Europese (regelgevende) initiatieven

147. Het grensoverschrijdend potentieel van crowdlending als financierings- en investeringstechniek zal echter slechts ten volle kunnen worden verwezenlijkt indien de juridische omkadering op Europees niveau of zelfs op wereldniveau wordt uitgewerkt.

148. De Europese lidstaten staan er alvast voor open om van de verschillende verschijningsvormen van crowdfunding waardevolle alternatieve financieringsmethodes te maken. Crowdlending wint dan ook aan belang en groeit exponentieel, maar de financieringstechniek ontwikkelt zich niet in elk land op hetzelfde niveau en sommige landen getuigen zelfs nog steeds van een risico-averse houding. De markante verschillen op het vlak van de reglementering en de bevoegde autoriteit tussen de landen onderling maken dat het momenteel geen evidentie is om over de landsgrenzen heen projecten en ondernemingen te financieren.²⁷⁸

149. Hoewel er binnen de Europese Unie zeker en vast bewustzijn over de potentiële waarde van crowdfunding in het algemeen is, zijn er de voorbije jaren nog niet veel concrete stappen in de richting van een volwaardige Europese regelgeving gezet. De Europese instanties beperken zich voornamelijk tot het verzamelen en het geven van inlichtingen, het bestuderen en het analyseren van de nationale regelgeving

276 S. HANKS, “Online capital-raising by small companies in the USA after the JOBS Act compared to the same process in the European Union”, Capital Markets Law Journal 2013, Vol. 8, 262-270; A.C. FINK, “Protecting the crowd and raising capital through the crowdfund act”, U.Det. Mercy L. Rev. 2012-2013, Vol. 90, 19; D. MASHBURN, “The anti-crowd pleaser: fixing the crowdfund act’s hidden risks and inandequate remedies”, Emory L.J. 2013, Vol. 63, 137; A. AGRAWAL, C. CATALINI en A. GOLDFARB, “The Geography of Crowdfunding”, 2011, http://ssrn.com/abstract=1692661;

A. HORTACSU, F.A. MARTINEZ-JEREZ en J. DOUGLAS, “The Geography of Trade in Online Transactions: Evidence from eBay and MercadoLibre”, American EconomicJournal: Microeconomics 2009, Vol. 1, 53-74; B. BLUM en A. GOLDFARB, “Does the internet defy the law of gravity?”, Journal of International Economics 2015, Vol. 70, 384-405; L. COLEBUNDERS, “Crowdfunding: waarom, soorten en werking”, Bank Fin. 2014, afl. 6, 470.

277 J. BORGERHOFF en K. BYTTEBIER, Crowdfunding, Brugge, die Keure, 2016, 20.

278 K.E. WILSON en M. TESTONI, “Improving the role of equity crowdfunding in Europe’s capital markets”, Bruegel Policy Contribution 2014, afl. 9, http://www.bruegel.org/publications/publication-detail/publication/844-improving-therole-of-equity-crowdfunding-in-europes-capital-markets/, 12; A.C. FINK, “Protecting the crowd and raising capital through the crowdfund act”, U.Det. Mercy L.Rev. 2012-2013, Vol. 90, 19; O. MOHOUT, B.

VANHAEREN en E. LEMAIRE, Crowdfunding in België met een blik op de wereld, Brugge, die Keure, 2016, 32-35; S. HANKS, “Online capital-raising by small companies in the USA after the JOBS Act compared to the same process in the European Union”, Capital Markets Law Journal 2013, Vol. 8, 262-270.

en de uiteenlopende praktijken en het in kaart brengen van en het waarschuwen voor de vele gevaren die aan het gebruik van alternatieve financieringsbronnen verbonden zijn.²⁷⁹ Er zijn echter op het niveau van de Europese Unie wel reeds een aantal regelgevende initiatieven genomen om crowdfunding te stimuleren.

1. NIEUWE PROSPECTUSVERORDENING

150. Op 5 april 2017 is de nieuwe Prospectusverordening²⁸⁰ goedgekeurd en zal de thans geldende Prospectusrichtlijn²⁸¹ worden vervangen. De Verordening is namelijk een antwoord op de vaststelling dat de Richtlijn onvoldoende de eenheidsmarkt voor ondernemingsfinanciering heeft gerealiseerd en dat voor geringere verrichtingen de toegang tot de kapitaalmarkten nog steeds te moeilijk en te duur is. De eerder doorgevoerde ingrepen aan de prospectusregeling hebben duidelijk niet voldaan aan de oorspronkelijke finaliteiten waardoor verdere wijzigingen noodzakelijk bleven. De Europese wetgever heeft er bovendien voor geopteerd om de harmonisering binnen de lidstaten op een zo hoog mogelijk niveau te brengen door de Europese prospectuswetgeving voortaan de vorm van een verordening²⁸², waarvan de meeste bepalingen²⁸³ onmiddellijk van toepassing zijn, te laten aannemen. Slechts voor enkele bepalingen²⁸⁴ is er bijkomende specifieke nationale omzettingswetgeving vereist.

151. De Prospectusverordening heeft hoofdzakelijk een vereenvoudiging en een verbetering van de toegang tot kapitaalmarktfinanciering binnen Europa tot doel. De belangrijkste aanpassing is dan ook de verhoogde vrijstellingsdrempel waardoor voor een aanbieding aan het publiek²⁸⁵ minder snel een prospectusplicht als toegangspoort tot de kapitaalmarkten geldt. De Verordening bevat daarnaast nog een aantal nieuwigheden om de beoogde versoepeling en harmonisering te bekomen. Aan de hand van het EU-groeiprospectus wordt bijvoorbeeld voorzien in een specifieke lichtere regeling met minder complexe eisen voor kmo’s en bepaalde andere kleinschalige instellingen. Op die manier wordt voor de verschillende types

279 K. DE BUYSERE, O. GAJDA, R. KLEVERLAAN en D. MAROM, in samenwerking met European Crowdfunding Network, “A Framework for European Crowdfunding”, oktober 2012, www.crowdfundingframework.eu; R. WARDROP, B. ZHANG, R. RAU, en M. GRAY, “Moving Mainstream: The European Alternative Finance Benchmarking Report”, EY en University of Cambridge, februari 2015, http://ec.europa.eu/finance/general-policy/docs/crowdfunding/150304-presentations-ecsf_en.pdf.

280 Verordening (EU) 2017/1129 van het Europees Parlement en de Raad van 14 juni 2017 betreffende het prospectus dat moet worden gepubliceerd wanneer effecten aan het publiek worden aangeboden of tot de handel op een gereglementeerde markt worden toegelaten en tot intrekking van Richtlijn 2003/71/EG, PB.L 168 van 30 juni 2017, 12 (Hierna ‘Prospectusverordening’).

281 Richtlijn (EU) 2003/71/EG van het Europees Parlement en de Raad van 4 november 2003 betreffende het prospectus dat gepubliceerd moet worden wanneer effecten aan het publiek worden aangeboden of tot de handel worden toegelaten en tot wijziging van richtlijn 2001/34/EG, Pb.L. 31 december 2003, afl. 345, 64-89.

282 Niet via een richtlijn die in elk lidstaat moet worden geïmplementeerd met mogelijk verschillende teksten en andere interpretaties tot gevolg.

283 Bijvoorbeeld de vrijstellingen van de prospectusplicht, de prospectusregeling zelf, de goedkeuringsprocedure van het prospectus en de bepalingen over de internationale samenwerking.

284 Bijvoorbeeld de drempel waarboven de prospectusplicht van toepassing is.

285 Nieuwe terminologie voor het vroegere “openbare aanbieding”.

uitgevende instellingen een passend prospectusregime gecreëerd en wordt tegelijkertijd van de prospectus een relevanter instrument voor informatieverstrekking aan potentiële investeerders gemaakt.

152. De Europese wetgever beschouwt deze Prospectusverordening als een essentieel onderdeel van het actieplan om ondernemingen de mogelijkheid te geven een grotere diversiteit aan kapitaalbronnen aan te boren, de markten efficiënter te doen functioneren en de investeerders extra kansen te bieden om hun middelen te doen renderen. Dat de Europese wetgever voor een verordening koos, sluit dan ook nauw aan bij deze wens om de harmonisatie te bevorderen en de fragmentatie te verminderen. De verschillen tussen de nationale reglementeringen creëerden namelijk aanzienlijke belemmeringen die grensoverschrijdende aanbiedingen van instrumenten, meerdere noteringen op gereglementeerde markten en uniale regels ter bescherming van de consument in de weg stonden.²⁸⁶

2. LEGISLATIVE PROPOSAL FOR AN EU FRAMEWORK ON CROWD AND PEER TO PEER FINANCE

153. The legislative proposal for an EU framework on crowd and peer to peer finance was een wetgevend initiatief vanwege de Europese Commissie (directoraat-generaal financiële stabiliteit, financiële diensten en kapitaalmarktenunie) en beoogde twee probleemvelden te verhelpen: enerzijds de marktfragmentatie en de geringe schaalgrootte en anderzijds het gebrek aan vertrouwen in de platformen. Door crowdfunding en peer-to-peer lending op hoger niveau te reguleren werd getracht om de toegang tot de financiële markten te vereenvoudigen en de afhankelijk van de Europese economie van de tranditionele banksector te verminderen. Dit zal hoogstwaarschijnlijk een stille dood sterven, want er gebeurt reeds sinds november 2017 niets meer rond dit wetgevend initiatief.

3. WETGEVINGSVOORSTEL TOT EUROPESE CROWDFUNDING VERORDENING

154. De enige nieuwe concrete actie betreft het voorstel van de Europese Commissie omtrent een Europese Crowdfunding Verordening²⁸⁷ die het voor crowdfundingplatformen op termijn mogelijk moet maken om een vergunning als European Crowdfunding Service Provider (ECSP) te verkrijgen. Met een dergelijke vergunning kan het platform op gereguleerde basis de totstandkoming van bepaalde vormen van crowdfunding faciliteren in alle lidstaten van de Europese Unie. Deze ontwerpverordening vormt dus een

286 P. VAN RIJN en G. FRIGO, “Hoofdstuk 5 De Prospectusverordening” in J.C. BARNARD, D. BUSCH en L.J. SILVERENTAND (red.), Lustrumbundel 2017 Vereniging voor Financieel Recht. Een Kapitaalmarktunie voor Europa, Deventer, Wolters Kluwer, 2017, 43.

287 Voorstel voor een verordening van het Europees parlement en de raad betreffende Europese aanbieders van crowdfundingdiensten voor ondernemingen (ECSP), COM (2018) 113 final 2018/0048 (COD).

concrete stap naar een uniform regelgevend kader op het vlak van crowdfunding. Als dit toon zet voor de uitrol van verdere acties vanuit Europa biedt dat goede hoop voor de financiële sector.²⁸⁸

155. De voorgestelde Verordening sluit aan bij de wens van de marktpartijen om tot een proportioneel innovatief toezichtmodel te komen, dat in verhouding staat tot de omvang van de ondernemingen en de volwassenheid van de crowdfundingmarkt. Overregulering zou namelijk een desastreus effect kunnen hebben op deze nog relatief jonge, maar snel groeiende, alternatieve financieringsvorm.

156. De meest opvallende voorgestelde bepalingen zullen kort worden belicht. Er zal worden voorzien in een keuzemogelijkheid in hoofde van de exploitanten van crowdlending- en crowdinvestingplatformen met betrekking tot het toezichtrechtelijke regime: een Europees regime met paspoortrechten of een nationaal regime zonder paspoortrechten. Daarnaast zal er een verhandelingsmogelijkheid voor crowdfunding assets worden geboden zonder dat het platform wordt geacht een handelssysteem te exploiteren en onder MiFID II te vallen. Daarenboven zal er een nieuw minimum informatiedocument (key investement information sheet ‘KIIS’) geïntroduceerd worden. Tot slot zal een platform, indien het wenst om de geldstromen tussen de onderneming en de investeerders te faciliteren, in beginsel een vergunning als betaalinstelling onder PSD II moeten hebben of moeten samenwerken met een vergunning houdende betalingsdienstaanbieder. De verordening zal bovendien niet van toepassing zijn op crowdfundingplatforms die financiering aan consumenten aanbieden.²⁸⁹

157. Deze recente ontwikkeling sluit aan bij de overkoepelende prioriteit van de Europese Commissie om een volledig geïntegreerde Europese kapitaalmarktunie (Capital Markets Union) te creëren. Dit idee moet dan weer worden bekeken in het licht van de bredere evoluties inzake financiële technologieën (FinTech). De technologisch gedreven innovatie binnen de financiële sector biedt namelijk de mogelijkheid om meer (indirect privaat) kapitaal beschikbaar te stellen aan ondernemingen via alternatieve financiers en retail investeerders.²⁹⁰

158. Binnen de Europese Unie wordt er dus gestreefd naar het beter koppelen van vraag en aanbod over de grenzen heen, ongeacht of dat verloopt via de intermediatie van een bank, de kapitaalmarkten of langs alternatieve kanalen, en het versterken van het Europese financiële stelsel door de particuliere risicodeling

288 A.M.F. HAKVOORT, “FinTech – een worsteling voor wetgevers en toezichthouders. Brengt het FinTech actieplan verduidelijking?”, T.Fin.R.

2018, 304.

289 J. BAUKEMA, “Regulering crowdfunding: nationale ontwikkelingen en ontwerp ECSP Verordening”, T.Fin.R. 2018, 522; A.M.F. HAKVOORT,

“FinTech – een worsteling voor wetgevers en toezichthouders. Brengt het FinTech actieplan verduidelijking?”, T.Fin.R. 2018, 309-311.

290 J.C. BARNARD, D. BUSCH en L.J. SILVERENTAND, “Hoofdstuk 1 Inleiding” in J.C. BARNARD, D. BUSCH en L.J. SILVERENTAND (red.), Lustrumbundel 2017 Vereniging voor Financieel Recht. Een Kapitaalmarktunie voor Europa, Deventer, Wolters Kluwer, 2017, 3; A.M.F. HAKVOORT, “Hoofdstuk 8 Alternatieve financieringsvormen” in J.C. BARNARD, D. BUSCH en L.J. SILVERENTAND (red.), Lustrumbundel 2017 Vereniging voor Financieel Recht.

Een Kapitaalmarktunie voor Europa, Deventer, Wolters Kluwer, 2017, 77-79.

te bevorderen, alternatieve financieringsbronnen aan te boren en de mogelijkheden voor particuliere en institutionele investeerders uit te bereiden. Het opheffen van de obstakels voor het vrije verkeer van kapitaal, het ondersteunen van de economische en toezichtrechtelijke convergentie en het opvangen van de economische schokken zal de Europese economie versterken en veerkrachtiger maken. Het is in het huidige economische klimaat en voor de financiering van innovatie, start-ups en niet-genoteerde ondernemingen dan ook noodzakelijk om te voorzien in een meer gediversifieerd systeem waarin sterke, niet-bancaire financieringbronnen de traditionele bancaire kanalen op efficiënte wijze aanvullen.²⁹¹

159. Een dergelijke ingrijpende structurele verandering brengt echter een totale herbalancering van het financiële stelsel met zich mee waardoor deze evolutie tijd nodig heeft om vorm te krijgen en zichzelf te ontplooien. Op dit moment gebeurt de verdere groei van alternatieve financiering dan ook voornamelijk op het niveau van de individuele Europese lidstaten. Dit is dus een perfecte illustratie van het gevecht waarmee wetgevers en toezichthouders kampen. Wetgeving en reglementering zijn dan ook per definitie reactief in plaats van proactief, aangezien technologische innovatie zich sneller ontwikkelt.²⁹²

III. REEDS DOORGEVOERDE INSPANNINGEN

160. Niettegenstaande de gewijzigde financieel-economische situatie en de desastreuze impact van het doorheen de afgelopen jaren gevoerde saneringsbeleid, kan er worden gewezen op een paar regelgevende tussenkomsten en wettelijke aanpassingen om aan de problematiek te verhelpen.

In dit onderdeel zal worden stilgestaan bij enkele wetgevende initiatieven die beogen het gebruik van alternatieve financieringstechnieken eenvoudiger te maken en daardoor crowdfunding in België aan te moedigen. Er zal hoofdzakelijk worden nagegaan of deze inspanningen kunnen zorgen of hebben gezorgd voor een stimulatie van business peer-to-peer lending.