in deze paragraaf worden de resultaten besproken van de kwantitatieve analyse die iets zeggen over de inhoud van het achtuurjournaal, zoals bijvoorbeeld de verhouding hard en soft nieuws en de aanwezigheid van sensationele onderwerpen. Hiermee kunnen deelvragen 1 en 6 beantwoord worden. voor de kwantitatieve analyse zijn 56 journaaluitzendingen uit vier steekjaren geanalyseerd. met een gemiddeld aantal van 11 items per uitzending, zijn uiteindelijk 601 items de revue gepasseerd. Dat komt neer op ongeveer 150 items per jaar.
5.1.1 Verhouding binnen- en buitenlands nieuws
Om een eventueel verband te leggen tussen de verhouding van hard en soft nieuws en binnen- en buitenlands nieuws is het van belang om beide variabelen te bespreken. bovendien creëert binnenlands nieuws vaak meer betrokkenheid, zo blijkt uit de succesformule van Hart van Nederland. uit de resultaten blijkt echter dat er geen direct verband is tussen een eventuele verschuiving naar soft nieuws en de verhouding van binnen- en buitenlands nieuws. De verhouding is elk jaar nagenoeg hetzelfde, waarbij er wel telkens iets meer ruimte is voor
nieuws uit eigen land. Net als uit eerder onderzoek blijkt dat het openingsitem van het achtuurjournaal vrijwel altijd een hard nieuwsfeit betreft. van de 56 uitzendingen werden er 51 geopend met een hard item. de softe openingen waren vaak sportitems. dat genre komt vooral de laatste jaren vaker voor in het Achtuurjournaal. bij grote overwinningen (denk aan gouden medailles bij de Olympische Spelen) is dit soort nieuws vaak de opening. daarover meer in paragraaf 5.3. ook bevatten openingsitems overwegend binnenlands nieuws (71%). Dit percentage valt lager uit wanneer er gekeken wordt naar alle geanalyseerde items, zoals te zien is in grafiek 1. de gemiddelde verhouding in de periode tussen 2009 en 2013 is 54% binnenlands nieuws tegenover 46% buitenlands nieuws.
Opmerkelijk is dat de verhouding tussen binnen- en buitenlands nieuws in elk steekjaar ongeveer gelijk is. Het nieuws werd
namelijk in zowel 1993 als in 2013 sterk beheerst door oorlogen zoals de bosnische burgeroorlog (1993) en de verschrikkingen in syrië (2013). Het lijkt erop dat er naar een balans gestreefd wordt waarbij dergelijke langdurige nieuwsfeiten niet allesbepalend worden in de samenstelling van het Journaal. Wel opvallend is het jaar 2000, want zoals eerder besproken had Haasbroek als beleid dat er meer aandacht zou zijn voor binnenlands nieuws. De resultaten spreken dit echter tegen. Dit kan te maken hebben met het feit dat celebrity nieuws overwegend uit het buitenland afkomstig is, zoals bijvoorbeeld het huwelijk van Madonna, een tentoonstelling Dennis Hopper en een portret van de Everly Brothers. dergelijke items kwamen juist veel voor tijdens het tijdperk Haasbroek (zie paragraaf 5.1.2).
5.1.2 Verhouding hard en soft nieuws
De eerste deelvraag richt zich in het bijzonder op de mogelijke verschuiving van hard naar soft nieuws. om de verhouding tussen harde en softe items in kaart te brengen is elk item
geclassificeerd aan de hand van het coderingsschema. daaruit komt de volgende verhouding naar voren, zoals te zien is in grafiek 2. Hieruit is op te maken dat er ten opzichte van 1993 een afname is in hard nieuws. Hoewel het per steekjaar nog wel wat wisselt, valt er duidelijk te concluderen dat er in ieder geval in de periode 2000 – 2013 ruimte is voor lichter nieuws. opmerkelijk is het aantal softe items in 2000 en 2013. Zoals eerder besproken was Nico Haasbroek hoofdredacteur toen de eerste beschuldigingen van popularisering aan het adres van de NOS gedaan werden. De resultaten wijzen uit dat in deze periode er inderdaad meer ruimte was voor softer nieuws. Ook werd er in verhouding meer celebritynieuws gebracht. maar ook in 2013 is het aantal harde items relatief laag, iets meer dan 54%. Dit is niet alleen te verklaren door de toename van het aantal combinatie-items, maar ook door een toename van het aantal softe nieuwsitems. Waar in 2007 een groot deel van die softe items bestaat uit opmerkelijk nieuws (dat in die periode
veelal NA het weer werd gebracht als zijnde ‘no-news’) is het hoge percentage soft nieuws in 2013 te verklaren door een toename van het aantal sport- en weeritems. meer dan een kwart van het nieuws in dit jaar bestaat uit soft nieuws, ten opzichte van 2007 een forse toename. Hoewel er een verschuiving naar meer soft nieuws is te signaleren, is het te voorbarig om enkel op basis van deze resultaten te stellen dat het Journaal populariseert. Daarvoor wordt eerst gekeken naar de samenstelling van de uitzendingen en de toegepaste vorm en stijl. overigens is het belangrijk om te melden dat in geen van de steekjaren er sprake is van ‘komkommertijd’, de resultaten laten geen toename van softe items zien in de zomermaanden. Wel zijn softere items later in het Journaal geplaatst. vaak als afsluitend item of een kortje.
grafiek 2 toont verder aan dat er een toename te zien is in de hoeveelheid ‘gecombineerde items’ waarin hard en soft nieuws samenkomen. Omdat dit niet alleen over de inhoud gaat, maar tevens over de vorm (hoe wordt wat gebracht?) worden deze mengvormen later besproken in een paragraaf 5.4. Een meer precieze uitwerking van grafiek 2 is grafisch weergegeven in grafiek 3 en 4. zo komt het percentage van 63,9% hard nieuws in 2007 uit grafiek 2 overeen met grafiek 3 waarin meer duidelijkheid gegeven over de samenstelling van die 63,9% (in onderwerpen). vanwege de vele deelcategorieën zijn in de grafieken enkele categorieën samengevoegd. Zo zijn Zorg en onderwijs samengevoegd, evenals roddels en celebrities. in het coderingsschema zijn Ongevallen & Oorlogen onderverdeeld in drie verschillende categorieën. die worden in paragraaf 5.2 verder uiteengezet. Ondanks dat er een gedegen en uitgebreide en samengestelde steekproef is afgenomen is het mogelijk dat grote nieuwsevenementen resultaten kunnen beïnvloeden. zoals eerder besproken werd het nieuws in 1993 beheerst door berichtgeving over Bosnië en kregen kijkers in 2013 vaak nieuws over de situatie in syrië voor hun kiezen. toch laten grafiek 2 en 3 zien dat deze gebeurtenissen niet hun weerslag hebben op de resultaten want dan zou 2013 een veel hoger percentage hard nieuws moeten tonen, net als 1993. Dat is niet het geval, grafiek 3 laat immers zien dat oorlogsverslaggeving weliswaar een veelvoorkomend onderwerp is maar dat in 1993 ook politiek en internationale relaties bijdragen aan een hoog percentage hard nieuws.
vooral de categorie internationale relaties is opvallend. in 1993 had nog 12,4% van de berichtgeving dit onderwerp. bezoeken van staatshoofden waren vaak onderdeel van het Journaal. in de jaren erna is dit veel minder. Ook was er in 1993 aanzienlijk meer ruimte voor politiek. deze items werden vaak ingeleid door een tweede presentator in Den Haag (Job Frieszo). Die zat eveneens achter een desk en kondigde zelf politieke items aan.
later werden dit kruisgesprekken waarin naar items werd toe gepraat. De bijdrage van Den Haag is behoorlijk lager in 2000, hetgeen aansluit bij het beleid van Haasbroek: ‘’even geen den Haag vandaag’’. Een andere groeier is de categorie technologie en iCT. Gezien de snelle technologische ontwikkelingen is het niet geheel verrassend dat deze categorie in 2013 groter is dan voorgaande jaren. Toch is te zien dat ook in 2000 al hierover werd bericht. ook dit is te verklaren: rond die tijd kregen steeds meer mensen thuis een computer en werden ook meer virussen verspreid, zoals bijvoorbeeld het ilOvEyOu-virus (mei 2000). in grafiek 3 lijkt het alsof er in 2013 veel minder bericht werd over Wonen & Werken, Defensie & veiligheid, toch is niet per se juist. in 2013 zijn er immers ook meer combinatie-items. die kunnen eveneens die onderwerpen hebben, maar zijn niet in grafiek weergegeven omdat ze als aparte categorie (mengvorm) worden beschouwd.
de verhouding tussen hard en soft nieuws in percentages van alle jaren bij elkaar, komt neer op ongeveer 22% softe items tegenover 61% aan harde items. De overige 17% is een combinatie van beide. soft nieuws is hoe dan ook blijvend een minder belicht nieuwsitem. Wanneer er al sprake is van soft nieuws dan is dit in het merendeel van de gevallen een kort