Samenhangende opgaven voor een gebied of een thema kunnen in een programma nader uitgewerkt worden. Een programma kan zorgen voor een actieve aanpak van de doelstellingen uit de omgevingsvisie. In deze paragraaf worden aanbevelingen gegeven voor thema’s en/of gebieden die samengenomen kunnen worden in een programma.
Programma gericht op natuur
De gemeente Ede treft met de omgevingsvisie verschillende maatregelen waarbij de natuurgebieden beschermd en tegelijkertijd benut kunnen worden. Deze maatregelen kunnen verder uitgewerkt worden, in een nieuw programma Veluwe of een uitbreiding van de Visie recreatie en toerisme Ede uit 2017 (die een vertaling van de eerdere Veluwe Agenda bevat). De volgende maatregelen kunnen hierin worden uitgewerkt:
• Voortbouwen op het beleid omtrent de Veluwe en recreatie, zoals uitgewerkt in de Visie recreatie en toerisme (2017).
• Een verdere uitwerking van de zonering in en rondom de Veluwe. Welke activiteiten zijn per zone gewenst, en welke activiteiten moeten juist geweerd worden? Vervolgens kan geconcretiseerd worden hoe de gemeente de gewenste activiteiten kan stimuleren. Wat kan de gemeente bijvoorbeeld doen om extensieve kleinschalige en natuurinclusieve vormen van recreatie en bedrijvigheid in de 1 tot 1,5 kilometerzone rondom de Veluwe stimuleren?
• In dit programma kan de koppeling gelegd worden met de waterhuishouding om een vitaal bodem- en watersysteem te realiseren. Dit is van belang voor zowel de natuur als de landbouw en bosbouw. Het gaat daarbij met name om de nadere uitwerking van de gewenste activiteiten in de klimaatmantel en welke rol de gemeente pakt om deze activiteiten te realiseren.
• In het programma kunnen ook stikstofmaatregelen nader uitgewerkt worden. Deze opgave kan de gemeente Ede niet individueel oplossen, maar de gemeente zou in een programma wel maatregelen kunnen uitwerken om de stikstofemissie van bedrijven (in de directe nabijheid van de Veluwe) te verminderen. Daarnaast kan de gemeente maatregelen treffen om een toename van emissies te voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan regels omtrent het gebruik van schoon materieel in de bouwsector, zeker met het oog op de groeiambitie (flinke toevoeging woon- en werkfuncties) die in de omgevingsvisie wordt uitgesproken.
• In het programma kunnen ook de maatregelen op overige natuur in de gemeente betrokken worden. Denk bijvoorbeeld aan de ambitie om het bebouwd gebied te vergroenen en klimaatadaptief te maken. Zo is het programma niet alleen gericht op de natuurgebieden, maar op natuur in de breedste zin van het woord.
Programma gezonde leefomgeving
Gezondheid is een nieuw onderwerp binnen de Omgevingswet. In de omgevingsvisie van de gemeente Ede wordt dan ook veel aandacht besteed aan dit onderwerp. De omgevingsvisie kan nader uitgewerkt worden in een ‘Programma gezonde leefomgeving’. In een dergelijk programma kan aandacht besteed worden aan de volgende zaken:
• Een nadere uitwerking van de maatregelen die moeten bijdragen aan de doelstellingen uit het Schone Lucht Akkoord (SLA). Bijvoorbeeld het uitwerken van een aanpak om houtstook binnen de gemeente te verminderen.
• Het nader uitwerken van maatregelen om de gezondheidseffecten van de agrarische sector op de omgeving te verminderen. Denk bijvoorbeeld aan geuroverlast, fijnstof of ammoniakemissies. Hierbij dient samenwerking gezocht te worden met de sector, de provincie en het Rijk.
• In de omgevingsvisie is benoemd dat per gebied een ander geluidsniveau nagestreefd wordt. Zo kunnen er andere normen gelden in het centrum dan in het buitengebied.
Deze gebiedsgerichte benadering kan uitgewerkt worden in het programma. Een volgende stap kan zijn om de zones met streefwaarden voor geluid vast te leggen in het omgevingsplan.
• In het programma kan het gewenste voorzieningenniveau nader uitgewerkt worden.
Dit geldt zowel voorzieningen die ontmoetingen stimuleren als voorzieningen die bijdragen aan een beweegvriendelijke omgeving. Zo is in de visie benoemd dat in wijken kleinere en grotere plekken voor spelen, bewegen, sporten en ontmoeten gewenst zijn. Met een programma kan per wijk geïnventariseerd worden welke voorzieningen er op dit moment zijn en welke voorzieningen nodig zijn om een gezonde en beweegvriendelijke omgeving te realiseren.
• In de omgevingsvisie is benoemd dat wordt ingezet op robuuste groen- en waterstructuren voor biodiversiteit, maar deze structuren zijn ook van belang voor een groene en gezonde leefomgeving. Een groene woonomgeving verkleint de kans op negatieve (gezondheids)effecten door hittestress doordat groen een verkoelend effect heeft. Daarnaast nodigt groen uit tot beweging en ontmoeting. In een programma gezonde leefomgeving kan de opgave die geschetst is met de klimaatstresstesten vertaald worden naar concrete en gebiedsgerichte maatregelen.
• Eventueel kunnen in dit programma ook de maatregelen rondom mobiliteit verder uitgekristalliseerd worden. Het ontmoedigen van autoverkeer en het stimuleren van fietsen, wandelen en het OV past namelijk bij een beweegvriendelijke leefomgeving.
Daarnaast hebben de mobiliteitsambities een link met de toegankelijkheid van voorzieningen.
• De omgevingsvisie benoemt de mogelijkheid om de parkeernorm in Ede-stad flexibeler te maken en te verlagen als er voldoende alternatieven wat betreft OV, fietsinfrastructuur en deelmobiliteit zijn. Daarmee ontstaat meer ruimte voor groen.
Daarmee kan de eerder benoemde gezondheidswinst behaald worden.
• Tot slot kan in het programma aandacht besteed worden aan maatregelen die schone en inclusieve mobiliteit stimuleren.
In de omgevingsvisie is de ambities uitgesproken om 90 tot 110 hectare aan werklocaties toe te voegen. Deze ruimte wordt voornamelijk gezocht in de zones langs de A12 en A30, waarbij aansluiting op bestaande locaties wenselijk is. Hiervoor zijn heldere ambities en zoekgebieden
benoemd. Hiermee kunnen positieve economische effecten ontstaan, maar er zijn wel risico’s te benoemen voor zowel gezondheid en natuur. De nieuwe ontwikkelingen wat betreft werklocaties dienen getoetst te worden aan de nader uit te werken kaders, zoals hiervoor benoemd.
Bijvoorbeeld het gewenste geluidsniveau als woon- en werkfuncties gecombineerd worden en de impact van bedrijvigheid op de natuur door bijvoorbeeld stikstofdepositie.
Hoogbouw- en verdichtingsvisie
Een groot deel van de groei van de gemeente is beoogd in Ede-stad, denk bijvoorbeeld aan de woningbouwopgave door middel van verdichting en hoogbouw, het toevoegen van werklocaties en de vergroeningsopgave. Als deze opgaven vragen ruimte. Deze diversiteit aan ontwikkelingen moet een plek krijgen in de hoogbouw- en verdichtingsvisie die de gemeente voornemens is om op te stellen. In deze visie kunnen alle ambities voor Ede-stad op een integrale wijze worden uitgewerkt. Denk bijvoorbeeld aan:
• Een nadere uitwerking van de zoekgebieden voor woon- en werkfuncties, waarbij rekening gehouden wordt met voldoende groen; multifunctioneel ruimtegebruik en effecten op de mobiliteit.
• Een afwegingskader tussen inbreiding en uitbreiding. In de omgevingsvisie is benoemd dat in eerste instantie gekeken wordt naar inbreiding binnen Ede-stad en dat vervolgens gekeken wordt naar uitbreiding in drie zoekzones: Kernhem-Noord, het gebied ten noorden van station de Klomp en de KennisAs Ede-Wageningen. Uit de visie wordt echter niet duidelijk wanneer gekozen wordt voor uitbreiding. Is dit bijvoorbeeld wanneer een bepaalde streefnorm voor groen niet kan worden behaald of is er bijvoorbeeld een maximale dichtheid van bebouwing waar de gemeente op inzet? Dergelijke toetsbare normen en regels kunnen de gemeente handvatten bieden bij het maken van afwegingen tussen inbreiding en uitbreiding.
RES en Transitievisie Warmte
In de omgevingsvisie is benoemd dat rondom de energiecorridor A12-A30 ruimte wordt gezocht voor de opgave vanuit de wind- en zonnewijzer en de Routekaart Ede energieneutraal 2050. Hierbij is benoemd dat “zorgvuldig ruimtegebruik en goede ruimtelijke en landschappelijke inpassing”
belangrijk is. Dit kan verder uitgewerkt worden door hier concrete en toetsbare kaders van te maken. De Transitievisie Warmte van de gemeente Ede geeft de ambities omtrent energieneutraal maken van de gebouwde omgeving door verminderen van de energievraag, het verminderen van het gebruik van fossiele brandstoffen en het gebruik van restwarmte. De proactieve laadinfrastructuurvisie als uitwerking van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur zal sturing geven op de ontwikkeling van grootschalige en kleinschalige laadinfra in de openbare ruimte.
Overzicht van aanbevolen programma’s of visies
De volgende aanbevelingen met betrekking tot programma’s of visies zijn gegeven:
• Het opstellen van een nieuw programma Veluwe of voortbouwen op de Visie recreatie en toerisme Ede;
• Het opstellen van een programma gezonde leefomgeving;
• Het ontwikkelen van een hoogbouw- en verdichtingsvisie.