In deze paragraaf worden de marktcriteria opgesteld. Dit zijn criteria die op basis van interviews met de externe partijen aannemers en architecten kunnen worden opgesteld. Eerst wordt de opzet van de vragenlijsten behandeld, vervolgens de resultaten van de interviews met aannemers en architecten. Dit zal resulteren in de marktcriteria.
4.2.1. Opzet vragenlijsten
De interviews zijn gestructureerd volgens een interviewschema. Een interviewschema is een handleiding voor de uitvoering van een interview (Emans, 1990). Voor de constructie van het interviewschema zijn de tien stappen die Emans (1990) heeft onderscheiden, gevolgd. Alleen de uitkomst, de vragenlijsten, zal hier worden besproken.
4.2.1.1. Vragenlijst aannemers
Ten eerste dient het doel van het interview met aannemers te worden geformuleerd. Het doel is actuele informatie verkrijgen over wat de klanten van Bedrijf x verwachten, wat ze zouden wensen van complete deurblokken en wat ze bereid zijn ervoor te betalen.
Hieruit volgt dat het interview met de aannemer in vijf gebieden op te delen is. Deze onderdelen zijn:
• Verwachtingen voor complete deurblokken
• Houding van het bedrijf ten opzichte van complete deurblokken • Ervaring van het bedrijf met complete deurblokken
• Wensen/eisen voor/aan complete deurblokken
• Kosten die de aannemer bereid is te betalen voor bepaalde concepten De gebruikte vragenlijst is te vinden in bijlage III (Vragenlijst aannemers)
4.2.1.2. Vragenlijst architecten
Ten tweede dient het doel van het interview met architecten te worden geformuleerd. Het doel is actuele informatie verzamelen over hoe architecten denken over het toepassen van complete deurblokken.
Hieruit volgt dat het interview met de architect in vier gebieden op te delen is. Deze onderdelen zijn:
• Voor- en nadelen van het opnemen van een compleet deurblok
• Houding ten opzichte van het toepassen van complete deurblokken (in bestekken) • Bereidheid tot het opnemen van een standaardconcept in bestekken
• Voorwaarden om een concept voor een deurblok in een bestek te noemen en de eisen aan een deurblok-leverancier
De gebruikte vragenlijst is te vinden in bijlage IV (Vragenlijst architecten). 4.2.2. Resultaten interviews
In deze paragraaf worden de resultaten van alle interviews met de markt besproken per deelgebied. De resultaten van de interviews met de aannemers en de architecten worden gecombineerd.
4.2.2.1. Verwachtingen
Algemene verwachtingen complete deurblokken
Er zijn afwijkende verwachtingen voor verschillende aannemers. Over het algemeen is de verwachting dat complete deurblokken in de toekomst zullen worden toegepast. Het is echter niet totaal nieuw; er zijn al aanbieders van vergelijkbare diensten. Verder is er geopperd dat “kozijnblok” misschien een betere naam is dan deurblok omdat een deur weer de vulling is in een kozijn.
Verwachtingen uitgedrukt in SWOT
Om een compleet beeld te vormen van de verwachtingen wordt nu een soort SWOT24 analyse
gemaakt van een compleet deurblok. De analyse is slechts gebaseerd op de interviews. Ook de voor- en nadelen die genoemd zijn door architecten zijn hierin meegenomen.
Ten eerste worden de sterke punten van de dienst besproken. Hoe meer de dienst aan deze punten voldoet, hoe nuttiger de dienst wordt gevonden. Vervolgens worden de kansen besproken. Het is mogelijk om dit te realiseren, of hieraan te voldoen, wanneer een compleet deurblok wordt geleverd. Ten derde worden de zwakke punten van de dienst aangegeven. Er wordt aangegeven op welke punten problemen te verwachten zijn en wat nadelen (kunnen) zijn. Ten slotte worden de bedreigingen voor Bedrijf x, die er zijn indien de dienst gaat worden aangeboden, aangegeven. De bedreigingen kunnen een negatief effect hebben op het aanbieden van de dienst. Sommige bedreigingen kunnen uiteindelijk ook als kans gezien worden.
De sterke punten zijn:
• Het is een totaaloplossing. Er kan één aanspreekpunt worden gecreëerd waardoor er minder schijven van communiceren zijn.
• Verantwoordelijkheden liggen bij één partij. Coördinatie wordt aan één partij overgedragen.
• Uitgebreidheid; hoe completer de dienst, hoe beter.
• Met een gecertificeerd brandwerend concept kan een garantie worden gegeven dat het deurblok brandwerend is. Nu geven de losse partijen ieder een eigen garantie, maar door
24
een element aan te bieden dat in zijn geheel getest is, heeft de aannemer meer zekerheid over de brandvertragendheid.
• Hoge eindkwaliteit. De kansen zijn:
• Er zijn synergie voordelen mogelijk bij inkoop van materialen, administratie, productie en distributie. Dit heeft mogelijk ook financiële voordelen voor aannemer.
• Lagere faalkosten door minder beschadigingen (voornamelijk aan het kozijn) en fouten (bijvoorbeeld doordat hang- en sluitwerk niet meer zoek raakt).
• Fabrieksmatige montage van de deur in het kozijn en het hang- en sluitwerk. Er kan fabrieksmatig netter worden gemonteerd dan op de bouwplaats.
• In de utiliteitsbouw wordt nog nauwelijks met complete deurblokken gewerkt, dus daar is mogelijk (veel) omzet te behalen.
• Bedrijf x kan zich als een vernieuwend bedrijf presenteren.
• Een concept aanbieden dat voldoet aan brandwerende eisen die steeds strikter zullen worden. Het past binnen ontwikkelingen in de bouw.
De zwakke punten zijn:
• Een kennistekort. Het is een extra discipline. De aannemers vragen zich af wat voor verstand een deurfabrikant heeft van kozijnen. Deuren zijn volgens de aannemers meer gestandaardiseerd dan kozijnen.
• Een kozijnfabrikant is een grotere partij dan een deurenfabrikant. Het kan daarom vreemd zijn om met een deurenfabrikant zaken te doen in plaats van met een kozijnfabrikant. • Bedrijf x enkel als een tussenhandelaar van onderdelen heeft weinig toegevoegde waarde. • Aannemers hebben minder grip op de inkoop van onderdelen doordat er een extra laag
(partij) tussen zit. Dit kan nadelen hebben voor coördinatie en communicatie. • Detaillering en technische voorbereiding zijn ingewikkeld.
• Er is een risico doordat er activiteiten naar het eind van de bouw verplaatst worden. Oorspronkelijk worden kozijnen namelijk in een vroeg stadium geleverd.
• Mogelijke hogere kosten door extra voorziening aan kozijn of door kinderziektes (dit is volgens aannemers ook gebeurd bij KAPLA25 en bij gebruik van nastelkozijnen).
De bedreigingen zijn:
• Distributie van een geheel element (blok) op bouwplaats is moeilijk. Moeilijker dan losse onderdelen.
• Aansluiting van distributie op het tijdsschema van de aannemer is ingewikkeld; er worden meer activiteiten in een laat stadium uitgevoerd.
• Er kunnen moeilijkheden zijn op het gebied van ARBO regelgeving als het gehele element (blok) zwaar wordt.
• Er is een trend naar uitbreiding van het Programma van Eisen (PvE). Er komen steeds meer en complexere eisen.
• Er is een spanningsveld dat moet worden opgelost: oorspronkelijk moet het kozijn zo vroeg mogelijk op de bouw aanwezig zijn, maar de deur zo laat mogelijk. In welk stadium moet je het geheel leveren? Er zijn twee opties:
o In een vroeg stadium: voorzieningen tegen beschadigingen treffen. Bijvoorbeeld bedekken met folie of karton. Dit zal kosten verhogen.
25
o In een heel laat stadium (bijvoorbeeld met fabrieksmatige montage). dit brengt een risico met zich mee; als er iets mis gaat, is er meteen uitstel van oplevering.
• De dienst bestaat al bij concurrenten:
o Berkvens (met de dienst Logicon), Ideaal (met de dienst 3-in-1), Reinaerdt, Bouwproducten Zomer B.V. (BPZ).
o In woningbouw, voornamelijk door kozijnfabrikanten.
• Informatie over details is vaak pas laat bekend in de utiliteitsbouw. Meestal is slechts het budget bekend. Dit is nadelig voor de werkvoorbereiding.
• Bedrijf x heeft in de bouw de rol van marktvolger. Zolang er nog andere bedrijven zijn die elk afwijkend ontwerp van kozijnen/ elementen willen produceren, zal Bedrijf x dat ook moeten doen.
In tabel 1 is de SWOT analyse van complete deurblokken op basis van interviews met de markt samengevat.
Sterke punten Kansen
Totaaloplossing (één aanspreekpunt) Synergievoordelen mogelijk
Verantwoordelijkheid bij één partij Lagere faalkosten door minder beschadigingen
Uitgebreidheid van product Fabrieksmatige montage
Aanbod van gecertificeerde elementen Nauwelijks toegepast in utiliteitsbouw
Als een vernieuwend bedrijf presenteren Hoge eindkwaliteit
Brandwerende eisen zullen steeds strikter worden
Zwakke punten Bedreigingen
Risico door verplaatsen activiteiten naar het eind van bouw
Distributie van een geheel element (blok) op bouwplaats moeilijk
Alleen tussenhandelaar geen toegevoegde waarde
Aansluiting van distributie op tijdsschema van aannemer ingewikkeld
Kennistekort Niet voldoen aan ARBO door gewicht blok
Aannemers minder grip op de inkoop Trend naar uitbreiding PvE
Detaillering en technische voorbereiding ingewikkeld
Spanningveld moment van leveren van deur en van kozijn
Dienst bestaat al bij concurrenten
Detailinformatie laat bekend in utiliteitsbouw Kozijnfabrikant grotere partij dan
deurenfabrikant
Bedrijf x heeft rol van marktvolger in bouw
4.2.2.2. Houding van geïnterviewden ten opzichte van complete deurblokken
Tijdens de interviews is ook gesproken over de houding van de aannemers en architecten ten opzichte van de dienst van complete deurblokken. De houding van een aannemer of een architect kan positief, matig positief of negatief worden genoemd. Het weergeven van een bepaalde houding in de vorm van een percentage van de totale groep aannemers kan een vertekend beeld geven, omdat slechts acht aannemers zijn geïnterviewd. Eén aannemer staat dan voor 12,5 procent. Uit de interviews is gebleken dat:
• Vier aannemers positief zijn over het aanbieden van de dienst (50 procent)26
. Het moet wel vernieuwend zijn en de detaillering moet correct worden uitgewerkt.
• Drie aannemers matig positief (37,5 procent)27
waren. Ze voorzien meer problemen dan de vier aannemers die positief zijn. Er moet tot in detail worden nagedacht over de
26
Dit zijn aannemers 2, 3, 4 en 8. 27
Aannemers 1, 4 en 7
uitvoering. Tevens raden ze aan een technische en economische haalbaarheidsanalyse uit te voeren.
• Eén aannemer negatief (12,5 procent)28
was. Hij zou een dergelijke dienst liever afnemen bij een kozijnleverancier of eventueel bij Bedrijf x in een intensieve samenwerking met een kozijnfabrikant. De is reden is dat een kozijnleverancier vaak een grotere en belangrijkere partij is voor een aannemer dan een deurenfabrikant.
Beide architecten waren positief over de dienst. Het spreekt hen voornamelijk aan dat een gecertificeerd brandwerend element wordt aangeboden. Ook de hoge eindkwaliteit spreekt hen aan.
4.2.2.3. Overige interviewresultaten
De overige resultaten van de interviews met aannemers en architecten zijn voor het opstellen van marktcriteria minder van belang, maar wel interessant om een beeld van de markt te krijgen. Daarom zijn de resultaten hieronder kort samengevat. Behandeld worden de ervaring van de geïnterviewden met een dergelijke dienst, hun wensen met betrekking tot de dienst, situaties waarin deurblokken het meest geschikt zijn, de rol van verschillende spelers in de supply chain en de mening over prijzen en standaardconcepten. Een uitgebreide uitwerking van alle interviewresultaten kan worden gevonden in bijlage V (Samenvatting interviews aannemers en architecten).
Ervaring
In de utiliteitsbouw
• Wordt nog nauwelijks met complete deurblokken gewerkt. In de woningbouw
• Deurblokken zijn meer standaard dan in utiliteitsbouw: komt in 90 tot 100 procent van de gevallen voor.
Oorzaak verschil
• Er zijn lichtere eisen wat betreft gewicht en kwaliteit aan deurblokken in de woningbouw, bovendien zijn de maten meer gestandaardiseerd en gaat het meestal om een opdek deur. Wensen
Algemeen
• Moet passen bij huidige kwaliteitsdeur voor de utiliteitsbouw (m.n. binnendeuren).
• Zo compleet mogelijk: wat in bestektekeningen en –beschrijvingen staat, moet worden gebouwd.
• Ideaal: complete “gat-in-wand oplossing” (alle werkvoorbereiding, tekeningen, verantwoordelijkheid).
Deur
• Binnendeur meest geschikt. Buitendeur ingewikkelder (moet dan tijdelijk een nooddeur in).
• De sparingsmaat moet vóór de ruwbouw bekend zijn (mogelijk te standaardiseren). Kozijn
• Hout en staal worden als voornaamste materialen voor het kozijn genoemd. • Esthetische eis: kozijnen in één gebouw moeten bij elkaar passen.
• Meest waarschijnlijk is een nastelkozijn, maar er is nog geen standaard voor het vastzetten hiervan. Niet alle aannemers zijn gewend met nastel te werken.
28
• Stalen kozijnen zijn vrijwel altijd al nastel. Bedrijf x werkt momenteel nog niet met staal en de vraag is of ze wel met staal willen gaan werken. Het is een specifieker segment en vooral geschikt voor zwaardere belasting.
• Houten nastelkozijnen zijn ingewikkelder dan stalen nastelkozijnen.
• Nastel is niet in elke situatie geschikt: afhankelijk van het soort muur en vloer. • Een deurblok zonder een kozijn is ook een mogelijkheid.
• Verstandig: intensieve samenwerking met een kozijnfabrikant.
• Aanrader: transparantie naar aannemers toe over de relatie met de kozijnleverancier. • Andere mogelijkheid voor inkoop van kozijnen: de aannemer koopt ze in, en brengt ze
naar Locatie bedrijf x. Voordeel: Bedrijf x hoeft zich minder te verdiepen in de kozijnmaterie.
Hang- en sluitwerk
• Moet erbij geleverd worden: moet voldoen aan de specificaties in het bestek.
• Het sluitplan steeds complexer geworden (onder andere elektrische sloten): vereist specifieke kennis.
• Onderhoudseis: niet meer dan één type hang- en sluitwerk in een gebouw wordt gebruikt. Montage
• Zoveel mogelijk. Schilder
• Meningen verschillen: grondlaag is waarschijnlijk voldoende.
• Andere mening: een schilder heeft meer affiniteit met de kozijnfabrikant. Extra’s
• Zij- en bovenlichten, panelen en glas (indien het in het bestek is opgenomen).
• Vraag: hoe ver moet Bedrijf x hierin gaan: er is nauwelijks standaardisatie in maten van extra’s.
Situaties waarin complete deurblokken het meest geschikt zijn (volgens geïnterviewden) • Grote aparte gebouwen (utiliteitsbouw)
• Seriematigheid, zoals in hotels. Dus bij veel dezelfde deurblokken • Celfuncties als kantoorunits
• In gefixeerde, moeilijk verplaatsbare wanden • Binnentoepassingen (geen utiliteitsbouw buiten) • Utiliteitsbouw is meer geschikt dan woningbouw Rol van spelers in supply chain
Opdrachtgever
• Interesseert het niet veel of er met complete deurblokken wordt gewerkt: als het maar voldoet aan zijn eisen.
Architect
• Belangrijke rol in de keuze voor complete deurblokken omdat hij de specificaties (detaillering) vaststelt in het bestek.
• Producten (van bepaalde leveranciers) of kwaliteit van producten worden wel eens voorgeschreven in een bestek (ook van Bedrijf x) komt dan altijd O.G.29 achter te staan. • Esthetische keuzes spelen een rol bij het kiezen van een product.
Aannemer
29
O.G. staat voor Of Gelijkwaardig. Dit betekent dat als de aannemer kan aantonen dat een alternatief product een gelijkwaardige of hogere kwaliteit heeft dan het product dat is voorgeschreven, het alternatieve product ook gebruikt mag worden.
• Rol van inkoper: per project wordt gekeken of het rendement van de dienst hoog genoeg is.
Conclusie
• Het is voor Bedrijf x dus belangrijk met zowel de aannemer als de architect een goede relatie te onderhouden.
Prijzen en standaardconcepten Prijzen
• Afhankelijk van wat er precies wordt geleverd.
• Over het algemeen: de kosten over het gehele traject zijn het belangrijkst, niet de kosten op het inkoopmoment.
• Totale kosten: lager of gelijk aan huidige totale kosten voor het inkopen van losse onderdelen. Echter op het moment van inkoop is geen goed zicht op de totale kosten omdat de faalkosten nog niet bekend zijn30.
• Wellicht handig: basisprijs te hanteren op vergelijkbare manier als nu bij deuren: extra’s kunnen worden bijgekocht.
Standaardconcepten
• Beperkt nut voor aannemers en voor architecten (maar het is voor Bedrijf x misschien de enige mogelijkheid).
• Belangrijkste is dat een compleet deurblok binnen het bestek past ongeacht of het wordt aangeboden in de vorm van een concept.
• Het moeilijkste met betrekking tot vrijheid in afmetingen zal het testen ervan zijn, in het bijzonder het testen van de glasmaten.
• Brandwerende concepten zijn het meest nuttig, omdat ze aan strenge eisen moeten voldoen.
• Geluidwerende concepten zijn minder nuttig, maar kunnen in tegenstelling tot brandwerende concepten daadwerkelijk getest worden na de bouw.
4.2.3. Marktcriteria
De interviews hebben een behoorlijke hoeveelheid aan resultaten opgeleverd. Dit zal Bedrijf x helpen om een idee van de markt te krijgen. Echter, het is noodzakelijk om deze informatie te reduceren tot criteria die gebruikt kunnen worden om uiteindelijk tot een beoordeling van de scenario’s te kunnen komen. Daarnaast is er ook een aantal criteria dat niet tot de marktcriteria behoort uit de interviews naar boven gekomen.
De marktcriteria kunnen worden ingedeeld in drie categorieën. Deze zijn: (1) het nut van de dienst, (2) de mate van benutting van kansen en (3) de minimalisatie van zwakke punten en bedreigingen. Deze zijn gebaseerd op de SWOT analyse uit de vorige paragraaf. Niet alle punten uit de SWOT zijn direct te vertalen in criteria. Sommige criteria zijn samengenomen. De overige interviewresultaten worden als achtergrondkennis beschouwd en dienen als kanttekening geplaatst te worden bij het uiteindelijke ontwerp. Nu wordt een samenvatting gegeven van de drie beoordelingscategorieën en bijbehorende criteria die op basis van de interviews kunnen worden samengesteld.
1. Nut van de dienst:
a. Totaaloplossing (één aanspreekpunt) b. Verantwoordelijkheid bij één partij c. Uitgebreidheid van product
30
Er wordt aangenomen dat de faalkosten lager zullen zijn bij inkoop van een compleet deurblok door minder beschadigingen aan het kozijn.
d. Mogelijkheid tot aanbieden van garanties op gecertificeerde elementen 2. Mate van benutting van kansen:
a. Deur past precies in kozijn zonder Dienst y
b. Financiële voordelen voor de aannemer door synergievoordelen
c. Minimalisatie van faalkosten mogelijk (onder andere door minimalisatie van kans op beschadigingen)
d. Fabrieksmatige montage van de deur in het kozijn en het hang- en sluitwerk (hoge eindkwaliteit)
3. Minimalisatie van zwakke punten en bedreigingen:
a. Genoeg kennis over alle onderdelen die worden aangeboden bij de dienst b. Inperken van het risico van verschuiving van activiteiten naar eind van de bouw c. Bedrijf x is niet alleen een tussenhandelaar
Als controlemiddel is de acht aannemers gevraagd deze marktcriteria te beoordelen. Er is hen gevraagd of de criteria inderdaad belangrijk zijn of niet. Ook is hen gevraagd of er een criterium ontbreekt. Er is gebleken dat er nog steeds variatie bestaat in de antwoorden, maar dat geen enkel criterium weggelaten kan worden. Wel blijkt de derde categorie (minimalisatie van zwakke punten en bedreigingen) minder belangrijk dan de andere twee categorieën. De criteria die niet bij de marktcriteria horen, maar wel tijdens de interviews ter sprake zijn gekomen, kunnen mogelijk gebruikt worden in de volgende paragrafen. Hieronder worden die criteria samengevat.
Concurrenten:
• De dienst bestaat al Overheden:
• ARBO-eisen
• Brandwerende eisen zullen steeds strikter worden Intern:
• Synergievoordelen die te behalen zijn door o Inkoop van materialen
o Administratief
o Productievoordelen door middel van efficiency voordelen o Distributie
• Testbaarheid van elementen • Huidige kennis
• Huidige capaciteit