Hoofdstuk 6 – Gelaagdheid en complexiteit van tijd en de daarmee gepaard gaande
7.2 Discussie
Een bredere en bewustere oriëntatie op de tijd kan perspectieven bieden voor jonge vrouwen die tijdsdruk ervaren bij het ontwikkelen van hun leven(shouding) binnen de huidige laatmoderne tijd. Het besef dat verschillende tijdsbegrippen met hun invloeden en de daaraan onderliggende dynamieken en mechanismen opgevat kunnen worden als een tijdschap waarbinnen een bepaalde speelruimte heerst, biedt nieuwe mogelijkheden. Het verband tussen de pluriformiteit aan tijden en de mate van persoonlijke vrijheid, zorgen voor nieuwe perspectieven binnen het denken over hoe om te gaan met de tijd binnen het ontwikkelen van
een leven(shouding) van jonge vrouwen. Bewustwording en begrip van verschillende tijdsbegrippen en onderliggende (mondiale) dynamieken en mechanismen kunnen inzichtelijk maken hoe zij kunnen omgaan met beperkingen en mogelijkheden binnen een specifieke en unieke speelruimte en de wijze waarop de verschillende tijden hierin een rol spelen en beleefd worden. Hierdoor kan deze persoonlijke en unieke speelruimte (tijds)bewuster ingevuld en nageleefd worden.
Relevantie voor de humanistiek
Bovenstaande inzichten dragen bij aan de twee pijlers van zingeving en humanisering waarop de opleiding Humanistiek is gebaseerd. Deze kunnen elkaar wederzijds beïnvloeden en vertonen daardoor een bepaalde samenhang, zo ook binnen dit onderzoek. De verkregen inzichten in de (mondiale) dynamieken en mechanismen waaraan verschillende tijdsbegrippen onderhevig zijn, laten zien hoe bepalend en invloedrijk zij kunnen zijn binnen de persoonlijke en het maatschappelijke leven. Het brede perspectief op de tijd dat in deze scriptie is uitgewerkt, zorgt daarnaast voor meer ruimte betreffende de context, zijn invloed en de verschillende tijden die hierbinnen doorwerken. De verkregen inzichten zorgen voor meer begrip, omdat zij vaak onopgemerkte dynamieken blootleggen en deze in hun context plaatsen. Hierdoor kan beter begrepen worden hoe gejaagde en versnelde dynamieken door kunnen werken in de levens van jonge vrouwen, tijdens het individuele en soms onzekere proces waarin zij zichzelf positioneren en ontwikkelen. Dit inzicht kan relativerend werken en zorgen voor herkenning, zowel bij jonge vrouwen zelf als op politiek niveau. Hierdoor draagt het bij aan de bevordering van meer humane en maatschappelijke verhoudingen en omstandigheden. Vanuit dit oogpunt draagt dit bij aan het domein van humanisering binnen de Humanistiek.
Door bewustwording en afstemming van deze inzichten kan de persoonlijke vrijheid van jonge vrouwen worden vergroot. Dit draagt bij aan het zingevingsdomein, waarbij de verhouding van mensen en hun betekenis tegenover het leven centraal staat. Omdat jonge vrouwen meer inzicht krijgen in de context van het tijdschap waar zij onderdeel van zijn, kunnen zij hier gerichter en met meer afstemming op inspelen. Door verkenning van een specifiek tijdschap kunnen zij bewuster omgaan met de werking van verschillende invloeden en diverse tijdsbegrippen hierbinnen. Bijvoorbeeld aan de hand van het herkennen van de verschillende tijdsbegrippen, mogelijkheden, beperkingen en de (mondiale) mechanismen en dynamieken die hieraan onderhevig zijn. Als zij dit helder voor ogen hebben, kunnen zij hun persoonlijke vrijheid vergroten. Dit komt omdat zij gerichter keuzes kunnen maken, waardoor
zij het heft in eigen handen kunnen nemen binnen de speelruimte die zij hierbinnen hebben. Dit leidt uiteindelijk tot een betekenisvoller en authentieker leven, omdat zij niet geleefd worden door de tijd, maar tijd bewuster en meer in afstemming beleven.
Verbeterpunten en kritische noten
Dit onderzoek is met zorg uitgevoerd, maar er zijn ook enkele verbeterpunten en kritische noten te benoemen. Ten eerste is dit onderzoek niet representatief voor alle jonge vrouwen van Nederland, want het schetst eerder een beeld van een fenomeen wat zich bij hen voor kan doen. De focus binnen dit onderzoek lag op het verkrijgen van nieuwe inzichten en perspectieven door middel van een theoretische analyse. Alleen al deze focus laat zien hoe bepalend keuzes van de onderzoekster zijn. Binnen dit onderzoek zijn er dan ook veel keuzes gemaakt die doorslaggevend zijn geweest voor de richting en het verloop van het onderzoek. Zoals in de methode al is besproken, is dit gedaan vanuit het mentale model van de onderzoekster, waarbij de theoretische traditie vanuit de Humanistiek en persoonlijke waarden en voorkeuren van invloed zijn geweest (Greene, 2007, p. 11). Gedurende dit onderzoek is de onderzoekster zich hiervan bewust geweest en heeft geprobeerd om keuzes goed te onderbouwen en te funderen door middel van argumentatie en feiten. Voor de validiteit was het echter sterker geweest als deze keuzes gebaseerd waren op die van meerdere personen, in plaats van één. De diverse mentale modellen kunnen leiden tot andere keuzes, perspectieven en interpretaties en een kritische blik, wat eventuele bias van het onderzoek kan ondervangen.
Om het onderzoek sterker te maken, zouden inzichten in een vervolgonderzoek vertaald kunnen worden naar de praktijk. Om dit te realiseren kunnen er diepte-interviews gehouden worden, waarbij de onderzochte thema’s die nu vanuit de literatuur geanalyseerd zijn, ook vanuit de ervaring van verschillende jonge vrouwen geanalyseerd kunnen worden. Zo kan er onderzocht worden hoe zijzelf het proces van het ontwikkelen van een levens(houding) binnen de laatmoderne context zien. Ook kan er gekeken worden in welke mate zij zich bewust zijn van de onderliggende (mondiale) mechanismen en dynamieken die doorwerken binnen hun eigen leven. Daarnaast kan er onderzocht worden hoe zijzelf tegen het brede begrip tijd aankijken en hoe zij de invloed hiervan ervaren. Uitkomsten en resultaten kunnen afgezet worden tegen deze theoretische analyse, wat het onderzoek zal verdiepen en verbreden. Zo kunnen resultaten uit de interviews zorgen voor praktijkvoorbeelden, die dit onderzoek kunnen concretiseren.
De uitkomsten van dit onderzoek kunnen ook vertaald worden naar de praktijk, door een bepaalde werkvorm te ontwikkelen voor jonge vrouwen waarbij bewustwording en
afstemming van de verschillende tijden, begrepen vanuit een tijdschap als speelruimte, toegepast kunnen worden. Deze werkvorm kan bijvoorbeeld bestaan uit reflexieve vragen en distantie, die de speelruimte binnen een tijdschap inzichtelijk kunnen maken. Het doel van een dergelijke werkvorm is om jonge vrouwen aan de hand van deze reflectievormen
mogelijkheden te bieden om in afstemming en bewustwording te spelen met de tijd. Een dergelijke werkvorm kan in een educatieve- of begeleidende setting binnen het Humanistieke werkveld ingezet worden, want deze thematiek raakt aan zowel het zingevings- als het humaniseringsdomein. Door middel van een dergelijke werkvorm kunnen Humanistici inzichten en mogelijkheden bieden aan vrouwen die tijdsdruk ervaren binnen het ontwikkelen van hun leven(shouding). De wijze waarop jonge vrouwen reageren op een dergelijke
werkvorm, kunnen daarnaast zorgen voor nieuwe resultaten welke dit onderzoek kunnen aanvullen en concretiseren. Ten slotte zou dit onderzoek nog gerichter vertaald kunnen worden naar de politiek, door te onderzoeken in hoeverre men daar bewust is van de rol van tijd en de ervaren tijdsdruk. Dit onderzoek is echter een eerste stap, waarbij de ervaren tijdsdruk van jonge vrouwen in beeld is gebracht. Daarnaast heeft het gezorgd voor verschillende perspectieven welke inzichtelijk maken hoe de ervaren tijdsdruk bij jonge vrouwen tijdens het ontwikkelen van hun leven(shouding) begrepen kan worden vanuit de huidige laatmoderne dynamiek en de daar bijbehorende verschillende tijdsbegrippen en invloeden.
Literatuur
Adam, B. (2008). Of timescapes, futerscapes and timeprints. Lüneburg University.
Adam, B., Hockey, J., Thompson, P., & Edwards, R. E., (2008). Researching Lives Through Time: Time, Generation and Life Stories. Timescapes Working Paper Series No. 1. Atwood, J., & Scholtz, C. (2008). The quarter-life time period: an age of indulgence, crisis or
both? Contemporary Family Therapy: An International Journal, 30(4), 233-250. Augustinus, A. Vertaling Wijdeveld, G. (1985). Belijdenissen. Uitgeverij Ambo/Anthos B.V.
Amsterdam.
Baars, J. (1996). Concepties van Leef Tijd in de gerontologie. KRISIS 65, pp. 19-32. Baars, J, (2005). De organisatie van de levensloop en haar impliciete normativiteit. In:
Dohmen, J., & de Lange, F. (Red.), Moderne leven lopen niet vanzelf. Uitgeverij SWP. Baars, J. (2006). Het nieuwe ouder worden. Paradoxen en perspectieven van leven in de tijd.
SWP Publishers.
Baars, J. (2012). Aging and the Art of Living. The Johns Hopkins University Press. Baltimore, Maryland.
Bauman, Z. (2000). Liquid Modernity. Polity Press, Cambridge.
Bauman, Z. (2012). Vloeibare tijden. Leven in een eeuw van onzekerheid. Uitgeverij Klement Zoetermeer.
Bauwens, J. & Verstrynge, K. (2010) In snelheid genomen. Paul Virilio en het ‘ongeluk van de tijd’. Gierik & Nieuw Vlaams Tijdschrift, pp. 4-8 (2010).
Bayer-Hohenwater, G. (2009) Methodological Reflection on the Experimental Design of Time-pressure Studies. Across Languages and Cultures 10 (2), pp. 193–206 (2009) DOI: 10.1556/Acr.10.2009.2.2.
Beauvoir, S. (2000). De tweede sekse. Feiten, mythen en geleefde werkelijkheid. Bijleveld Uitgeverij.
Beckers, T. (2004). De hyperactieve samenleving: op zoek naar de verloren tijd. Universiteit van Tilburg.
Breedveld, K., & van den Broek, A. (red.). (2001). Trends in de tijd. Een schets van recente
ontwikkelingen in tijdsbesteding en tijdsordening. Sociaal en Cultureel Planbureau,
Den Haag.
Bierings, H., & Mol, M. (2012). Burn-out: de rol van werk en zorg. Centraal Bureau voor de Statistiek.
Bittman, M., & Wajcman, J. (2000). The Rush Hour: The Character of Leisure Time and Gender Equity. Social Forces 79:1, Loughborough University. pp. 165-189. Botton, de, A. (2009). A kinder, gentler philosophy of success [Video]. Geraadpleegd
op 6 maart van:
http://www.ted.com/talks/alain_de_botton_a_kinder_gentler_philosophy_of_success
Brown, P., Brown, W., & Powers, J. (2001) Time pressure, satisfaction with leisure and health among Australian women. Annals of Leisure Research, 4. pp. 1-16.
Cartwrigth, S. & Warner-Smith, P. (2003) ‘Melt Down’: Young Women’s Talk of Time and its Implications for Health, Well-being and Identity in Late Modernity. Annals of
Leisure Research Vol. 6, No. 4
Cloïn, M. e.a. (2010). Tijd op orde? Een analyse van de tijdsorde vanuit het perspectief van
de burger. Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag.
Cloïn, M. e.a. (2013). Met het oog op de tijd Een blik op de tijdsbesteding van Nederlanders.
Daas, den, D. (2005) Maskerade van de keuzebiografie. De problematiek van de zelfsturing bij jonge volwassenen. In: Dohmen, J., & de Lange, F. (Red.), Moderne leven lopen
niet vanzelf. Uitgeverij SWP.
Dohmen, J, (2005). Inleiding. In: Dohmen, J., & de Lange, F. (Red.), Moderne leven lopen
niet vanzelf. Uitgeverij SWP.
Dohmen, J. (2007). Tegen de onverschilligheid. Pleidooi voor een moderne levenskunst. Ambo Amsterdam.
Dohmen, J. (2010). Brief aan een middelmatige man. Pleidooi voor een nieuw publieke
moraal. Ambo Amsterdam.
Dohmen, J. (2013) Hoe kunnen wij goed ouder worden? Geraadpleegd op 5 oktober 2016 van: http://joepdohmen.com/wp-content/uploads/2013/05/bundelgowmijnbijdrage.pdf Domogala, S. M. (2010). Alles wat we wilden [Video]. Geraadpleegd op 4 augustus 2016 van
http://www.npo.nl/3doc/11-08-2010/VPRO_1141355
Giddens, A. (1991). Modernity and Self-Identity. Self and society in the Late Modern Age. Polity Press.
Greene, J. C. (2007). Mixed Methods in Social Inquiry. Jossey-bass: San Francisco.
Guimond-Plourde, R. (2009). A Hermeneutic Phenomenological Approach to Understanding Stress- Coping as an Existential Phenomenon Lived by Healthy Adolescents. Indo-
Pacific Journal of Phenomenology, Volume 9, Edition 2.
Evenhuis, C, H, S. (2002). Levensloopbewust beleid in de steigers. Analyse ten behoeve van een integrale beleidsvisie. Verkenning Levensloop, Achtergronddeel:
analyses van trends en knelpunten.
Elidade, M. (1964). De mythe van de eeuwige terugkeer. Archetypen en hun herhaling. Hilversum: C. de Boer jr./ Paul Brand.
Hermsen, J. J. (2014). Kairos. Een nieuwe bevlogenheid. Uitgeverij de Arbeiderspers. Huijer, M. (2008). Je hebt meer tijd als je denkt. De Haagse Hogeschool, Den Haag. Huijer, M. & Sabelis, I. (2010) De publieke noodzaak om ritmes goed af te stemmen: hoe
sociale ritmes het leven gemakkelijk of moeilijk maken. In: Broek, van den, A. & Cloïn, M. (Red.), Komt tijd, komt raad? Essays over mogelijkheden voor een nieuwe
tijdsorde. Sociaal en Cultureel Planbureau
Jansen, B., & Baaijens, C. (2010) Met getunede arbeidsorganisaties naar een betere tijdsordening: van houdgreep naar omhelzing. In: Broek, van den, A. & Cloïn, M. (Red.), Komt tijd, komt raad? Essays over mogelijkheden voor een nieuwe tijdsorde. Sociaal en Cultureel Planbureau
Lange, de, F. (2005). De burger als manager. Kanttekeningen bij het rapport Verkenning Levensloop. In: Dohmen, J., & de Lange, F. (Red.), Moderne leven lopen niet vanzelf. Uitgeverij SWP.
Leij, de, A. (2001). Spitsuur in de levensloop : tijd voor verscheidenheid. Christen democratische verkenningen. pp: 99-104
Liefboer, A. C., & Dykstra, P. A. (2000). Levenslopen in verandering een studie naar
ontwikkelingen in de levenslopen van Nederlanders geboren tussen 1900 en 1970.
SDU Uitgevers, Den Haag.
Mary, A. (2005). The emergence of a new developmental stage: ‘Twenhood’? In: O. Atte, P. Eija, & P. Tarja (Red.), Comparing children, families and risks (pp. 46-64).
Geraadpleegd op 3 oktober 2016 van:
http://tampub.uta.fi/bitstream/handle/10024/65674/951-44-6654-3.pdf?sequence=1M Marsman, N. (2014). Melodie van de tijd. Een studie naar discontinuïteit in het tijdsbegrip
Mooren, F, van der. (2015). Het dynamische leven van twintigers. Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag.
Portegijs, W., Cloïn, M., Roodsaz, R., & Olsthoorn, M. (2016). Lekker vrij? Vrije tijd,
tijdsdruk
en de relatie met de arbeidsduur van vrouwen. Sociaal en Cultureel Planbureau, Den
Haag.
Robbins, A. & Wilner, A. (2001) Quaterlife Crisis. The unique challenges of life in your
twenties. TarcherPerigee
Steenhuis, P. H. (2012). Trouw. De tijd versnelt ons. Geraadpleegd op 25 februari 2016 op:
http://www.janbaars.nl/de-tijd-versnelt-ons/
Safranski, R. (2014). Over de tijd [Lezing]. Koninklijk Paleis Amsterdam. Geraadpleegd op 7 september 2016 van: http://www.paleisamsterdam.nl/uploads/media_items/r %C3%BCdiger-safranski-over-de-tijd.original.pdf
Safranski, R. (2016). Tijd. Hoe tijd en mens elkaar beïnvloeden. Atlas Contact.
Settersten, jr. A., & Ray, B. (2010) What’s Going on with Young People Today? The Long and Twisting Path to Adulthood. Psychology Today, VOL. 20 / NO. 1 / SPRING 2010. Sools, A. Baerveldt, C., & Engen, van, M. (2002). De paradox van ambitie. Een
cultuurpsychologische analyse van het vertoog over hogerop komen als manager in een multinational in Nederland vanuit genderperspectief. Tijdschrift voor
Genderstudies – 2, pp. 42-55.
Schwartz, S. J., Klimstra, T.A., Luyckx, K., Hale, W.W., Meeus, W.H.J. (2012)
Characterizing the Self-System over Time in Adolescence: Internal Structure and Associations with Internalizing Symptoms. Springer Science & Business Media, LLC
2012. J Youth Adolescence 41, p. 1208–1225
Geraadpleegd op 5 juni 2016 van:
http://www.duurzameinzetbaarheid.nl/62100/151117_jongerenenwerkstress.pdf?v=0
Turnhout, van M. (2014). Komt verveling nog voor bij jullie? Trouw, 1 juli 2014
Tonkens, E. (2005). Keuzevrijheid als rem op emancipatie. Waarom levensloopbeleid dreigt te bevestigen wat het wil bestrijden. In: Dohmen, J., & de Lange, F. (Red.), Moderne
leven lopen niet vanzelf. Uitgeverij SWP.
Universiteit voor Humanistiek (z.j.). Onderzoek aan de UvH - Zingeving en humanisering. Geraadpleegd op 27 mei 2016 op: http://www.uvh.nl/onderwijs/opleidingen/bachelor- humanistiek/inhoud-van-de-opleiding