Rol van de overheid: 2012:
1.2 Discours D66: politieke partijprogramma’s 2012 & 2017 en Tweede Kamer verslagen 2016.
De gemeenschap:
2012:-
‘Een land van sociale samenhang en een hoge kwaliteit van leven en natuur. Gerealiseerd in een klimaat van ontplooiing, ruimte en vrijheid’ (En nu vooruit, 2012, p. 4).-
‘Samenlevingen zijn op steeds meer verschillende manieren met elkaar verbonden. Wij staan open voor de gehele wereld en sluiten niemand uit’ (En nu vooruit, 2012, p. 37).-
‘Kunst, cultuur en erfgoed kunnen verbinden en onderscheiden. Ze helpen een samenleving om voortdurend op zichzelf te reflecteren. Wij vinden een sterke culturele en creatieve sector een essentiële voorwaarde voor een open, zich ontwikkelende en verbonden samenleving’ (En nu vooruit, 2012, p. 63).2016: 18/05:
-
‘voor D66 dus geen symboolmaatregelen en ook geen maatregelen die op gespannen voet komen te staan met de grondrechten van onze democratische samenleving die we nu juist beogen te beschermen’ (Swinkels, p. 84-7-10a).25/05:
-
‘Door moskeeën zelf is bij herhaling de noodklok geluid over de groeiende invloed die salafisten proberen te verwerven. Ook de AIVD waarschuwt ervoor dat het salafisme een voedingsbodem biedt voor radicalisering en een broedplaats voor jihadisten. De Kamer heeft het kabinet bij herhaling gevraagd om onze samenleving en onze rechtsstaat beter te beschermen tegen de dreiging die daarvan uitgaat’ (Sjoerdsma, p. 87-3-8).-
‘[…] vond ik naïef en teleurstellend omdat het kabinet niet bereid blijkt om meer wettelijke maatregelen te nemen om onze democratische rechtsstaat en samenleving te beschermen’ (Sjoerdsma, p. 87-3-8).26/08:
-
‘Onze veelkleurige open samenleving is een belangrijk deel van onze cultuur, onze identiteit’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 4).-
‘We willen een samenleving van vrije mensen: met en voor elkaar’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 6).-
‘Wij zijn er trots op dat mensen van verschillende afkomst Nederlander zijn. Niemand hoeft in Nederland zijn oorspronkelijke nationaliteit op te geven. Ook Nederlanders in het buitenland houden hun Nederlanderschap zolang zij dat willen’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 10).-
‘Onderwijs bereidt je ook voor op een leven in een samenleving waarin er oog is voor de ander en waar mensen in staat zijn zelf goede keuzes te maken. […]Goed onderwijs is daarmee niet alleen in het belang van het individu, maar in het belang van ons allemaal. Niet je afkomst of religie, of de rijkdom, positie of opleiding van je ouders mogen bepalend zijn. Toegankelijkheid van goed onderwijs voor iedereen is een zaak van rechtvaardigheid. Talent en inzet zijn de enige factoren die het succes van het individu bepalen. Ongeacht je afkomst, kansen voor de toekomst’ (Kansen voor iedereen, 2016, p.11).-
‘Onderwijs gaat niet alleen over het bijbrengen van arbeidsmarktvaardigheden. Er wordt ook gewerkt aan bewustwording van burgerschap en geïnvesteerd in culturele vorming. En is er aandacht voor begrip van gezamenlijke geschiedenis’ (2016, p. 13).-
‘Culturele uitingen houden ons en onze samenleving een spiegel voor en bieden de verbintenis met een gedeeld en ook somsAppendix 1.2
De Gemeenschap:
-
‘Diversiteit is de kern van een samenleving waarin iedereen kansen krijgt om zijn of haar talenten te ontvouwen. Onafhankelijk van afkomst, geslacht, seksuele voorkeur of religie’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 43).-
‘Wij maken ons sterk voor een open samenleving waarin iedereen meedoet en mensen zich verbonden voelen met elkaar’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 77).-
‘Want wij zorgen dat mensen van jongs af aan meer kansen krijgen en dat wie minder goed meekomt op zijn eigen manier kan bijdragen aan de samenleving. We investeren in plaatsen waar mensen met een verschillende achtergrond elkaar ontmoeten. Wij blijven weg van het stigmatiseren van groepen, en van het reduceren [van] individuen tot een enkele dimensie’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 77).-
‘Een land dat voorop heeft gelopen in het ruimte bieden aan en omarmen van verschillen. Waar mensen de vrijheid hebben hun leven vorm te geven zoals zij dat zelf willen. Dat is een kernwaarde voor liberalen. Je keuzes, kansen of vrijheden mogen niet anders zijn omdat je vrouw bent, omdat je van vrouwen of van mannen houdt. Niet omdat jij of je ouders ergens anders geboren zijn, of omdat jij in een god gelooft, of juist niet. In de samenleving die wij willen, is er ruimte voor diversiteit’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 78).-
Wij willen diversiteit omarmen, omdat wij er van overtuigd zijn dat diversiteit een kracht is en ons verrijkt’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 77).-
‘Nederland gelden wetten voor iedereen en hebben we normen en omgangsvormen tussen mensen onderling. Daarbinnen vinden mensen met verschillende geloven of levensovertuigingen al eeuwen een manier om samen of langs elkaar te leven. Wij bevorderen ontmoetingen tussen verschillende groepen en de zelfontplooiing van elk individu’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 108).-
‘ [Nederland heeft] De verantwoordelijkheid om zoveel mogelijk mensen de kans te geven een menswaardig bestaan op te bouwen – het liefst in de regio van herkomst, maar waar nodig ook in onze eigen samenleving. Het recht op individuele vrijheid is immers niet gebonden aan de plek waar je wieg heeft gestaan’ (Kansen voor iedereen, 2016, p.121).21/09:
-
'Discussies over de Nederlandse identiteit lopen vaak vast in scherpe tegenstellingen, met als dieptepunt die onnozele discussie deze zomer over de boerkini. Die heeft weinig om het lijf. Maar de Nederlandse taal is iets wat we delen. Wat we moeten delen. "Wie in Nederland een toekomst wil opbouwen, moet bereid zijn de taal te leren en een actieve bijdrage te leveren", zei de koning gisteren in de troonrede. Helemaal mee eens. Maar geef die mensen dan ook de kans. Want als we elkaar kunnen verstaan, praten we minder over elkaar en meer met elkaar. De strijd tegen tweedeling en voor meer kansengelijkheid begint dus in het onderwijs’ (Pechtold, p. 2-6-65b).22/09:
-
'Het wordt een verkiezingsjaar — dat is de meeste mensen wel duidelijk geworden, denk ik — dat gaat over de vraag wat voor Nederland we willen, een land van vrijheid en verbondenheid of een land van verdeeldheid en discriminatie. Ik denk dat het allerbelangrijkste doel is om de tegenstellingen te overbruggen door samen te werken. Als we samen doelen stellen, handen ineenslaan en resultaten boeken, kunnen we ook de tegenstellingen in de samenleving overbruggen’ (Pechtold, p. 3-7-52b). 12/10:-
‘D66 kiest vol overtuiging voor een open samenleving. Wij verdedigen de vrijheden en onbegrensde mogelijkheden die een open samenleving biedt. Want juist dat is wat terroristen aanvallen. Dus D66 gaat niet mee in de retoriek van de PVV, die mensen voortdurend angst aanpraat. Wilders gunt terroristen hun doel, namelijk het zaaien van angst en het beheersen van onze levens en het politieke debat’ (Verhoeven, p. 11-6-6).Appendix 1.2
Rol van de overheid:.
2012:-
‘De overheid past enige bescheidenheid. Zij laat immers de economie niet groeien. Dat doen mensen zelf. Maar de overheidkan wel helpen’ (En nu vooruit, 2012, p. 8).
-
‘Wij willen dat de overheid deze kracht, vindingrijkheid en creativiteit van mensen ondersteunt en ruimte geeft. De sleutel voor verandering ligt bij mensen zelf en wij willen dat de overheid daarbij aansluit. Wat mensen voor zichzelf en anderen kunnen doen is veel belang- rijker en effectiever dan wat de overheid kan doen’ (En nu vooruit, 2012, p. 37).-
‘Als sociaal-liberale partij streeft D66 naar een zo groot mogelijke vrijheid voor het individu om zijn leven vorm te geven naar eigen inzicht. Zelfbeschikking is voor ons een kernwaarde. Wij stellen dit begrip centraal in het besef dat geen mens een eiland is. In een druk land en een complexe samenleving als de onze, raken onze vrijheden elkaar snel. Hierdoor brengt vrijheid altijd verantwoordelijkheid voor het geheel met zich mee. Vrijheid wordt gewaarborgd door een overheid die burgers vrij laat en tegelijkertijd vrij maakt’ (En nu vooruit, 2012, p. 45).-
‘Een rechtsstaat die de vrijheid van mensen beschermt, met een democratisch gecontroleerde macht en gewaarborgde mensenrechten, is een voorwaarde. Zonder een goed functionerende rechtsstaat en democratie bestaat vrijheid niet’ (En nu vooruit, 2012, p. 52).-
‘Ons erfgoed vormt een brug tussen ons verleden en onze toekomst. D66 vindt het belangrijk dat onze samenleving dit historisch besef met zich mee draagt. De overheid heeft de verantwoordelijkheid om het behoud van ons cultureel erfgoed te borgen’ (En nu vooruit, 2012, p. 64).2016: 08/06:
-
‘Duizenden vluchtelingen moeten volwaardig gaan meedoen aan onze maatschappij. Wij zouden alles op alles moeten zetten om deze vluchtelingen te ondersteunen met het leren van onze taal, het erkennen van diploma's en het wegnemen vanwerkbelemmeringen. Zaken waarvan het overigens glashelder is dat zij bijdragen aan participatie, integratie en inburgering. Het kabinet lijkt daar nu juist niets van te willen weten’ (Sjoerdsma, p. 93-3-12a).
26/08:
-
‘Na jaren van economische hervormingen wil D66 nu investeren in de samenleving. Niet klakkeloos geld uitgeven, maar verantwoord investeren. Investeren in mensen. Investeren in de toekomst. Investeren in gelijke kansen om de toenemende tweedeling tegen te gaan’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 3).-
‘Wij zijn er van overtuigd dat ons welzijn en onze welvaart niet kunnen bestaan zonder de overheid. …De rol van de overheid en de manier waarop die werkt moet aansluiten op de uitdagingen van de toekomst. Dit betekent dat de overheid ruimte en vertrouwen geeft waar mensen zelf het initiatief kunnen en willen nemen (Kansen voor iedereen, 2016, p. 6).-
‘De overheid is doorgeslagen in de hang naar sturen op resultaten en de verantwoording daarvan’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 12).-
‘In onze grondwet, in artikel 23, is vrijheid van onderwijs vastgelegd. Dit artikel kan echter ook een beperking opleveren voor de acceptatieplicht van leerlingen, voor samenwerking tussen scholen, voor waarborgen voor onderwijskwaliteit en voor zeggenschap van gemeenten en hun regierol’ (Kansen voor iedereen, 2016, p.17).-
‘De overheid heeft hierin een belangrijke rol. Allereerst door te zorgen dat iedereen, maar vooral onze kinderen, gelegenheid krijgt om kennis te maken met kunst en cultuur (Kansen voor iedereen, 2016, p. 21).-
‘maar de overheid moet discriminatie bestrijden en vervolgen en daarnaast altijd het goede voorbeeld geven’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 43).Appendix 1.2
Rol van de overheid:.
-
‘D66 wil dat de overheid het goede voorbeeld geeft, dat organisaties diversiteitprestaties inzichtelijk maken en datouderschapsregelingen worden gemoderniseerd. Er wordt geëxperimenteerd met neutrale sollicitatie- en promotieprocedures. Hiermee jaagt de overheid ook de benodigde cultuurverandering aan’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 44).
-
‘Discriminatie van en vooroordelen over mensen met een niet-westerse achtergrond op de arbeidsmarkt worden bestreden. Startend met de overheid die het goede voorbeeld geeft’ Kansen voor iedereen’ (2016, p. 77).-
‘De overheid kan natuurlijk het omarmen van diversiteit niet afdwingen, maar kan door woord, daad en het goede voorbeeld, de toon en het tempo helpen bepalen. … Als mensen niet dezelfde kansen en mogelijkheden hebben om invulling te geven aan hun eigen leven en zichtbaar zichzelf te zijn, ongeacht achtergrond, afkomst, geslacht, seksuele oriëntatie, gender identiteit of huidskleur, dan treden we op. We nemen stelling als deze vrijheid dreigt te worden ingeperkt en treden op als religieuze of culturele gebruiken de vrijheid van de ander beperken. Daarnaast treden wij ook actief op om diversiteit, samen met de betrokken individuen, te bevorderen’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 78).-
‘Dit vraagt om een actieve overheid, die optreedt om vrijheid te beschermen en bevordert dat mensen in vrijheid zinvolle keuzes kunnen maken’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 100).-
‘Wij vinden uiteraard niet dat alles wat gezegd kan worden ook gezegd moet worden discriminatie of het aanzetten tot haat vormen wettelijke grenzen. De overheid is echter niet de hoeder van fatsoen en goede smaak. Dat regelen mensenonderling' (Kansen voor iedereen, 2016, p. 106).
-
'Wij denken niet dat de overheid de maatschappij kan ontwerpen of kan vormen naar een blauwdruk. Tegelijkertijd vinden wij ook niet dat de beste overheid per definitie een minimale overheid is die achterover leunt. In onze ogen hebben we soms een sterke overheid nodig om vrijheid, kansen-gelijkheid en sociale rechtvaardigheid mogelijk te maken’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 145).21/09:
-
‘Waarom kunnen we de mensen waarvan we op de klompen kunnen aanvoelen dat ze Nederlands moeten leren, niet meteen taalles aanbieden? Daar gaat het me om. Dat je als je je status hebt, voor allerlei voorzieningen in aanmerking komt, is prima, maar het gaat om die kostbare tijd daarvoor, waarin mensen duimen zitten te draaien en waar we ook als samenleving naar kijken en denken: wat doen ze hier. Het is toch ook voor het draagvlak van groot belang om dat vanaf dag één tedoen’ (Pechtold, p. 2-6-17b).
-
‘Als je tegen de Nederlandse maatschap- pij zegt: daar zijn die mensen en we willen dat ze meedoen, dan is toch stap één, ook voor het draagvlak onder de Nederlanders, ze de taal te leren’ (Pechtold, p. 2-6-17b).22/09:
-
‘We hebben hier nu een hele discussie over tweedeling, over verschillende werelden, over de grondrechten in dit land en over identiteit. Dat begint toch met dat je die Grondwet en alles kunt lezen en dus met taalcursussen?’ (Pechtold, p. 3-7-6b).Rechtvaardigheid:
2012:-
‘Mensen zijn niet gelijk, wél gelijkwaardig. Mensen zijn verschillend en wij willen dat de overheid ruimte laat voor die verschillen. Wij streven naar economische zelfstandigheid voor zoveel mogelijk mensen en vinden dat mensen die uitmuntend presteren daarvoor een beloning verdienen. Wij willen een dynamische, open samenleving waarin iedereen de ruimte krijgt om zijn eigen beslissingen te nemen en iedereen zich op zijn eigen manier kan ontwikkelen’ (En nu vooruit, 2012, p. 37).Appendix 1.2
Rechtvaardigheid:
-
‘De fundamentele waarden van onze samenleving zijn vrijheid voor en gelijkwaardigheid van ieder mens, ongeacht opvattingen, geloof, seksuele geaardheid, gerichtheid of herkomst. Centrale waarden voor ons zijn lichamelijke integriteit, geweldloze oplossing van belangenconflicten en een respectvol gehanteerde vrijheid van meningsvorming en uiting, inclusief respect voor onze democratische rechtsstaat. Die waarden zijn universeel en zonder meer bovengeschikt. Wij beschermen de grondrechten van onszelf en anderen’ (En nu vooruit, 2012, p. 37).2016: 28/04:
-
‘Dan kom ik bij mijn derde punt: rechtsbescherming. Fundamentele mensenrechten als bewegingsvrijheid en het recht op persoonlijke levenssfeer staan hier op het spel. De beslissing over maatregelen die daarop inbreuk maken, vergt — zo staat het in de memorie van toelichting — maatwerk, altijd. Per persoon moet er een afweging gemaakt worden van alle bijzondere omstandigheden van het geval en moeten de belangen en vrijheden van het individu afgewogen worden tegen het belang van de samenleving en de nationale veiligheid’ (Swinkels, p, 82-13-7)18/05:
-
‘De vrijheid van meningsuiting is een van de kernwaarden van onze liberale democratie. De mogelijkheid om te zeggen wat je denkt en wat je vindt, onderscheidt onze democratie van dictaturen en totalitaire ideologieën, die andersdenkenden de mond snoeren. Voor die vrijheid moeten wij pal staan. Met die vrijheid kunnen wij op geen enkele manier marchanderen’ (Sjoerdsma, p. 84-7-2a).26/08:
-
‘Die ongelijkheid is onacceptabel, vooral als deze voortkomt uit ongelijke kansen. …Iedereen moet de kans hebben iets van zijn of haar leven te maken' (Kansen voor iedereen, 2016, p. 3).-
‘In onze aanpak kiezen we voor de waarden die wij in Nederland belangrijk vinden: de vrijheid jezelf te zijn, investeren in mensen, volop kansen krijgen, samen delen, denken aan de toekomst’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 5).-
‘Gelijke kansen door het beste onderwijs. Ongelijke kansen voeden tweedeling. Achtergrond en geslacht mogen niet meer bepalend zijn voor wie je later wordt’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 5).-
‘Werk is en blijft de belangrijkste weg naar ontplooiing en controle over het eigen leven’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 6).-
Een eerlijke kans op werk voor iedereen. …’Kansenongelijkheid op werk wordt systematisch aan de kaak gesteld. Wij willen betaald ouderschapsverlof van twaalf weken voor vaders en meemoeders, omdat dit de arbeidsdeelname van vrouwen bevordert’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 9).-
‘Door een goede basis gelijke startkansen’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 12).-
‘Gelijke kansen en waardering. Structurele ongelijkheid in kansen is een vorm van onvrijheid’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 44).-
‘In een rechtvaardige samenleving mag je afkomst nooit je toekomst bepalen. Wanneer sociale mobiliteit stokt, stopt de rechtvaardigheid en groeit wantrouwen’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 76).-
‘Wij willen vanuit onze verbondenheid sociale rechtvaardigheid' (Kansen voor iedereen, 2016, p. 145).13/09:
-
‘Dat is de boodschap van D66 aan ieder individu in Nederland. Je bent wie je wilt zijn, of je nu uit de Achterhoek komt of uit Ankara. Maar we moeten ons wel allemaal houden aan onze heldere Grond- wet, die de basis vormt voor ons handelen, en aan de waarden van onze rechtsstaat. Gelukkig doet een overgrote meerderheid dat ook. Wat mij en mijn fractie betreft worden mensen beoordeeld op hun daden, individueel en niet als groep’ (Pechtold, p. 110-21-7).Appendix 1.2
Rechtvaardigheid
21/09:-
'Natuurlijk zijn er grondrechten die schuren en soms zelfs botsen. Daarom hebben we ook zo'n veelzijdig land. Kijk naar het eerste beste praatprogramma. Het gaat er de hele dag over. Ik vind dat een waarde van dit land. Immers, dat betekent ook dat we de grondrechten met z'n allen blijven slijpen, dat we blijven kijken wat die betekenen en welke plichten die met zich brengen’ (Pechtold, p. 2-6-28b).-
‘De heer Wilders heeft het over beschaving. De heer Wilders heeft het over de waarheid. Waar haalt u, vraag ik dan wat scherper, het lef vandaan om telkens de waarheid voor uzelf zonder twijfel op te eisen? Daar zit de kern van het probleem. En waar haalt u het lef vandaan om het leed van het afgelopen jaar dat u beschreef, dat afschuwelijk is en waar we hierherdenkingen voor hebben gehad, alleen op te eisen? …Waar haalt u het alleenrecht vandaan om dat op te eisen en
vervolgens te zeggen dat iedereen met zo'n achtergrond of die dat geloof aanhangt, een verdachte is? Nee, mijnheer Wilders, zo gaan we hier in Nederland niet met elkaar om. Dat is de kernwaarde. Daar zou u zich zelf ook aan moeten houden, net zoals u dat van anderen verwacht’ (Pechtold, p. 2-6-61b).
Het individu:
2012:-
‘Vrije mensen die niet beperkt moeten worden door starre systemen, strikte regels of ontoereikende stempels en vooroordelen. Vrij om te denken en te doen’ (En nu vooruit, 2012, p. 4).-
‘Mensen die initiatief nemen, geven vorm aan hun eigen leven en dat van dierbaren en daarmee aan onze samenleving. Daarvoor bieden wij maximale ruimte. Ruimte en kansen om het beste uit jezelf en anderen te halen. Daar de vruchten van te plukken en die met anderen te delen. In onze wereld staan mensen niet alleen’ (En nu vooruit, 2012, p. 4).-
‘Wij vertrouwen op de eigen kracht en ontwikkeling van mensen’ (En nu vooruit, 2012, p. 37).-
‘Integreren betekent voor D66 meedoen. Daarom verwachten wij van immigranten dat ze de taal leren, een diploma halen, een baan zoeken en zich aan de regels houden. Werken is dé drijvende kracht achter geslaagde integratie. D66 gaat hierbij uit van het individu. Wij beoordelen mensen niet op basis van achtergrond, kleur of geloof, maar op grond van wat ze doen.Verdraagzaamheid is de sleutel. Dat betekent niet dat we alles maar goed vinden. Waar nodig stellen we volstrekt duidelijke grenzen’ (En nu vooruit, 2016, p. 53).
2016: 08/06:
-
‘Naturalisatie kan juist bijdragen aan de participatie van mensen in onze maatschappij. Zodra mensen Nederlander worden, kunnen ze namelijk volledig meedoen’ (Sjoerdsma, p. 93-3-12a).26/08:
-
‘Wij gaan uit van gelijkwaardige behandeling, ongeacht seksuele gerichtheid, genderidentiteit of (samen)leefvorm’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 9).-
‘Mensen die hun leven voltooid vinden, hebben recht op een waardig levenseinde’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 9).-
‘We willen dat mensen weerbaar en vrij zijn, dat iedereen mee kan blijven doen en dat iedereen kan doen waar hij goed inis’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 15).
Appendix 1.2
Het individu:
-
‘Vrijheid is ons grootste recht en een belangrijke verworvenheid. Onze overtuiging is dat mensen in vrijheid de beste keuzesmaken om hun leven vorm te geven en hun vermogens in te zetten. Voor henzelf en, naar ons rotsvaste vertrouwen, ook voor
de mensen om hen heen. Vrijheid in verbondenheid, dat moeten we koesteren. Sinds haar oprichting staat D66 pal voor de vrijheid van het individu. Persoonlijke autonomie en zichtbaar jezelf kunnen zijn, stonden én staan daarbij steeds centraal. Niet de uitbreiding van zelfbeschikking, maar de inperking moet steeds bevraagd en beargumenteerd worden’ (Kansen voor iedereen, 2016, p. 100).
-
‘Persoonlijke vrijheid is samen te vatten als de vrijheid te denken wat we willen, te zeggen wat we vinden en in diezelfde vrijheid te handelen: de vrijheid om zichtbaar jezelf te zijn. Deze vrijheid moet actief beschermd worden. Dat vraagt om continueaandacht in een wereld die zich snel ontwikkelt. Onze persoonlijke vrijheid eindigt daar waar de persoonlijke vrijheid van de