RODDELEN PRAKTIJKERVARINGEN EN ONTWIKKELING VAN METHODEN
Vignet 4.19: Fragmenten uit essay over roddelen (Bron: Studentdossier, 2010)
“Wij waren al een stelletje, maar hadden het nog nooit gehad over andermans relaties of andere mensen in het algemeen. Ik vond het een leuk meisje. We hadden een maandje elkaar ‘leren kennen’ voordat we officieel een relatie aangingen met elkaar maar het was niet dat ik direct dacht van: ‘dit is het meisje voor mij’!!
Na een week of drie kwamen we op het onderwerp van ‘stelletjes waarmee wij bevriend waren’. Eenmaal in het gesprek merkten we beiden dat wij een identieke blik hadden op andermans relatie. We konden op deze manier ook oordelen hoe wij onze eigen relatie in de toekomst voor ogen zagen, en of wij vonden of de andere stelletjes een mooie relatie hadden, en of we zelf zoiets wilden. Nu pas besef ik dat roddelen op dat moment ervoor zorgde dat wij nog meer met elkaar verbonden voelden, meer dan daarvoor. Na deze gesprekken merkte ik dat mijn gevoelens voor haar exponentieel toenamen, waar dit voor deze gesprekken over andere stelletjes heel geleidelijk en gematigd was. Het meisje waar ik een relatie mee had, was het zusje van de vriendin van een goeie vriend.”
“Wij (mijn vriend en ik) hadden altijd hele andere ideeën over hoe een relatie eruit moest zien. Ik was altijd van de losse aanpak, veel vrijheid geven, en hij was het omgekeerde. Wij hadden regelmatig discussies erover waarin ik zei dat hij zijn vriendin veel te streng aanpakt en dat ie meer vertrouwen moet tonen in haar.
Nadat ik en mijn vriendin …. ook de relatie van haar zus bespraken (en dus ook van mijn vriend) en ik mijn mening daar duidelijk over had gegeven was zij het met mij eens, althans zo leek het. Maar zij kijkt sinds kleins af aan heel erg naar haar zus op en voelde zich verplicht dit allemaal aan haar zus te vertellen. Haar zus was ‘geschokt’ en haar vriend (de goeie vriend van mij) ook. Dat ik zulke dingen had gezegd over hun relatie.”
Deze student bleef met twee vragen zitten:
- “Als je iets in iemand zijn gezicht zegt en daarna hetzelfde tegen iemand anders zonder dat die persoon erbij is, is het dan roddelen?”
- “Hoor ik niet boos te zijn op mijn toenmalige vriendin dat zij dingen die wij bespreken, niet tussen ons heeft gehouden maar verspreid heeft?”
De student sloot af met de volgende overweging:
“Ik heb nog geen enkele keer eerder nagedacht over deze voorbeelden die in mijn essay zijn uitgeschreven, en besefte nooit hoe groot de rol van roddelen in ons leven is.”
Vervolgens kreeg de sociaal-constructieve benadering vorm in de verschillende inter- actieve lessen in organisaties, op conferenties en tijdens bijscholingsactiviteiten. Een reeks interactieve lessen en workshops die in de periode 2007-2014 verzorgd werden en die mede vorm hebben gegeven aan de visie op (praten over) roddelen binnen een organisatie en vanuit een bepaalde professie.
4.3. SAMENVATTING RESULTATEN VAN DE BEVINDINGEN UIT DE LESSENCYCLI EN VELDWERK
Drie onderwijsprogramma’s hebben geleid tot een aantal aandachtspunten of me- thoden die behulpzaam zijn bij het analyseren en rijker en vollediger beschrijven van roddelen, roddelverhalen, en verhalen over roddelen in hun werkpraktijk door studenten. De methoden bieden inzicht in het intermenselijke aspect van roddelen, mogelijke oorsprong en gevolgen ervan. De gevonden kenmerken van het roddelen maken het mogelijk aandacht te besteden aan mensen en hun relaties in een sociale context. Daarmee kunnen nu persoonlijke eigenschappen en relaties in sociale ver- banden voorzover van belang bij het roddelen in kaart worden gebracht. Op zijn beurt maakt dit beschrijving, analyse en verklaring – patronen en regelmatigheden van het roddelen mogelijk.
Het veldwerk heeft daarentegen duidelijk gemaakt dat praten-over-roddelen zoals mogelijk in de lessencycli niet een-op-een betekent dat dit ook voor alle overige mo- gelijke onderzoeksterreinen opgaat. Gesprekken, interviews en observaties tijdens het onderzoek onderstrepen de noodzaak de ervaringen en beleving van mensen tijdens de interactie mee te nemen. Interviews en gesprekken beklemtonen de complexiteit van de verhouding tussen onderzoeker en onderzoekssubject(en). Meer aandacht voor thema’s die blijkbaar gevoelig liggen in het betreffende sociale verband zijn eveneens noodzakelijk, waarbij ethische afwegingen rond het wel of niet gebruiken van verha- len van mensen een zorgvuldige afweging vergen. Het veldwerk en de daarop aanslui- tende interactieve lessen resulteren in grotere aandacht van de onderzoeker voor de ontwikkeling tijdens de interactie ten aanzien van het kijken naar en denken over rod- delen van mensen in hun werkpraktijk. Het onderzoek naar roddelen vergt zowel een methodologische benadering die ruimte biedt aan de ontwikkeling en constructie van onze verhalen over roddelen, als een theoretisch perspectief dat recht doet aan de complexiteit van de interactie als aspect van het sociale verschijnsel roddelen.
De algemene conclusies en aanbevelingen op basis van de bevindingen tijdens het veldwerk zijn dat het polyinterpretabele karakter van verhalen over een sociaal ver- schijnsel – hier roddelen – om een sociaal-constructieve benadering vraagt. En wel een die accepteert dat – ook tijdens het verrichten van onderzoek – de verhalen over rod- delen zich verder zullen ontwikkelen in de relaties tussen mensen. Dit vereist het sa- mengaan van een theoretisch perspectief met aandacht voor interactie, en een sociaal- constructieve methodologische benadering.