gheensins doof, En gaet vast op het gheloof.
O Siel en verwondert u niet als ghy sie dat Christus niet alleen vande
alderootmoedichste Moeder en maeghet Maria is geboren, maer dat hy den heelen loop van dertich iaeren altijt ghetracht heeft naer de ootmoedichste oeffeninghen. Hy moest gheboren zijn, een stalleken was hem goet ghenoech; hy moest rusten,