Domein 1: Samen dingen doen

2.1.1 Leuke dingen doen met broer of zus

Brussen vinden het belangrijk om samen met hun slechthorende of dove broer of zus activiteiten te kunnen doen. De kinderen uit de jongste leeftijdscategorie genieten ervan om samen met hun broer of zus te spelen.

Soms met Playmobile is dat wel leuk, omdat we nu onder dat klein tafeltje schooltje doen. (Jeanne, 7 jaar)

Ook de oudere brussen houden ervan om geregeld tijd door te brengen met hun broer of zus en samen activiteiten te ondernemen.

Ja, zo eens samen gaan shoppen of samen een ijsje gaan eten of zo… dat is iets dat ik echt nog graag doe met Jolien. (Noraly, 18 jaar)

Eén brus – overigens de enige brus in dit onderzoek die ouder is dan haar dove broer – is zich ervan bewust dat haar broertje zwakker is dan zijzelf bij het spelen van een spel en beseft dat het nodig is haar activiteiten aan te passen of makkelijkere spelletjes te spelen wanneer ze wil dat haar broer hierin participeert.

Bij Memory… zo van Bumba.. dat kan ik ook doen. Zoals hier. Maar deze Memory zou Stan niet kunnen. (Ine, 6 jaar)

De overige brussen geven niet aan dat spelen of activiteiten aangepast moeten worden voor hun broer of zus. Wel moeten de brussen soms meermaals herhalen wat gezegd

52

werd, moeten ze duidelijk articuleren, moeten ze broer of zus aan de goede kant van de tafel laten zitten bij het spelen van een gezelschapsspel, zodat deze zo veel mogelijk kan opvangen van hetgeen er gezegd wordt. Deze aanpassingen zijn soms wat lastig voor de brussen, maar zijn nodig willen ze samen met hun broer of zus activiteiten kunnen doen.

Het is lastiger om te spelen met Elisabeth… Ook omdat ze dan niet het spelletje weet. Soms als ze spelletjes niet weet, dat we het haar moeten uitleggen en dat ze dan misschien moet zeggen “wablief?” (Jeanne, 7 jaar)

De brussen beseffen dat deze aanpassingen soms niet baten en moeten zich dan neerleggen bij het feit dat ze bepaalde activiteiten niet en wellicht ook nooit samen zullen kunnen doen met broer of zus omwille van diens beperking. Ondanks het feit dat ze hier veel begrip voor tonen, vinden ze dit toch een jammere zaak.

Zo ja, gewoon naast elkaar lopen en babbelen is iets dat niet lukt. Gewoon zo… ja, gewonere dingen. (…) Als er vriendinnen zeggen van “ik ga met mijn zus dit of dat doen”, dan denk ik wel “ja, oké, dat kan ik niet doen met Jolien.” Dat wel… dat speelt wel in mijn hoofd rond. Maar het is niet dat ik daar constant bij stil sta. (Noraly, 18 jaar)

2.1.2 Opnemen van een zorgende rol voor broer of zus

Een bijzondere vorm van “samen dingen doen” is het uitvoeren van zorgtaken. Deze taken worden door de brussen in dit onderzoek niet noodzakelijk als negatief bestempeld, maar worden daarentegen vaak positief omschreven. De zorgtaken die zowel jonge als oudere brussen beschrijven, zijn erg gevarieerd en uiteenlopend. Volgend citaat toont aan dat deze brus geniet van het aanleren van nieuwe zaken aan haar jongere broertje en trots is op hetgeen ze hem kan leren:

Met Stan op de glijbaan gaan en schommelen doe ik ook graag. En hoe noemt dat nu weer, zo dat ding om aan te hangen? Een aanhanger zal ik het noemen. Ik heb het hem wel al geleerd hé! Ik hing daaraan en Stan zei “pas op, pas op, pas op… ikke, ikke, ikke.” (Ine, 6 jaar)

Verschillende brussen helpen hun broer of zus geregeld bij het maken van huiswerk of bij het leren van lessen.

Als het iets van Frans is dat zij bij 3VV leert, dat leer ik dan in het tweede. Dan komt ze bij mij “Ja, Tibo, hoe staat dat bij jou in jouw boek?” En dan laat ik haar dat zien. (Tibo, 14 jaar)

Ook het bieden van steun en troost, het opkomen voor broer of zus of het geven van een bemoedigend woordje zijn zorgtaken die enkele brussen op zich nemen.

53

De klas vindt dat wat unfair. Ik kan geloven dat ze dat unfair vinden, maar dan zeg ik “je zou je eens in haar plaats moeten stellen”. En dan is het meestal rap geblust. Ja, da’s normaal hé. (Valerie, 15 jaar)

Naast de hierboven beschreven zorgtaken gaven we reeds eerder aan dat brussen bereid zijn zich op verschillende vlakken aan te passen aan de beperking van hun broer of zus. Duidelijk articuleren, broer of zus aankijken bij het spreken en bereid zijn tot herhalen zijn een aantal voorbeelden van aanpassingen die meermaals aan bod komen in de verhalen van alle brussen en kunnen ook gezien worden als een manier om zorg te dragen voor hun broer of zus.

De brussen nemen allerlei soorten zorgtaken op zich, omdat ze graag voor hun broer of zus zorgen en omdat ze willen dat broer of zus het goed heeft. Ze hebben met andere woorden oog voor het welbevinden van hun broer of zus, dit komt later aan bod bij het bespreken van het zesde domein van Sibling Quality of Life. Enkele brussen geven tevens aan dat het opnemen van deze zorgtaken voor broer of zus van hen als brus verwacht wordt en hen als het ware opgelegd wordt. Deze verwachtingen worden vooral gesteld door de ouders, maar kunnen eveneens door mensen uit de ruimere omgeving – zoals leerkrachten en klasgenoten – gesteld worden.

En dan zegt mama altijd dat ik Elisabeth moet beschermen, maar ja. (Eline, 12 jaar)